Koma

koma

koma, v. (kem, kom eller kvam, kominn) 1) bringe eller føre, flytte fra et Stedtil et andet, af en Stilling i en anden; sendi Þorgils, at hann kœmi vestantil fundar við þá Þorvarð SturL. II,1956; jvf HeilaG. I, 2894; SE. I, 2864;Þórolfr var svá þungr, at þeir fénguþá hvergi komit honum Eb. 34 (6230);vilda ek gjarna koma ykkr or eldin-um Flat. I, 3005; vissi hón varla, hvarhón skyldi sér koma (hvor hun skulde gjøre af sig, begive sig hen), eða hvathón skyldi at hafast Mar. 1236; komae-m á flótta, í hel, í sætt, í hendre-m, til tals við e-n o. s. v. se under flótti, hel o. s. v.; hvargi er maðrhefir komit vápni sínu GrG. I, 16615;sveininum stóð fiskbein í halsi - okmáttu eigi læknar þaðan koma HeilaG.I, 25828; kom (merkinu) í millum klæðasínna Nj. 158 (27428); þeir Grímr kómuskipi sínu í Sogn DpL. 358 jvf Flat.I, 5353; er þeir kómu fari sínu í Eystrasalt, féll byrr Mar. 10549; upers. blóðikom út dvs. der udflød Blod, Fm. VII,18711; sagði honum, hvar komit varþeirra máli dvs. hvortil det var kommetmed, hvad Resultatet var blevet af deresUnderhandlinger, Flat. I, 39030; jvfPost. 48135; hann spyrr -, um hvatpeir ætti at rœða eða hvar þá værihverju komit SturL. I, 324; vissi nú sínnhag, hvar (honum) komit var Mar. 1235;komast, v. r. = koma sér: ef meinahonum vötn eða veðr eða menn svá,at hann má eigi komast til þess staðar,er sátt skal gera GráG. 28716; kómustþeir - á burt Flat. I, 3009; komast íkærleik við e-n eg. 4 (66) jvf Flat. II,6037. 16826; komast á fœtr, á legg, seunder fótr, leggr; upers. eptir vatnivar svá langt, at varla kemst aptrum kveldit, ef um morguninn var faritHeilaG. II, 65712. 2) udføre, udrettenoget (e-u); koma skal nú erindinu, erOddr bauð, ef ek hitta þik, at hann vilbiðja Ragneiðar dóttur þínnar Band.*1218; kom þú mínu máli sem framastmáttu Fm. VI, 28424 (Hkr. 5812); vilek, at þú komir því við Hákon Ívars-son, at hann sé eigi mótstöðumaðrmínn Fm. VI, 2842 (Hkr. 58020) jvfkoma e-u við. 3) indrette noget paaen vis Maade, bringe nogen i en visStilling, som nærmere beskrives ved ettilføiet Adverbium eller paa lignendeMaade; þeir vóru fáskiptnir við mennen kómu sér við alla vel (dvs. men skik-kende sig saaledes, at de vare i god For-staaelse med alle) Fld. III, 52911 jvfFrs. 9619; kemr þú þér því vel viðHallgerði, at it eigit meirr skapsaman Nj. 44 (6610); komi kaupi sínusem hann má LandsL. 7, 4713; svákom Þ. fortölum sínum, at Skallagrímrskipaðist við eg. 35 (6920); kom Ástríðrsvá sínum orðum, at fjöldi liðs varð tilþess at fylgja henni í Noreg Fris.16834; upers. kom því svá, at - dvs.dermed gik det saaledes, at - SturL. II,11619; svá var komit morni (dvs. detvar skredet saa langt frem med Mor-genen), at menn fóru til tíða Flat. III,4058; er svá var komit undrum þeim,var þat einn dag, at - Eb. 55 (10124);uden Objektsdativ: var þá svá komit,at (dvs. det havde sig da saaledes, at)allir menn vóru sofa farnir eg. 60(13426); svá kemr, at - dvs. det gaarsaaledes, Udfaldet bliver saadant, at - Flat. I, 17411. II, 4831. 1777; eg. 7(125); sögðu konungi svá komit (dvs.at det var gaaet saaledes til, havde sigsaaledes) Post. 2507; sögðu inum helgaábóta Theodoro til svá komins HeilaG.II, 64922; nú at svá komnu öllu, þávilju vér, at - SturL. II, 6918; jvf Nr. 8. 4) komme (intrans.), ikke alene omlevende Væsener, men ogsaa om Ting,Begivenheder o. desl.; hann kom þaroptliga Flat. II, 6410; lítlu síðarr kómuFinnar heim Flat. I, 4315; er þeirkómu aptr um haustit eg. 39 (6931);er vár kom eg. 35 (6911); at miðföstunæsto, er kœmr Dn. II, 22622 jvf 27;kemr önnur nótt, ok vaka hennar synirallir enn Æf. 3634; ef svá síðarligakemr skip til hlunns Kgs. 86; komþar búza ein af Englandi Fm. IX,37311; kómu til konungs bréf frá SkúlaFm. IX, 37511. 5) komme til en (e-m),som derved faar det; þá kom Þorkatlisteinshögg dvs. da rammedes Þ. af enSten, SturL. I, 37518; þá er þeim komorðsending Þórðar dvs. da de fik detBudskab, som Þ. sendte dem, SturL.II, 98; hvaðan kom þér segl þat?Mork. 752; Magnúsi konungi kom (dvs.Kong m. fik) njósn um ferðir hansFm. VII, 571; þá kómu þau tíðindihonum sunnan or landi, at - Flat.I, 5733. 6) tilfalde, tilkomme en (e-m)som noget, han er nødsaget at gjøre; svá sem hveiti kom yðr at berja -, áðren sáðin skilist frá þí, svá má mínsála ei fyrr inn ganga í paradísum(en -) HeilaG. I, 147, 7) være en (e-m) velkommen, tilpas, tjenlig, beha-gelig, især med tilføiet Adv. vel; kvaztmundu gefa honum við annan vín-garð, útan honum kvæmi betr lausafésvá mikit, sem makligt væri Stj. 60023;kom þeim vel kaupstefnan Grett. 