Rísa

rísa

rísa, v. (rís, reis, risinn) 1) reise sig, staa op fra en liggende eller siddende Stilling; þá skal rísa ór rekkju ok kveðja menntil ferðar með sér Nj. 7 (147); ár skalrísa (nL. ór rekkju) sá, er á yrkendrfá, ok ganga síns verka á vit Hm. 58(59); ár skal rísa sá, er annars vill féeða fjör hafa; sjaldan sofandi o. s. v.Hm. 57 (58); nótt þú rís-at, nema ánjósn sér eða þú leitir - Hm. 1134(1125); sem latro heyrir, þá ríss hannhart Post. 48729; reis frá borði réðat sofna RíG. 17 (19) jvf 30 (33); rísaaf dauða, vera af dauða risinn Post.619. 16. 2) hæve sig, bevæge sig opad; þegar í stað sem kerit nálægist sjóinn,er því líkast, sem ein bára rísi í opitkerit svá hart, at - HeilaG. II, 1325;skal hann (nL. skippundari) rísa at halfuskippundi ok þar til, er verðr halftannat skippund; - - skal hann (nL.handpundari) rísa at halfri vett (&vlmörk) ok þar til, er má vega halftskippund LandsL. 8, 2924. 27 jvf Jb. 375. 3) opkomme, opstaa, udspringe, tage sinBegyndelse; lætr húsfrúin rísa nú þatorð í fyrstu, at bóndi hafi - Æf. 943;vér skulum allir stund á leggja, at úsáttfalli, sátt rísi SturL. I, 22437; vita þóttisthann af hverjum rótum þetta hafði risitFm. IX, 30827; sendu Juðar - þá menntil Johannem - at spyrja hann, hverrhann væri, ok reis spurningin af alþýðuróm þeim, sem þat talaði, at hann væriKristr Post. 8886 fg; þá er vér leitumvið at rannsaka, hvaðan þessar sakirrísa SturL. II, 22430. - Med Præp. og Adv. á: 1) i Udtrykket orð ríss á e-udvs. noget bliver Gjenstand for Omtale: ríss þá enn íllt orð á Sigurði Flat. II,3983; mikit orð reis á um helgi Jónsbiskups Bp. I, 18219; 2) rísa á legg se under leggr 2 s. 482b. - af: rísa afe-u dvs. have sin Oprindelse fra noget, Post.8886; SturL. I, 22430, se under rísa 3. -móti, í móti, í mót e-u dvs. reise sigtil Modstand mod noget, = rísa viðe-m: þá reis í móti þeim allr múgrok margmenni ok hratt þeim úfriði afsér OH. 348; ætlar hann at lyfja þeimsítt ofbeldi, er fyrst gerðust til þessat rísa í mót honum Alex. 102. -upp: rísa upp 1) = rísa 1: reis hannupp þaðan (nL. fra Maaltidet), rézk atsofa RíG. 5; í því er hann kostar uppat rísa (= leitar upp at standa L. 22)Alex. 14423; rísa upp árla ok falla áknébeð ok biðja fyrir sér Hom. 12217;G. spurði, hvárt E. bróðir hans væriupp risinn; hann segir: eigi er þat;G. mælti: bið hann upp standa Ljósv.s. 26115 fg; elli sótti þá fast at Unnisvá, at hón reis ekki upp fyrir miðjandag en hón lagðist snemma niðr Laxd.7 (825); næsta brœðra eigu upp at rísaór dómi ok nánari at frændsemi (jvfryðja e-n ór dómi GrG. I, 4611) GrG.I, 4717 jvf 8; om elastisk Gren hvis Toper bøiet nedad mod Jorden: kvistrinnreis upp ok hóf upp konunginn viðlimar, ok dó hann þar Fld. III, 3419. 2) tage sin Begyndelse, = rísa 3: sunnu-dags helgi ríss upp á laugardag fránóni Frost. 2, 241; rísa þá upp at nýjugamanrœður Post. 38628. 3) opstaa fra de døde: þú segir, at eptir dauðamannsins - þá skal hann öðru sinniupp rísa BarL. 3320; dauðir rísa uppElucid. 5720. 4) sætte sig i Bevægelse (til et Foretagende): rís upp nú þá okheimt her saman Stj. 40034. 5) komme tilsyne eller tilstede: þá reis upp myrkvisvá mikill, at - Eb. 682; þaðan (nL.af austri) rísa öll himintungl upp Hom.19531. 6) rísa upp fyrir e-m dvs. vigePladsen for en: eigi vil ek hafa tví-býli á Möðruvöllum ok eigi rísa uppfyrir þér Ljósv. 229. - við: rísa viðe-m = rísa í mót e-m: vil ek meðyðrum styrk ok ráði rísa við úvinummínum Alex. 981; er hann kemr í Reyk-jardal, er honum sagt, at Eyfirðingarmuni við honum rísa SturL. I, 2439 jvf29532; fjándskapr mun fyrir koma, efnökkurr ríss við Band. 2715.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚱᛁᛋᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.