Taka

taka

taka, v. (tek, tók, tekinn) 1) hente, søgefor at finde noget, for at kunne faa, tagedet; (þeir) tóku örvar sínar þar semþær váru niðr fallnar; þá mælti D.:at vísu ero þetta sjónhverfingar, at vérfinnum eigi örvar okkrar, er -; núsem þeir rœddu þetta, þá sá einnfríðan svein -, hann var hinn friðastimaðr ok bar hann báðar örvarnar íhendi sér Str. 446 fgg. 2) gribe; kon-ungr tekr einn kníf, er lá firi honumDidr. 735; hann tók á lopti fljúgandikesjur ok örvar svá vinstri hendi semhœgri Fm. X, 31419; þeir tóku öll (nL.spjótin á lopti ok sendu út aptr Nj.130 (20124); Gunnarr - tók inni vinstrihendi spjótit ok skaut á skip til KarlaNj. 30 (4225); menn nökkurir af skipiÞrándar tóku á sundi mann einn okvildu drepa Fm. VII, 2252; standi mennupp ok taki hann Nj. 88 (13013; jarl- bað taka fól þetta skjótt GunL. 6(22012); nú hleypr þræll manns ok tekrmeðr hann GuL. 68; hross skal maðrtaka ok tauma ok hepta, þótt heilagtsé GráG. 3319; nú taki hest mínn EG.82 (2084); taka e-n höndum (= hand-taka) Nj. 77 (1148 jvf 5); EL. 269; SE.I, 35216; tóku þeir skíð sín ok stiguþar á EG. 74 (11722); tók K. justu einaaf miði fulla ok drakk Nj. 30 (4316);tökum vápn vár ok búumst við velNj. 30 (4423); hann tók nökkurn partaf ok lagði í munninn á sér Stj. 23235;nú tekr v. tól sín ok fé ok hirðirDidr. 722; tóku þeir laxinn ok otrinnok báru með sér SE. I, 3528; runnuþeir þegar til ok tóko líkit, báro tilskipsins OH. 1374 (Flat. II, 35916); kon-ungr bað taka hann ok leiða út OH.11631 jvf Flat. II, 23038; takast fang-brögðum LaxD. 58 (16719) jvf fang-brögð. 3) sætte sig i Besiddelse afnoget; tóku þar skip hans ok - okmarga aðra góða gripi Fm. IX, 27512;hann lét taka fé þat allt, er dauðirmenn höfðu átt Nj. 30 (436); tókuskipit ok allt þat, er á var Fm. VII,2496; hverr er í landi vil vera af þeim,fœri aptr þat, er þeir tóku LandsL. 8,111; man hón reka okkr ór landi entaka fé okkart allt með ráni Nj. 3(520); þat gerðist ok um vetrinn, atkona hafði tekit (= stolit Fm. VII,21827) Mork. 20417 (Fm. VII, 330); takasér e-t D. s.: tóku sér allir alvæpni EG.46 (9216); borgir þær 2, er Vendr höfðugjört, þær hafði flóð tekit (dvs. bort-taget) um vetrinn ok brotit allar Fm.XI, 39326. 4) indtage saadan Stillingpaa eller ved et Sted, at man dervedhindrer andre fra at komme frem, kommeind eller ud; bœndr tóku vegu allaFlat. I, 23428; hlaupa nú saman allirbygðarmenn ok tóku öll vöð á vötnumStj. 39424; hlaupa þeir þegar saman,taka borgarhliðin Stj. 21510; vóru þátekin öll borgarhlið ok vegar allir, atNorðmönnum kœmi engi njósn Fm.VI, 4115; þeir tóku bœinn því at allarhurðir vóru læstar SturL. I, 3204; tókuhús á honum ok sóttu þá í stofu nökk-ura, en þeir vörðust allvel Fm. VIII,2673; tóku Birkibeinar hús á þeim okdrápu þá báda Fm. VIII, 17218. 5) be-røve en noget (e-n e-u), = nema e-n e-u;lífi vóru teknir margir HomiL. 16328. 