Ganga

ganga

ganga, v. (geng, gékk, géngu, genginn) 1) gaa til Fods, paa sine Ben; om Men- nesker: SturL. I, 4021; ár kváðu gangagrœnar brautir - Ríg stíganda RíG.1; ef hross þau fœra menn af baki, erannarr maðr ferr með, eða fellr hannfyrir þeim, þó at hann gangi eða standiáðr GráG. 3555; reið jarl, en Karkrgékk Flat. I, 2352; fór hann (dvs. Ó.konungr) þá í kápuna ok gékk, en Sig-hvatr reið o. s. v. Flat. III, 24018;stigu þeir þar af hestum ok génguSturL. I, 3747; jvf Fm. VIII, 1723 fgg; engi hestr mátti bera hann ok gékkhann hvert sem hann fór Fris. 5115(Hkr. 6523); hón skríðr heldr engengr inn í staðinn Clar. 2116; komþar at gangandi maðr HeilaG. II,26; jvf BarL. 8726. 2) gaa afsted, fremad paa sin Vei, saavel om Men-nesker som Dyr; gengr hann heimleiðisFinb. 4513; vóru hestir fram leiddirok bitust vel ok þótti öllum hestrIngolfs bezt ganga VígagL. 1319 jvf 57;fig. ganga guðs götur Flat. III, 24728. 3) gaa omkring; om levende Væsener: hafði - kallat hana þá vesta kono erá gékk grasi heima at sjalfra þeirraá Hæm Dn. II, 22617; kalfrinn óxskjótt ok gékk í túni um sumaritEb. 63 (11630); þar var vanr at gangahafr um túnit ok skyldi engi hann íbraut reka Nj. 41 (6213); Freyfaxigengr í dalnum fram með liði sínuHrafnk. 68; kýr gangandi dvs. virkelig,levende Ko, mods. kýrlag Dn. I, 63. 45415.IV, 67110 fgg; ganganda fé = kvikfé,se under fé; gékk með þrjá ganganda(dvs. levende) gripi: hesta tvá ok hundHítd. 2211; om Fisk: ár þær eða vötn,er netnæmir fiskar ganga í GrG. I,13023; só at fiskar mætti frjálsligaganga milli fjalls ok fjöru Dn. VIII,8320; jvf ganga upp 1. 4) gaa henover, langs efter noget, m. Akk. (jvffara 11); han gek bade deili ok ændæ-merkki milliom garðænne á AustænaaDn. XI, 10722 jvf 13. 15. 5) være paa Reise:gestr gangandi se under gestr, jvfgangandi (m.); gaa omkring paa Betleri(verðgangr), = fara 1 (s. 379 a12; jvfgöngumaðr, förumaðr, göngukona) GráG.10311. 13(GrG. II, 312. 14). 6) gaa, bevægesig fra Sted til Sted; om livløse Gjen-stande, som sættes og holdes i Bevægelseved en eller anden drivende, bevægendeKraft; byrr var á blásandi ok gekk bráttknörrinn mikit Fm. VI, 24923; dróguþeir segl sítt upp, gékk skipit bráttút á haf OH. 1362; heyrir hann, atvagnar ganga Fld. II, 5317; gékkspjótit í gegnum hann Nj. 146 (2473);lét sítt hornit ganga á hvárn bekk Fm.III, 18922; hljóp hann til með sviga oklét ganga KonunG. 14226 (Fm. VIII, 3222);jvf Grett. 13627. 7) gaa bort; om Men-nesker: B. svaraði engu ok gékk vegsínn DpL. 1518; ogsaa om at gaa bortfra denne Verden, dø (jvf ganga af,ganga fram, líða fram): eptir genginnguma Hm. 71 (72). 8) tage Ende, for-gaa saa at intet mere deraf er tilbage;er mánaðr er genginn GuL. 10212; gékkengi sá dagr, er þeir berðist ekkiKlm. 3710; þar vóru bæði tilföng góðok gnóglig, ok géngu úsparliga SturL.I, 1713; bœtandi höfuðbendur ok allanannan skipreiða, hvar sem gengit hafðiHeilaG. II, 9616. 9) være i Gang efterat være kommen paa Glid, især i fig.Betydning: fortsættes, vedblive efter atvære kommen i Gang; gnustu þá samanvápnin ok gékk þat um hríð SturL. II,15037; þeir eiga langa orrostu ok harða,ok er þat hafði gengit um hríð, þá -Fld. II, 53426; lét a. svá ganga (ved-blev a. dermed, gjorde saaledes frem-deles) fram á sumarit Grett. 10425 og-saa upers. gengr e-u dvs. noget vedbliver,vedvarer, = e-t gengr: lætr hannúspart ölit -, ok gékk því lengi Grett.4316 jvf 8327; hefir þessu gengit margamannsaldra Flat. I, 28220; gékk því(hallæri) um allt Ísland Bp. I, 18413. 10) fremtræde, optræde, især om Personer,som optræde i en Retssag paa saadanMaade eller med saadant Retsmiddel,som antages at skulle faa Indflydelsepaa Sagens Udfald, med Retsmidlet tilføiet i Akk. ganga undanfœrslunaDn. II, 22618; jvf G. settarsværi,tylftarsværi Dn. II, 22614. 26; i Dat.hann hafði skírslum fyrir gengit meðsvörnum eiði Dn. III, 15310; láta gangavátta sína dvs. fremføre sine Vidner, Dn.III, 153; ogsaa: láta ganga vitni Dn.XI, 1515; láta ganga próf (= leiðapróf) Dn. IV, 64823 (jvf eptir þessupróf ok skilríki gengnu Dn. III, 16532);láta ganga skil Dn. XI, 18515; hvorhosláta ganga e-t bruges ikke alene omhvad nogen fremfører i Ord, men ogsaaom hvad andet en sætter eller holder iBevægelse; bóndi kom út ok hafðiklæzt meðan Grettir lét ganga töluna(dvs. talte) Grett. 8530; G. gaf sik ekkiat meðan G. lét ganga söguna, en erhann hætti, þá mælti G. &c. Grett.8823; láta þeir ganga grjótshríð sváharða, at - Jomsv. 6732. 11) være iBrug, være gangbar, have Gyldighed;þann svein jós Þ. vatni at þeim sið,at þá gékk yfir Flat. I, 7128; skír-skotaði til þeirra laga, er géngu áUppsala þingi OH. 8625 (Flat. II,17011); aldri meðan dönsk tunga gengrFlat. I, 5696; tungur, er ganga umaustrveg Ingv. 9 (160 b17); jvf Þ.Jon510 (119 b22); peninga þeirra, sem núganga Dn. I, 24410; gékk þetta gjaldum allar sveitir vestr nema Rauða-sand SturL. I, 38631; seli þeim semþarf eptir því, sem gengr flestra mannamillum LandsL. 7, 147. 12) have Frem- gang, saa Udfald af saadan Beskaffenhed, som nærmere angives; hann var maðrsvá forspár, at mart gékk eptir því,sem hann sagði Bp. I, 87336; þóttiþetta mál at óskum hafa gengit DpL.1428; gékk mér með undarligri ham-ingju mítt ráð Post. 68111; gékk þatauðvelt SturL. II, 215; seint gengrgjaldit, greizlan Fm. IV, 3294; OH.1499; gékk þeim lítt atsóknin Stj.38510; fréttu hversu herrinn eða bar-dagar géngu dvs. hvorledes det gik medHæren o. s. v., Stj. 51413; mart gengrverr, en varir Hm. 39 (40); sagðibiskup, at hann mundi henda meiramisfelli -, en þat gékk svá (dvs. dermedgik det saa), at - brann þar uppbœrinn allr at köldum kolum SturL.I, 24017; tilraunir vóru gervar, ok génguþær vel SturL. I, 3623; keisarinn sitrum borgina, ok gékk ílla at vinna(hana) MaG. 431; upers. gengr e-m e-nveg dvs. det gaar en saa eller saa: gangamun ykkr andæris Am. 14; gékk henninær dauða dvs. det gik hende saa, at hun (i sin Barnsnød) var Døden nær, Flat. II, 23630; þess biðr ek, at þú minnistmín þann tíma, sem þér hefir velgengit Stj. 20033 (1 Mos. 40, 14); tekstmeð þeim en snarpasta orrosta, okgengr betr Eneas mönnum Bret. 5(12219); med Tingen, hvormed det gaarsaa eller saa, tilføiet i Dativ: því gékksvá (= þat gékk svá) eptir sem Mar-tinus sagði HeilaG. I, 5634 (jvf 61727 under ganga eptir 4); ogsaa: gangaste-m e-n veg: þér gengst ílla Am. 53;meðan er mér gékkst vel BarL. 5911;þeim gékkst allt eptir vilja sínum BarL.6233. 