Hyggja

hyggja

hyggja, v. (hygg, hugði, hugðr eller hugaðrjvf athugno Dn. XI, 14614). 1) tænke, gjøre noget til Gjenstand for sine Tankereller Forestillinger, = hugsa 2; þat ervér höfum gört, hugt eða mælt Hom.13816; þú hugðir fyrr en gört væri,því at hvetvetna er hugt fyrr, en ergört Hom. 19320 fg; seg þú mér heldrhorskliga, er viþ hugat mælom SiG. 1, 10;jvf Guðr. 2, 20; auga má eigi sjá, néeyra heyra, né hjarta manns hyggjaþat, er guð hét ástvinum sínum HeilaG.I, 26218; öll kristni má eigi hyggjamega svá mikla virðing þína, sem verðamun Sturl. I, 11819; hugði því hest-vörðrinn úfrið dvs. tænke paa Ufred, at det var Ufred, Fm. IX, 3515; réðu þeirþá nökkura hríð landi í friði, ok hugðuþó mjök sítt hvárr Fm. VII, 17618 &vl;hyggr dómandinn, at móðirin muniþessum mest unna Gyð. 722; þóttistfinna, at hann mælti eigi af hugðu dvs.ikke oprigtigen saaledes som hans Tanker vare, Hítd. 4025; ætla þar at skiljastok rœðast við áðr af hugðu dvs. af et oprigtigt Hjerte, fortroligen, Hítd. 589. 2) have noget i Sinde, tænke paa nogetsom man vil gjøre; fagrt skaltu viðþann (nl. er þú ílla trúir) mæla, enflátt hyggja ok gjalda lausung við lygiHm. 44 (45) jvf 90 (91); var blíðmæltrvið hina meiri menn, en hugði jafnanflátt Flat. I, 12517; mæla eigi þar fagrt,er maðr hyggr flátt Leif. 17635; med Infin. G. bauð Gunnari at hlyða til -framsögu sakar sínnar ok sóknargagnaallra, sem hann hugði fram at fœraNj. 74 (11020); skal hann spyrja þannmann -, ef hann hafi sókn svá framfœrða á hönd honum, sem hann hyggrGrG. I, 691 jvf 3. 3) mene, tro, holde for; med følgende Konj. at; þat hugðum vér-, at vér hefðim þá höndum himintekit Flat. I, 5531; ek hygg, at á ekkikaupskip hafi komit jafnmikit fé ávárum dögum EG. 17 (3220); hugðihann, at sá mundi reka vilja hanserendi nökkot OH. 6733; vér höfumlengi - - ok hugt æ dag frá degi,at hann myndi á betri leið snúastDn. I, 19511; ef hann er svá mikillmanndómsmaðr, sem ek hygg ok allirkalla Flat. II, 3816; þessi maðr erSturla -, ok hygg ek (nl. hann) vera,herra! vitran mann Sturl. II, 26933;med 2 Akkusativer: ósnotr maðr hyggrsér alla vera viðhlæjendr vini Hm.23 fg (24 fg); hugðum vér engan mannannan arfa Magnúss konungs alinn Fsk.19911; med Akk. og Inf.: lét þat ásannast, at minni væri þurðr á, en -hann kvazt hugat hafa Bp. I, 77833;ef kviðr berr, at hann hugðist eigaGráG. 22920 (GrG. II, 1558); ef maðrer kvaddr þess vættis, er hann hyggsteigi í vera GrG. I, 5732; hugðust mennþaðan mundu fang fá Flat. I, 846; púhugðist ræna mundu son mínn EG.86 (2206); hyggst þú betr gera mundu?Nj. 11 (198); kendi eigi hestrinn hannok reiddist mjök - ok lypti hátt fœtisínum ok hugðist mundu ljósta hannEl. 972; med et følgende Inf. uden Subjekt: hann skal fara til næsta bœjarþess, er hann hyggi úhætt fjörvi sínuvera munu GráG. 3135 (GrG. I, 15326). 4) tiltænke en noget (e-m e-t) som dethan skal faa eller gjøre; hversu sæll sámaðr væri, er - mætti reyna sjalfrfullsælo þá, er guð hyggr sínom ást-vinom Homil. 2113; at eigi heftiþ érmiskunn þá, es guþ hefir yþr hugþaHomil. 3428; hugði gótt nánum Am.33 (35); G. gjörðist svá mildr, at hannhugði hverjum manni hjalp, sem þurftiat honum þiggja HeilaG. I, 39012; hugðusér allir dauða af hræzlu Bær. 8625;þœttumk ek láta þann mann annan,er ek hugða bezt, ef þetta úhœfuverkfœri fram Sturl. II, 13013; þóttist hannvita, at honum mundi slíkr kostr hug-aðr, ef hann gyldi eigi varhuga (varúðYngl. 