6) vælge, = taka upp; þá tók hannþann kost at leggja allt á konungsvald OH. 9639; konungr tók þat ráð,at hann fór upp á Heiðmörk OH. 6015(Flat. II, 6418); þeir tóku þat ráðs atfara fyrst í hernað Flat. II, 4720; þarsem þú fyrirlætr (dvs. opgiver) at þjónafornum guðum feðra várra ok tekrþann guð at elska, er - BarL. 11117jvf 11339 fgg. 7) tage sig noget til Ef-terrettelse, Iagttagelse; Hrœrekr kon-ungr hélt teknum hætti um stríðlætisítt OH. 707; er þér nökkurr hugr á,frændi! at taka þann sið, er konungrbýdr Flat. I, 31211; hversu margir þarhefði af þeirra orðum rétta trú tekitFlat. I, 27229; þá hét hann at taka trúNj. 157 (2736). 8) beslutte, bestemme,fastsætte, vedtage; tekr hón ok í sínuhjarta, at hvert kveld, áðr hón -, skalhón heyra þeirra completorium Mar.104823; þat allt sem á prestmóti verðrtekit ok skipat Stat. 309; nú er svátekit um alt landit, at engi skal brul-laup sítt lengr gera en 2 daga LandsL.5, 244; svá er ok staðfastliga tekit umallt landit, at ef maðr drepr mann eða-, þá skulu - Hák. 471; þeir tóku þáfastmælum sín í millum, at - Bret. 30(823); tóku þeir stefnu milli sín Fm.XI, 40314 jvf 40025. 9) anfalde, an-gribe (om Sygdom, Lidelser der kommeover et Menneske); í dag er liðinn mán-aðr, síðan er riða tók mik (&vl erek tók riðu) EL. 8014; hann var mjöktekinn ok þyngðr af líkþrá Flat. I,43916; vel mátti hann, sagði ferðar-maðr, þá er ek fór vestr, en nú láhann, þá er ek fór vestan, ok var mjöktekinn SturL. I, 6915; Alfhildr var þung-liga at tekin ok gékk henni nær dauðaFm. IV, 2745; þú ert ílla at tekinnfyrir vanheilsu sakir Fm. VII, 24415. 10) ved sin Gjerning bevirke, at en be-røres, afficeres af noget, gjøres til Gjen-stand for noget (e-n e-u); taka e-t orð-um dvs. omtale: tekr hann orðum þeirravesöld Post. 48337; taka e-n orðum dvs.tale til en: Eiríkr tekr hann orðum,er þeir finnast Flat. I, 18532; lét Þ.sér þat enn ílla líka, þar til er hús-freyja tók hann orðum Flat. II, 3968;segjandi þeim, hversu hörðum orðum,er H. konungr hefir tekit ábótann okalla hans brœðr Thom. 1504 jvf 14923;tekr hann kristiligum orðum Thom.29918; tekr hann optsinnis berum orð-um Æf. 720; er þeir frændr tókustorðum (dvs. talte sammen), spyrr Gestr,ef - Krók. 816; lítla byrði fyrirlétumvér, þat er at taka opt sjalfa oss at-fyndi (= lat. parvam sarcinam dimi-simus, id est nos ipsos reprehendere)HeilaG. II, 6052. 23. 11) gribe, fore- finde, overraske en i en vis Stilling ellerGjerning; hann tók þau bæði saman ísænginni Flor. 22; nú á maðr vígt umkonu sína, ef maðr tekr (= stendr, se Overskriften) mann í hjá henni BorG. 2,151; á þræll víg um konu sína, ef hanntekr mann í hjá henni BorG. 2, 159; effrjáls maðr verðr á verki tekinn (=staddr L. 1) BorG. 3, 213. 12) opkræve, oppebære; Knútr enn ríki tók skatt okskuld af þeim þjóðlöndum, er - OH.13022 jvf 24; um landskyldina þá, sem G.átti at taka af Holtom Dn. III, 3410;hafa þeir átt ok tekit alla æfi renturhveriar (dvs. hverrar) próvendo, er laushefir vorðit Dn. II, 3427 fg. 13) be- tinge, sikre sig Ret til Brugen eller Be-siddelsen af noget; a. hafði tekit ruð-stað af konungs umboðsmönnum í hagaþeirra Dn. VI, 1318 jvf 16; taka vist GrG.I, 13012 fg; taka grið GrG. I, 1312. 