Eftir

eftir

eptir eller eftir, præp. (ogsaa efstir f. Ex. Homil. 8823; Rimb. 5716. 20. 25. 63 a3(188. 12. 17. 2814)) 1) efter (nogen som er gangen bort, er borte eller tabt) m. Akk.; vóru til fjugur börn eptir hann dvs. hanefterlod sig 4 Børn, DN. I, 1495; atheldr ættim vér fögnuð fyrir höndumen vesöld eptir þenna heim Homil.8823; mikill skaði er eptir menn slíkadvs. det er stor Skade at miste slige Mænd,de efterlade sig et stort Savn, Grett.153; mikla úgleði hefi ek eftir höfð-ingja þá, er heiðnir menn hafa frá ossunnit Klm. 8123; standa til arfs, eiga arf,taka arf eptir e-n se under arfr s. 68 a;eiga vígssök, vígsbœtr eptir e-n GrG.I, 1706. 1718; mæla eptir e-n dvs. optrædeefter ens Død med Krav paa Fyldest-gjørelse for hans Drab, Flat. I, 52925;Nj. 55 (8527); drepa menn í hefnd eptire-n (som er veginn) Nj. 79 (1181); heimtagjöld eptir e-n Fm. VIII, 199; takasektarfé eptir e-n Nj. 142 (2303); geraerfi eptir e-n se under erfi; fasta kar-föstu eptir e-n Sturl. I, 38244, se underkarfasta; taka lögsögu eptir e-n dvs.blive lögsögumaðr efter en, efterfølgeen i Lovsigemandsembedet Ísl. 5; eggjarhann Bolla á alla vega, kvað (hann)eigi mundu vilja vita þá skömm eptirsik (dvs. at den Skam skulde overleveham) at hafa heitit þeim vígsgengiok veita nú ekki Laxd. 43 (1481); m.Dat. fundust eptir þeim írskar bœkrdvs. man fandt at de havde efterladt sigirske Bøger, Flat. I, 24728; katlar þeirraok matr urðu eftir þeim í eynniHeilaG. I, 27435; vildi engom kostigleyma kistlinum eptir sér ok hafðihann með sér Str. 2012; som Adver-bium i Betydningen tilbage, efter atnoget er borte: gaf fátœkum sumasvá eigu sína en suma hélt hann eptir ívarðveizlu sínni HeilaG. II, 5687; síðanlét hón þá í brott fara, en Judas vareptir haldinn HeilaG. I, 30613; eigiskal nökkurr hlutr af lömbum leifastok til morgins eptir vera Stj. 2803; jvf Hom. 12027; El. 2613; spurði jarlÞorstein hvárt hann vildi fara meðhonum í hernað eðr vildi hann eptirvera Anal. 16922; jvf Grett. 3624; Stj.42928; bóndinn fór leiðar sínnar enhúsfrú hans var eptir Æf. 676; nú erhonom verra fé upp látit en hann áttimælt, þá á hann kost á, hvárt semhann vill, at hafa fé þat á brott - okheimta þat, er eptir er, eða - GráG.23721; jvf standa eptir DN. IV, 8544,se nedenfor; síðan fló fuglinn í þykkvanskóg at bóndanum eptir veranda Æf.75 A31; Erlendr andaðist, en Ólöf (hansHustru) bjó þar eptir Sturl. I, 4122;öll hennar kvikendi vóru heim rekin- útan einn kapalhestr hafði eptirstaðit í haganum Flat. I, 4411; skalþessi útferð lúkast af landskyldummínum, sem inn koma í haust, ok sváþeirri, sem eptir stendr á FernomDN. IV, 8544; jvf Fm. VI, 2484; sagði,at eigi mundi hann fyrr létta, en annarrhvárr þeirra lægi eptir á vígvelli Klm.43921; er þeir kómu á Draflastaði,þyngdi Finnbirni svá, at hann var eigifœrr, lagðist hann þar eptir Sturl. II,22820; ef nökkurir sitja eptir (og ikkekomme) El. 1185; einn saman Noelifði þá eptir ok þeir - (da alle andrevare døde) Stj. 5828; jvf Gul. 3163;hvat verðr þá eptir, er brendr er himinn?SE. I, 198; þikkist allt eptir œrit eigadvs. synes da have nok igjen af alle Ting, HeilaG. II, 25837; ef þeim öllum erugrið gefin, er eptir eru várra félagaFlat. I, 20118; þat er eptir er vetrarVatsd. 