7913;kom hón (dvs. skikkjan) henni sváskapliga, at - Mött. 3114; vel komaoss bakstrsveinar Flat. I, 30018; velkoma oss nú ok frostin Flat. III,37331 (Mork. 8931); fleira kemr méren fé Ljósv. 1834; i Besynderligheder at mærke Præt. Part. med Adv. vel(= lat. acceptus): gerði hann bréfí móti erkibiskupi, at hann skyldi(vera) guði vel kominn ok svá honum(jvf den alm. Formel: senda e-m kveðjuguðs ok sína) Fm. IX, 37321; þér erjafnan sjalfboðit, ok þá vel kominn,er þú vill verit hafa Flóam. 32 (15825);ver þú kátr ok með oss vel kominnDidr. 31927; hann skal vera vel kom-inn ok sitja hit næsta mér SturL. II,2429; i Tiltale: vel kominn! frændi!Fris. 30716; vel þú kominn! bróðir!gakk inn með oss til drykkju Herv.3487. 8) komme i en Stilling, hvormeddet har sit Forblivende, hvori Tingennu er at finde, = koma niðr 2; er hannvar horfinn þeim - þá rœddu þeirum, hvar kom hann nú? (dvs. hvor blevder nu af ham) Mar. 11810; hvar komkapp þítt? Bp. I, 1817; hvar kómu núyðr hin guðligu heit ok hinn regluligiheilagleikr? hvar kemr hann nú? Thom.1513; spurði Þ., ef Glúmr vildi nök-kuru bœta fyrir þetta ok félli þarmálit niðr, sem nú var komit Vem.1889; upers. sagði hann, hvar þá varkomit dvs. i hvilken Stilling Sagen nuvar, Eb. 25 (405); Flat. I, 38310; undinú vel við, þar sem komit var Nj.12 (226); kemr þar dvs. det bliver der-til, med følgende at eller er -: verakann þat -, at þar komi, at þú ráðirfyrir skipum Flat. II, 6829; þar kom,at í mannjafnað var farit Flat. I, 6621;kemr þar, er menn skulu fara til Gula-þings eg. 56 (12316); i BesynderlighedPræt. Part. kominn med tilføiet Adver-bium, = staddr dvs. i saadan Stilling,som Adverbiet angiver: þorp þat, semkallat var Kassinum ok komit ofar-liga í fjallshlíð HeilaG. I, 1655; jvfSymb. 1811; einn kastali hét Capsa, erkominn var torsóttliga milli eyðimarkanökkurra Pr. 3063 (SalL. JuG. 89); sástaðr var leyniliga kominn, at kallamætti eyðimörk HeilaG. I, 58011; jvf70326. 34; þat fé er ílla komit, er folgiter í jörðu Grett. 3911; ætla ek þatríki vel komit, er Ólafr stýrir Flat.II, 11912; mér þykkir mínn son hvergibetr kominn en hjá Jarisleifi Fm. VI,510; jvf Flat. I, 30022; hón þóttist þáílla komin Bev. 23437; segir þeim -,hversu maðrinn var nauðuliga kominnSturL. II, 11428; svá aldrs kominn dvs.saa gammel, Vatsd. 2 (426). 7 (138); Fm.XI, 564. - Med Præp. og Adv. á: 1) koma e-u á e-n eller e-t dvs. paaføre ennoget, indføre noget paa et Sted, saaat det er der: koma hræzlu á e-n EL.638; eptir andlát Gregorius páfa þess,er kom kristni á England Isl 11; og-saa uden noget til Præp. hørende Com-plement, i Betydningen: tilveiebringe,istandbringe, fremme, udføre, mods. komaaf 1; f. Ex. máttu þeir a. öngum flut-ningum á koma SturL. I, 39033; vóruþá sett grið ok komit á stefnu SturL.II, 24020; fékk hann á komit griðummeð þeim ok stefnulagi Eb. 10 (1115);sætt kemr (upersonL.) á við hann Fm.IV, 1997; hann kemr á um erendi sín(dvs. kemr á erendum sínum, jvf koma 2)MaG. 229; upers. er komit e-n veg ádvs. det staar saa eller saa til: hér erþó betr á komit Nj. 59 (9114); er eigijafnkomit á með ykkr dvs. eders Stillinger ikke lige, ikke lige fordelagtig, Grett.6715; jvf Klm. 20038; þá hljóti þér atat sœkja, en ek at verjast, ok sýnistmér eigi jafnliga á komit Bp. I, 53123;dœmdu þeir, at í hvárumtveggja staðvar makliga á komit Æf. 7345. 2) kominn vel á sik dvs. forfremmet, for sigkommen i Dygtighed eller gode Egenska-ber (mods. af sér kominn, se underkoma af 3): Þórði sýndist hón fríð okvel á sik komin ok ekki stœrri enat meðallagi Bárð. 2911; var hinn efni-ligsti maðr, meðalmaðr vexti, kominnvel á sik, limaðr manna bezt Flat. II,44016; þat er sagt, at hann væri mannamestr vexti ok sterkastr ok bezt ásik kominn Hák.Iv. 23715; jvf GunL. 4(20316); Laxd. 28 (7127). 3) koma á e-t dvs.føres, ved sin Bevægelse komme hen paanoget; blóðit kom á staf sveininumNj. 158 (27511); hjó til Hjarranda ok(sverðit eller höggit) kom á læritDpL. 2428; þat er sár, ef þar blœðir,som á kom (dvs. hvor han rammedes)GráG. 29817. 19 jvf 3046. 35119; GuL. 1855;Frost. 4, 472; Dn. X, 62 (5418); Sidenheitir sjór á Indialandi, þar sökkr allt,er á kemr Hb. 313 fg - af: 1) komae-u af e-u dvs. bortskaffe noget af denPerson eller Ting, hvorpaa det hvilereller som er betynget deraf: at ekkoma þessu vandræði af mér dvs. atjeg kan befri mig fra denne Fortræd,Ulempe, Eb. 25 (4025. 418); allt munek til vinna at koma af mér yðvarrireiði Frs. 9631 jvf 9624; B. lagði þatráð til, at bœndr skyldi taka við Þor-gilsi, hygg ek, segir hann, at þérmunut honum seint af yðr koma SturL.II, 22516; ogsaa koma e-u af (absoluteller uden noget til Præpositionen hørendeComplement) dvs. afskaffe (mods. komaá 1): því hafði eigi orðit af komitmeð öllu, meðan kristnin var ungBp. I, 16516; jvf Mar. 8868; má þarsjá, hve ríkt langa fasta gengr, es slíkhátíð kœmr eigi föstunni af HomiL.14028; tók þá at íhuga, með hverjumhætti hann mætti því af koma, at engibiði dóttur hans Str. 5423; komast afe-u dvs. blive fri, slippe? Æf. 3632. 