Láta

láta

láta, v. (læt, lét, látinn) 1) forlade; hví látitþér guð yðvarn (VulG. cur reliquistisdominum deum Israel) Stj. 36235 (Josv.22, 16 fg); skal ek aldri - láta lögfeðra várra Gyð. 912; taldi hann mörgerendi með mikilli snild, at þeir létiþann sið, er þeir höfðu áðr, er -;bað hann þá fögrum orðum, at þeirléti þann hégómliga ok háðuliga sið,er þá blekti - Fm. X, 2742. 6 jvf 14;þú átt eigi at láta festarmey þína ánhennar lofi Mar. 1202; hann ætlaði atláta dróttningina eina Fm. VII, 17114. 2) overlade, opgive, give fra sig, slippe,afstaa (hvad andre ville have); konungrbað búanda fá sér hestinn, búandimælti við, ok vildi eigi láta þennahest Fm. VIII, 12322; munda ek þatok vilja, at þú hefðir úrífligra verðit,en nú hefir ek þér boðit, ok létir þúhrossin eigi at síðr; - - gefa vil ekþér önnur stóðross til þess, at þú látirþessi laus LaxD. 37 (9616. 9810); om Udtrykket láta e-t laust, se under lauss2 og 4. 3) undlate, lade ugjort; ek hefimart þat gert, sem ek skyldi látit hafa,mart þat látit, sem ek skyldi gert hafaLeif. 1885. 4) miste, tabe noget, blive skilt derved; hann hafði látit flest allt lið okherfang allt OH. 7624 (Flat. II, 9111);hefir margr maðr fyrir oss, sá er sak-lauss var, orðit at láta sumir féit oksumir fjörit með OH. 322 (Flat. II,3519); þú munt láta bæði lífit ok féitNj. 8 (1518); jvf EG. 4 (626); Fm. VII,2413; hann hafði látit mestan hlut fjárok manna Flat. II, 9111 jvf OH. 7625;eigi hefi ek svá drukkit vit frá mérné einörð, at ek hafa fyrir því látitmanndóminn eðr sannyndin Fm. IX,3334; jafnan verða þeir fyrir honumat láta sínn hlut dvs. det gaar dem ideligsaa, at de komme til kort, naar de have noget udestaaende med ham, Flat. II,779; jvf Flóam. 30 (1558); ogsaa medDat. láta sínu landi, fjörvi SiG. 3, 10- 15; hét ek ok því at láta heldr lífimínu, en - Fm. VIII, 1556; margrgóðr maðr lét þar lífi sínu Klm. 16714;létu lífi, er dagleið var til bygðar Bp.I, 40810; jvf Finb. 303. 5) ved sin Vilje eller Virksomhed lade noget komme hentil eller bort fra et Sted; láta skip dvs.sætte et Fartøi i Bevægelse, SturL. II,1568; LaxD. 16 (323); HítD. 1123 jvfláta 11, láta út; segja þeir, hvar þeirhöfðu látit (dvs. hvor de havde gjort af)lík konungs HeilaG. II, 1729; hafðiormrinn til fœðis þá menn, er - þagatvóru látnir Fm. VI, 16421; muntu þarfinna brauð látit á altarit þat, er eksendi þér HeilaG. II, 27526; hann baðfyrst láta hesta þeirra á stall Klm. 521;þann vetr var biskup í Ási ok látinnsem óspektarmaðr í myrkvastofu SturL.I, 23831; þótt drykkr sé látinn í keritKonr. 7910; lætr soðit í einn lítinnketil Stj. 39028; láta sér blóð dvs. ladesig aarelade, Str. 288; ByL. 6, 1710 (jvfBjark. 1343); þat má ek í ljós látavið þik Kgs. 453; lát loku fyrir hurðGísL. 2820; láta e-t af e-u dvs. borttage noget fra en Gjenstand, hvorpaa det harhvilet, fra et Sted, hvor det har været:þá var fjöturrinn af Halfreði látinn Frs.9027; hón skal barn sítt af brjósti sérláta BorG. 1, 315; þá láta þeir þegaraf sér tjöldin EG. 49 (10024); þá mun-um vér láta hendr af Jonathe, oksendum yðr Gyð. 1093. 6) bevirke eller tilstede, at noget sker eller foregaar, medderaf afhængigt Akkusativ som Subjektfor en følgende Infinitiv; lát kross-mark á vera HeilaG. II, 27525; kon-ungr lætr hann hafa Norðymbralandallt EG. 52 (10713); skulu þit - drepaþá alla ok láta þá ekki bera róg þettafyrir konung EG. 81 (1867); lát þérþat í hug koma Kgs. 9412 jvf 9428 fg.953. 