7 (145. 10); skamt get ek eptirþínnar æfi Nj. 120 (1827). 2) efter, bagefter i Rækken, senere end hvad dertidligere er hengaaet af eller foregaaet iTiden, mods. fyrir; m. Akk. vár kom eptirvetr þann EG. 49 (1007); hvern dag eptirannan Hom. 1955; sám vér bréf - sváváttandi orð eptir orð sem hér fylgirDN. IV, 1067; men ogsaa: orð eftirorði DN. III, 1116. IV, 1426; tekr prest(r)eftir prest Kalfsk. 16 b4; einni nótteptir Ólafsmessudag Sturl. II, 27330;þrim nóttum eftir þrettanda dag jólaDN. I, 13225 jvf 1505; frjádaginn næstaeftir Marteinsmesso DN. I, 8614 jvf1223. 1486; eftir eldbrunann DN. III,3528; eftir fráfall Margaretar DN. III,16329; eptir þingit dvs. efter at Tinget var til Ende, Eb. 34 (381. 4); eptir e-s dagdvs. efter ens Død, se under dagr 2;eptir fall jarls dvs. efter at Jarlen var falden, EG. 54 (11330); m. Dat. sá munkoma eptir mér (VulG. post me) Post.21829; med Subst. og Particip i Akk. =at anvendt paa samme Maade se s.80 a3 fgg; eptir genginn guma Hm. 71(72); eptir bauga dvs. efterat det er forbimed Ringene og de ikke længere ere i Brug, = eptir farna bauga (se GrG. I,19317) GrG. I, 20121. 26; hón (nl. sála)veitir líf líkaminum með sínni návist,fyrst at alast í heim, því næst í vöxt atfœrast ok eptir spena (nl. farna dvs. efteratde ikke længere ere i Brug, Diegivningen er ophørt) með vistum fœðast HeilaG.I, 47216; ogsaa m. Dat. sá er grætr þater hann gerði ok lætr eigi af, heldrsœkir hann eftir tárum (= lat. postlacrymas) þat, er hann hafði grátitHom. 2116; eptir þat dvs. derefter, der- paa, dernæst: eptir þat ríða menn heimaf þinginu Nj. 98 (15114); jvf Eb. 18(2226); Bp. I, 513; HeilaG. I, 30633;eptir þat er - dvs. efterat: eptir þater borðvers eru sögð Hirðskrá 223;eptir er d. s.: ef maðr andast á þingieptir er menn ero á braut farnir GrG.I, 1024; GráG. 1116. 125; jvf Vem. 2360;SE. II, 2816; som Adverbium i Betydnin- gen bagefter, senere hen i Tiden:reyndi hann eptir, sem jafnan birtist,at ekki er annat trútt traust, nemaþat, er af guði er Mar. 1011; dró hannút af skálanum ok byrgði eptir húsitFlat. I, 34221; þeir sögðu, at þá vareigi hins verra eptir ván, er slíkr fórfyrir Nj. 23 (3411); hlauptu út fyrir, enek mun þegar eptir Nj. 131 (2025);til nytsemdar þeim, sem eptir kunnaat koma dvs. til Nytte for Efterverdenen,Æf. Form. 33; eptir koma úsvinnumráð í hug Fld. I, 9429; Vápnf. 