Stokkr

stokkr

stokkr, m. (G. -s, n. PL. -ar) 1) større eller mindre Træstamme som er skilt vedRoden og Toppen, Del af samme; sámaðr heitir heimnár, er dreginn er tilstokks eða til stufns ok höggnar afbæði hendr ok fœtr NL. II, 50621(Frost.); Þorbjörn þreif upp stokk okreisti undir skjáinn, ok fór þar út okdró upp stokkinn Þorskf. 6221; lýkrhurðina ok rekr stokk fyrir HeilaG. II,64437; skutu þeir stokka á dyrr okbrutu upp hurðina SturL. II, 347; skutuþeir stokki á hrygginn svá at í sundrgékk Fm. VII, 2276; var stokkrinn afhornum hans (nL. graðungsins), er áhafði verit feldr, er hann tók at ýgjastEb. 63 (11813); þar höfðu verit stokkarstórir fluttir heim, ok svá eldar gjörvirsem þá er siðvenja til, at eldinn skalleggja í stokksendann, ok brennr svástokkrinn EG. 46 (931) jvf í þann eldinn,er í eikistokkinn er lagðr Fm. VII, 3730;lét sjá maðr hola innan stokk einn okgjöra vaxinn sem skrínkisto ok lét þarí fé þat o. s. v. Mar. XL4-23. 9018-9213;þat (nL. tré) fellir hann til jarðar, síðanbular hann í sundr tréit ok holar innan- -; nú liggr tréit við ána sjalfaok þar innan í Velent með allt sítt fé- ok dýr hann sik í stokkinum þartil er stokkrinn veltr út á ána Didr.706 fg -17; stokkr forekommer ofte i For-bindelse med steinn: a) hvor der er Taleom Afguder eller deres Billeder: úrétter þat, at vinr mínn þjóni djöflum oktrúi á stokka ok á steina HeilaG. II,20729; jvf Post. 1458 (648); Flat. I,45933; fœra fórnir stokkum eða steinumFm. X, 2745; berit aldrigi síðan (nL.gull yðart ok gersimar) á stokka eðasteina OH. 1098 (OHm. 3831); b) hvor de nævnes som Repræsentanter for hvadder er livløst og følesløst: hann brástaldri við, er þeir píndu hann, heldr enþeir lysti á stokk eðr stein Fm. VII,227; c) om saadanne som staa eller ned-sættes i Stranden og bruges til deri atfastbinde, fortøie (festa) en Gjenstand somflyder paa Vandet: er rétt at hann festiþeim festum, er hann rístr af hval okberi þar festar um stokk eða steinGráG. 5162 (GrG. II, 1264); d) om Mærke- stolper og Mærkestene ved Hjælp af hvilkeman finder frem underveis? vísa þú mérnú leiðina! H. kvað: lítit er at synja,langt er at fara, stund er til stokksins,önnor til steinsins, haltu svá til vinstravegsins, unz þú hittir Verland Hárb. 56;dernæst særligen 2) Tømmerstok i enLaftebygnings Væg; Þórolfr bað mennsína brjóta upp þilit ok ná gaflstokkumok brjóta svá skjaldþilit, en er þeirnáðu stokkunum, þá tóku svá margirmenn einn stokkinn, sem á fengu haldit,ok skutu öðrum endanum út í hyrn-ingina svá hart, at nafarnar hrutu affyrir útan ok hljópu í sundr veggirnirEG. 22 (40); einnhvern stokkinn í öll-um veggjunum (nL. stokkabúrsins) hafðihann í sundr tekit, ok var miðkaflinnlauss, ok vóru þeir (nL. miðkaflarnir)útan í festir, en járnlykkjur innanslegnar ok þar járnslár fyrir -, Gísliræðst þá - til gaflhlaðsins ok kippirþar ór slánni ok hrindr út stokkinumGísL. 8814. 27 jvf 720. 3) Husvæg i en Laftebygning; afhendi (hann) eina sjó-(f)arbúð, er stendr sunnan at biskups-almenninginum í Krókinum (i Oslo),sem sér er ein um stokk dvs. som ikkehar Væg fælles med nogen anden Byg-ning men udgjør en egen Bygning for sig selv Dn. IV, 46718; skeljakarl gengrnú innarr um herbergit; þar kemr hann,er hurð er feld í stokk (dvs. lukket) okvar hún læst MaG.* 7820 jvf MaG. 2340 fg;eptir þat (at Fanden var sprungen ud afKirken) setr kerling aptr hurðina í stokkmeð öllum lokum er framast vóru tilsamdar Æf. 28179; innan stokks dvs. in- denfor Husets Vægge, inde i Huset, =innan veggjar (DI. I, 17930; Svarfd.24101; jvf útan veggjar Band.* 1113):ef maðr vegr mann innan stokks eðaí garði úti eða innan gerðis LandsL.4, 328 (ByL. 4, 327); Anders ok Mar-grethe bode hiun vare jnnen stoksmed hen(n)e j vynther ta elskede hanmere syn hundh en syn hosstro o. s. v.Dn. IX, 40040 jvf 51. 