10;sitja á ótekinni jörðu LandsL. 7, 111jvf 84; især taka sér e-t: taka sér jörðFrost. 13, 110; LandsL. 7, 84; taka sérbœli, arðarmála LandsL. 7, 12. 4; takasér herbergi OH. 459 (Flat. II, 4924);taka sér vist Flat. I, 41025; taka sérgrið GrG. I, 1315; taka sér far, fariEb. 39 (6910). 14) gribe til noget som man vil gjøre, foretage sig; tóku þeir þáok ferð mikla ok stefndu til skersinsEb. 45 (8515); taka flótta Hm. 30; tókuþeir nú rás af nýju allir inn til höfðansEb. 18 (2417); þektisk mér at leita hansráðagerðar, heldr en ek tœka þat ráðmeð skjótu áliti, er honum sýndiskeigi Kgs. 121; Sigurðr tók svá langtkaf á brott, at hann var fyrr á landiuppi, en þeir hefði snúit skipi sínueptir honum Fm. VII, 20210; K. tókhvíld um daginn á skipi Gunnars Nj.30 (436) jvf 78 (1155); hann hætti þáok tók aðra rœðu OH. 5811; er kon-ungar tóku tal sin á milli OH. 6017(Flat. II, 6420); Heinir - tóku samheldisítt um alla Heiðmörk, at sá skyldilandráðamaðr (vera) við konung, er eigi- Fm. IX, 24420; er þeir kómu í stofuok tóku samsæti, þá - Flat. I, 45726;hann lét þá þat ráðs taka Nj. 157 (2737);þeir taka guðs lof vátta, er fyrr þögðuof Krists dýrð Leif. 1709; tók hann þáok herjaði Hkr. 58412 jvf 59010; tókskipit mikinn skrið Str. 1038; med Inf.:tóku þeir at tengja skipin Flat. II, 3910;sem sumra tók, þá tók laustik at syngjaStr. 3620; tóku menn at binda sár sínEG. 22 (4124); hann tók at yrkja, þegarer hann var ungr EG. 82 (20516); takast,v. r. paabegyndes, tage sin Begyndelse (jvf Nr. 35): tókst nú bardagi mikillNj. 30 (432); en er atlaga hafði tekiztFsk. 3117; tókst þar hörð orrosta Flat.II, 4323 (jvf OH. 3013); tekst orrostameð þeim Mork. 8714 jvf Nj. 5 (823);síðan bjoggust þeir við, ok tekst þarorrosta Nj. 83 (12229); tókst þar kaup-stefna OH. 13420 (Flat. II, 25625); skyldiþessi ráð takast, þá er konungi ok jarliþœtti tími til þess vera Fm. X, 4023;upers. þá tók at lægja veðrit Nj. 85(1249); er lýsa tók Flat. II, 88; Mött.510; er sumra tók Str. 36; tók þá atmorna Nj. 89 (13124); tók þá at náttaFm. IX, 5427; er kvelda tók Mött. 430;tók at snúa mannfallinu upp á lið jarls-ins OH. 4018 (Flat. II, 4429). 15) be- gynde; m. følG. Inf. er liðit tók at fallaFlat. II, 4410 (OH. 3938); mér taka atbirtast nökkut þessir hlutir Kgs. 12134;taka öll húsin at loga Nj. 130 (2004);hans afli tók at vaxa Fm. VIII, 4717;tók þá byrr at vaxa EG. 60 (1381); þáskal ek sjá um fémál hans ok um þatannat, er hann tekr at henda Nj. 3 (513);gékk hann til hennar ok tók með þess-um orðum at tala við hana Fm. X,36717; upers. er þeim tók við at horfaEb. 25 (3828). 16) modtage, optage isit Hus eller til Forsørgelse; s. bóndireið til skips ok bauð þegar kaup-mönnum til sín, því at hann hafði vanatil þess at taka mjök kaupmenn HítD. 416; þá skal sá taka einn svá margaómaga, sem hann á forlagseyri tilLandsL. 5, 154. 