2) koma e-m af e-u dvs. bortvende, afvendeen fra noget, saa at han ikke længerebryder sig derom eller holder fast der-ved: aldrigi kæmr þú mér af því heilsu-ráði BarL. 1153. 3) kominn af sér dvs.bragt i Tilbagegang, i en mislig Stilling(modsat kominn á sik se under koma á2): mjök svá var hann af sér kominnlíkamliga af brennandi ást, er hannhafði til himneskrar fýstar BarL. 19429;kristnin var mjök svá af sér kominfrá því, er Ólafr Tryggvason hafðimönnum kristinn dóm boðaðan í lan-dinu, ok til þess, er Ólafr Haraldssonkom í land OHm. 313. 4) koma afe-m dvs. være ens Afkom, nedstamme fra en (jvf koma frá e-m): kom af ÖgmundiAsæ Mathios konæ, ok af henne komosiri Narfue ok Halvarder Mathiossæsynir, item kom af Aso í BlesesgardeBarder Olafssun, ok af Bardhe kom Einarsun hans Dn. IV, 4039 fgg; þær 10þjóðir, sem komnar vóru af þeim samaCanaan Stj. 7517; kominn af ætt Göngu-Hrolfs Æf. 9589. - at: 1) koma e-uat e-m dvs. paaføre en noget, saa at han berøres, angribes deraf: Gunnarr komþangat at þeim örunum dvs. naaede, ram-mede dem der med Pilene Nj. 78 (1154);hverr kom svá grimmri œði at ykkrHeilaG. I, 28820. 2) komast at dvs. berø-res, medtages paa en Maade, som angi-ves ved tilføiet Adverbium: þú muntvel fyrir sjá, ok eigi skaltu ílla atkomast Fm. VII, 12417; varú þeir mjökat komnir, þeir váru svá magrir, atskinn var skorpit niðr við beinin Fld.III, 5718. 3) koma e-m at e-u dvs. be-væge en til noget, saa at han gjør det: Þ. kom sér ekki at því dvs. bekvemmede sig ikke dertil, SturL. I, 35325. 4) komae-m at e-u dvs. bringe det dertil medPerson eller Ting, at samme er nær vednoget: var heranum at komit þá okþá, at hann mundi tekinn verða HeilaG.I, 62326; kominn at bana, andláti, flóttadvs. nær Døden o. s. v., HeilaG. II,6327. 30; Pr. 3182; mælti hann optligainnan tanna sér: miskunna mér frúmín! ok (var) at komit (dvs. det var nærved), at hann mundi kalla hana unn-astu sína Str. 813. 5) komast at e-udvs. komme i Besiddelse af noget, NL. I,4525; EL. 962. 7; Flat. II, 7919; Fm. IX,48130; Fld. II, 25912; mörgum manns-öldrum síðarr komsk at bók þeirri Theo-dosius keisari HeilaG. II, 832; komastvel at e-u dvs. komme i Besiddelse afnoget paa en saadan Maade, at derpaa intet er at udsætte, Bp. I, 3619; Fm.VII, 1302; Flat. II, 6217; hann brauztvið at tala norrœnu, en komst þó líttat Bp. I, 80112. 6) koma at e-u dvs.komme hen til noget; til þess ríðaþeir, er (þeir) koma at á þeirri, erheitir Visara Didr. 10511; kómu þessirat honum fyrir Sjólandi með tveimskipum Fm. X, 39414 (Ágr. 398); kómuþar at (nL. Noregi) sunnarliga síð umhaustit Grett. 908; koma at dvs. kommetilstede: hverr ertu? eða hvert skaltufara? eða hvaðan komtu at? HeilaG. II, 28817. 7) upers. kemr at e-u dvs. detkommer til noget, kommer dertil at nogetindtræder, er forhaanden: er at brúð-laupsstefnu kemr (= líðr Laxd. R. 6518) Laxd.70 (2036); jvf HeilaG. I,27617; er at kom burð hennar, þá fœddihón o. s. v. Str. 1614; nú er komit athinum sama hætti Anecd. 220 jvf 16 (18 jvf 227); G. játaði því, en þá er atkom (dvs. da det kom til Stykket, da hanskulde gjøre det), vildi hann eigi Nj.76 (1131). 8) koma at e-m dvs. kommeover en, saaledes at han angribes, over-vældes deraf (jvf atkoma, f. 2): þarkom at þeim svefnhöfgi ok máttu þeirekki annat en sofa Nj. 70 (10410); komþat mjök optliga at honum Fm. VII,15019. 9) koma at e-u dvs. komme i Be-siddelse af noget, = komast at e-u (jvfNr. 5): svá kom Óðins sónr endr athamri Hamh. 32. 10) koma at e-u dvs.blive til noget, = verða at e-u: máoss þetta koma at góðu gagni Flat.II, 1289; lát þá at því koma (nL. erek sagði) DpL. 2423. 298. - eptir: 1) koma eptir e-u dvs. komme for at hentenoget (jvf senda e-n eptir e-u) GrG.II, 1528. 11; Mar. 10238; Vem. 1835. 46. 2) koma eptir dvs. komme senere tilstede,følge efter, Æf. form. A1. - frá:kominn frá e-m dvs. nedstammende fraen (jvf koma af 4) Flat. I, 2405; Nj.25 (3821); Bp. I, 15312; Ridd. 83; Hb. 199. - fram: 1) koma e-u fram dvs.bringe det dertil med noget, at det vin-der saadan Fremgang, som ønskes, hvor-for der virkes: ek skal ok koma hon-um fram við konunginn Nj. 3 (514);hann skyldi efla Steinar at koma framlögum við Þorstein eg. 85 (21515);margir mæltu, at til lítils þœtti þatkoma, en (dvs. ef) engi kœmi sínu málifram, þótt til alþingis væri stefntNj. 98 (14926); hann kom því fram, atfé allt var virt með svardögum &c.. 10;Ísl opt kann verða, vér komimeigi fram Grœnlandsförinni . II,Flat90 jvf . 