55 (Aar 1489); fyririnnan stokk d. s.: ef hón (nL. kona) áí búi með honum, þá á hón at ráðabúráðum f. i. s. ef hón vill GráG. 17320(GrG. II, 4421); R. fékk henni öll ráðí hendr f. i. s., ok líkaði þat öllum vel,en fátt var með þeim R. um samfararNj. 6 (116); Egill spurði Þorlaug (sin Hustru), hversu fjárhagr þeirra fœrifram, hún kvezt ekki at öðru hyggjaen því, at forræði héldist f. i. s. okráðahagr þeirra Fm. V, 321; hann (nL.Ávaldi) var umsýslumaðr, en Hildrkona hans f. i. s. Vatsd. 44 (7119);Snorri Þ. gjörði bú at Helgafelli okvar móðir hans f. i. s. Eb. 15 (1711);Steinunn Þorgrímsdóttir hafði búsfor-ráð í Skálaholti f. i. s. meðan Gizurrbiskup réð fyrir stólnum Bp. I, 6813;fyrir útan stokk dvs. udenfor Huset: Þor-gerði úhœgðist fjárhagrinn mjök því(dvs. því at) hón hafði mjök í kostnaði,en váru verk jafnan lítil, en enginn f.ú. s. til umsýslu Svarfd. 2719 jvf &vl 4) Bænkestok, Stok som var lagt langsStuens (setstofa) Væg for at tjene tilSæde, eller paa Forsiden afslutte det Rum som kaldtes set, = setstokkr. Nj. 130(20212); stundom drakk hann hvernmann af stokki (dvs. af Bænken) OH. 715(Flat. II, 8613); ef hundr er bundinn íseti, þá skal hann eigi taka á stokkfram at bíta menn er ganga á golfiGráG. 37117 (GrG. II, 18713); innarrgékk hann eptir höllinni, breið vóruset báðum megin, í þeim lágu ormarsvá þjókt, at hverr snáldr var við annan;gull var þrútnat upp í millum þeirraok runnit víða fyrir stokkana Konr.7451 jvf &vl 22; hann bað mik þarsitja sem ek gæta rutt mér til rúmsok kift manni or sæti - -, síðantók ek í hendr Hjalta hinum hugprúða,herti sik þar hvárr sem gat, hann okek, honum gat ek kift á framanverðanstokk o. s. v. Flat. II, 13629. 39; s. komheim - ok gékk þá til rúms síns oklagðist niðr í klæðum sínum, en ummorguninn - sat s. fram á stokk okvar þá andaðr EG. 61 (19324); Eyolfrhafði lagt sverð þat í milli stokks okfóta sér, er Gísli hafði átt GísL. 7220;sú skræfa (nL. Gutten Malalandres) vóxskjótt ok þróaðist, ok er hann varmisseris gamall, görðist hann undar-liga kyndugr, hann skreið aptr ok frammeð stokkum ok beit í fœtr mönnumok leggi Klm. 6325; tók hún sonu þeirraAtla, er þeir léku við stokki Völs. 17920(c. 38); sveinninn H. stóð við stokk okgékk nú hit fyrsta sinni frá stokkinumok til móður sínnar (som sat á stólisínum á miðju stofugolfi L. 12) okrasaði at knjám henni Harð. 7 (148);- ogsaa om den Stok, som tjente til pallr: Ólafr bóndi sat á palli, en Þór-hallr bróðir hans var í pallinum okhafði hælana undir sér -; Þorgils -laust Ólaf með stálhúfunni -, hnígrÓlafr þá í pallinn ok veltr ofan fyrirstokkinn SturL. II, 1223. 12; stíga á stokkok strengja heit Fld. II, 29321; Harð.14 (9214). 5) Sengestok, Stok paaFremsiden af Sengen, hvorover man maa stige for at komme ind i denne (jvf Rietz676b8 fg); þær systr lágu jafnan í einnirekkju ok hvíldi in ellri Þóra jafnanvið stokk; - - um kveldit er þeirÞ. ok J. kómu til hvílu, spurði Jón:Þorvaldr bóndi! hvárt viltu hvíla, viðstokk eðr þili? Þorvaldr svarar: jafnanem ek vanr at hvíla við stokk, en þóskaltu nú kjósa; þá mun ek við stokkhvíla nú, segir Jón SturL. I, 20811. 21 jvf 18 fg;eru þá bæði í rekkju - ok hvíldi húnnær stokki GísL. 2919. 21; er gengit inn- hljóðliga ok þangat at sem Vesteinnhvílir, - eigi finnr hann fyrr, en hanner lagðr spjóti fyrir brjóstit -, en erv. vildi upp standa, í því fellr hannniðr fyrir stokkinn dauðr; Gísli komþá inn - hann tók sjalfr spjótit orsárinu - ok settist á stokkinn GísL.2220. 25. 234; Egill gékk til rekkjunnarÁrmoðs - ok hnykkti honum á stokkfram EG. 75 (18116. 