Lýsa

lýsa

lýsa, v. (st) 1) gjøre lysende; á þeim nóttvar hann (nL. klokkari) upp staðinn ífyrra lagi, tenðraði kerti ok lýsti lampaStr. 183; talar hann við þann, er hlotithafði (dvs. havde vundet Spillet, mods. látit L. 9): kompán! viljum tefla lengr;hann svarar: hversu megum við þat,þar er vér höfum ekki at lýsa (jvfþeim brast lýsi L. 4) Bp. II, 17711. 2) oplyse (Sted eller Rum) saa at derbliver lyst; sól hefir fengit fjölskyltembætti, því at hón skal lýsa allanheim ok verma Kgs. 1018; prýddi hann(nL. guð) ok lýsti heiminn með sól oktungli BarL. 2226; ljós hans hins helgaandlits hefir allt mítt hjarta ok athæfilýst BarL. 11418; upers. flókann (dvs. sky-flókann) dró ok skjótt af, ok lýstiveðrit Eb. 51 (9424); lýsir allt lopt okjörðina af faxi hans SE. I, 567; fyrirþínar sakar (nL. Marias) lýsir allan heim,því at hann var áðr i myrkri, áðr þatbarn borit verði, er þú skalt bera Hom.623. 3) lyse, tilveiebringe Lys, gjøre lyst; a) med følg. Dat., som betegner den Gjen-stand som nyder godt af det tilveiebragteLys; lofaðr sé dróttinn J. Kr., sá ermér lýsti, - því at ek sé nú, en ekhefi lengi blindr verit Heilag. I, 4266;jvf 66311; guð görði - hit meira (nL.himintungl), þat er sólina, til þess, atþat skyldi meðr sínni birti deginumlýsa, hit minna, þat er tunglit, at þatlýsti náttinni Stj. 1527; á prest(r) ennþá at lýsa kirkjuni firir þessa jörðKalfsk. 41 a8 jvf lýsa kirkju DN. I,30415. 37230; upers. þar skal lýsa DI.I, 24917. 25033. 25140. 25510. 2578. 26720.26813. 26920. 2757. 2765. 2781. 2794. 40529.40617. 40740. 40932. 41113. 41319. 46618;lýsir af e-u dvs. der udgaar et Lys ellerSkin fra noget, det lyser af noget: hann(nL. Baldr) er svá fagr álitum ok bjartr,svá at lýsir af honum SE. I, 9018; létÓðinn bera inn í höllina sverð ok vórusvá björt, at þar af lýsti ok var ekkihaft annat ljós meðan við drykkju varsetit SE. I, 2082; jvf Flat. II, 29820;lýsti ok af hjalminum, er sólin skeiná Fris. 8217 (Hkr. 10531); sá Þórir,hvar eldr var nær sem lýsti af tungliÞorskf. 475; þá skorti ei ljós, er lýstiaf drekunum ok gulli því, er þeir láguá Þorskf. 514; jvf Konr. 679; lýsti afhöndum hennar bæði í lopt ok á lög,ok allir heimar birtust af henni SE. I, 12016; lýsir dvs. det bliver lyst: ummorguninn er lýsa tók dvs. da det lys-nede, Fm. I, 11126; jvf Flat. II, 8817;hinn þriðja morgin þegar er lýsti dvs.dagedes, Eg. 81 (19526); þegar lýstiGrett. 8019; hann hafði fyr dag 60manna, hann fór þegar á fund As-bjarnar er lítt var lýst OH. 1155;snimma um morgin svá at lítt var lýstaf degi Laxd. 15 (2831); lýsa yfir e-udvs. kaste, sprede Lys over noget, saa atman bliver bekjendt dermed, kommer tilKundskab derom: s. lýsir yfir erindisínu fyrir jarli Jómsv. 5932; lýstu þeirþá yfir því, at þeir mundu eigi troðaskó til at ganga þar í útsker til alfrekaEb. 9 (1013); hann lýsir yfir því, athann mun fara til Íslands með Ingi-mundi Vatsd. 13 (246); vil ek at þúráðir draumana - ok lýsir svá yfirþínum vitrleik Flat. I, 10134 (Fm. XI,625; Jómsv.* 512); nú vil ek yfir lýsafyrir yðr, til hvers þér skulut vinnaFm. VIII, 9310; upers. þá lýsti yfir (dvs.da blev det klart), hversu heilagr Sanc-tolus var, er hann batt hendr óvinarsíns í lopti Heilag. I, 23227; nú lýsirhér yfir því, er margir mæltu, at húnþótti nökkut vergjörn Fm. XI, 2513(Jómsv.* 2117). 