177;jvf fara eptir 5; mætti þetta eptirstoða oss til þess, at vér hafim eigiofhart í fyrstunni dvs. maatte vi dertil haveHjelp bagefter af dette, at vi i Begyn-delsen ikke havde det overdrevent haardt,HeilaG. II, 6281; vóru þar um nóttinaen riðu heim eptir um daginn Eb. 20(3418); eptir um nóttina Hom. 15822;eptir um várit var þat einn dag, at -Eb. 21 (3428); um morguninn eptirFlat. III, 41835; um daginn eptir Fm VII, 1534; Post. 4713; nóttina næstueptir Hom. 15934; næsta sumarit eptirDN. III, 164; annan dag eptir Nj. 2(36); annat sumar eptir Nj. 8 (14);annat haust eptir at vetrnóttum Eb.37 (658); 7 nóttum fyrir eða eptir DN.III, 94; eptir á dvs. efterpaa, bagefter,= eptir: þú hefir mik dárat, eggjatmik, - en nú falsar þú mik eptir áÆf. 3949; þá mundi hann þat þiggjaok láta þá eptir á fara hvert þeir viljaOsv. 8 (5616). 3) efter, i Følge med eller efter en, m. Dat. fór á bak okreið eptir þeim Skallagrími EG. 31 (6313);Þ. bar merkit þegar eptir honum EG.54 (11326); snúum nú eptir þeim Ljósv.2082; kemr hlaupandi eptir honum El.714; bað þá hlaupa í bátinn ok róaeptir þeim Laxd. 30 (7630); hann leiddieptir sér hestinn EG. 89 (2287); tók íhönd honum ok leiddi hann eptir sérEl. 75; hafa Norðmenn íllt at verkiat draga þik blindan eptir sér Fm.VI, 32313; hann hafði fyllt sleða sínnsvá sem mest gat hann flutt eptir sérOH. 8526; sjá eptir e-u dvs. savne, se under sjá; ogsaa i Betydningen paa,hvor der er Tale om en Gjerning, hvor-for nogen beskyldes eller hvorom hanoverbevises, eller en Skam, der kommertil at hvile paa en og følge ham (jvfdansk: eftersagn, eftersige, eftertale Kal-kar I, 436 b32 fg 52 fgg. 386 b fg), m. Dat.er þessi úbœtilig skömm varð uppvíseptir Gyðingum, þá varð einn allramanna dómr, at þeir - sé dauðaverðir Mar. 72421; eigi hugða ek mikum þetta mundu sekjan verða, þóttek segða eigi óhapp eptir tengda-mönnum mínum meðan ek var eigispurðr Sturl. I, 507; seg þú oss, hvarþú fan(t) (fo)rnt fé ok munum vér eigisegja eptir þér HeilaG. II, 2402. 4) efter, med Eftersøgning for at finde, faa ellerhente noget, = at 4, m. Dat. sendilærisvein sínn eptir vatni HeilaG. II,53010 sendi mann - eptir EinariÞambaskelfi mági sínom OH. 3634; jvfEb. 10 (1111); Nj. 30 (7814); sendiherra G. eptir sínum riddarom El. 2111jvf 7136; gerðu menn til Ísafjarðareptir föngum sínum ok hestum Sturl.I, 34419; gera eptir e-m = gera menneptir e-m, senda eptir e-m Æf. 26;þeir er biðu, er þeir sá, at þeir kómuei ofan, géngu þá upp eptir þeim Str.5637 jvf 2320; Fm. X, 59; láta varð-veita nyt fjárins þar til er sá kemreptir, er á GráG. 2395; s. goði fóreptir líkinu suðr þangat Eb. 56 (1033);þér skulut ríða austr eptir fé ykkruNj. 41 (633); eptir vatni (nl. at fara)var svá langt, at varla komst aptr umkveldit, ef um morguninn var faritHeilaG. II, 65712; ogsaa fara, frétta,leita, líta, sjá, spyrja eptir e-u m. m.,se under vedkommende Verber. 