18); kona kom atmér úþekkelig (nL. om Natten i Drømme)ok kipti mér á stokk fram Laxd. 48(1435); hann gengr snúðigt fram atþeirri sæng, er priorr liggr í ok flettirfyrst af honum klæðunum, en þrífrsíðan vinstri hendi í háret ok rykkirhonum svá fram á stokkinn HeilaG. II,15417. 6) Bundstok som ligger ovenpaa Kjølen i et Fartøi? reisa skyldi tréá konungsskipinu, ok þá er reist vartréit, tók tréit at falla fram eptirstokkinum (&vl at stafni eptir stokk-inum) Fm. IX, 38624. 7) Ankerstok, = akkerisstokkr; honum var lypt áakkerisstokkinn, en síðan heimti hannsér fleiri menn, svá at þeir stóðu semþeir máttu þreyngst á stokkinum Flat.II, 48433 fg; jvf stokklauss. 8) =borðstokkr; lík sokkit of stokka vannsand und sér Fm. VI, 14019 jvf XII,1428; er þeir stigu fyrir borð, þá mæltuþeir: strálaust er fyrir stokkum (dvs. deter ikke her foran borðstokkarnir som i setstofan, hvor Gulvet foran setstokkarer stráð) Fld. II, 386 (Halfss. c. 11); iTalemaaden stinga af stokki við e-n dvs.skyde en fra sig saaledes som man i enStrid til Søs søger at holde Angriberneborte fra Skibsborde: er viðvörunar vert,ef slíkir atburðir verða at stinga eigiaf stokki við þá (&vl af stokki þá),er svá nær standa Nj. 107 (1662) jvfII, 370 Anm. 2. 796a16. b22. 9) =bakkastokkr; þá er skipit hljóp afstokkunum fram á ána, þá bilaði ískarar nökkurar Fm. VIII, 1961. 10) Amboltstok, Stok hvori Ambolten er fæstetog hvorpaa den hviler; klauf Sigurðrsteðja Regins ofan í stokkinn meðsverðinu SE. I, 3581. 11) Stok, Blokhvori en Fanges Fod er indesluttet tilStraf og for at han ikke skal kunneundvige (jvf c. Molbech dansk Glos-sarium II, 1543-11); vil ek biðja þik,at þú látir eigi svá skjótt drepa brœðrmína ok látit þá heldr setja í stokkVöls. 9126; lét erkibiskupinn setjaHákon (som havde gjort sig skyldig iUtroskab se L. 27. 31) í stokk Bp. I,91036; var tekinn einn mikill stokkrok feldr á fœtr þeim Völs. 9131 (c. 5);er þeir sátu í stokkinum Völs. 922;lauk hann upp myrkvastofunni ok fannöngan mann nema Theodorum sitja ístokki HeilaG. II, 31220; hverr, er brigðr(dvs. bregðr) sverði eða knífi at öðrummeð reiði, hann skal liggja í stokki 7nætr við vatn ok brauð Rb. 616 (Borg-araréttr). 12) Blok som er hul og ind-rettet, opsat i det Øiemed deri at samleog opbevare Penge som nedlægges deri;særlig om Kirkeblok o. desl.; einn stokkrfyrir Nihulas altari (i Kirken á Hausi)Kalfsk. 63a4; tekr kirkjan hér (nL. Eides skógs kirkja) til lýsis ein samansvá mykit offr, sem fellr í stokkinnúti firi kirkjudurunom EJb. 46235; alltannat offr útan í messom hvárt þatfellr í stokka eðr altari EJb. 4631; alltoffr sem fellr í stokka á krossenom(som stod vestan at Eidsskóg kirkju ááwanginum EJb. 46319) Dn. I, 54515. 13) Gjemme, Kar, hvori noget nedlægges,indesluttes, bevares, føres; K. lét gerablýstokk ok koma þar í öskunni okrekr á tvá járnhanka, síðan sökkti hannstokkinum í hver Svarfd. 3238 fg; fundu5 skrælinga í skinnhjúpum -, þeirhöfðu með sér stokka ok í dýramergdreyra blandinn Karlsefn. 12 (Aa. 15611). 14) Stok, Kumse som bruges til deri atlægge det spæde Barn (saa kaldet fordidertil ligesom til en Baad oprindeligenanvendtes en udhulet Stok jvf p. Lä-stadius Journal for hans tjenstgjöringsåsom Missionaire i Lappmarken I, 5919.2627 fg; men dernæst ogsaa sammensat afforskjellige Materialier se G. v. Dübenom Lappland och Lapparne s. 202);tók hón einn sívalan stokk af tágumok sefi gervan (VulG. fiscellam scirpeamHist. schoL. 11327: fiscellam scirpeamin modum fisci, id est sacci rotundi,vimine complexam) Stj. 25118 (2 Mos. 2, 3); hón görir stokk einn ok bikarok leggr sveininn þar í ok setr útanhanka sem sagt var frá Moysy Post.15322. Jvf. lúðr.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛋᛏᚮᚴᚴᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.