96;16Frs26 ef ek kem hefndumfram . 60 (175);Laxd12 þat skal aldriverða, at hann komi þessu fram svámiklum firnum . 89 (227). Eg25 2)koma fram dvs. : stund var á milli, er þeir sá fram-komme frem, komme til-synestafninn, ok hinn eptri ( stafninn)nL.kom fram . I, 478;Flat19 fram kominn= manifestus . 346 (.lat.Pr5SalL. Jug52). koma fram dvs. : sigldi E.3)komme etstedshen efter tilendebragt Reisesuðr með landi ok kom fram í Dan-mörk . 108;Fris37 um haustit kómuþeir fram norðr í Þjóttu með Háreki. 144;Fris2 kómu fram í kaupstaðþeim, er í Skörum heitir . 8Gunl(232);1 sendimenn fóru ok fram kómu,segja jarli orðsending konungs .FmXI, 27. 1 koma fram dvs. : engi kom önnur vistin4)blive frem-ført, frembaaretfram dvs. , .man fik ikke anden MadEg74 (178);24 nú eru öll frumgögn framkomin . 143 (234);Nj24 H. skyldi hafaaptr vatn sítt, ef fyrr sagt fé kœmieigi fram (dvs. ) . II,ikke blev betaltDN99;19 jvf . I, 229. Sturl17 : er sú frásögn eigi langt5)skride fremad paa Veien til Maalet, til sin Ende ellerFuldendelsefram komin . VIII, 5;Fm11 segir kon-ungi, at maðrinn er fram kominn mjökdvs. , .har ikke lang Tid tilbage at leveFlatII, 144;25 spurði, hvárt þeim þótti sjámaðr fram kominn (dvs. )nær Dødenfyrir vanmegnis sakir, en allir sögðu,at þeim þótti hann ráðinn til bana,nema atgerðir væri hafðar . I, 644.Bp25 koma fram dvs. 6)ske, gaa i Opfyldelse (): kom þat þá fram, erom hvad der paa en eller anden Maadeer forudsagtspámaðrinn segir . I, 514 jvfHeilag26617;23 . 163;Post23 . 444;Stj24 kom núfram spásaga Gests . 66 (192);Laxd12þá kom þat fram, sem mælt er, athverr á sér vin með úvinum . 96.Frs11 koma fram dvs. : framkominn (=7)døframfarinn, framgenginn) . I,Heilag46 jvf. - 822fyrir: koma e-u fyrir1)dvs. (jvf fyrirkoma,forkomme, fordærvefyrirfara): ætla þegar í fyrstu atreiðkoma Franzeisum fyrir . 164;Klm8hann átti hestklár einn gamlan, enhann kom hverjum hesti fyrir .Vígagl13. 39 koma fyrir e-t dvs. : auga skyldi ok fyr2)tjene somBetaling, gives i Erstatning for noget,opveie det som en Ting, der er af ligeVærdi dermedauga koma, en hönd fyr hönd, - sváok ef maðr gerði smærri sakir, þávar ok ákveðit, hvat þá skyldi fyrirkoma . 265 fg jvf 261;Post291 kvaðstaldri hefnt þykkja Kjartans, nemaBolli kœmi fyrir . 54 (159);Laxd5 fyriráverka Þorgeirs kom legorðssökin -,fyrir víg Hjartar skyldi koma víg Kols. 66 (101);Nj23 fé kom fyrir víg Torðýfils. 11 jvf 17;Dpl1223 . 18 fg (jvf 18);Vem9391skyldi koma hundrað fyrir hvern mann. I, 408 jvf . 37 (56). 38 (57).Sturl2Nj1312 koma fyrir e-t dvs. (jvf3)tjene til nogetkoma til e-s 5): þo at Þ. mælti slíkt,þá kom fyrir ekki (dvs. ) . 54 (158);var det til ingen NytteLaxd91 jvf . VI,Fm5;21 . II, 384;Flat28 heldr komi mérfyrir nökkut mítt meinleysi (dvs. ) -, enladhellere regnes mig tilgode &c.þeir sé dauðamenn, er þess ero verðir. 106;Alex12 kom Glúmi fyrir nökkut(dvs. ),havde G. nogen Nytte, Fordel derafer hann úhelgaði Sigmund? .Vígagl22;35 þá mælti Hrafn: bragð hittaþeir nú í; H. svarar: látum þat fyrirlítit koma . 24. Ljósv26 koma fyrir4)e-t dvs. : kom víða njósn fyrirkomme forud for noget, før noget,i Forveien derforþá . IX, 473. Fm9 koma fyrir e-t dvs.5), = verða fyrir e-u: þykkir fyrir ván komit, at -komme i Veien for noget, blive til Hin-der derfori Tale-maadendvs. - . 13;der synes afskaaret Adgang til Haab om atHrafnk9 . 29;Dpl14 .FlatI, 372;14 . I, 36. Sturl17 koma fyrir6)e-n dvs. : þettakomme til ens Kundskabkom allt fyrir Ingimar . VII, 114.Fm11 kemr svá fyrir e-m dvs. -:7)upers.detforekommer en, synes en saaledes, atkom svá fyrir jarli, at hann mundi takasjafdœmi . II, 116. - Sturl1í: koma1)e-u í e-t dvs. : er málum várum komitbringe noget i en vis Stilling,et vist Forholdí únýtt, gótt efni . 106 (164). 124Nj21(190);5 sá maðr, er eigi er kominn íætt at lögum, þótt hann sé kendrnökkurum manni at syni . I, 169;Grg17koma e-m í með sér dvs. bringe en isaadan Forbindelse med, saadant For-hold til sig, at han tager sig af hansAnliggender og søger at fremme dem: þú skalt fara til móts við þá ok látaekki at skorta, at koma þeim í meðþér, hvat sem þeir mæla til . 156Nj(271). 17 koma í e-t dvs. : tók Grímr tré þat - ok kast-2)komme ind inogetaði, þat kom í skíðahlaðann . 30;Dpl10kom blástr í fót . 36. Dpl20 koma3)í dvs. : kómu þá íindtræde, opkommegreinir með þeim nökkurar, áðr þeirskildu . I, 233;Sturl34 þar mun minnsttil þurfa, at í komi ( grein) meðnL.yðr Þorbrandssonum . 43 (80). -Eb2 koma inn inn: : skal1)blive indbetaltþessi útferð lúkast af landskyldummínum, sem inn koma í haust .DNIV, 85. 38 : . 