41) við Fris. 265; hvat hefir þúmér hugat at heldr (om jeg er denMand, som du holder mig for at være)Laxd. 69 (1988); hyggjast med Inf.tænke paa, have i Sinde (at gjøre noget, = hugsa 5): gékk hann at hestinumok hugðist at taka hann El. 977; varhitt heldr, at þú hyggst hœlast af sýnArsenii -, er þú kemr heim í RómHeilaG. II, 5667. 5) = munu, brugt som Hjælpeverbum, der forbundet medet andet Verbums Infinitiv tjener til atudtrykke dets Futurum; alt þatz á umb-liðnum tíþum hever verit eða nú ereða verþa hyggr, þat er allt sennnýliga ok eiliga ok hjávesandliga fyrguðs augum Leif. 2021. 6) føle sig (vel,ílla) tilfreds med noget (e-u); hugðihann þá ílla meðferðinni þeirri, semvorðit hafði HeilaG. II, 4622; görði A.virðuliga leizlu hans ok hugði þá ílla sínuverki Anal.2 2704 (Fld. II, 4869); versthyggjom því SiG. 1, 24. 40; munu þauvel hyggja, er þau hafa akrinn Vígagl.87. - Med Præp. á: 1) hyggja á e-t dvs.tænke paa noget, saa at man vil give sigaf dermed, ikke forsømme det: ekki skulumínir menn hyggja á flótta (dvs. tænkepaa at fly) Flat. I, 47930; hyggja (munek) á þörf hverja, sem við holl værimAm. 101 (103); hygg ekki á mik, heldrá þann, er þik skóp Gyð. 728. 2) hyggjaá e-t, tænke paa, have i Sinde at an-gribe noget, forgribe sig derpaa; eigihann - galgi görvallan, ef hann á griðhygði Am. 31 (33) jvf ganga á grið. 3) hyggja e-t á hendr e-m dvs. mistænkeen for noget, i Tankerne kaste Skyldenfor noget paa en (jvf bera e-t á hendre-m, á e-n); ekki er því at leyna, hverrmínn áhugi er um verk þetta, at ekhygg á hendr þeim Færeyingum OH.13938 (Flat. II, 24334); jvf OH. 24924(se á hendr under hönd). - af: hyggjaaf e-u: slaa noget af sit Sind, opgiveat tænke derpaa: konungr steig til vizluok hugði af heimsku Fm. X, 3803(Ágr 79); hinn hugði af harmi þaðan ífrá Fm. VI, 3894; hann hugði seint afandláti hans Fm. VII, 172 (Mork. 13630);ogsaa hyggja af um e-t d. s.: konungrmun seint af hyggja um leitina Fm.VI, 38112. - at: 1) hyggja at e-u dvs.give Agt paa noget, betænke eller betragtedet, tage det under Overveielse: Rannveighafði gengit út or fjósinu, hyggr atmanninum ok þykkist kenna Gísl. 2027;jvf Nj. 3 (68); Fm. X, 25529; sátu áhamrinum ok hugðu at manna ferðumum heraðit Laxd. 59 (17024); Flosigékk í lögréttu at hyggja at fénu okmælti: þetta fé er bæði mikit ok góttNj. 124 (19013); ósviðr maðr vakir umallar nætr ok hyggr at hvíhvetna Hm.22 (23); hann sér ferð okkra þegarhann hyggr at himintunglum í heiðríkuveðri Bp. I, 22831; hafði vandliga athugt hurðinni ok hurðarlokum El. 9613;er þeir kvámu yfir ána, hugðu þeir ateldinum (som de havde set brænde), okvar þá horfinn eldrinn Bp. I, 66933;meirr hugðu þeir at frægð ok framaþessa heims, en dýrð annars heimsfagnaðar Flat. II, 936; hyggja at sínulífi HeilaG. I, 20335; jvf 2043; er menuhugðu at eiðstaf hennar Grett. 20415;prófi ok skilríki vel at hugno DN XI,14614; at því er hyggjanda, hvat þú skaltfœra Leif. 517; at því er yðr hyggj-anda, at - Fm. VIII, 662; því er allrikristni at hyggjanda, hversu - HeilaG.I, 69231; jvf II, 5626; hugði at ráðum,hvárt hann skyldi - Flat. II, 2710;hygg þú at gátu Herv. 33518; hyggrhann enn meirr at því, hve þeir skína idýrð himnaríkis Homil. 216; eigi hyggrþú at, hvat er þessi matr kostaði El.622; hygg at, hvat þú skalt gera Stj.4833; jvf Grett. 