13) lykkes, = ganga vel; Ö. tókbáðum höndum um Sæmund fyrir neðanöxl ok ætlaði at fœra hann af baki,en þat gékk ekki SturL. II, 964; ekhefi fœrt niðr stór brot með viðumok -, ef eigi hefir gengit elligarÞ.Jón. 815 (120 b17); steig í stig-reipit ok ætlaði á bak, ok (þat)gékk ekki, því at hann var þrotinnmjök af mœði SturL. II, 11719; jvfSvarfd. 2240; en þó at heiðingjar viljaræna -, mun þeim þat eigi gangaKlm. 1729; jvf Fm. III, 18925; Fm.VI, 2841; Þ.hræð. 2720; þeim gékk þarekki at fara Nj. 146 (2473); ogsaa gangast d. s.; Sigurðr bað honum friðarok lætr konungr þat gangast Flat. II,13930. 14) flyde, strømme: vóru þáallar tunnur fullar víns svá, at þámundi yfir ganga of allar HeilaG. I,19224; men ogsaa med den eller det, hvorafeller hvorover noget flyder, som Subjektog det flydende tilføiet i Dativ (jvf fara 16) f. Ex. hann gékk blóði á hverj-um halfum mánaði Bp. I, 33712; gékkhann þá blóði ok blóðlifrum í einastóra munnlaug Bp. I, 38321. 23; Arriusvarð bráðdauðr ok gékk or sér öllumiðrum Pr. 9517; eller i Gen. f. Ex. hanngat torvelliga ok með miklum sárleikgengit hinnar þynnri þurftarinnar Bp.I, 18314. 16; herunder kan maaske ogsaahenføres at lúðrar siges ganga, naarder af dem udgaar en Lydstrøm: Mork. 1443. 15) bringe det dertil, foraarsage,at noget forfares, spildes; géngu þáklæði af sér Fris. 38114 (= géngu þáklæði af þeim Hkr. 8075; Fm. VII,320), jvf isL. ganga skó ok sokka, se Oxf. 189 a6; gangast v. r. forfares, spildes, = únýtast; mættim vér ráða um nökkut,at málit géngist VigagL. 22101; vargengin sér ríkisstjórnin Bret. 12 (15529);afli genginn (= farinn at afli) Brot. 16 (NFkv. 240 b1)). 16) voxe, gro, =gróa, vaxa; medens der ikke kan paavisesSteder, hvor ganga forekommer i denneBetydning med Væxten som Subjekt, er det paa efternævnte Steder brugt medStedet, hvor noget voxer, som Subjektog Væxten tilføiet i Dativ: einn maðrátti jörð þá, er af vangeymd gékkklungrum ok þyrnum ok öðru íllgresiHeilaG. II, 65139; þar mátti sjá akrinnaxi genginn ok döggvaðan bæði ofanok neðan Thom. 54325; jvf skóggeng-inn. 17) blive, være noget, med følgendeNom. göfugt dýr ek heiti, en ek gengithefk inn móðurlausi mögr Fafn. 2;vön gékk ek vilja vers ok beggja SiG. 3, 9; gékk honum engi hærri í bók-nám HeilaG. I, 3801; med Præp. at:þótti konungi at vísu ganga dvs. bliveKongen utvilsomt, Trist. 11 (6424). 18) trænge saaledes ind paa noget, gjøresaadant Indtryk derpaa, at det maavige for Trykket; ganga e-n á bak dvs.trænge en saaledes tilbage, at han bevæ-ger sig baglængs; gengr hana á bakok brytr í sundr í henni hrygginnFlat. I, 53019 jvf 53033; hann gengrbjörninn á bak ok braut í sundrhrygginn á honum Finb. 257 jvf 3424;gangast, v. r. rokkes, bevæges ud afsin forrige Stilling, = ganga 17; gékkstÞorgerði hugr við harmtölur hansLaxd. 52 (15426); jvf Eb. 51 (9617);Alex. 12621; GísL. 9820; við slíkar for-tölur hennar gékkst Einari hugr tilágirni ok svika Flat. I, 22516; er þeirkómu opt með bœnarorðum til hans,þá gékkst hugr hans við ok sam-þykktist við þá Mar. 1191; jvf Bp. I,3569; ogsaa: forandres, antage en fraden oprindelige afvigende Skikkelse ellerBeskaffenhed: géngust þeim (sögur)mjök í minni optliga OH. 236 jvf 38;má því eigi þetta mál í munni (dvs. imundtlig Tradition) gengizt hafa Fm.VIII, 114; þær tungur, er or einni okhinni sömu tungu hafa gengizt okgreinzt SE. II, 121. 19) siges, fortælles (jvf flytjast, se flytja 5); góðar fréttirganga frá þér Flat. II, 14125; ef þeirhlutir ero sannir, er vér heyrðum meðfrægð af þér ganga HeilaG. II, 968. 20) strække sig, ligge i en eller anden Retning; gékk nes lítit í ána fram Nj. 151(26130); í gegnum Danmörk gengr sjórí austrveg Symb. 124; lögðu við neseitt, er þar gékk til hafs Fld. II, 52411;öðrum megin ness þess, er þar gékkfram Krók. 1417; höfðar tveir génguá vixl í firðinum Krók. 1324; jöklarmiklir géngu tveim megin víkrinnarFlóam. 22 (14312); jvf Krók. 1320;sá hann dal ganga upp at fjöllumKrók. 2119; þar ganga Naumdalir atnorðan Flat. II, 2217; svá þó at vegergange firi útan hús þeirra ok garð, ervér - Dn. I, 9222; þar gengr ein mýrofan or halsinum Grett. 1095; Europahefst upp - ok gengr - vestr allttil endamarka Hispanie Stj. 8222; öllumegin gengr at henni haf ok kringirum hana Stj. 8526; af fjósi gengr for-skáli inn í mannahús DpL. 2817; ídjúpa dyflizu, er niðr gékk í jörðPost. 69411. 21) skride til at gjørenoget med følG. Inf. (jvf fara 3, ogom lignende Anvendelse af t. gehen se DWb. IV, 241741 fgg); gékk at eigakonu Stj. 4681; jvf GráG. 16317; gékkjarl at þeirri veizlu at eiga IngibjörguTryggvadóttur Flat. I, 46929; konuskal ek eiga ganga Leif. 484. 5117(Luc. 14, 20); ganga sofa, at sofa Fafn.27; Hm. 18 (19); ganga vega Lok. 15. 22) tilfalde en (e-m), saa at han faardet; hann vissi, at Hrafni mundi ganga(dvs. at Hrafn vilde faa) njósn um ferðþeirra SturL. II, 22434. - Med Præp. á: 1) ganga á dvs. gaa ind, søge at trængesig ind paa noget: gékk á lagit dvs. gik indpaa det Spydstik, han havde faaet, saa atSpydet trængte dybere ind i hans Legeme, Þorskf. 5615. 626. 7822; nú ganga menná vörð, ok kenna menn, at þat eroskilamenn, þá skulo þeir í friði faraHirðskrá 4518; nú rennr Helgi semfljótast má hann, en Hávarðr gengr áeptir ok biðr Helga eigi hlaupa undansér GísL. 612; þótti sem eigi mundiá gengit heraðit, ef hann væri eigiþar SturL. II, 13913; om Ild: tók núat slá loganum upp í hallina ok brannhvert hús at öðru -, en sú hall, erhann var í, var steinhvelfð ok gékkhvergi á Pr. 24516; om Vand: sjórinngengr á láglendin HeilaG. I, 70329;á sú, er R. heitir, fékk mikinn vöxt,svá at hón gékk á bæði lönd HeilaG.I, 65326. 