25.2)indtræffe, skeÆf107- koma e-m með e-u dvs. : með fagnaði komameð:til-føre, skaffe en noget, eg. tilfalde en iForening med nogetmér sönnur þínar ok meðr miklu gagni(dvs. ) . I,dine Paastande, Yttringer ere migtil Glæde og megen GavnHeilag460. - til koma t l móts við3móts:e-n dvs. , . 69 (104). 70 (104);møde enNj17. 444;Stj12 . XI, 27. - Fm13niðr: 1)koma e-u niðr dvs. ;føre, bringe ned hanntekr hverkamein svá mikit, at hannmátti eigi mæla ok eigi mat niðr koma. I, 445 fg. Bp12 koma niðr = koma2)8; hann reyndi eptir, hvar Grímr væriniðr kominn (dvs. )hvor G. var bleven af. 34;Dpl16 jvf . VI, 100;Fm6 .Mag14;50 . 8 (160 a);Ingv17 spyrjandi hverreptir sínu góz, hvar niðr væri komitþat, sem þeim hafði horfit . 1136;Mar15þar kómu rœður hennar niðr (dvs. ), at hón sagðiEndenpaa hendes Tale blevhonum, hversu henni féll þungt tilfjár . 21 (31);Nj6 hann átti þar talvið marga menn, ok kom þar allt íeinn stað niðr . II, 168;Flat33 þarkemr þó optast niðr dvs. , . 174det er somoftest Enden paa din TaleKorm4(39);11 kemr hér ok hvar niðr mínspurning dvs. ,min Spørgen gaar ud snartpaa det ene og snart paa det andet . 121;Kgs13 koma hart niðr dvs. : því meira sem ossfaahaardt at føleverðr fyrir, þvi harðara skulu þérniðr koma . VI, 381;Fm25 var bæði,at ek hafða ílla til gört, enda kom ekhart niðr . 107 (165);Nj16 svá segirmér hugr um, at þú komir hartniðr af Sturlungum dvs. , . I, 526;at Sturlun-gerne ville lade dig faa en haard Med-fartBp15 lá R. á sængarrekkju ok skyldi verða léttari, ok komallhart niðr . IV, 318. - Fm6saman,samt, á samt: koma saman e-u1)dvs. ():istandbringeen Forbindelse, et For-hold mellem to Personer eller Parterkemr Hneitir máli þeirra saman dvs.,bringer dem i Samtale med hinanden . I, 10;Sturl2 var leitat at koma sætt-um saman með þeim ok vináttu .SturlII, 144;21 þá varð komit saman fangi(dvs. ) með þeim Gunn-Fangtag, Brydninglaugi . 10 (246);Gunl7 sætt var sam-an komit með þeim . I, 313.Sturl27 koma saman dvs. : er2)komme sammensaman kom liðit . IX, 30;Fm15 en þáer þeir ( bekkir) koma báðir samt,nL.þá hefir áin beggja þeirra nafn .Stj75;24 (jvf búa saman )besynderligen om ægteskabeligt Sam-liv eller kjønslig Omgang mellem Mandog Kvindeo. desl.. 134;AK r7 koma saman líkamliga. 41. 44. Stj3310 3)stemme overens: sagði, at eigi mundi saman komasiðir hans ok þeirra . I, 203;Heilag11þessi orð guðspjallsins koma samanok orð psalmsins . 859;Post9 þat kemrsaman, á samt með þeim dvs. , . 41;deromblive de enigeGísl7 . II,Flat168;31 . 55 (85);Nj28 kómu allar rœð-ur vel á samt með þeim . II,Heilag172;2 kom þat eitt öllum samt, at -dvs. alle vare enstemmige, enige deri, at - . 1039;Mar5 kom þeim lítt,upers.vel saman dvs. , . III, 197 fg. 381 fgde havde ondt, let for atblive enigeFld1520- til: koma e-u til e-s dvs. : hafði hann - komit honum1)gjøre enTing til nogettil góðs manns bæði at síðum okklerkdómi . 27;Æf4 (= koma við): þótt hannogsaa uden nogen tilføiet Gen.komi eigi tungunni til dvs. () . I, 12. uagtet hanikke faar brugt TungennL. til at sigedet, han vilGrg13 koma til2)e-s dvs. komme til en Person, et Sted: síð dags komu þeir til Galta . 84;Frs18jarlinn kom með allan her sínn - tilDyflinnar . 158 (273). Nj23 koma til3)e-s dvs. komme i Besiddelse af noget: Aðalsteinn kom ungr til ríkis . 51Eg(103);14 skal sá hafa fé þat, er fyrrátti, ok komi til með 2 manna vitni. 3, 17. Landsl3 koma til e-s dvs.4): þatvære Aarsag eller Grund til nogetkemr til þess, at - dvs. - . II, 80;Aarsagen dertiler, atFlat2 . II, 319;Heilag20hvat kemr til þess dvs. . 29;hvad er Aarsagendertil? hvoraf kommer det?Band12. I, 96;Sturl1 vér vitum, hvat þar tilkemr dvs. , .vi vide Grunden dertilStr15, jvf . II, 142;28Flat35 veit ek eigitil hvers koma mun sjá tiltekja dvs. , .hvilkeFølger dette Foretagende vil haveFlatI, 177;16 munu þér þá vita, hvat tilhverskis kemr, er þér komit til þeirrarveizlu . I, 177;Flat19 sjá tala skalkoma til þess, (dvs. ), hvern dag hvergiskal være det bestem-mende med Hensyn tilmessodagr skal vera í viko . 59 bRimb27(23). 8 koma til e-s dvs. 5)blive til noget = koma at e-u 9 (jvf koma fyrir e-t3); maðr vænn ok vel til manns kominn. 277;Mar9 jvf . 207;Klm4 koma til lítilsdvs. , = koma fyrirblive til liden Nyttelítit, . I, 286;Flat27 . 98 (129);Nj25 .FmVI, 211. 227;716 Þ. segir, at þat munditil enskis koma dvs. ,være til ingen Nytte . II, 215;Sturl6 : þetta mál er svá tilogsaa absol. uden nogenmed Præp. forbunden Gen. i Bet. bliveaf en vis Beskaffenhed, som angives vedet tilføiet Adv.komit, at þat átti ekki at sœkja ámóti í kaupangi . VII, 130. Fm9 6)koma til e-s dvs. : þessar jarðir kómu tiltilfalde en som den, derskal have detprestborðsins . 