24; lét hón þar fjándskap í mótikoma LaxD. 16 (3210); sóttu þeir uppá brekkurnar ok létu skóginn gætasín Fm. IX, 53013 (IceL.SaG. II, 2324);H. lætr vaða stein til (dvs. kaster Stenefter) eins þeirra svá, at hann liggr ísvíma VatsD. 22 (363); G. mun af þvíláta vaxa óþokka við sik Nj. 72 (1072);létu fara orð um, at þeir - LaxD. 16(3216); a. konungr mundi láta fátt viðnema, at sættin tœkist EG. 52 (10718);Þ. vildi ljósta hana, en G. lét fallast(dvs. lét sik falla) undan SturL. II, 2092;jvf Nj. 146 (24611); ef maðr kemrþar at, er annarr maðr brýtr konotil svefnis þá, er hann á vígt um, okhafi hinn felda hana ok látit á fallast(dvs. látit sik falla á hana) GráG. 33125;ogsaa med Udeladelse af det følgende Infi-nitivs Subjektsakkusativ f. Ex. menn, sommaa underforstaaes: hann lét þar reisahús á Niðarbakka - -; lét hannþannig flytja um haustit öll föng þau,er - Fris. 14223. 26; lét gera fleka afviðum ok lét þat bera yfir skip sínFlat. II, 1912; konungr þetta beraupp fyrir lið sítt EG. 52 (1779); Þórðrbalti lét lesa fyrir Eiríki á Gyrfi, erlá sjúkr í nýju húsum, eitt bréf -Dn. V, 18234; lét Grettir þá teljast(= menn telja sik dvs. overtale sig)Grett. 12617; Egill mun ekki letjastláta (dvs. láta letja sik) EG. 49 (994);ef hón vill láta vígjast (dvs. vígja sik)til nunnu GráG. 1564; rétt er, at sámaðr - láti kaupast verk at (dvs. látimenn kaupa verk at sér) GráG. 2668;nú lætr hann á sannask (dvs. sanna ásér), at hann er valdr af sauðatökunniVem. 532; hón lét sveltask (dvs. sveltasik) at Sigurði Oddr. 2019; Óttarr villskipa til um fjörfar sítt, ádr hann látiaf berast (dvs. bera sik af nL. til graftar)Fm. II, 124 (jvf Flat. I, 3065 = Frs. 9022);fremdeles med det af láta afhængige Infi-nitiv brugt upersonligen: Fjölnir lét sérílla líka Jómsv. 597; vildut hvárki látaaf yðr leiða gótt né íllt (= láta at yðrverða gagn né mein LaxD. 48 (1448);LaxD. R. 218 (se under leiða 13); síðanlét hann honum ekki tortíma, er hannkom í skóginn OHm. 113 (8320) jvfOH. 2486 (Hkr. 6994); lát þú þér þykkjaminstan skaða um fjártjón Kgs. 9428;láta sér vel fara SturL. II, 1055. 19824;Grett. 1137 se 1ste Bind s. 381 b57 fgg; láta hefjast fyrir, undan, við se under hefja fyrir, undan, við; láta sér ekki,fátt, mart um finnast se under finnaum 2; ofte kan det af láta afhængigeInfinitiv være et passivt: lát þú þatnemast SiG. 1, 23; Ólafr konungr léthann eigi finnast, er hann var til skógarkominn Flat. II, 3859; men et saadantpassivt Infinitiv udtrykkes dog oftestved Hjælp af verða med følgende Præt.Part. eller ved Verbets Præt. Part.knyttet umiddelbart til det af láta af-hængige Akkusativ (jvf lignende Anven-delse af Verbet gera, se 1ste Bind s. 578 b57 fgg): lét hann Grímhildi verðatekna FlD. II, 1531; lætr þú nú einnhlut verða undan dreginn við ossFm. XI, 5211 (Jómsv.* 4324); létu þeirsvá lengstum gert verða (= gjörðusvá lengstum L. 10 = lat. hoc facie-bant þér plurimos dies L. 29) HeilaG.II, 4029 fg; lét Einarr - farit verðameð líki Magnúss Fsk. 1812 fg; And-hrimnir lætr í Eldhrimni Sæhrimnisoðinn Grímn. 18; lát þú hans öndufarit Sigrdrif. 