2) ganga á e-t dvs. angribe,anfalde (jvf áganga, ágangr 1): ganga áríki e-s Flat. II, 11923; jvf Ingv. 3(145 a6); bið ek yðr -, at þér hald(i)rþessa skipan við hana ok gangir eigiá hana ok rænir Dn. III, 4515; sváframt sem þér gangir á þessa skipanokkra Dn. III, 4513; herhen hørermaaske: hann gékk á seiðinn Laxd.37 (9928). 3) ganga á e-t dvs. gjøre sigskyldig i Brud paa noget: ganga á griðLandsL. 1, 53; Flat. III, 42121; G. á eiðasína Band.* 1120; jvf Vsp. 30 (NFkv.5 a24); G. á heit, orð sín Finb. 6324;Flat. II, 38519. 4) ganga á e-t dvs.trænge ind i, gjennemtrænge: svá varöruggliga búinn at hlífum, at ekkigékk á SturL. II, 21620 jvf 2171; hannvar í panzara þeim er ekki gékk á SturL.I, 2849 fg; Þ. var í brynju þeirri, er full-trúi hét, ok ganga eigi spjótalög á SturL.I, 37618; jvf Klm. 16029. 5) ganga áe-t dvs. med fuld Resignation overgivesig i eller til noget: ganga á miskunn,vald e-s Flat. II, 11919; Fm. IX, 52423;G. á náð e-s Vatsd. 5 (1112); G. á trúe-s Didr. 32122; G. á fátœki Æf. 998. 6) ganga á dvs. gaa op det ene mod detandet, som to Ting af lige Størrelseeller Værd, = standast á: ekki erannars getit, en þeir léti þetta (dvs. deFornærmelser som de havde tilføiet hver-andre) á ganga Hítd. 4714. 7) gangaá e-t dvs. falde paa noget som en For-pligtelse: a. - skal eiga Blikar -eftir þí sem hann bað, er þá géngu áat leiguburð 7 veter (dvs. vættir) maltsok 6 aurar sylfrs Dn. II, 179. 8) gangaá med Inf. dvs. skride til at gjøre noget,= ganga 21: fyrr en hann gangi áat skera hvalinn GráG. 51722. - af:ganga af e-u 1) gaa bort fra noget,forlade noget: gengr svá af henni dauðriFlat. I, 53020; ganga af vitinu dvs. gaafra Forstanden, miste den, Klm. 23110;G. af kristninni, af kristnum dómisínum, af trú sínni dvs. , . II, 126;falde af fraKristendommen o. s. v.Flat30. 32;Hb2 . II, 181;Heilag38 segir þatforna eign sínna langfeðga ok því vilhann eigi af ganga . 19;Æf18 gengrþat (dvs. gullit) svá ríkt, at þat geymiraldri af honum hvárki nótt né daG. I, 254;Flat27 géngu þá klæði afþeim, svá at þeir spentu næfrum umfótleggi sér . 807 (. VII, 320);Hkr5Fm10hann grét sem barn, en er þat gékkaf honum, mælti hann &c. . 357;Fris35er af þeim gengr berserksgangrinn. 28 (48);Eb7 jvf . 27 (55);Eg3 .HeilagI, 678;39 gékk af honum móðrinn oksefaðist hann . I, 144;SE6 jvf .Stj118;34 ;ogsaa afstaa, lade uænset, mods. fylgja 5, hafa ekki uttan gömulf. Ex.privilegia fyrir sér, af hverjum þeir hafagengit langan aldr ok fylgt þeim ekkieptir því, sem nú fylgja þeir . IV,DN100. 18 ganga af dvs. : síðan géngu af páskarnir2)gaa bort, ophøre,forsvinde. 45 (132). Laxd14 ganga af dvs. : géngu þá3)gaabort fra denne Verden, dønökkurir menn til heljar af . II,Sturl17;21 jvf . II, 559. 668. IV, 772.DN28 ganga af dvs. : varð4)løsne, gaa løsundir honum skyrkyllirinn, ok gékk afyfirbandit; hjó til hans með exi áhalsinum - ok gékk þegar af höf-uðit . 55 (162). Laxd28 ganga af5)e-u dvs. ,udgjøre Overskuddet af nogetblive tilovers efter at noget er taget (jvf afgangr); þat er af gékk þeirranauðsynjum . I, 380;Heilag30 jvf .Leif84. 171;1624 þat er af skuldum gékkdvs. , . 227 (. II,udgjorde det overskydende, naar Gjæl- den fraregnedesGrág3Grg150);19 : núogsaa uden tilføiet Dativgengr honum hey af, þá er honumrétt at selja þat . 502;Grág13 gjörirB. fóðr til fjár Þóris ok hugðist sváat, þó at algjafta væri til alþingis, atþó mundi af ganga 5 stakkar .Hænsn 5 (138);9 svá býr þú um, at þess þarfvið, ok gengr þó ekki af . VII,Fm264;25 þeir slógu þegar kaupi samanok gékk af mikit fé í sjóði, er sveinn-inn átti, svá at hinn hafði þar ekkií móti at gefa . II, 79. Flat13 ganga6)af e-u dvs. : svávære Udbyttet, Afkastningen afnoget, den Indtægt man har derafmykit í Dalsegg, sem af ganga sex merkrsmœrs . IX, 176;DN11 skal B. - land-skyld upp bera bæði þá, sem nú gékkaf í ár, ok þá, sem framleiðis af gengr. XI, 72;DN15 jvf . II, 115. 133. III,DN614105. 6 ganga af e-u dvs. : hljóp R. at honum6)udgaa, ud-strække sig fra nogetok hjó á handlegginn við hreifann,svá at ekki hélt nema sinar þær, ergéngu af þumalfingri . I, 284;Sturl11kasta akkerum undir nesi einu, þatgékk af meginlandi . II, 174 jvfFld22191;15 . 28 ganga 20. Dpl17se ganga7)af e-u dvs. (jvf gangafortælles, siges om noget,have noget til sit Indhold19): gengr þessi saga, er nú ætlumvér at segja, mest af Sverri konungi&c. . VIII, 1;Fm18 þá bók -, hver ergengr ok segir af sérhverjum heilögummönnum á þeirra hátíðum ok messu-dögum . 2;Stj8 af gagnstœðligum hlut-um heimsins gengr þat (dvs. ), at þeir fyrirlíta oss &c. .siges de OrdÆf 56;20 hveriga tungu er maðr skal rítaannarrar tungu stöfum, þá verðr sumrastafa vant af því, at eigi finnst þathljóð í tungunni, sem stafirnir hafaþeir, er af ganga (dvs. ) . II, 12. da kommer mantil at mangle nogle Bogstaver fordi detandet Sprog ikke har de Lyd som der- med skulle betegnesSE10 8)ganga af sér dvs. : gékk íllskagaa til Yderligheder,saa at det bliver en Overdrivelse, saaat det ikke er med Maademanna svá mjök af sér, at - . 54;Stj32jvf . I, 141;Bp34 þá gékk mest afsér ranglæti manna um alnir -, ateigi þótti svá lengr mega vera . I,Bp135;21 hann gengr af sér sem mest,ok gerði stór slög á liði jarlsins .Flat I, 193;19 mjök ganga þeir fóstbrœðrnú af sér, er þeir drepa menn af oss. 18. Fbr4 ganga e-t af sér dvs. , .9)gaasaaledes at noget falder af enFris 381 (= géngu þá klæðin af þeim14. 807). - Hkr5aptr: ganga aptr1)dvs. (): síðan géngu þau lönd aptrfalde tilbagei den forrige Eiers Be-siddelseundir Arna . II, 491;NL9 þá skulueignirnar aptr ganga til kirknanna. I, 455. NL18 ganga aptr til e-s dvs.2): kann þar nokot í bresta, þá skalindtræde i sin forrige Ret til noget, hosenElin aptr ganga í Spildar til svámikils, sem á fátt verðr í húsabótenniá Tolom . I, 385;DN21 verðr ok fyrirnefnt kaup ey frjálst, þá skal opt-nefndr Ívarr aptr ganga til mín - umsvá marga peninga, sem - . XI,DN64. 