17) lade sig beliggeaf en, have Samleie med en; seg nú,hversu marga menn tók þú á einni nóttDidr. 2272 jvf 8; engan tók Hrefna manneptir Kjartan LaxD. 50 (15220); takakonu nauðga Fm. IX, 451; LandsL. 4,4; Bær. 11015; DI. I, 24328; jvf takaundir 5. 18) modtage; kvazt hvárkivilja selja grið né taka Nj. 59 (9216);er þat úvirðuligt at selja honum sjalf-dœmi, þá er þú ættir at taka Nj. 49(778); n. tók sjalfdœmi af Gunnari Nj.36 (547 jvf 2); ek vil, at ið takit sættiraf Þorkatli OH. 9829 (Flat. II, 18030;jvf engar vóru sættir boðnar Eb. 22(3513)); þá lagði hann allan hug á atbjóða sættir fyrir Björn, kom þá sváþví máli, at Þ. tók sættir fyrir B. EG.35 (6926); ef maðr tekr mútu firir kon-ungs jarðir at byggja -, gjaldi aptrslíkt, sem hann tók í mútuna LandsL.7, 74 fg; tak hér trú mína (jvf ek hefisagt þér trú mína EL. 5716) EL. 5615;m. Dat. viltu nökkut taka sættum viðsonu mína Nj. 130 (2006 fg); tók Bryn-jolfr þá sættum fyrir Björn EG. 35 (6928);n. átti hlut at við þá -, at þeir skyldutaka sættum Nj. 81 (12020); taka kveðjue-s: sá maðr kvaddi Skum; hann tókkveðju hans ok spurði hann at nafniFbr. 6219; er hann kom inn heilsaðihann konungi; konungr tók kveðju hansEG. 16 (2825); hann kvaddi konung, enkonungr tók ekki kveðju hans Flat.III, 2428; eigi mun konungr taka því,þótt slík lygi sé upp borin fyrir hannEG. 14 (2711); tók Þ. pá handsölum (jvfvið handsölum L. 14) á fé Kára Nj. 149(25717). 19) faa; s. hafði tekit tíð-endi af Magnúsi um ferðir Þorvaldssona SturL. I, 3056; fyrst Misia takandinafn af sínu mikla sáði ok mætumávexti Stj. 8312 jvf 8815. 8919; þaðan afkalla þeir hann (nL. purpurann) ostrum,at hann tekst af skelfisksins tárum okvökvan Stj. 8812; hvat hefir þú þat, erþú tókt eigi? Hom. 467 (1 Cor. 4, 7);vænti ek at eigi taka ek mikit í mínþjónustugjöld annat, ef ek fæ eigi þettaFlat. II, 23114; tóku þeir þar herfangmikit Nj. 30 (4323); góð morgunveiðrer þetta, er þér hafit tekit fimm orraFm. IV, 1823 jvf 1; OH. 7819; eptir þettalauksk upp muðr Zacharie, ok tók hannmál sítt ok blezaði guð Post. 8442;daufir taka heyrn Post. 84723; hann(nL. murex) er eins háttar skelfiskr ísuðrhöfunum, hvern er þeir særa meðrjárni, þegar sem hann verðr tekinn -Stj. 889. 20) vederfares noget, somkommer over en; þeir tóku stór veðr, okvildu margir minka sigling Fm. VII,673; þeir tóku norðanveðr svá hörð at- Nj. 84 (1241); tóku mikinn andróðrFm. VIII, 4389; taka þeir landnyrðingút eptir firðinum EG. 21 (3910); H. verðrvið þetta óðr ok kvezt ætla at takaeigi optarr af honum rán ok mann-tjón LaxD. 19 (4118); Sigurðr konungrtók úgleði mikla Fm. VII, 1069; jvf FlD. II, 668; tók E. úgleði mikla okdrakk lítit EG. 56 (1197); hann tók þáúgleði ok fáleika Fm. VII, 10326; takasótt (= fá sótt OH. 436) Flat. II, 4724;jvf VatsD. 6 (127); Fris. 827 (YngL. 12);Nj. 18 (298); EG. 89 (22822); í dag erliðinn mánaðr, síðan er ek tók riðuEL. 8014 &vl; þegar í stað tók sá riðu-sótt Post. 40321; hann tók fótarverkFris. 