95;EJb27 leizt þeimsvá, sem ekki mikit myndi koma tilmanns dvs. , .falde paa hvers PartFmVIII, 372. 7 koma til e-s dvs. (jvf koma7)tilhøreen som hans Ret eller Pligt6): eigi kemr síðr til yðvar en til várat sœkja (þetta mál) . VII, 130;Fm15á þeim hlutum, er erkibiskupi þóttitil sín koma fyrir at ráða . II,Heilag319;12 þetta mál kemr ekki til þín(), nema þú vilir vas-vedkommer ikke digast í með þeim . 140 (227);Nj7 þóttimönnum til hans koma at sætta þá. I, 230;Sturl19 létu til hans koma umalla heraðsstjórn dvs. , . 28 (44). sagde, at alt, hvadder angik Heredsstyrelsen, det var hans Sag, paalaa hamVatsd14 8)koma til e-s dvs. henhøre til, angaa noget(jvf heyra til e-s): margir aðrir hlutirþeir, er til hversdagssynda koma. I, 252;Heilag25 kvað þetta ekki nútil sín koma dvs. , . VI,sagde, at dette var en nu ham uvedkommende SagFm100;4 þar kœmr ei vígsla til, kastaskal á vígðu vatni . 1, 37 (2, 30);Eids85María lét til sín koma, er vínit þrautat veizlunni . 544 (jvf );Post11Joh. 2, 3þat er mér boðar fyrir, er kœmr tilKnúts ens ríka . 189;OH4 þar kœmrþat til, es dróttinn mælti: þann vinnek eið, kvað hann, at ek vil eigi dauðasyndugs manns &c. . 119;Homil3 jvf115;26 þat er til mín kemr dvs. , . IV, 194;hvad mig angaar, for min DelFm24. II, 181. Flat6 koma til e-s dvs.9): spyrja hana málshenpege paa, sigte til noget som det, derer den egentlige Mening; om de Ord etMenneske udtalerum, hvar til þessi svör skulu koma (dvs.)hvad hun egentlig mente med dette Svar. I, 40;Flat7 jvf . 473;Stj23 Þorkellkvezt skilja, hvar orð hans kvómu tiL. 59;Laxd. R8 segðu oss, af hví þúmælir slíkt -, eða hvar skal þat tilkoma? . I, 304 jvf 304;Heilag2529 þérmunuð til þess hugsat hafa, herra! efþat kom til annars en þess, er hannmælti () -om han dermed mente nogetandet, end hvad der laa i selve Ordene. 87;OH5 hvar kom þat til (dvs. ), er hann sagði frá,hvad mente han dermeder vangoldit var . 87. OH10 koma10)til e-s dvs. : þat sverð, er til komvære Værdien af noget, denPris, hvori det kan sættes, hvortil detkan vurderesmörk gulls (dvs. ) . I, 210;som var værd en Mark GuldFlat11 jvf 170. II,2375;28 . 13 (20);Laxd25 þat er mítt ráð-, ok veit ek eigi, hvat til annarskemr (dvs. ) . 36;hvad et andet Raad kan være værdBand6 þau ein mundu (erindi)vera, at lítit mun til koma .Grett157;12 mikit kemr til e-s dvs. : þóttien Personer af stort Værd, stor Betydenhedallt meira til hans koma dvs. (), . I, 16;han syntesi alle Henseender være en Mand af større Betydenhedend BroderenFld12þá skyldi hann á braut or lögumþeirra, hvárt sem til hans kœmi meiraeða minna (dvs. ) . I, 166;hvad enten han var enPerson af større eller mindre Betyden- hedFlat28 ek veit, at honumþykkir, sem til vár komi alllítit hjásér (dvs. ) .* 4. at vi have lidet at betyde ved Siden af hamMag koma til11)dvs. (): prófaði af þeim raunum ok æfin-komme tilstede, forekommemed til-føiet Personens Dativ: vederfares, tilstødeentýrum, sem í loptinu, jörðinni ok haf-inu kunni opt ok iðuliga til at koma,ok eigi síðr þeim lutum, sem himn-inum ok himintunglunum kunnu tilkoma . 105;Stj10 þessir allir árgallar -munu virðast mikil þröngsl hverjulandi því, er þeir kunnu til at koma. 73. Kgs32 koma til dvs. : fám nóttum síðarr12)komme til Verden, blive tilvarð Þorgerðr léttari, ok kom þar tilsveinbarn . 59 (91);Nj4 sá sem fyrstkemr til son okkarr (dvs. ) . I, 52;den første Søn som vi faaFld28 jvf III, 390;17þann tíma sem svá til komnir ungarútklaktir kenna rödd sínnar eiginnarmóður . 78;Stj6 viltu, at ek segi þér,hversu Ögmundr er til kominn .FldII, 240. 29 kominn til13)Præt. Part.e-s dvs. . IX, 248. 332. X,berettiget til noget, ikke alene ved Fødselen f. Ex.Fm24147. 41 fg;11 . II, 325;Flat23 : ef maðr kallar tilmen ogsaa paa anden Maadefjár síns fyrr, en fjárhaldsmaðr kallarhann til kominn . 9, 26 jvf 28;Frost16fá þeir margir af yðr sœmd, er tilminna eru komnir en hann, ok hverginær eru jafnvel at sér komnir semhann . 45 (48);Eg31 þeim til sœmdar,er til þess er kominn at þiggja sœm-dar atkvæði . 71;Kgs10 þá ert þú kom-inn til ásta við mik, ef þú fœrir mérhöfuð hans . 210;Bev37 þykkjumst eknú til þess kaups kominn (dvs. ) . 65 (190);til Op- fyldelsen af det LøfteLaxd18 þá er komit til þess gjalds (dvs.upers.), er menn koma í akkerissát eðada indtræder Berettigelsen til denne Af-giftí landfestar . I, 437. - NL23undan:koma e-m undan dvs. , . VII,bringe det dertil,at nogen undslipper, gaar fri for det, som truer eller trykker hamFm265;26 . I, 461;Flat4 komast undan dvs., . IX, 473;undslippeFm3 . 84. -Frs9 koma e-m undir dvs. : tók a. þá í herðar Þórolfi,undir:overvinde,overvældeok varð hann at kenna aflsmuna, áðrhann kœmi honum undir . 