17 ganga aptr dvs. : ef menn kaupa saman3)underkastes saa-dan Tilbagegang, at der indtræder enFormindskelseat lögum, þá skal aptr ganga vantalaen fram oftala þar til, er þeir hafastréttar tölur við . 5, 42. Frost4 ganga4)aptr dvs. : nema maðr seli úheimilt eðagaa tilbage, hæves, træde udafKraft, tabe sin Gyldighed, blive udenFølgersé fals í, þá skal kaup aptr gangaen hinn hafi andvirði sítt . 8,Landsl10. 6 ganga aptr dvs. ( aptrganga), . III, 197;5)gaa igjen efter DødenseFm19. 37. Grett16 ganga aptr dvs. (hurð) rekin aptr, 6)gaa igjen, om Dørsom efter at haveværet oplukket, bliverigjenkommer til at tillukke Døraabningen: vildi hann aptr reka hurðina, en O.setti á milli öxarskaptit, svá at eigigékk aptr hurðin . 20. Bárð16 ganga7)aptr með e-u dvs. (jvf gangaigjen, paa ny blivetilvoxen, overgroet med noget16): jörðin var atter gengin með skóG. VIII, 433. - DN13at: ganga at1)e-m dvs. (jvf fara at 1, hlaupa at e-m,gaa løs paa en, angribe, over-falde enatganga), . 98;Grett30 bœndr - génguat þeim ok drápu þá . VIII, 195;Fm5þeir, er mest höfðu gengit at kon-ungi at neyða hann til blóta . I,Flat58;5 gangast at dvs. ,angribe hinanden . 13;Vígagl2 . I, 167. Sturl26 ganga2)at e-u dvs. : ætlum vér ok svá at atgive sig i Færd med, tage sigaf nogetganga málinu, at sektir skyli verða. 132 (207);Nj17 s. lét fœra niðr ofamikit sáð ok gékk þar mjök sjalfrat . II, 512;Flat22 þá vildi lýðrinnganga at ok grýta David . 489;Stj28eigi hafði K. haft sverðit konungsnautí hendi þá, er hann hafði at þessugengit dvs. ,været sysselsat med dette . 46 (134). Laxd23 ganga at e-u dvs.3): fluttu fé allt vestr til Saur-tage noget i Besiddelse, modtage ellerovertage noget, hvortil der aabnes enAdgangbœjar ok töldust ganga at sínu .SturlI, 51. 19 : vil ek, Flosi!4)gaa ind paa noget som bydeseller kræves, saa at man finder sig deri,giver sit Samtykke dertilat þú gjaldir mér þriðjung mínnúskerðan; Flosi gékk skjótt at þessuöllu . 148 (256);Nj30 áttu menn þáhlut at við Böðvar, at hann skyldi atþessu ganga, sem Urœkja bauð .SturlI, 330;26 ekki er Sigvaldr þessa trauðrok gengr hann at allglatt . 68;Jómsv14jvf . 71 (178);Laxd9 . 7 (130).Bret3 ganga at e-u dvs. : ef funnit er í lásum -5)passe saaledes tilet Laas eller Gjemme, at dette dermedkan oplukkeseða í örkum, þá er sá útlægr, er þeimlykli varðveitir, er at gengr . 1,Eids24;7 skaltu f.! fá mér lukla þá, semganga at kistum yðrum . 17;Finb6hann hafði látit gjöra lykla, er atgéngu þeim lokum, er borgin varlukt með .* 24;Mag ek hefi at varð-veita konungslykil þann, er at öllumkistum gengr ok lásum, nú mun ekmeð þeim upp lúka kistunni, ef þúvilt ekki selja mér lykil; v. sér, atI. mun upp höggva kistuna, ef hónværi ekki upp lokin, selr þá framlykilinn; I. lýkr þá upp kistunni okfinnr þar marga lykla þá, er at gangaöllum lásum þeim, er vóro á R. .Fbr46 fg;14 jvf . II, 158 fgg - Flat29eptir: ganga eptir e-m dvs. , =1)følge enfylgja (jvf eptirganga, eptirgöngu-maðr): þó at H. væri þessa ófúss okletjandi, þá kunni hann eigi at gerasteinlagi um þetta, er hann sá, at öngvirvildu eptir honum ganga . IV, 87.Fm6 < B>2) ganga eptir e-u dvs. : göngum heim eptir verðinuhente noget, gaaetsteds hen for at faa noget med sigtilbage. 18;Þ.hræð28 var þá gengit eptir þeimHrafni ok Sturlu . II, 131. Sturl16 3)ganga eptir e-u dvs. (jvf ganga at 2, farabryde sig om, tagesig af en Tingat 2): ek mun ríða rétta leið mína tilÞverár, munu þeir ekki svá mjökeptir þessu ganga . 8;Vígagl48 þér felek á hendr, s.! at hefna bróður þíns,ok vænti ek, at - ok þú munir mesteptir ganga . 99 (154). Nj8 : er4)indtræde, ske, foregaa i en paafølgende Tidok víst at vita, at hörð refsing gengr(&vl kemr) eptir við þá, er í mót-gerðum eru við hana . 106;Mar15 : varisær om Forudsigelser eller Spaadommeþat ok lagit á mik með aldrinum,at ek skylda hvergi una lengr en 12mánuðr, ok vissa ek, at þat gékk alteptir . II, 136;Flat19 rétt segir þú,jarl! kvað konungr, eigi muntu minnamismæli mæla þá, er þú átt skamtólifat; þat gékk eptir, sem segir íjarlasögum . II, 347;Flat7 þetta gékkallt eptir, sem Martinus sagði fyrir. I, 617;Heilag27 gangast eptir . :v. rd. s.vissu þeir ok trúðu, ok þat mundiallt eptir gangast, er hann sagði þeimfyrir . 413. - ganga frá e-uPost22frá: : Hrafns-1)gjøre sig løs fra noget, saa at manikke giver sig mere af dermedsynir géngu frá liðveizlu við Jónssonu. I, 261. Sturl15 (jvf ganga af 1): géngu þá2)blive skilt fra noget,ved nogetfrá (dvs. ) stokkarnir .da løsnedeGrett84;18 sumir munu ganga frá öllu fénudvs. , . 131 (203).miste al sin EiendomNj30- ganga fram: fram: ,1)gaa frem,træde frem paa Gulvet fra sit Sæde . 48 (75). Nj8 , . 67 (102);2)gaa frem i Strid modsine FienderNj28 þat sérlítt á (dvs. ), at þúdet viser sig kun lidthefir víða vel fram gengit . 136.Grett5 , . 67 (102);3)foregaa, fuldbyrdes, komme til Udfø- relseNj19 . I, 82;Flat17gékk þat verk svá nauðuliga fram, at- . II, 157;Bp16 þeir grýttu á þáEsphœlingar, ok gékk eigi fram reiðin. 11;Vígagl71 þat er vili mínn, atkonu sé beðit til handar mér; vildaek - at, þú værir mér þar um flut-ningsmaðr, at þat géngi fram . 70Laxd(201 jvf );2026 þat -, er stór vandræðimundi af gerast, ef fram géngi .Laxd71 (204; = . 66). 21Laxd. R24 : at4)have Fremgang, tiltage, voxe, forøgesúsiðrinn lægðist - en eigi géngifram . VIII, 312;Fm17 er fram gékkmjök kvikfé Skallagríms, þá gékkféit upp til fjalla allt á sumrum .Eg29 (59);11 fé Hallgerðar gékk framok gerðist allmikit . 12 (22);Nj10 jvf . 5, 42 ( ganga aptr 3).Frost3se under , = ganga af 2: nú líðr svá5)gaa bort fra dette Liv, fra denneVerdendögum, at Hárekr bóndi gengr framtil frænda sínna . XI, 422;Fm18 þarkemr dögum, at ábotinn gengr framtil guðs . 26;Æf40 mik mœða sár ok ekmun nú vitja frænda várra framgenginna. 108 ();Völs19c. 12 þar saug Niðhöggrnái framgengna . 43 (. 