3232 (YngL. 54); Helga tók þá okþyngd ok lá pó eigi GunL. 13 (27418);hón skal víti fyrir taka Fm. VII, 2195);taka píslir . 406;Post19 hann skundaðitil sínnar borgar, at eigi tœki hannregnit . 594 jvf ;Stj168 taka heilsu dvs., . 364;blive frisk, helbredesStj7 takaskírn dvs. , . I, 385;lade sig døbeFlat18taka þjónustu dvs. , . VII, 33;lade sig betjene medAlterens SakramenteFm20taka disciplinam . III, 100;DN17 draphann ( Þangbrandr) þá menn nökk-nL.ura, ok þótti mönnum hart at takaþat af útlendum manni . I, 19 (jvfBp18 taka af e-m 4). () ; tókum vitni um þetta allt .21)lade sig nogetforedrage, paahøre eller optageVidnes-byrdDNIII, 30;26 taka tveggja, sex manna vitni. VI, 131;DN11. 13 tók 4 manna vitni .DNVI, 329. 7 ;22)faa sig noget overdraget beiddist hann at taka mál af honum áhönd Steingrími . 15;Vem10 hefir hannmál þetta tekit af móður sínni . 67Nj(102). 17 . taki þér herra vel pá Hjalta23)modtage en Person, op-tage en Gjerning, optræde lige over forsamme paa en vis Maade, som angives;mAkk.ok Gizur, því at þeir launa opt góðuílla hluti . I, 19;Bp29 fór hann tilSkotlands, ok tók Skotakonungr hannvel . XI, 419;Fm18 konungr tókm. Dat.honum vel ok blíðliga . VII, 197 jvf ;Fm74Sigurðr jarl tók vel sendimönnum okvináttu konungs . 88 (. 114);Fris21Hkr4ef hann tœki þessum fákunniga prestiharðliga . 749;Mar30 svá dreymdi mik,sem faðir mínn mundi heldr harðligahafa tekit þeim Birni ( fgg) . I, 336;som han havde ladet dræbe, s. 33534Sturl3konungr tók vel kveðju hans .Þ.Jón7;14 konungr tók kveðju hans lágt endróttning vel ok léttliga . II, 271;Sturl1þungliga þótti mér konungr taka þínumáli . II, 269 jvf ;Sturl3128 konungr tókþá vel orðum Þóralfs ok gjörði sik þáblíðan ok kátan . 11 (20);Eg25 sögðu,at jarl hafði vel tekit þeirra eyrindum. X, 33;Fm14 E. tekr því hvárki vel néílla . II, 85;Sturl18 þeir tóku því sein-liga . II, 88;Sturl4 gékk s. þegar á fundGauts, tók hann því vel ok mælti: -. II, 269;Sturl11 sumir sendu menn - -,at þeir vildu gerast hans menn; H. tókþví þakksamliga . I, 49;Flat33 bauzkGuðmundr til meðalferðar -; Þorgilstók þessu seinliga, ok gazk eigi atþessu tali . II, 146;Sturl23 Íllugi tókþví seinliga . 4 (204 fg) jvf .Gunl4Eb13 (15);9 . I, 76;Flat25 vilda ek, at þúleyfðir honum at vera hér, en ek vilþó eigi þvert taka, ef þér er lítit um. 15 (26);Nj10 sá einn hlutr er svá, atfaðir mínn tekr þvert at gipta þér Ingi-gerði . IV, 194. Fm21 ;24)opfatte, for- staa noget paa en vis Maade sem hiniregiptsku sá þetta, þá tóku þeir svá ífyrstu, at þeir fœri svá sem einir skyn-lausir menn . 287;Stj11 hinir vísustumenn, þeir sem þess háttar hluti skoðaok skynja vandvirkliga, taka þettaþokufulla lopt ok hit vökumikla meðrvötnunum, sem fuglarnir fljúga í - .Stj17. 12 , = taka25)indeholde, rummeupp 8; stóð hituketill hjá heituhúsinu,sá er tók 2 tunnur . I, 524;Flat16 fyrirþann skyld, at þat er eitt mikit land,þá tók þat mikit folk ok marga þjóðir. 83;Stj28 rúmit tekr eigi dvs. , . 298 jvf 299. Rummet erfor knaptThom35. 