Leiðangr

leiðangr

leiðangr, m. Leding, Mandskab og dendertil fornødne Udrustning med Skib ogandre Fornødenheder, som Kongen kundeudbyde i herferð til Landets Forsvarog som Almuen var pligtig at udrede,eller den Afgift som traadte istedetfor útfararleiðangr, naar denne ikke blevpaabudt (se P. A. Munch, D. n. F. Hist.IV, 1, 508 fgg), hvorom almindelige For-skrifter findes Landsl. 3, 6 fgg; s. jarlsamnar liði allt um Þrándheim þegareptir jólin, býðr út leiðangri, býr ok skipsín OH. 384 (Flat. II, 416); eigi eigumvér hanum leiðangrs at synja til lands-enda, ef hann býðr sér til þarfa ok oss tilgagns Gul. 295; eigi skolum vér honumleiðangrs né útboða synja, ef hann býðrút með þvílíku skilorði, sem hér fylgirLandsl. 3, 16 fgg; ek ætla í vár at bjóðaút leiðangri af landi öllu bæði at liðiok at skipum OH. 3811 (Flat. II, 26715);hann lét þá bjóða út leiðangri um allanÞrándheim bæði at mat ok liði, okhafði skip búanda or heröðum Fm.VIII, 1097 fg; bauð út leiðangri atmönnum ok vistum ok tók af liðinuslíkt, sem honum sýndist Fm. IX, 377 fg;jvf OH. 14719. 26; stóð þá upp annarrbúandi ok dœmdi honum (som nu vartagen til Konge) leiðangr, roð ok reiðaFm. IX, 3616; nefndi hann (nl. konungr)leiðangr or heröðum Fm. VI, 2728;taka (dvs. oppebære) leiðangr Fm. VIII,15929. IX, 36815; gera leiðangr Gul.298; Landsl. 3, 61. 3. 12; Frost. 71 fg 8 fg; kváðust gera mundu Sveini konungileiðangr Fm. VI, 255; gjalda fullanleiðangr Landsl. 3, 615; Hákon konungrfór leiðangr til Danmarkar Ann. 7228;nú ferr maðr á skip annat, en hann áat fara, þá gerir hann bæði, at hannrœr leiðangrinn ok geldr vítit Gul.30115 jvf Homil. 11436; Flat. I, 8420se under leið 7; má eigi lengr leiðangrúti hefta, en menn hafi halfs mánaðarmat mjöls ok smœrs Landsl. 3, 134;rjúfa leiðangrinn siges leiðangrsmennnaar de paa sin egen Haand forladeHæren og reise hjem Flat. II, 11124 (jvfFm. VIII, 30912. 16) Fm. X, 5713. XI,24816; um várit, er íssinn var allraf vatninu, þá sendu Svíar orð Ólafisvænska konungi sínum, at hann samn-aði bæði liði ok leiðangri, ok segja,at nú man Ólafr Haraldsson eigi undankomast, er þeir vilja nú gæta -, enaf landi kom Ólafr svænski með svámiklum her, at - -, ok var Ólafrdigri á millum leiðangrs ok landhersOHm. 1524. 32; jvf Fm. VIII, 3343. IX,939; þar (nl. Jorden Øykrin í Oslósheraði) er hvárki leiðangr né önnurútboð af görð síðan manndauðinnvar, þá kallum vér þat undir oss okkonungdóminn ok gefum þat herraPetri Eiríkssyni prófasta at Maríukirkju kapellu várri í Osló ok hanserfingjum til æverðligar eignar ok aldaóðals Dn. II, 384; den leiðangr, somtilkom Kongen af visse Skibreder, bort- gav han dels til privat Person: Dn. I,727 (54618), dels til Marie Kirke i Oslo:Dn. I, 929. 28. II, 40216. 430; Almuen i Updal skulde "gera half thrediæ hamlæi arlighom leidanger oc scula ther medhquitter wæra fore ollom nemfdom ellirnokon wtfaraleidhangh wth ath gera"paa Grund af det Besvær, som de havdeaf Skyds og Gjæsteri til Kongen og hansMænd, naar disse fore over Dovrefjeld Dn. III, 76010 fg (Aar 1440) jvf II, 7887.I, 93511. 104110; hefi ek (Kong HakonHakonarson) endrnýjat þá gjöf við ennhelga Sviðunum ok hefi ek gefit honumbœen Stafangr með allum lutum þeim- -, svá leiðangr sem sakareyrir eðaannur mál Dn. I, 5120; skal ok ságarðsbóndi, sem garðinn (nl. Auðunar-garð á Strönd í Bergvin) hefir leigðan,vera liðugr af nefningom ok leiðangrs-ferðom, mótgangum ok skipdráttom ok- -, nema réttan leiðangr, skipafé okvarðhaldssilfr skal hann greiða semaðrir menn Dn. II, 13322; leidangh geretheir (nl. de udenlandske Kjøbmænd), semeighu, af swa myklo gódze, sem í huanstaden kœmer Rb. 114 (2073. 20932) jvfDn. V, 23 (2431). - Om Geistlighedens Frihed for at yde leiðangr se Pavebrev af 15/6 1194 Dn. II, 343. - Som forskjellige Slags leiðangr nævnes borðleiðangr,haustleiðangr, útfararleiðangr, várleið-angr.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛚᚽᛁᚦᛆᚿᚵᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.