33 (60);Eb23hón var ákafliga mikil ok sterk semkarlar, en þó kom sóttin henni undir. I, 543. Flat19 koma undir e-n dvs.2): ef undirkomme i det Forhold til en, at man erundergiven hans Raadighedoss skal koma kjörit dvs. , . 125 (192).om Valget skal være overladt til osNj8 koma undir(?): í fyrstu sem ópit kom3)undir dvs. . 1055. -lod sig høre?Mar2 upp: koma e-u upp dvs. : finnr hann í ofanverðu (bjarginu)1)bringe nogetop til et høiere Sted, i en høiere Stil-lingstórliga mikla deld, svá at þat eret bezta leyni, ef hann fær graðung-inum upp komit (dvs. ) . I, 705;om han faar Oxen deropHeilag22 koma upp segli. II, 259. Flat20 koma e-m upp dvs.2) ( standa upp 3): Þ. kemrfaa en til at reise sig, til at sætte sig i Be-vægelseseeigi mönnum upp fyrir norðan Dýra-fjörð . II, 64. Sturl13 koma e-u upp3)dvs. (): kerlingaabnehvad der er lukkettekr hörpuna ok vildi upp koma, okmátti eigi annars kostar, en hún varðat brjóta . 191 (. 43);Völs3c var méralls máttar, áðr ek kom henni (nL.hurðunni) upp . III, 74. Fm20 koma4)e-u upp dvs. fremføre, komme frem mednoget, som andre kan eller skal høre: sá svarar, er fyrr mátti máli upp koma. VII, 288;Fm13 grét svá langa stund,at hón mátti eigi orði upp koma .Mar123;13 jvf . VI, 234;Fm18 . 97;El7þar fylgði bónorð, ok kom Grímr þvíupp, ok bað Klængr sér konu . I,Sturl131;36 hann sagði, at 16 vóru þeir djöflar,er upp kómu hersögunni til þess eins,at - . I, 584;Heilag20 komast upp dvs.: Þ. kom öngu hljóði ílade sig hørelúðrinn ok komst ekki upp blástrinn. IX, 30;Fm22 jvf . 215. OH15 koma5)upp dvs. ;komme op, frem kom munninn(jarðhússins) upp við sæng konu hans(dvs. ) .den stak op, kom tilsyne derDpl34;11 því næst leit hann ofan í dalinnok sá þar upp koma einn háfan turn. 28, jvf 12 ( XIV, 151. 157);Ridd254seBartsch Ger- mania217 er tungl komupp . 168;Alex3 kom upp eldr dvs. , . 15;derudbrød IldÖlk16 . 90;Grett22 kemrþá upp grátr fyrir henni . IX,Fm477;16 er seiðlætin kómu upp (dvs. ) . 37 (99);lod sig høreLaxd15 kemr uppheróp (jvf ljósta upp herópi) . II,Fld524. 25 koma upp dvs. 6)komme op ellerfrem, om Lod ved Lodkastning, men der- : vóru hlutir bornirnæst ogsaa om alt hvad der tilfalder ensom hans Lod efter Guds Vilje ellerSkjæbnens Tilskikkelseí skaut, ok kom upp hlutr Sigurðar .FmVII, 140;26 hann kastar (teningunum),ok kómu upp tvau sex . II, 174;Flat9man hamingja skipta, hverr ( hlutr,nL.kostr) upp kemr . 62 (145);Eg29 ekætla mér vera góðan kost, hvárrsem upp kemr . 84 (212);Eg29 jvf . II, 8;Sturl29 vil ek þess biðja, at sáhlutr komi upp, er guð sér, at ossgegni bezt . II, 345;Flat24 jvf .OH195 (. II, 162). 26Heilag4 koma upp7)dvs. : bera þeir ráð sín saman,blive Resultatet af Overveielse ellerRaadslagningok kemr þat upp, at þeir setja laun-sátir um borgina . 385;Stj12 kom þatupp af tali þeirra, at - . VII,Fm282;5 jvf . II, 116;Flat34 sátu þeirlengi á einmæli, en þat kom upp, at- . I, 66. Flat10 koma upp dvs.8): góð verk heilagra komablive bekjendtupp, þótt þeir vili leyna . I,Heilag565;19 jvf . I, 29;Eids6 . 9. 10;Str254. I, 332. ;Sturl3235 . 344;Pr13 þá var eiuppkomin helgi Jóns . I, 208;Bp14kom þat þá upp, at hann hafði beðithennar, en Þorfinnr vildi eigi giptahana . 79 (190);Eg15 jvf . I, 166;Flat19ef nökkut kemr síðarr sannara upp. VII, 221;Fm2 kom þat fyrst uppaf hjónum Gró dvs. , . 27;Gros Husfolk gavden første Anledning til, at dette blev bekjendtDpl1 hvervitna þarupers.sem upp kemr af þessum atburð dvs., . 16. - koma útoveralt hvor man faar høre om denne BegivenhedStr21út:dvs. : síðan hvorj-fremkomme, udspringeum eptir annan af honum út komnum. IV, 227, jvf koma 4. - DN16við: koma e-u við e-n dvs. : gerðist hann svá1)bruge noget isit Forhold til enstyggr, at fáir menn máttu orðum viðhann koma (dvs. ) . 1 (2);tale til hamEg2þá er þeir féngu engum vélræðumvið yðr komit . 12 (22);Eg28 : þeir géngu svá at mér, at ekogsaa og alm. uden nogen med Præp. forbun-den Akk., i Bet. bruge, bringe i Anven-delsemátta eigi boganum við koma . 61Nj(95);17 ef váttum kvæmi við .upers.Ísl 7; komast við koma sér við dvs.ellerbruge sig, sætte sig i Virksomhed til noget: kómust þeir ekki í fyrstunni við atlög-una dvs. , . VII, 264;de kom sig i Begyndelsen ikke til at deltage i AngrebetFm13ek mun veita þér slíkt lið, sem ekmá mér við koma . 135 (215);Nj26 G.hefir almannalof, hversu hann kom sérvið í þessum málum . 146 (251);Nj15er einhverr sá -, at hann vil eigirefsa údáðmönnum ok má þó viðrkomast . 12;FrostIndL.8 s. játaði því,ef hann mætti svá við komast . I,Flat136;21 jvf . VIII, 371;Fm20 . 8Ingv(158 b). 11 koma e-u við dvs. : kardínállinn kom því við, at2)istand-bringeengi maðr skyldi fara með vápn íkaupstöðum at úsekju . VII, 240;Fm19kom hann þá því við, at þeir sættust. IV, 220;Fm3 ef hann mætti nökkurrisætt við koma . 