383 26);have en Værdi saa stor som noget beiddistlands, er tók fjóra tigi hundraða, fyrirhennar hönd . I, 78;Sturl13 vildi a.kaupa þat meðr svá miklum peningum,sem hann sagði, at jörðin tók . 134;Stj1hringrinn var svá góðr ok vel gjörr, athann tók 12 hundruð mórend . 139Nj(225);4 Þ. hefir sett út þann hinn einagrip, er hann átti svá, at fé tœki (dvs. ) . I, 636.som han havde af nogen VærdiBp16 27)komme i Berørelse med, faa Tag i;noget hverr mun greina, hverr hansgóðvili var at gleðja nærverandis mennmeð fáheyrðum dœmisögum, er hannhafði tekit (dvs. ) í út-som han havde hørtlöndum . II, 223;Bp17 tekr ( spjótit)nL.brynjuna, ok ekki bítr hana . 26;Didr10höggit tók síðuna ok (hljóp) þar öxininn á hol . 12;Krók8 þá tók niðr dögg-skórinn á sverðinu akrinn uppstandanda(dvs. - )naaede Dopskoenned i Ageren. 135;Völs1 er hurðin hógliga tekin,hann gengr til ok lýkr upp . 507;Post20in fremri hyrnan tók viðbeinit ok ísundr . 147 (253);Nj29 rödd tekr eyru. II, 68;SE16 beit ( knífrinn) í sundrnL.leifinn ok svá mikit af borðino, semknífrinn tók . 73;Didr6 sverð hans beitallt þat, sem fyrir varð ok þat tók. II, 484 jvf 482;Fld119 beit E. skarðór horninu allt þat, er tennr tóku .Eg81 (196);25 útan þat muni á hafa skort,at krosstöngin hafi tekit of lítit .Æf22 jvf fg. 193149 ,28)berøre, vedkomme = henda 2; þat allt sem leikmenntekr ok þá berr at vita ok á presta-móti verðr tekit ok skipat . 309;Stat17þá lítz mér, segir hann, sem gjarnamyndi hann vilja, at hér gerðist eigivandræði af á milli manna þessu máli,er hann tekr svá mjök sjalfan .Vem16. 143 ;29)naa, indhente hann varallra manna fóthvatastr, svá at engihestr tók hann á rás . 71 (.OH14FlatII, 86). 20 ;30)naa frem til et Stedpaa sin Reise, komme til et Sted, hvorman naar Land efter tilendebragt Sø-reise spurði K., hví hann rynni eigisvá sem aðrir? því, sagði Þ., at ektek eigi heim í kveld, þar sem ek áheima út á Íslandi . 158 (275);Nj1 Þor-steinn ok þeir nökkurir saman námustað við skóginn, þá mælti einn maðr:hví flýr þú eigi Þ.? hann svarar: þvíat ek tek eigi heim í kveld, þó at ekflýja . 171 (. 44);Anal5Pr15 ey sú heitirSæla, er þeir tóku land út fra Staði. 26;OH20 er á leið sumarit, tók hannÍsland í Breiðafirði . 75 (. II,OH39Flat90);27 hann sigldi á átta dœgrom tilþess er hann tók Eyrar á Íslandi. 126 (. II, 239);OH1Flat32 þeir byrjaðivel ok tóku Þrándheim . VI, 109.Fm2 ;31)stikke frem, rage op, naa frem, strækkesig i en vis Retning eller Afstand skeggsvá sítt, at tók á nafla . 33;Partalop10hárit tók ofan á bringu henni . 33Nj(48);15 veðr hann ( boli) jörð, svá atnL.upp tekr um klaufir . 79 (226);Laxd13hit fyrsta jarðarmen tók í öxl, annatí bróklinda, þriðja í mítt lær .Vatsd33 (53);17 hann var maðr svá hár, atengi tók betr en í öxl honum .FlatII, 347;13 sú dirfð hófst at gera stöpulþann, er til himins tœki . 814;Post17skal hann ( lögmaðr) taka í öxl þeimnL.manni af þrepi, er bæði hefir gildaralnar ok faðma . 