7 a). -VspNFkv23 fyrir: ganga fyrir e-m dvs. : lézt ætla, at eigi1)gaa foranen, i Forveien for enmundi þá njósnir ganga fyrir þeim. I, 252. Sturl24 ganga fyrir e-n dvs.2): Aslákr - ferr átræde frem for en, saa at man staarlige over for hamfund konungs ok gengr fyrir konung,konungr tók vel kveðju hans .FlatIII, 401;16 fyrir 5. se under ganga3)fyrir e-u dvs. : nú mun tilsætte sig i Spidsen fornoget, forestaa noget, tage sig af enSag, søge at fremme denverða sá maðr, er fyrir mun gangaþessu ráði . II, 37;Flat13 hverr semskyldugr verðr fyrir at ganga kom-munshúsi váru . II, 242;DN6 var þarmart folk, en húsbóndi gékk svá fyrir,at ekki skorti . II, 112;Bp4 gékk Þor-finnr mest manna fyrir sekt þeirra dvs.Þ. var den ivrigste i at virke for deres sekt, . 40;Grett23 hann hafði heitit atganga fyrir um syknu hans .Grett173. 6 ganga fyrir e-u dvs. :4)vige, giveefter for noget, lade sig bevæge derafmœddi Brúsa þá blóðrás ok tekr hannþá heldr at ganga fyrir . I, 530;Flat32heldr nú við hót, ekki geng ek fyrirslíku . I, 297;Flat29 hann gékk þáfyrir fortölum þeirra . I, 742;Bp20hvárki gékk hann fyrir blíðyrðum neógnarmálum . X, 292;Fm5 ganga heldrfyrir blíðu en fyrir stríðu . I, 314.Flat1378; þá ganga þeir fyrir ágirnd fjárok elska þessa heims líf . 103;Hom13 ganga fyrir e-t dvs. : enn annan styrk lagði5)gjælde for noget,blive til nogetkonungr til með Aroni þann, er hon-um gékk fyrir mikit dvs. , . I, 632;som for ham blev af stor BetydenhedBp16eigi á ek því at svara, sagði a., endaertu eigi aðili þess máls; G. kvað núfyrir þat ganga mundu . 98;Grett30 fyrirþat mun þér ganga, sem sá sé nökkutskœðr, er hér býr inni, at hann muni bítakunna nær greninu . 64 (186 fgg);Laxd24hversu máttu? eðr hve líkar þér? hvatmun þik undir vera? fyrir þat munþér ganga, sem ek mega ílla ok mérlíki ok ílla . I, 11;Sturl21 hann svarar:ertu þessa mjök fúss? hón svarar: fyrirþat mun ganga . II, 141. Flat35 ganga6)fyrir dvs. komme i Veien, være til Hinder: nema nauðsyn hans gangi firi . 23;Gul19jvf . 1, 2 (13);Landsl24 fyrirganga (.) 3.sev ganga fyrir dvs. : gékk7)gaa til Grundefyrir Sunnifusúðin, var þá á AndresGíslason . III, 569 jvf 570. -Flat257 í gegn: ganga í gegn e-m dvs. , . 7 (12).1)op- træde som ens ModstanderIsl18 ganga í gegn e-u dvs. ,2)vedgaa tilstaa = ganga við 2: ek geng í gegn því,at ek gaf David slíkan mat, sem ekhafða . 155;Kgs30 jvf . 34;Homil26. 19;Hom11 hann gékk í gegn, at hannkallaði hann þjóf . 27;Klm16 sá goði-, er í gegn gékk þingfesti hans .GrgI, 41. - ganga hjá dvs. ,4hjá:gaa forbi . 5. - Gyð9í: ganga í e-t dvs. 1)ind- : þá skaltræde i Besiddelsen af nogetElin aptr ganga í Spildar til svá mikils,sem - . I, 385;DN21 skulu kórsbrœðrganga inn í Gyrfi til svá mikils lutarok leiguburð(a)r, sem ófrjálst verðr íLeini eðr prófast minni jörð, en fyrrsegir . II, 89 DN10 ganga í e-t dvs.2): géngu í liðindtræde i en Forbindelse, indlade sigpaa en Sag, en Gjerningtil verndar Gabaon með borgarmönnum. 385 ();Stj5Domm. 20, 14 gékk í liðmeð Þórði . 27;Þ.hræð22 ekki tómfæ ek til þess at ganga í þræto okþœfor með þér í dag . 58;Barl31 effrjáls maðr gengr í matgerð á skipi. 3, 10;Landsl8 fyrir slíkt géngu Hrafns-synir í þetta vandræði . I, 259Sturl14jvf 249;9 ganga í skyld fyrir e-n .Grág104. ganga í dvs. :3)indtræde, opkommetóku nú at ganga í með þeim Hrafnimargar greinir . II, 235 jvf 232;Sturl82. 211. - Thom6með: ganga með e-m1), . 89 (132);følge med en, gjøre en FølgeNj22. 228. Korm19 ganga með e-m dvs. : er hón hefir heyrt drauma, þá2)ind- træde og leve i saadan Forbindelse med enMand, som finder Sted mellem Ægte-folkmælti hón, at þeir segði konungi ( .som havde begjæret hende til Ægte seJómsv55 fgg), at hón mun ganga með honum17. 55;Jómsv32 þú skalt ganga með mérok vera mín eiginkona . II, 531;Fld33berr Þ. upp bónorðsmálin ok mælirtil mægða við Snorra fyrir hönd Bollaen til samfarar við Þórdísi dóttur hans- -, ok er Snorri fann, at henni varþetta ekki í móti skapi at ganga meðBolla, pá er þetta at ráði gjört, okfóru festar fram . 70 (202 fg.Laxd16203);1 vilk eigi ek með veri ganga néBrynhildar bróður eiga . 2, 27;Guðref kona gefr frelsi þræli sínum tilþess, at hón vili ganga með honumok eiga hann . I, 224;Grg9 þeir gangaþá til Ingöldar ok vekja þetta mál viðhana, hvárt hón vil ganga með Skíða(jvf );s. 1704 hón mælti til Ljótolfs:lítils þykki þú mér virða mik, er þúvilt gipta mik þræli þínum .Svarfd24;80 minnist nú a heit yður, ef þessieldr væri riðinn, at þér mundit meðþeim manni ganga, er þetta gerði. 144 (). 146 jvf 146;Völs7. 17c. 27610gengr Sigurðr sveinn til tals við Bryn-ildi ok biðr nú, at hón skal gangameð Gunnari konungi -, þat var ráðit,at G. k. skal fá Brynildar -, skal núG. k. ganga at eiga Brynildi .Didr209;3. 18. 21 jvf . 53. Konr14 ganga3)með e-t e-u dvs. : vápn sín höfðu þeirellerbære noget paa sig eller med sigfest á tjaldsnagla í stofu, en þeirgéngu með sverð sín . II, 127;Sturl3öxi hafði hann í hendi svartleggju þá,er hann gékk optliga með . II,Sturl95;5 síðan var gengit með hann semmeð barn ok reiddr til falls . IV,Fm308 (jvf . 139; . II, 243);28OH25Flat23í göngu þeirri, er alþýða gékk meðkrossum . I, 389. Heilag21 ganga4)með e-m dvs. : ef þræll gengr í ljósi í hvílu konuvære frugtsommelig medensínnar, þá skal sá veita vörð því barni,er hón gengr með, er þá kaupir .Gul57;8 hann lagðist með konu - en erþaðan liðu stundir, gékk sú kona meðbarni, ok er barnit var fœtt, - .FlatI, 65;22 fíllinn gengr tvau ár meðburðinum . 70;Stj36 þau (villidýr) gangameð getnum burð meðan vetr erkaldastr, til þess at þau megu sínngetnað fram leiða at nýkomnum grös-um &c. . 13;Kgs6 : marga draumaogsaadreymdi þessa Þorgrímu þá, er hóngékk með Laurentium . I, 790.Bp28 ganga með e-m dvs. 5)være paa ensSide, paa ens Parti, holde med en, mods.ganga móti e-m 3: gékk kirkjunnarlögmál með bróðurnum . 22 fg.Æf106 ganga með e-u dvs. : ganga með máli, bónorði . II,6)befatte sig med,tage sig af noget, for at det kan have Frem-gangFlat81;35 . 68 (195). 70 (201 jvf );Laxd122820. 41 (74). Eb16 ganga með e-u dvs.7), = ganga við e-u 2,vedgaa, tilstaa nogetganga í gegn e-u 2, ganga í móti e-u 4:með gengr ek þér (dvs. ), herra! at ek var traustrjeg indrømmer dig,tilstaar for digvin Antonii . 