25; hann harðan lét Hund-ing veginn (= harðan vá Hunding)HunD. 1, 10; létu fyrst talat (= töl-uðu fyrst) um heraðsstjórn AnaL. 17925(Pr. 5316 fg); þat læt ek um mælt (=þat mæli ek um) -, at þú verðir eiannarra 18 (nL. vetra gamall) GunL. 6(2203); jvf VígL. 7626; fátt lætr jarlþessi úmælt ok úgjört þat, er íllt erdvs. der findes næsten intet ondt, uden atdenne Jarl siger eller gjør det, Flat. I,23317; og i de fleste af disse Exemplerkan, som tildels ovenfor paavist, Udtryksom láta e-t gert ansees som en Om-skrivning af det simple gera e-t; ogsaamed et Adj. i Akk. og underforstaaet Inf. verða eller vera, f. Ex. láta e-n lausanse under lauss 2; láta hljótt yfir e-use under hljóðr. 7) give en Lyd (lát1, hljóð 5) fra sig, lyde; hann heyrirok þat, er gras vex á jörðu eða ull ásauðum ok allt þat, er hærra lætrSE. I, 10014; G. - tekr atgeirinnok söng (upers.) í hátt, - - þar varháreysti mikit; hátt kveði þér, segirhón, en þó lét hærra atgeirrinn, er G.gékk út Nj. 54 (8315. 20); ek heyrðafyrir lítlu læti mjök kynlig; hverjuvar líkt? sagði Þórðr; sem kykvendiléti, sagði Hreiðarr Fm. VI, 2021,jvf Mork. 3629 fg; bað þá sigla djarf-liga ok óttast ekki, hversu sem sjárléti (jvf hvergi er lét hinn ljóti land-garðr fyrir barði L. 9 fg) Fm. VII,675; veðrátta lætr ílla um haustit LaxD.40 (11115); kallar Björgolfr bátr á þá:hvat liði er þetta, segir hann; Birki-beinar svöruðu öngu; Björgolfr kallarannat sinn ok þriðja; þá svarar maðr:lát eigi svá, lát eigi svá, maðr! segirhann, þú verðr varr við Fm. IX, 505;upersonlig: lét hátt í holsárum semnáttúra er til sáranna Fbr. 11112 jvf14. 30 (Flat. II, 36416. 18); prior lætr eigi semhann heyri -, heldr lætr í nös hansnökkut lítt sem með atfyndli HeilaG.II, 1549; er Pompeius var fallinn, tókat láta nökkut í undum þeim, er várufyrir brjóstinu þar, er hann var meðsverðinu lagðr Pr. 2325; er prestr lýtrat honum, þá lætr í vörrunum: tvauhundruð í gili -, ok síðan andasthann BanD. 4113; þá lét á stöðli útiafskræmiliga ok mælti: svá brennamik nú bœnir Ólafs konungs, sagðivættr sú, at - OH. 1881 (Flat. II,31412). 8) tale, udtale sig; med tilføietAdv., som angiver Udtalelsens Beskaffen- hed: hví lætr þú svá brautfúsliga?hvert skaltu fara? OH. 665 (Flat. II,8125); især láta e-n veg yfir e-u dvs. ud-tale sig paa en vis Maade om noget:lætr þú kynliga yfir því, at þú mátteigi sjá guð várn OH. 10919 (Flat. II,19121); mun ek fara upp til Grjótárok segja þeim tíðindin ok láta íllayfir verkinu Nj. 112 (17023 fg); jvfNj. 21 (464); EG. 7 (1113). 25 (5020);VígL. 7618; LaxD. 16 (3124); SE. I,1507; Hb. 1818; er oss yfir öllum krist-num mönnum þí framarri ok fagrligarrlátanda, sem vér vitum síðarr (for síðr?), hvílíks verðleiks hverr er Stj.15729; hann lét lítit yfir sik ok varlöngum hljóðr Fm. VII, 2927; því létek lítt yfir ykkr (= því veitta ek ykkrlítit yfirlæti Fm. VI, 35411) Mork. 682(jvf lagði öngar virðingar á þá Mork.6730); sá var í blám klæðum ok létmikit yfir sér Krók. 332. 9) sige; efmaðr kveðr nei við ok lætr, at eigikœmi kross til húss honum GuL. 199;hón lét, at dauði þekti henni mykitembætti (dvs. gjorde hende en stor Tjeneste),er þik tók Hom. 19227; lætr hann skjóttþessa (nL. íþrótt) skulu freista SE. I,1541; létu þeir nú sem fyrr (jvf c. 13s. 2422; c. 9 s. 174 fgg), at hón festi siksjalf Nj. 33 (4915); þú lætr engi monodeyja eilífliga, ef at þínom orðom görir- hvern lætr þú þik vera nú? HomiL.8622 fg; lét hann Jóan skyldu heita HomiL.1128; slíka íllsku sínna lénsmanna lát-ast þeir eigi vita Rb. 1920; lézt megaœxla sér fé af bauginum SE. I, 3547;ek býð þangat þeim mönnum, er félátast at honum hafa átt GráG. 22516;skal fara í fylki þat eða herað, er sálét sik or vera LandsL. 