4) aabenbare, tilkjnde-give, kundgjøre a) med Dat.: lýsti kon-ungr því, at hann vildi senda menntil Jamtalands OH. 1511 (Flat. II, 2713);vil ek því lysa áðr, at ek mun Jarisleifkonung mest meta Flat. II, 1333; þvílýsti ok Þráinn, at hann ætlaði at veraí Mörk með Kára bróður sínum Nj. 113 (1423); R. átti ferð vestr á fjörðuok lýsti því, at hann myndi eigi tilalþingis ríða Nj. 6 (1211); lýsir hannútanferð, þingreið sínni (nL. som han havde i Sinde at foretage sig) Vatsd.16 (274); Laxd. 53 (15632); Bergr lýstihögginu (som han havde faaet, se L. 31)til Húnavatnsþings ok bjó þangat tilmálit Vatsd. 33 (539); Björn lét þarkveðja þings til ok lýsti þar eptirhvörfum OH. 1748 (jvf Flat. II, 29212);er Sturla kom í Tungu lét hann lýsaáverkum SturL. I, 5327; ek lýsi lögmætufrumhlaupi á hönd Gunnari H. - lýsiek til fjórðungsdóms þess, er sökin áí at koma at lögum, lýsi ek löglýsingí heyranda hljóði at lögbergi, lýsi eknú til sóknar ok sektar fullrar á höndhonum Nj. 74 (1102 fgg jvf lýsa víg-sökinni 10919) jvf Grg. I, 156 fg (Grág.314 fgg) ; lýsa vígi á hönd, hendr e-mGrg. I, 152 fg; lýsa vígi á hendr sérGuL. 1561 jvf 1574; Frost. 4, 73; LandsL.4, 111; Grg. I, 15322; lýsa sök á hönde-m Grg. I, 406 fg jvf 15022; lýsa þeirsekt hans á lögbergi Nj. 74 (1132);b) med Akk. lýsa frumhlaup, drep áhönd, hendr e-m Grg. I, 1513 fgg. 1535. 7.15616. 18. 20; engi vegandi skyldi lýsa vígá hendr öðrum manni en sér ÍsL. 8;víg lýsir þú Hund. 2, 8; menn skolo ídag ok í morgon lýsa sakar þær allar,er til fjórðungsdóms skal (nL. lýsa)Grg. I, 3922; lýsa handselda sök Grg.I, 4010; c) med Præp. lýsa um tíunda-mál Grg. I, 3925; DI. I, 1398. 16; umvíg skal lýsa fyrir 5 búum Grg. I,15015 jvf 2 jvf 1577 fgg 10; ef maðr lýsirtil fimtardóms um bjargir manna Grg. I,4813; hann skal lýsa et næsta sumar tilframfœzlu þess ómaga - á hendr þeimGrg. I, 11611. 5) lade noget komme til Syne, udvise, røbe ved sin Adfærd; hannlýsir fyrr örleik sínn ok gjaflyndi, enhann viti vilja yðvarn Flat. II, 2898;Heinir lýstu mikinn drengskap Fm.IX, 34417; eigi em ek þar fyrir sönnuhafðr, ef nökkurir segja þat, at ekhafa útrúleik lýst við yðr Eg. 16 (294);jvf Bp. I, 194; SturL. II, 1968; Þ. segir,at þau lýsti mikla þverlyndi ok ákaf-lyndi í þesso OH. 14435; jvf Bp. I, 174;um sumarit hafði H. látit ríða eptirÞórði mági Þorgils ok lýsti í því fjand-skap við hann SturL. II, 19612; í leyn-dom góþgerningom lýsom vér óst viþguþ en í ljósom góþgerningom óst viþmenn HomiL. 13634 fg. 6) gjøre blank eller skinnende, = birta; glerit lýsist okhitnar af sólinni HomiL. 630 jvf Hom.17111. 7) gjøre lys, klar, gjennemskuelig:fig. með því, at þessir hlutir taka núat lýsast fyrir augum mér Kgs. 12533. 8) gjøre en (blind) seende, = birta (Mar.25917); heilagr L. mælti: dróttinn J.Kr.! er upp laukt augu þess, er blindrvar borinn, lýs þú þenna blinda mannHeilag. I, 42417; postoli guðs görirymislig tákn, lýsandi blinda, reinsandilíkþrá o. s. v. Post. 57219; blindir þarlýsast Mar. 2543. 9) oplyse en i aandeligForstand (birta Hom. 10134); hann ersjalfr ljós réttlátra manna þat, er lýsir(dvs. Vulg. illuminat Joh. 1, 9) hvernmann, er kemr í heim Hom. 6915; jvfHeilag. I, 6639; lýstr af helgum andaHeilag. I, 3705; býr miskunn heilagsanda með öllum þeim -, lýsandi þá oktil guðs miskunnar endrnýjandi BarL.3013. 10) illuminere (Skrift, Bog; jvf birta Fm. IV, 27712 = OH. 12416). DI. I, 69521 jvf lýsisteinn; Magnús prestr- hefir skrifat upp þaðan - ok lýstalla (nL. bókina) Flat. I, Fortale L. 11.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛚᛦᛋᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.