79;OH38 mér er sagt,at hann tjaldi jafnan nær skógi, efþví má við koma (dvs. ) . II, 128. om det lader siggjøreFlat3 koma e-u3)við dvs. : er svá bráðliga skildu guðsvære istand til noget, kunne,formaatrú, at eigi kómu við at skírast í vatni,ok laugaðust í sjalfra sínna blóði .Barl49;22 urðu þeir at flýja, sem því kómuvið . II, 187;Flat23 komi þeir til meðeykjum sínum, er því koma við .Landsl 7, 23;26 ef því kemr við, kemrupers.eigi við dvs. , . 7, 51;hvis det lader sig gjøre,ikke lader sig gjøreLandsl26komast við : þat er líkara, at ekd. s.vitja - þessa heita, þá er ek komumstvið . 55 (118). Eg13 komast við e-t4)dvs. : sjá maðr kemst eigiberøres saaledes af noget, at manderaf modtager et stærkt Indtryk, at detfaar Indflydelse paa ens legemlige elleraandelige Tilstandvið bardaga várn, eigi við sár né sviða,ok við enga aðra freistni . 53;Barl20 svávar hann þá móðr af hungri ok þor-sta -, at hann kemst við mjök okfelldi tár . I, 503;Flat8 jvf . VI,Fm234;16 ef hugr þínn kemst nökkut viðþessa rœðu . 138;Pamfil36 með við-komnu hjarta dvs. , .med rørt HjerteBpI, 561;1 . 166;Klm10 komast við = i den theologiskeUdtryksmaade erlat. compungi . 13;Hom8 þóttust þeir íllaviðkomnir, ef konungar berðist .FlatII, 56 jvf atkominn koma at18under . 2) koma við e-t dvs. : þeir skyldi - koma5)komme i Berø-relse med nogetvið torfuna svá mjök, at allir sæi, atþeir felldi hana . 18 (38);Laxd6 komitvar við hurðina dvs. , . I, 30;der var noget, somrørte ved DørenFld16 hann sáþá í gegnum ermina þar, er þeir hljópuleitandi ok kómu þó hvergi við hann. 118;Mar12 H. konungr fór í hernaðok kom við Saxland . 228;Herv14 jvf. 2 (4);Nj29 . 27 (55);Eg32 þessir skildirvóru numverskir af húðum gjörvir fyrirþví, at þeir vóru léttari ok minnrheyrði til, þótt þeir komi við grjót. 310;Pr16 vötn ero þau, er svá eroheit, at þegar brennr, er við mannkemr . 4;Hb15 hefi ek aldri svá reittvápni at manni, at eigi hafi við komit. 121 (185);Nj17 jvf . 30 (77);Laxd15þá mundi skjótt sú sverja um, ataldri hefði hón við karlmann komit. 15;Mött6 jvf . 7 (13);Nj32 engan tímasíðan (er þat fór framm, at hann bjómeð henni ) kom hann þesss. 19718háttar við hana . 198;Stj6 : hann kemr við (dvs. ) margar sögur . 28i fig. Betyd-ningom ham erder Tale iLaxd(224);19 jvf . 20 (30);Nj23 . I, 208.Flat15298;10 . 4 (203). Gunl4 koma við6)e-t dvs. : hvargi sem þú kœmr viðkomme til Kundskab, Erfaringom nogetþörf mína . 28;Eufem6 sem ek komvið í morgin . II, 142. Fm5 koma7)við dvs. : taldi hónindtræffe, forefaldehonum þá þínslir -, er hón hafði íturninum haft - meðan hón var þarílla haldin, ok þá atburði, er síðanviðr kómu . 13;Str39 þat var aldri fyrrok aldri mun verða, at sá atburðrmegi við koma, at - . 15;Str27 nú kemrok þat við, at - dvs. - . II, 12. nu sker ogsaa det,atHeilag16 koma við8)e-t dvs. (jvf leggja við 1): hann (dvs. Majus)komme til noget som en Forøgelseaf hvad der allerede er tilstede eller for-haandener 4 vikur ok 3 nætr, koma þær þrjárvið hinar 3, ok tekr Junius af því 6 nætr. 60 a (24) jvf 60 a (24);Rimb18120. 23. 293. 5. 9af þessum áköstum tekr heldr at gránagamanit, at koma kviðlingar við (nL.áköstin) svá: þá var þetta kveðit tilÞórðar &c. . I, 18;Sturl1 "pater noster"kendi dróttinn várr Jesus Kristr -,en Gregorius páfi lagði þar við: Ore-mus præceptis salutaribus, ok lét síðanvið koma: libera nos quesumus domine,ok bauð þat allt saman í messo athafa . 205;Hom1 n. n. sendir veran-dum ok viðrkomandum - kveðju guðsok sína . 1;FrostIndL. . VI, 134DN3 o. m. fL. St. koma við dvs. , = conve-9)være pas-sende, tjenlig, tilbørliglat.nire (jvf viðrkvæmiligr): þat kemr líttvið ( at sitja hér), því nú var farit atnL.kaupa bæði hey ok mat . 7;Ljósv16þat samdi mér eigi ílla at veita kon-ungi mínum, en hitt kœmr verr við, erþú vilt ávalt svíkja þínn frænda Sveinkonung . 87;Mork12 mun ek gefa þértveggja dœgra byr þá, er bezt kemrvið . III, 619. - Fld5yfir: koma1)yfir e-n dvs. : hann ( guð) sé hjalpkomme saaledes over en, athan oplever detnL.mín ok fullting á þessum degi, ok sváá hverjum annarra, er yfir mik kemr. 32;Hb14 : hannogsaa uden nogen med Præ- positionen forbunden Akkusativgékk út hvert kveld, er yfir kom .Finb14 (. 8);22c þat er ok mælt -, at engimundi sá dagr yfir koma, er þeirmundu eigi hvern dag sjá nýtt undr. 26. Kgs33 koma komast yfir2)ellere-n dvs. supe-blive ens Overmand, lat.rare; hversu hann ( Moyses) komstnL.(&vl kom) yfir Pharaonem - meðguðs krapti . 384.Klm30

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚴᚮᛘᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.