5) efter,henefter, i samme Retning som nogetgaar, ligger, strækker sig, og inden sammesGrænser (forskjelligt fra með 6), = at 17,m. Dat. þeir reru eptir sundinu Flat.II, 46012; fóru þeir síðan inn eptirfirðinum OH. 3621; riðu inn eptirÞorgeirsdal Sturl. I, 2609; þeir riðuupp eptir mýrum Sturl. II, 21216; áðuþeir lítla stund áðr þeir riðu uppeptir heraðinu, var allgótt at ríða uppeptir ísinum Sturl. II, 18918 fg; riðuinn eptir Jökulsárbökkum Sturl. II,22116; fóru þeir eptir fjallshlíð nökkurriKlm. 40311; þeir er eptir stigum hefðiupp komizt á vegginn HeilaG. I, 607;íkorni sá rennr upp ok niðr eptir askin-um SE. I, 749; hleypr út eptir þver-trénu Nj. 130 (20211); krossinn varsagaðr sundr eptir miðju Fm. VII,897; hún (nl. áin) var opin ofan eptirmiðju en höfuðísar at útan Sturl. I,1234. 6) efter, i Overensstemmelse med,= at 18; líkja eptir e-m dvs. efterligneen, Homil. 14531; eftir því skilorði,sem mælt er Hirðskrá 36 (42920); eptirþeim auralögum, sem ganga haustar-dag DN. III, 19416; eftir forni venjuHirðskrá 225; eptir þeim hætti El.9914; eptir mætti mínum Str. 4735;eftir konungs boði ok ráði Hirðskrá2312; eptir siðvenju útlendra mannaOH. 3238; eptir váveifligu hugarinsákasti HeilaG. II, 6283; eptir því sem- dvs. saaledes som -: sagði allan at-burð e. þ. s. málavöxtr stóð til Sturl.I, 126; eptir því sem véra ætti Laxd.19 (4226); mun ek þar eptir gera semþér gerit fyrir Nj. 58 (9017); eftir þvísem váttar bréf várs herra konungsensDN. IV, 2947 jvf 29410. 21. 35; Hirðskrá36 (43913. 43014); Str. 2217; DN. III,16518; hann var mikill ok sterkr enþó eigi eptir því sem faðir hans varEG. 83 (20827); hefir fátt manna orVestfjörðum e. þ. s. hann var vanrSturl. I, 4043; eptir sem = eptir þvísem dvs. eftersom: eftir sem heilagrarkirkju lög bjóða DN. IV, 141 (13331). 7) efter, saaledes at man retter sig, ind-retter sig efter noget, tager sig det tilEfterfølgelse (jvf eptirlífi, eptirlæti,eptirmæli 2), m. Dat. slíka luti - tínaGirkir ok telja frá guðum sínum, erdrýgja þat, er bæði er úsœmiligt atheyra ok -; af þessu tóku margirúvitrir menn til dœma at lifa eptirguðum sínum ok fylgja svá fúllífi o. s. v.Barl. 1388; lifit heldr eptir mér okblótit goðom þeim, er frændr yðrirgöfga HeilaG. I, 2631; at vér lifim núeptir guði þessa tíð, en tíunda lutmissera, þar er vér lifðum eptir osssjolfum allt missera hingat til Hom.10815; vér lifðum allir mjök eptir oss ení móti guði ok guðs boðorðum Mar.1009; óstyrkt andar þeirrar, er lifireptir holdi sínu at misgera Hom. 501;ef annarr ferr með rétt mál, en annarrmeð rangt, þá skal eptir þeim dœma,er rétt fara at sókn Nj. 98 (15017);Glúmr gékk at henni ok mælti: íllthöfum við Þjóstolfr saman átt nú -,ok sagði henni allt þat er þeir höfðuviðrœzt; Hallgerðr mælti þá eptirÞjóstolfi dvs. tog Parti med Þ., Nj. 16(2629); kalla e-n eptir e-m dvs. opkaldeen efter nogen, give ham det Navn somen anden har baaret: sá sveinn var vatniausinn ok nafn gefit, ok var kallaðreptir Myrkjartani móðurföður sínumLaxd. 28 (7021); jvf Fris. 6110.

Part of speech: præp

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚽᚠᛏᛁᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.