4, 1123 jvf 3;hvor vera skulde være Infinitivet i denaf láta afhængige objektive Sætning,bortfalder det gjerne, hvorved der frem-kommer Forbindelser som: láta e-n slíkan,láta e-t vel, ílla: létu ísinn fullgóðanFm. VII, 77221; létu þeir hann glík-ligastan til OH. 24925 (Flat. II, 38634);allt lætr þú þetta lítit HeilaG. I, 44919;lét sik þó fúsastan at fara til ÍslandsFm. VII, 27230; menn svöruðu ok lét-ust þess búnir (= svöruðu, at þessváru fúsir OH. 13427) Fm. IV, 29814;hann vildi eigi heyra, at nökkurr kon-ungr væri honum jafn látinn á Norðr-löndum Fm. V, 19114; manngjöld skyldijöfn látin ok sporahöggit Nj. 56 (8815);létu alvænliga, at þeir mundu vinnasigr á hertoganum, þó at - IceL.s.II, 18823 (Fm. IX, 48828); engan luthafði hann betr látit (dvs. látit verabetr) um kónunginn, en var OH. 5914 (Flat. II, 6326); hón var væn kona okvel látin Hænsn. 1 (1222); engi þeirramá hann heyra vel látinn (dvs. heyrahann vera vel látinn, høre ham vel ellerfordelagtigen omtalt, bedømt) Post. 1472;haf við raun þína en eigi sögu annarra,því at fátt er betr látit, en efni erutil BanD. 626. 10) te sig, opføre sig,bære sig ad paa en vis Maade, somangives ved et tilføiet Adverbium ellerdeslige; Nj. 128 (se lát 2); at ei falli þérsem þjóf einum, er kom í hús einsmanns fullt af auðœfum, hann tók alltþat, er dýrast var, ok lagði annat niðren tók annat upp, ok lét svá til þess,er dagaði, hafði hann þá eytt tímanumok fengit ekki féit Hauksb. 122; forvitnier mér á, hversu þeir láta VígagL. 228;láta leiðinliga, reiðuliga Háv. 388. 11;hann sofnaði fast ok lét illa í svefniNj. 61 (9428) jvf 134 (21114); Flat. I,2386; tók hann at gráta ok ílla látadvs. bære sig ilde, Trist. 2076; Þ. spyrr,hví hann lætr svó, at klífa í ræfr uppok vera ekki kyrr GísL. 4730; gengra. inn - at njósna, hvat þar væritíðinda ok stillir fram sem hljóðligast,lætr allslœgliga, dregr lágt öndinaHeilaG. II, 18736; lát eigi svá undar-liga (dvs. vis ikke saa megen Forundring, = undrast eigi svá), segir Þórðr, þatman verit hafa hornblástr Mork. 3631(Fm. VI, 2023); björn ferr at henniok lætr allblítt við hana FlD. I, 518;hann (nL. valrinn) settist hjá alptinniok lét blítt við hana GunL. 2 (1962 fg);af Þorsteins skotum varð ekki, oklét Þorleifr ílla at honum SturL. I,3547; lát nú svá (dvs. sæt nu at det ersaa): ef nökkurr höfðingi riddara þínnaléti taka upp lög vinar þíns í gegnþér ok þínum lögum, mundir þú eigireiðast honum, þótt hann gerði þateigi sjalfr, en hann bannaði eigi öðr-um at gera HeilaG. II, 27420; svá skaltuláta, sem þeir lifi báðir Guðr. 2, 28;róa þá suðr -, ok láta sem ekki væritil vandræða, rœr hón í móti þeim -,ok lætr, sem hón bregði til miðaGísL. 4924; jvf Fris. 35522; man ek nútaka í hönd þér ok láta, sem ek festamér Helgu dóttur þína GunL. 4 (20614);jvf 5 (2145); prior lætr eigi sem hannheyri HeilaG. II, 1548; er látit semvestan - sé at komit Pr. 4923 (AnaL.1764); láta sem vitstoli Stj. 4753; lát-ast med Inf. dvs. anstille sig som om mangjør eller er noget (jvf laatast Aasen431 a): þá lézt hann sofa (= lét hann,sem hann svæfi) Bev. 22016. 11) =láta skip (SturL. II, 1568; LaxD. 16(323); HítD. 1123 se under láta 5), fare fra et Sted til et andet søværts (jvfhalda 14, leggja 18); láta or landfest-um se under landfestr; bar á skip oklét í haf Nj. 160 (28213); lætr Ingi-mundr í haf, þegar hann var búinnVatsD. 14 (2412); konungr fékk þá tilskip annat ok þar menn með ok senditil Færeyja eptir skatti, fóru þeir mennok létu í haf . 