78. Gyð18 ganga með8)húsum = ganga meðal húsa (jvf hús-gangr, hús) . 9 (25). -se underHarð16 ganga millimilli, á milli, í milli:e-rra dvs. :træde imellem tvende Personereller Partier, som ere i Strid med hinanden,ere eller blive uenige, for derved at udøve en opæggende eller mæglende Indflydelsemeð þeim Sighvati var þá rénan mikilvináttunnar ok vóru þeir margir, erverr géngu á milli, en skyldi . I,Sturl321;14 Þ. gékk mest í milli ok leitaðium sættir . I, 313;Sturl18 s. hét á þá,at þeir skyldi eigi berjast, enginnhirði, hvat hann segði, þá gékk Þ.- til Snorra ok bað hann milliganga; s. kvazt eigi hafa lið til þess. I, 230. - Sturl30móti, á móti, atmóti, í móti, til móts: ganga1)til móts við e-t dvs. : hafsbotn þann,gaa i en Retningsom fører lige mod nogeter gengr til móts við Gandvík . I,Flat219. 7 ganga móti e-m dvs. :2)gaa en imødea. gengr móti honum ok fagnaði kon-ungi æfar vel . III, 401;Flat33 nú kemrJ. heim, ok er gengit í mót honum veg-liga . 3;Vígagl1 jvf 6 (120);Þ.Jón102þeir géngust at móti (í móti . II,Flat211) hvárirtveggja (dvs. ), skilr nú skjótt með34de gik hinandenforbi, hver sin Veiþeim . 89. Fbr18 ganga móti e-u dvs.3): þar hljóptræde i Opposition til noget, optræde paaen fiendtlig Maade mod nogetá útsynnings steinóði, en þar gékk ímóti útfallsstraumr . 81 (195);Eg2 tókn. við trú - en þeir m. ok v. géngumjök í móti . 103 (159);Nj10 erfittmun yðr verða at ganga í móti giptuhans . 58 (90) jvf 112 (171);Nj25 þeirganga mest á mót honum ( anti-nL.kristi) Enok ok Elias . 155;Homil14 sáer dirfist þessu móti at ganga, þá er sásannliga í úhlýðni við páfann ok oss. I, 456;NL6 þar sem svá opinberligaer móti gengit guðs lögum . II,DN97. 4 ganga móti, í mót, í móti e-u4)dvs. , = ganga við e-u 7,vedgaa, tilstaaganga í gegn e-u: þó - at þér dylitok gangit eigi í mót . 103;OH22 hónsegir þeirra gerð ok biðr hann mótiganga, því at hann veit - satt vera. I, 301, jvf . II, 152.Heilag17Heilag26- ganga niðr dvs. : hannniðr:gaa ned, om Mad eller Drikke, som nogen nydertekr kverkamein svá mikit, at hannmátti - eigi mat niðr koma; þá ferrG. prestr - - ok dreypti vatni ávarrar honum - - ok gékk þat svátregt niðr at - . I, 445. - Bp15nær: 1)ganga nær e-u dvs. : fella heiðna menn þá,gaa, komme i Nær-heden af nogeter næst géngu kastalanum . 376.Klm1 ganga nær e-m dvs. : þótti2)være nærgaaendemod en, optræde saaledes mod en, athan føler sig forulempet dervedAroni hann hafa gengit nær sér .BpI, 630 (. II, 339);13Sturl18 þótti hónœrit nær ganga Þorgerði . 5;Finb12gékk þeim þat nærr, en matleysi sjalfrasínna . 376. Klm18 ganga e-m nær dvs.3): sá hefir núkomme en nær i Dygtighed o. desl., saa manstaar kun lidet tilbage for hamá brott komizt, er næst gékk Gunnari umalla hluti . 131 (203);Nj27 jvf .Þorskf45;12 . II, 385;Fld15 . 73 (211).Laxd10- or: ganga or e-u dvs. : ganga e-m or minni . 171;1)gaa ud af noget for derpaa ikke længere at værederiBarl32ganga or lagi dvs. , . VIII, 291;gaa af Lave, i Ulag,gaa ud af den Stilling, hvori det børværeFm22 . I, 376.Flat ganga or e-u dvs. : er þeir géngu2)trække sig tilbagefra, udaf noget, for ikke mere at havenoget dermed at gjøreor þesso máli . II, 49;Sturl7 spurði -,hví mundi sættin svá skjótt saman hafagengit síðan, er þeir géngu or .SturlI, 314 jvf 313 fg;218 ganga or skugga, skuggi. se under ganga or dvs. , = skerast gékk3)kommetil en Afgjørelseor:þá ei heldr en áðr or í millum þeirra. II, 531. - DN22saman: ganga1)saman dvs. , . XI, 77;komme i Ægteskab med hin-andenFm16 með þessumhætti fór fram æfi þeirra Joakim okAonno, síðan er þau géngu samanat lögum Gyðinga . 127;Homil34 ef þeirmenn ganga saman, er minna fé eigoen -, þat varðar þeim fjörbaugsgarð,nema kona sé eigi barnbær . II,Grg38 (. 167). 16Grág23 ganga saman dvs.2)krympe sammen og derved blive mindre: hún sýnir honum brjóst sín visnuð okþurr ok svá kviðinn sjatnaðan oksaman genginn, ok mælti: hér gat ekþik ok hér bar ek þik . 7. Gyð26 3)ganga saman () dvs.om en Forening: K. spurði, hvárt samankomme i Standgéngi sættin; J. sagði, at þeir vórusáttir at kalla . 149 (257);Nj9 jvf. I, 344. II, 116. 132. 254.Sturl11201137- sundr, í sundr: ganga sundr1)dvs. : örrit sá á barkanumgaa itu ved en mellem Delene op-staaende Aabningþar, sem sundr hafði gengit () . 87;da denblev overskaarenMar2 géngu mjökí sundr spjótsköptin fyrir þeim .Eb 37 (67);24 skutu þeir stokki á hrygginnsvá, at í sundr gékk . VII, 227;Fm7lustu þeir högg -, þriðja á legginn viðöklat, svá at sundr gékk . IV, 90DN(88). 13 ganga í sundr dvs. : gékk þá í sundr búit (jvf setja2)opløses, op-hævessaman bú) . II, 143. - Sturl26til: 1)ganga til e-s dvs. : gékk hann til sínnar frú .gaa hen til en Person, etStedÆf 85 B;54 ganga menn síðan til búða. 126. OH21 ganga til e-rrar, inn2)til e-rrar dvs. (jvf búa, vera meðgaa hen, ind til en Kvindefor at beligge hendekonu): þá hugði hann, at skœkjanökkur væri, ok gékk til hennarsegjandi (. ingrediensque ad eamVulgait): lofa mér at liggja með þér .Stj297 ();101 Mos. 38, 16 engi maðr skalganga til frændkonu blóðs síns, athann viti ljótleik hennar . 319Stj38();3 Mos. 18, 6 ljótleik föðurbróðurpíns skaltu eigi sýna ok eigi gangatil konu hans . 320 ();Stj83 Mos. 18,14 svá er ok sá, er inn gengr tilkonu náungs síns (jvf ), eigi verðr hann (h)reinn, er hanngd.Herr Mik-kels Rimværkers. 63 og 3 Mos. 18, 20.1420, 10tekr á henni (jvf taka á konu . I,Heilag277; jvf . 88; taka til konu .4El6Stat 261) . 33;8Hom8 jvf ætlaði at vitja konusínnar, en er hann kom at hennarherbergi ok ætlaði inn at ganga semsiðr var til (. cumque cubiculumVulgejus solito vellet intrare; jvf var innarrleiddr . I, 135) . 412 (). Sturl12Stj26. 28Domm. 15, 1 ganga til e-s dvs. : veðrit3)vende,dreie sig om i Retningen til nogetgékk til útsuðrs ok þaðan til vestrs. I, 114. Flat19 ganga til e-s dvs.4): ganga til sigrgjafar dvs. sigrgjöf, . I, 23 jvfskride til noget, som man vil foretagesig, gjøretilat gjøre, giveBp1024;4 ek hefi aðra þá félaga, er í dagskulu til skemtanar ok gleði með mérganga . 