2016; var nú athugat,hve mörg skip Þórðar þar lágu eptirSturl. II, 6118; nú hugðu þeir at víst,hve marga menn þeir höfðu látit Sturl.II, 6125; ogsaa uden tilføiet Dativ: efþú girntist svá mjök at sjá yfirlit mín,þá hygg nú at sem gjörst HeilaG. II,5661; djákninn - lézt eigi heyra; þámælti biskup, at hann skyldi vandligaat hyggja; djákninn hleraði ok tylldistá tær ok mátti eigi heyra söngvinnHeilaG. I, 6066; Andres bað Vegarðganga til húss þess, at finnskattr varí, ok hyggja at (dvs. se til, have Opmærk-somheden henvendt paa), at eigi spilltistFm. IX, 30819. 2) hyggja at sér dvs. kommetil Eftertanke og betragte, betænke sinegen Stilling: tók hann at sér at hyggja,er hann hungraði Leif. 525 (Luc. 15, 17jvf hverfa aptr til sín HeilaG. I, 2047);hón var stödd hjá messu Guðmundarprests ok hugði at sér vel um messuna,sem jafnan var hón vön Bp. I, 43530(Sturl. I, 10710). 3) hyggja at sér =hyggja at 1: ek hefi at hugt mér, atbeizlit er vert 20 punda silfrs El. 6214.- fyrir: hyggja fyrir e-u dvs. bære Om-sorg for noget, at det dermed kan gaavel: hygg nú svá fyrir hag þínum, atþar liggr við líf þítt, ef þú heldr eigiþá sætt, sem ger er Nj. 74 (10922);var Adami boðit, at hann skyldi fyrbáðum þeim hyggja Homil. 11632; þeir,er bú áttu ok börn fyrir at hyggjaOH. 18830 (Flat. II, 3154); þeir, er fyrireiði kunnu at hyggja GrG. I, 15321;kunna at hyggja fyrir orði ok eiðiGráG. 2628; BorG. I, 1213; hyggjastfyrir dvs. gjøre sig Betænkeligheder, væreforsigtig: vega þú gakk, ef þú reiðrsér, hyggst vætr hvatr fyrir Lok. 15.- í: hyggja í e-t dvs. tænke paa ellerover noget: í þessa rœðu hugði H.vandliga Fsk. 19913; sagði nú síðankonungi -, hve hörmuliga hann lézthyggja í, at T. konungr myndi látizthafa Mork. 10316. - til: 1) hyggja e-ttil e-s dvs. forud bestemme en Ting ellerPerson til noget, som skal vederfares den,eller som den skal gjøre: nær í miðjuplazi stendr einn klettr, er guð hugðitil eptirkomandi hluta HeilaG. I, 70414;þeir ero fullsælir, er til svá góðs erohugðir af guði Elucid. 7616; hugðisttil áreiðar á Gautland dvs. agtede sig tilat ride op over Gautland Fm. X, 41322(Ágr. 802). 2) hyggja til e-s dvs. vendesit Sind i Retning mod noget eller tænkederpaa med Haab, med sit Hjertes For- ventning, = ætla til e-s: þótt þakklætitœkim vér minna fyrir nú at sinni, envér hugðum til dvs. end vi gjorde Reg-ning paa, Maríu saga Cod. Holm. 1 qv. Side 32 a4 jvf Mar. 45912; at af slíkrigleði mætti hans hugr ekki til annarsheims hyggja Barl. 821; hart er athyggja til, en verra at reyna HeilaG. II, 4625; hugða ek til þess verst atberjast við þessa menn, enda reynistmér at því (dvs. og det faar jeg nu er- fare) Jómsv. 7324; hversu hyggr þú tilat deyja? gótt hygg ek til bana mínsJómsv. 7526; hugðu gótt til, at Þorgilskœmi til Staðar Sturl. II, 14335; jvf Bp. I, 65810. 12; húspreyja heitr henniþá annarri lotu (dvs. truer hende med athun skulde faa Prygl en Gang til), húnhyggr þá íllt til, því at henni varhörundit sárt mjök Mar. 15417; brúð-laup skyldi vera at vetrnáttum at Borg,ef -, en Helga hugði íllt til ráðaGunl. 9 (2416). - um: hyggja um e-tdvs. tænke paa eller over noget: hygðihann um sik ok huginn gleddi Fafn. 35; með áliti ráðsmanna sínna, er umhugðu (dvs. overlagde, raadsloge, = umsá Mork. 18210) Fm. VII, 13918.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚼᛦᚵᚵᛁᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.