129;OH26 er þeim gafbyr, létu þeir í haf . 5 (217);Gunl14um kveldit, er á leið, létu þeir frálandi . II, 66;Flat28 hann sjalfr fylgirÞrándi til skips ok skilst svá við hann,at þeir láta frá landi . 27 (jvfMork8 . VI, 190);Fm26 þó yðr þykki númjök á liðit sumar, þá vil ek þó þatráða ýðr, at þér látið (&vl leitið) ábrott héðan . 64 (121);Eb12 þeir spyrja,ef B. vildi at landi láta (dvs. ) þar . I, 432;lægge til LandsFlat1 jvf láta út4. látast, . , = láta líf sítt12)v. rdø(jvf blijven, sleppant. og holl.Folkespr.);i lignende Betydning? betr þikki mérat látast í þínu húsi, en skipta umlánardróttna . 38 (57);Nj11 komustfimm á skóginn en þrír létust () . 78 (189);i Kam- penEg31 þessi tíðindi spyrj-ast víða, drukknan Þorsteins surts okþeirra manna, er þar höfðu látizt .Laxd 18 (36);31 fór þar til, er orrostan hafðiverit, ok fann þar Þórolf bróður sínnlátinn, . 55 (114);Eg23 þar er sá maðrlátinn, er mér beztr hefir verit () .nL. den faldne Gregorius DagssonFm VII, 274 fg;7 er hón frá þat, at Þor-steinn var látinn (sem féll á Katanesi). 4 (4 jvf );Laxd2119 ek mun spyrja þiklátinn, frændi! . 76 (112). - af: Nj25Med Præp. og Adv. láta af e-u dvs.1): síðan lét hann af sínuafstaa fra, ophøre med noget, saa atman ikke fremdeles gjør det eller giversig af dermedfyrra starfi . 1091;Mar33 nú hafa þeirverr, er á slíkt trúa ok eigi láta afheimsku sínni . 109 (. II,OH36Flat191);38 bað hann jarlinn, at hann skyldiaf því láta ( at glepja þá konu)nL.. VIII, 391;Fm4 lét af mann-upers.dauða ok úárani dvs. , . 19;det tog en Ende med Mandedød og UaarHb13 : skal ek eigi af láta yðr at leiðamedInf.á réttan veg . 449;Stj22 lét hann þáaf at eggja konung á . VII, 29;Fm27: Þorgeirr mun eigimen ogsaa uden Tilføielse af den Inf.som skulde angive den Handling, hvor-fra der afstaaes, medens Sammenhængenviser, hvilken det erfyrr af láta (),nL. at stræbe dig efter Liveten hann ræðr þér bana . 73 (109);Nj3er fallsótt lætr af ( at fella fé manns)nL.. 260. Grág7 láta af e-u dvs. : ef maðr2)give Slip paa, stille sig af med nogetverðr at því kunnr ok sannr, at hanná kono nánari sér, en í lögum er mælt,þá skal hann bœta - ok láta af kon-unni . 24;Gul3 látum vér af villu. II, 277;Heilag6 þat er þítt ráð,Ingigerðr! at ek láta af ríki í Noregiok gipta þik Ólafi digra . 58OH29(. II, 63);Flat6 síðan er hann (nL. Hrœrekr) lét af konungdómi . 76OH12(. II, 90);Flat38 G. - hafði tekit lög-sögu þá, er Gellir lét af . 9. Ísl 3)láta e-t af dvs. ( fé): erdræbe, slagtenL.honum rétt at láta af þat sé () ok gera til () sem þá, at rúmheilagt sé .som erblevet sygtnL. om Søn- dagenGrág28 (. I, 24);18Grg1 ef menn láta fé afþváttdag, ok skal - . 34 (.Grág8GrgI, 24);1 minnti biskupinn Skúla á, athann skyldi af láta féit, því at nú varsagt, at örbjarga var fénaðr staðarins. I, 873. - láta aptr dvs.Bp7aptr:: bað Miles hann núlukke igjen, tillukkeganga í kastalann ok lét þegar portitsterkliga aptr . 239;Bev18 léto mennaftr vandliga kirkjudyrr efter sér, okfór hverr heim á leiþ til síns her-bergis . 150 fg (73);Post2914 lét aptrhurðina . IV, 220 ( b).Fm29se Side 9714- láta at e-u dvs. : ef hón léti eigi at því, semat:indrette sin Handle-maade efter, i Overensstemmelse mednogethann bauð henni . 153;Hom17 hefirhann kvánríki svá mikit, at kona hansvill eigi at orðum hans láta . 1,Borg3;16 jvf . I, 173;Heilag5 . 