58;Barl18 ganga til skriptar. 1, 3;Borg8 ganga til ok,ogsaamedog følgende Verbum i samme Tempus som ganga dvs. : gangit (dvs. )give sig tilkommer nú til ok blótit goðum . II, 237;Heilag18jvf . IV, 282. Fm1 ganga til e-s dvs.5): þatvære Aarsagen, Grunden til nogetheitir allt svidda, er svá verðr dautt,at eigi ganga manns handaverk tiL. 1, 5;Borg7 vissi hann þó gjörla, attil þessa géngo einir hverir lutir þeir,sem honum vóru úkunnigir . 13;Barl7jvf . VII, 248. Fm24 ganga e-m til6)e-s dvs. bevæge, tilskynde en til noget: mér gékk ekki annat til þrætu viðþik, en - . VI, 373;Fm12 skildu eigi,hvat þeirra forellrismönnum gékk tilþessa, . 171;Barl31 jvf . VII, 258;Fm24. 56 (163);Laxd25 . I, 695;Heilag33. II, 155. Sturl35 ganga til e-s dvs.7)sætte sig, komme i Besiddelse af noget: þá skulu - hverr hafa sína eign oktil ganga svá sem til síns alda óðals. II, 17;DN25 jvf ganga inn í Gyrfitil svá mikils lutar . II, 89 ( ganga í 1);DN10seunder í þann tíma er Har-aldr konungr gékk til ríkis í Noregi. 1 (3);Eb9 í þeim úfriði, er Haraldrkonungr gékk til lands í Noregi, þá- . 49;Fris11 jvf . I, 221. Flat14 8)ganga til dvs. : E. sýndi honum,foregaa paa en eller andenMaade, som betegneshversu nú höfðu til gengit Möðru-vallamál . I, 870;Bp6 hversu hefirykkr til gengit síðan ek fór heiman. 48;Grett9 flestir urðu við þat kátir,er Loka gékk lítt til . I, 276.Flat4- um: ganga um e-t dvs. : vil ek1)tage sigaf noget, bære Omsorg derfornú þakka yðr -, hversu þér géngutum mítt góz, meðan ek var or landi. 206;Grett18 var þat siðr hans at rísaupp árdegis ok ganga þá um sýslurmanna . 1 (1);Eg22 synir Rauðulfsgéngu um beina . II, 293;Flat27 Þ.gengr um sættir með þeim . II, Flat22;29 fékk hón svá um gengit -, atþeir vóru báðir útleystir . 197;Grett3ek skal svá um ganga, at þeir fáierindi þat, er þér líki . I, 708Heilag25jvf II, 145. 7 ganga um e-t dvs. : var - þess2)for-bigaa, forsømme, overtrædebeðit, at guð fyrirgæfi þeim þat allt,er þeir géngu um tíu lagaboðorð. 9. Mar6 ganga um með e-m dvs.3): svór okomgaaes, leve sammen med enG. -, at hann um gékk í 7 ár ok 20með síra Hinzæ bróður sínum -, okheyrði hann aldrigi &c. . VIII,DN286. 65 ganga um e-n dvs. , = ganga yfir e-n 5: eyvita leyna4)vederfaresenmegu ýta synir því, er gengr um guma. 27 (28), er gengr umHmhvis ikkeguma ganga 19. maaske skulde have Betydningen: som fortælles blandt Folk, eller om Folk, se ganga um dvs.5): ávende sig om, gaa om til en andenKant, forandre sig; om Vindenþeim sama degi gékk veðrit um okstyrmdi at þeim . I, 775;Bp1 varfig.um gengit riddarans ráð dvs. , . 85 B. havde dettaget en Vending, var der foregaaet enForandring med Ridderens Stilling, Vil-kaarÆf51 : sem ölit gengr um, blíð-6)gaa omkring, værepaa Omgangkast hann heldr . 12. - Clar30undan: ganga undan e-u dvs. : géngu menn mjök1)trække sig til-bage fra nogetundan Þórði í liðsemdinni . II,Sturl49;19 jvf . X, 238. Fm8 ganga undan2)e-m dvs. komme ud af ens Besiddelse ( ganga, koma undir e-n): at -mods.myndi svá ganga undan honum ríkit. 580;Stj7 jvf . X, 89;DN21 .Landsl7, 7. 14 ganga undan dvs. , . 60 (64);3)undslippe,gaa friAm . 47;Konr27 .Fbr46;19 . 73. - Pr19undir: ganga1)undir e-t dvs. :paatage sig noget, forbinde sigdertil som noget, hvortil man er forpligtetaðrir menn, er -, skyldi undir gangabæði sektir ok fébœtr eptir vilja Þor-steins . 72;Hítd14 hygg ek, at sámuni til vera hérlandsmönnum, atganga eigi hér undir skattgjafar viðÓlaf konung . 126;OH28 jvf . I,Sturl347 (jvf 342). II, 143;73735 bjóðum allaþá þjónasto -, er aðrir biskupar viljaundir ganga . IV, 99;DN19 ganga undirregluhald . II, 321;Flat26 hann vildi eigi undir þann vanda ganga -, fyrirþví var annarr maðr til biskups kos-inn . 65. 2 ganga undir e-tMar15dvs. : Brandrpaatage sig noget som sin Skyld, til-staa, at man har gjort noget- barnaði Friðgerði - ok vildi síðaneigi undir ganga . . Ljósvs. 2744 3)ganga undir e-n dvs. underkaste sig ens: hafði fjöldiHerredømme, Myndighedfolks gengit undir þá . I, 57;Flat36géngu þá allir menn undir Þorgils,ok játtu honum til yfirmanns . II,Sturl236. 9 ganga undir dvs. : undir engan4)kommeunder ens Herredømmemann annan skyldi ganga ríki í Nor-egi, meðan - . VII, 207. - Fm5upp:ganga upp : .1)stige op fra et lavereSted til et høiere; om LandgangEb 57 (106);29 ( ganga 3), : til land-om Fisksesomgaar op paa Grunden i Søenauðnar horfði í Ísafirði áðr fiskr gékkupp á Kvíarmiði . I, 342 : .Sturl11ellergaar op mod Strømmen i Aa.DNVIII, 83 (jvf 85). 620 : var þá riðit í liðsbón2)reise sig, sættesig i Bevægelse; om de til et Krigstogopbudne Mændok vildu fáir menn upp ganga (jvfkveðja upp . II, 207) . II,Sturl1Sturl206 jvf 12. 207. 251. 312914 : . 16;3)voxe; a)om VindBand1 . 33;Grett10 .BpI, 50;34 : á þeirri tíð,b) om Vand, Aaer Tifr gékk or farveg sínum í Ruma-borg -, þá gékk upp á, er Athesisheitir, er fellr hjá borg þeirri, esVeronensis er kölluð . I, 229.Heilag13: . I, 355. c) om Person som tiltager i Dygtighed,Anseelse o. desl.Sturl22 : meiðrinn ( a. Þorleik) kom á garðinn ok gékk4)gaaløs, løsnehvormedslogefteror garðinum upp fyrir (meiðnum) jarð-torfa frosin . 37 (67);Eb29 gékk uppfyrir þeim flest þat, er fyrir þeirrafótagangi varð . 25 jvf .Finb5Grett38. 67;61 . 7. Háv12 (jvf leysir ísa, vatn): vötnin5)ved Isløsnin-gen berøves sit Dække; om tilfrossetVandupp gengin . 20;Fbr1 hann kom atJarpdalsá, hón var upp gengin .Fbr61;21 hann kóm út at Haffjarðará, hónvar gengin uppi ok íll yfirferðar. 136;Grett19 áin var ákafliga mikil,váru höfuðísar at báðum megin, engengr upp eptir miðju . 15 (29).Laxd3 : þá hafði upp gengit allr þeirra6)tage Ende, fortæres, saa at intet ertilbagekostr ok vistir, sem þeir höfðu meðsér brott flutt af Egiptalandi . 