5 (8);Eg14þá lét hón at máli hans . I,Heilag485;23 B. lét þegar at erendi ermitans. 211;Barl6 nema ér látit at ráði mínu. II, 36;Heilag36 þar sem þú lézt atráði hreinlífis . I, 278;Heilag32 þeirero fáir, es at láti at kallino ok haldiboðorðin . 112;Homil8 holdit lætr nú atöndinni . I, 262;Heilag10 þá létu Grikkirat þeirri skynsemi um þváttdaginn atfasta dvs. , .lode Grækerne sig af den Grund bevæge til at faste om LørdagenHeilag II, 249;8 eigi at eins þeir, er misgera,heldr ok þeir, er láta at (= con-lat.sentiunt) misgerandum . 38 jvf ;Hom625kalliþ ér á nafn Gefjonar yðvarrarok látit ér falla ofan kirkjona í nafnihennar, ok mon ek láta at yðr .Post 462;29 fór ( ormrinn langi) jafnannL.hallr ok lét eigi at stjórn dvs. , . I,lod sig ikke styre, lystrede ikke RoretFlat520. - 16eptir: láta e-t eptir dvs.1) relinquere:efterlade, lade tilbage, lat.lét hann þar eptir skipin ok fór norðryfir eiðit . 22 (39);Eg18 þeir létu menneptir at gæta skipa . 134 (jvfOH36. II, 257);Flat2 þeir fóru síðan á braut- ok létu eptir írskar bœkr ok bagla, 1;Ísl hann lét hana eptir í Holm-garði, hann lézt hennar vitja munduok lét eptir fé mikit at veði . III,Flat400 fg;32 sá sauðr, er góðr hirðir leit-aði á jörðu at eptir látnum níu tigumok níu . 82 = . 57 (Hom29Leif7Matth. 18, 12); með öllu ekki létu þeir eptiraf Israels folki, at þeir dræpi eigiþat er lífs var . 389;Stj22 goð lét ekkieptir vanunnit (dvs. ), ok leystiufuldførtallt af hendi algört . 78. Elucid22 2)láta eptir e-m dvs. efterligne, efterabe en: mun Gísli þar verit hafa - ok munhafa látit eptir fíflinu, því at hann - -er hin mesta hermikráka . 51.Gísl10 láta e-t eptir e-m dvs. 3)indrømme ennoget, føie eller lempe sig efter en i noget ( láta e-t í mót e-m); ef þú lætrmods.ekki eptir mér mínn vilja . I, 76;Sturl5sá neitir maðr sér sjölfum, es hann lætreigi eptir sér rangar fýstir . 141;Homil1lét guð þat eptir þeim, sem hann er vanrat láta réttar fýstir eptir ráðvöndummönnum . I, 94;Bp21 hefi ek nökkut veltil þín gört, þá lát þú þetta eptir mér. 139;Ljósv3 jvf . VI, 201 fg;Fm15 .Eg40 (77). 17 láta eptir e-u dvs. : þær4)give efterfor noget uden at gjøra Modstand( skálir dvs. ) sýndust hon-nL.Vægtskaaleum svá vægar, at ef eitt lítit hár væriþar lagt í, at þó mundu þær eptirláta . 141, jvf láta fyrir 1.-Kgs11 láta frá dvs. frá:skyde, drage tilbage: lát loku fyrir hurð ok vaki, meðan ekgeng í burt, ok lát frá loku, er ekkem aptr . 28. - látaGísl21fram:e-t fram dvs. : Kolr mælti:slippe, bringe noget frem,lade det komme derhen, hvortil det stun-der eller nogen begjærer- láti mik fram at Kolskeggi () . 63 (97);at jegkan angribe hamNj9 má afþví marka, hversu - -, ef fram erlátit dœmi þessarrar konu Marthe,þar sem fyrir hennar vinskap ok gest-risni reisti hann af dauða Lazarumbróður hennar . I, 521;Heilag6 nú áðren láti hann fram svó (at) þér sjáithann, þá skal - . 89 D;El5 ek lætrgjarnsamliga fram ok gefr, hvat er yðrlíkar . 187. - Stj10fyrir: láta fyrir1)e-u dvs. (jvf láta eptir 4): þess væntigive efter for noget, saa at manikke gjør det Modstand, men lader detudøve Tryk paa sig, lader sig overvindederafek, frændi! at flestum munir þú verðaeigi fyrirlátsamr, þótt þú eigir málumat skipta, þar sem þú lézt eigi fyrirmér . 1, 683;Bp7 fagna skyldi ekheldr (), ef harmr mættinL. end sørgeláta fyrir skynsemi . I, 640;Heilag3til þess, at mannlig skynsemi láti fyrirguðs krapti . II, 270;Heilag9 hefi ekþann hug þó, er yfir stígr aldrinn okkann eigi at láta fyrir ellinni .HeilagI, 602;9 ef hann léti fyrir háði þeirra, okstigi niðr af krossinum, þá sýndi hannoss eigi dœmi þolinmœði . 153;Leif18þeir kunnu þau kvæði ok galdra, ateitrit lét fyrir . 240;Pr15 þeir munuverða fyrir at láta, ef vér leggjumskörugliga at . VII, 257 jvf VI,Fm10317. 2 láta e-m e-t fyrir dvs. : at guðs maðr léti2)forlade,tilgive en nogetþeim fyrir þær meingerðir, sem þeirhöfðu honum gert . 1024. -Mar27 láta e-t inn dvs. ( láta út): þá láta þauinn:slippe, sætte nogetindi et Hus for at det skal blive, for-vares deri, mods.inn naut Geirmundr ok kona sú, erRannveig hét, bæsir hún nautin, enhann rekr inn at henni . 20;Gísl22vóru þeir þar ( í dyflizuna) innnL.látnir . VI, 164 (jvf . 556).Fm17Hkr29- í láta e-t í mót e-m dvs. (mót:gjørenogen imod med Hensyn til nogetmods.láta e-t-eptir e-m, láta eptir 3):seD. unni honum svá mikit, at hannmátti ekki í mót honum láta . III,Flat566;9 jvf láta e-m e-t í mein, mods. láta e-t at e-m, eptir e-m. - látaof:of e-u = láta yfir e-u: þeir létu ofþví kynliga . 11. - Hom29til: láta1)til e-s dvs. : fóru þeir - yfir lan-føie eller finde sig i noget,indrømme nogetdit með boðskap Eiríks konungs okH. hertoga ok létu sverja þeim landok þegna, - ok létu menn skjótt tilþess . I, 717. Bp26 láta e-t til dvs.2): mik grunar, at hannindrømme nogetvill beiða meira, er þetta er til látit. II, 122;Flat7 heimt mun brátt hitmeira, ef þetta er til látit . II,Flat132;8 skaltu skjótt til láta vísuna ( yrkja tilsomjeg begjærede at du skuldegamans mönnum) . I, 405 jvf ;Flat1814sem klerkrinn hefir til látit ok herrabiskup . II, 103;Bp19 þar kemr þófinu,at konungr lætr til . XI, 429;Fm5 við, láta til viðmedPersonen, hvem Indrømmelsen gjørestilføiet ved Præp.dae-n = vægja við e-n:gjerne blivergjörðist þá með þeim sundrþykki mikit,því at Einarr vildi með engu mótiláta til við Harald konung . III,Fm62;29 báðu hann til láta við konung(= báðu hann vægja . 47; .OH14FlatII, 51) ok fœra vit við en eigi ofr-36kapp . IV, 117;Fm24 var Gunnarr þávið hana lengi fár þar til, er hón léttil við hann . 38 (59);Nj9 er úvænligtum, at hann vili láta til við þik .Flóam14 (133). - láta mikit um sik2um:dvs. optræde paa en overmodig Maade: Oddr gerðist sterkr maðr ok lét umsik mikit, údæll ok úfyrirleitinn .Grett68;30 jvf láta mikit yfir sik. - undan:láta undan e-u dvs. , =vige for nogetláta fyrir e-u: ek skal hvergi undanþér láta . 17 (27);Nj18 bernska lætrundan roskinni náttúru . 507;Mar5sem þessi mæti steinn ( carbun-nL.culus) kom á skrínit hins sæla Tho-mas erkibiskups, lét undan harðleikrsilfrsins () . 18;nL. saaledes at Stenen fæstedesig i SølvetÆf62 er nú þat ráðit,at biskupinn skal undan láta með síttlið . 43 (. II, 68). - Hb19Bp17upp: láta1)upp dvs. : láta upp hurð . VI, 188aabneFm(. III, 315);Flat20 . 85 (. 98);El12se forans. 9731. 361 . 117 (. II,OH25. 27Flat331);28. 30 barði á hurð ok bað upp láta. 24 a;Partalop7 klappaði a. á durumok bað upp láta ok segir, hverr þarvar, durverðir létu þegar upp hurðina. 62 (143);Eg23 gékk hann til herbergisdróttningar ok bað upp láta . IX,Fm476;17 eptir um daginn lét E. eigi upplokrekkjuna . 81 (195);Eg23 var þáupp látin kirkjan . IX, 26;Fm15 komþar bóndinn at durum ok barði athurðu, húsfrúin stóð upp ok -, oklét síðan dyrr upp . 