291;Stj9géngu þá upp penningar allir þeir, erSveinn konungr gaf honum . VI,Fm302;11 er þá upp gengit fét þat, er R.fékk þeim . I, 131;Flat8 tekr fast atúhœgjast fjárhagr Þórðar ok gengrupp í kostnað allt þat, er laust er. I, 635;Bp14 andvirki gékk þá uppfyrir hestum . IX, 354;Fm17 : ef upp gengr öll talan sú ( af hleypr ekki tölunni ). -,i Arit-metiksaaatse L. 30þá var sú tala ferskeyt . 366.Algor24 ,7)i Besynderlighed: gaa op i Luer (jvf . IV, 1,fortæres af IldenDWb2428): kirkjan var svá öll upp gengin,29at eigi at eins vó ru brunnin tré, heldrvóru - . 649 fg;Mar22 síðan þeir urðufyrir þeim skaða, at bœrinn gékk uppfyrir elds ofrgangi . II, 95;DN13 ískadaelde tha er garden wp gik .DNIII, 726;9 - ganga út út: ganga inn . I,1)gaa ud af Huset, mods.Sturl13;15 . 99 (153);Nj24 . 20 (65).Harð7 (jvf ganga or 2):2)trække sig tilbage, ud af en Sag elleret MellemværendeGlumr gékk þá at, ok náist jafnaðrok lýkr svá, at hestr Kalfs gékk út. 13. Vígagl61 : segir, at þat gengr3)afhændes, gaa ud af ens Besiddelsefyrir ekki út (dvs. ), nema fyrir sjalfrar hennar blíðuafhændes ikke for nogenPris. 12;Clar47 þá skal hann láta út ganga(dvs. ) féit .skal han udbetale, udredeGrágI, 239. 23 : gékk hón (dvs. veizlan)4)tage Ende, have sit Udløb,faa et Udfaldút með enni mestu sœmd ok stórumfégjöfum . 6 (11);Vatsd29 gengr nú útán allri tálman messuembættit .Æf97;62 gengr út lágasöngr ok byrjarprefatiu . 85 B;Æf145 gékk svá útymninn, at sínu sinni sungu hvárir. 93;Mar27 hversu giptusamliga þeimmun biskupskoningrinn út ganga. II, 76;Heilag5 allr verðr inn leiddrhinn sami skilmáli, sem fyrr varr; okhversu hann gengr út, er skjótt atreikna . 14;Clar40 gengr út íupers.(dvs. ) holdliga ást . 298;Enden blevMar22svá gékk út (dvs. ), sem guðs maðr sagðisaa gik det, saadantblev Udfaldet. II, 145;Bp32 hversu honum gengrút dvs. ,hvad Ende det tager med ham . 224. - Klm31við: ganga við e-t1)dvs. : mátti hann eigi ganga nemagaa ved Hjælp af, støttende sig tilnogetvið staf . 137 (219);Nj7 gengr við tvástafi . II, 128;Flat24 hann gékk viðeina öxi stóra (jvf handöx) . 11.Mag62 ganga við e-u, e-t dvs. (jvf ganga2)tilstaa noget,vedkjende sig noget som sití gegn 2, ganga í mót 4): gengr hannþá við mörgum stuldum . 46;Fbr13mun Hrói hér verða at svara til nökk-uru eða ganga við ella, ef honumþykkir þetta satt vera . II, 79;Flat6jvf . IV, 236;Fm10 viðrgenginn glœpr. 123. 125;Kgs1828 viltu mágr! viðganga þessum ungum manni, at hannsé þínn son . 12;Finb21 J. gékk ekkivið faðerni hans dvs. , . 42 (67 jvf 68);vedgik ikke at være hans FaderVatsd169hvat viltu til vinna, at ek ganga viðfrændsemi þínni . 42 (68);Vatsd16 géngusvá við sínar afgerðir . 125. Kgs5 3)ganga við e-u dvs. ,underkaste sig noget = ganga undir 2: kvað konungs viljaaldri mundu við gangast, meðan Þórðrréði svá miklu . II, 80;Sturl27 G. jarlvar mjök heitbundinn við Hákon kon-ung, at skattr skyldi viðgangast áÍslandi . II, 250. Sturl17 ganga við4)dvs. : sá ójafnaðr gékk aldri við, efvinde Fremgang, være i Gang, fore-gaaH. var nær . I, 651;Bp10 við styrkfrænda hans - gékk þetta við ok vardœmt (at lögum) um öll ÞrœndalöG. 370 (. 792);Fris25Hkr21 gang-ogsaaast við : hefir lengi viðgengiztd. s.ofsi ok újafnaðr . I, 240;Flat20 gékksthátíðishaldit eigi við fyrr en - .Mar549;31 eigi fyrirman ek mér hinsbezta ráðs ok hins göfgasta, ef þatmá við gangast . 68 (195).Laxd11 ;5)forfremmes: mun ek við om Personhans áminning ok formæli við gangaí guðs augliti . II, 543;Heilag4 ogsaa gangast við : E. hafði mikit viðd. s.gengizt um menntir ok var orðinnhinn vaskasti maðr . 24;Hrafnk27mikit gékkst Haraldr viðr bæði umvöxt ok afl . I, 566;Flat6 jvf .Grett33. 66. 23 gengr við e-t () dvs.6)upers. (jvf heldr við e-t, er búitdet er nær ved noget, saa at dette letkan indtræffevið e-t): sagði við meizl mundu ganga,er hann lagði svá mikinn ofrþunga áulfalda sína . II, 478. - Heilag3yfir: ganga yfir e-t dvs. ,1)gaa noget forbi .* 149. Mag15 ganga yfir e-t dvs. 2)und- lade at gjøre noget, tilsidesætte noget (), = ganga um 2:som burde gjøreshann vildi eigi yfir ganga þat, er hannvissi réttast . II 323 (.Flat21HeilagII, 136);29 hverr sem hér gengr yfirheiti, þá liggi honum slíkt viðr, semlög standa til í hváru ríkinu . II,NL491. 26 superare: lauk3)overvinde, lat.svá, at hann drap þá alla -, þá geristí skálanum ymr mikill -, er sjá einnmaðr skal ganga yfir svá marga menn. II, 481 (. 267). Fld6Anal25 ():4)over- gaa, overstige, være større endnogethin ( klæði), er ek bar sjalfr á mér,nL.er yfir géngu verð eðr virðing (dvs.) . II, 655. vare større end at de kunde vurderes jvf PhiL. 4, 7Heilag39 5) (), (): tókkomme overenvederfareshamhann við Kára báðum höndum okkvað eitt skyldu yfir þá báða ganga. 153 (266);Nj14 eitt skal yfir okkrganga . 27 jvf . 50;Þ.hræð26Þorskf19sagði honum alla æfisögu sína, hvatyfir hann hafði gengit síðan í fyrstu,er - . 230;Bev5 hann sagði konung-inum - allt þat, es hér hafði yfirhann gengit . 7 (10);Ísl11 má þér þat( verða), sem yfir margan gengrnL.. 45;Fbr3 jvf . ; lét þatLjósvs. 2598jafnt ganga yfir ríkan sem úríkan. II, 183;Flat32 var þat mest umHispaniam ok þar nálæg ríki, at þessistormr (dvs. ) gékk yfir . I,UfredHeilag546. 36 6)være raadende, herskende overet Land som derved undergives en Paa-virkning eller Indflydelse, et Herredømme: hétu á heiðin guð til þess, at þau létueigi kristnina ganga yfir landit . I,Bp23;4 gékk skattr yfir allt landit .Sturl II, 254;11 ogsaa uden noget efter Præp.yfir : at þeim sið, at þáfølgende Akk.gékk yfir . I, 71;Flat28 urðu þar ummörg tíðendi, áðr kristnin géngi yfir. X, 273. Fm29 ;7)flyde over, gaa over Bredderne vóru þá allar tunnur fullarvíns svá, at þá mundi yfir ganga ofallar, ef eigi kœmi biskup til .Heilag I, 192;24 hér kemr at því, sem mælter, at hvert ker kann verða svá fullt,at yfir gangi, ok þat er at segja, atek þoli eigi lengr, at Þ. siti yfirsœmdum mínum svá, at ek leita einkisí . II, 245. - ganga gaaSturl39Om Forholdet mellem Inf.og dansk, svensk , IV, 222-231.sem. LorenzeniNord. Tidsskriftfor Filologiny Række

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚵᛆᚿᚵᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.