64. Æf8 (jvf láta fram 1): fœrði hann þegar2)slippeopí kaf ok hélt niðri um hríð, eptir þatlét K. þenna mann upp ( af kafi)nL.. I, 311. Flat1 ;3)tage frem þá mæltikonungr, at hann skyldi láta upp katlaalla, ok í hvern ketil láta nakkvat afslátri . 187 (. II, 160). OH16Heilag30 4);aabenbare, kundgjøre sendu lærisveinarþangat 2 menn -, biðjandi, at hannkomi skyndiliga til þeirra, en eigi upplátandi sökina (dvs. ) .men uden at angiveGrunden hvorfor de gjorde detPost40 (). - 19Ap. Gj. 10, 38uppi: láta1)e-t uppi dvs. : látum nú þat uppi,yppe noget, lade noget op-staa eller indtrædesem vér höfum jafnan mælt fyrir jarli. IX, 333 jvf . láta e-m e-tFm2920uppi dvs. : Brúsi lét uppilade en faa noget, opladeeller indrømme en nogetskipti fyrir sína hönd . 92 (.OH16FlatI, 558);32 nú kemr maðr svá þangat,sem hann á eindagat fé, ok er féit eigiuppi látit svá sem mælt var, þá -. 208;Grág16 skal hann, er þeir komatil þings, beiða hann með vátta matarþess, er hann kvaddi hann, ok ef hannlætr eigi uppi mat þann, er - .GrgI, 59 jvf ;2112 leitaði þá Þórðr eptir viðBjarna, at hann vildi taka þar viðbúinu; B. lét þat uppi . II, 24;Sturl15ertu saklauss, ef þú lætr uppi vistina() . 2hvad der end da kan skeVígagl28jvf fg ;2. 1226 jvf . 52 (154);Laxd27 lætrhann rétt skírn uppi, at hann láti atkirkjubœ enum næsta . 2 jvf Grág2723(. I, 4);Grg21 hón () var kona harðla syndug í borg-nL. Maria Magda-lenainni, öllum lét hón sik uppi með vís-um tilgang, engan rak hún frá sérviljandi . I, 518. - láta e-tHeilag12ur:ur e-u dvs. : er þeirlade noget komme ud af detRum, Gjemme, hvori det erbáru í brott ( laupinn) ok þóttinL.mjök þungt, bölvaðu þeir þeim, er ífyllti: látum or sumt! nei! sagði ann-arr . 18 (48). - láta e-t útFlor25út:dvs. ( láta inn): E.slippe noget udmods.sá, at hann mundi brjóta upp hurðina,ef hann væri eigi út látinn . VI,Fm215. 24 láta e-t út dvs. : hann finnr þann engan, at sítt góz2)give noget frasigvili lána eða út láta, nema fyrir fullaborgan . II, 134. Heilag5 láta út3)skip sítt dvs. gaa tilsøs med sit Fartøi ( láta 10): nú líðr á sumarit,se underok láta þeir út skip sítt ok verða síð-búnir, sigla út or Eyjafirði . II,Sturl156. 8 láta út = láta út skip sítt4)(jvf láta í kaf láta 10);under síðanlétu þeir Njálssynir út ok sigldu tilNoregs . 82 (128);Nj2 var honum sagt,at þeir höfðu út látit . 89 (134);Nj8þetta sumar urðu tvau skip aptrrekaí Hvítá: Höfðabuzan, er út hafði látití Dögurðarnesi, ok Eyvindr brattr, erþaðan lét ok út . II, 65 fg -Sturl21 láta úti dvs. (jvf látaúti:yde, meddeleuppi): var þetta þurfundum mikil hjalp,en allir létu úti með góðum (hug). I, 849. - láta við dvs. :Bp32við:gjøresig rede, sætte sig i Bevægelse til et Fore-tagende, for at følge en Opfordringnú lát við fimt - ok leita duranna. 160 (. II, 385);Hom22Flat1 þá skalKalfr - bjóða honum á mínn fund,ok ef hann lætr óbrátt við, þá bið þúhann ráða sjalfan . III, 404;Flat5 upers.hversu við lætr dvs. :hvorledes det vilføie sig, hvilken Vending det vil tagenú hefi ek þat helzt hugsat at sendatil Íslands ok boða guðs trú ok vita,hversu við lætr . I, 286;Flat23 núskulu þit fara vestr til Englands oksjám fyrst, hversu við lætr . I,Flat300;37 látinn við e-u dvs. ,i saadan Stil-ling, at man er rede, skikket till noget búinn við e-u: vilda ek at þú ortirum hann kvæði, ef þú ert við því lát-inn . 171;Mork19 jvf viðlátinn. - yfir:láta yfir láta 6 8.se underog

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛚᛆᛏᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.