451;Grág5 nef hanstók austr til landsenda, en vélifjaðrarhans tóku norðr í Finnabú . VIII,Fm10 fg;6 Írar vaða út á sjóinn -, vareigi djúpara, en þeim tók undir hendreðr í bróklinda þeim, er stœrstir váru. 21 (50);Laxd3 var hann svá lítill, athann tók varla undir hönd honum .FmVII, 132; þá sá menn þat, at undanbjarginu tók höfuð oxans þess hinsmikla . I, 347;Bp4 lauf ok limar tókuút yfir skipit . 36 (. II, 40);OH29Flat5þá er hann stóð á hinn heila fót, tókutær ens sára fótar jafnsítt ökla .HeilagI, 294;19 gerði óáran mikit, ok tók þatvíða . I, 214;Heilag34 þá skalf klefi allr,er hann hvíldi í, en landskjalfti sá tókeigi víðara . I, 220. Heilag23 hönd ;32)lægge, stikke, række, strække, medi Dat. er hón tók upp höndum ok lauk hurðfyrir sér, þá lýsti af höndum hennar. I, 120;SE15 var tekit höndum upp ílögréttu ok staðfest þetta alst með lófa-taki . I, 735;Bp29 tak þú nú hendinniá bak mér ok styð þik svá . III,Flat407;30 nú stendr a. konungr upp okgengr í mót þeim Gunnari ok tóksínni hœgri hendi í hönd Gunnari .Didr322;15 fór hann þá ór brókunum okskar rauf á setgeiranum ok smeygðiá sik ok tók út höndunum . VII,Fm202. 18 ;33)fare afsted, tage Veien et-steds hen eller i en vis Retning nú sjáDanir hvar merkin fara, ok hyggja þarmunu fara mikit liðit, ok hræðask, atþeir munu taka milli þeirra ok skip-anna . 31;Fsk22 sum ( liðit) tók uppnL.á bergit - en sumt tók fyrir hamraofan . 31;Fsk tók Brandr þá suðr áheiði . I, 300;Sturl25 Eiríkr tók út órstofunni, en konungr bað menn hlaupaeptir honum . I, 251;Sturl18 tysvar tekrhann á haf, tysvar verðr hann aptrrekinn til sama lands . 79;Thom9 tókhann þegar upp um brú . VIII, 169;Fm23tóku þeir Þ. út eitt veðr allir . 139OH18(. II, 243);Flat13 tóku þeir nú á reiðmikilli . II, 160;Sturl25 tók fjándinn áferð œsiligri . 414;Pr21 taka á rás:annarr tekr á rás undan . II, 289;Flat38tókum síðan á rás ok hlupum .HeilagI, 445;6 annarr tók þegar á rás .Eg45 (88);1 hann fékk þat eitt fangaráðit,at hann tók á rás undan . 147 (253);Nj25taka frá dvs. : Þ. hljóp þegartage Flugtená þá -, tóku þá sumir frá, en sumirdugðu . 137;Pr27 svá íllt sem nú erfrá at taka, þá mun þó síðarr verra. 34 (55). Vatsd28 tekr e-t34)upers.dvs. ;der gives, findes noget hvergi máskylda annan til garðlags, þar er eigitekr í hjá torf eða grjót, ok bera verðrtil með eyk eða reiða . 451;Grág12þau dœmi tekr til þessa máls (dvs. ) . 171. har man tilHom10 takast, .35)v. r ();komme i Gang, sættes i Værk, tage sinBegyndelsese under Nr. 14 Lambifýsti mjök, at þetta skyldi fram ganga;Þorgerðr húsfreyja var ok mikill hvata-maðr, at þessi ferð skyldi takast .Laxd54 (159);4 vekja þeir þá til við Gizurum bónorðit; lýkr svá með þeim, atráðin skyldu takaz . 65 (99);Nj26 hvárzþar tekst féránsdómr eða eigi . I,Grg93;15 ef kona verðr sjúk, þá -, enhinn skal ráða, hvárt hann vil gangaí sama sæng kononni eða eigi; en efþá takast eigi ráðin . 159;Grág1 ráðþau skyldu takast at öðru sumri,skyldi þá B. sœkja norðr þangat ráðit. 7 (12) jvf . X, 40;Eg6Fm23 síðan ermægð hafði tekizt með þeim . 9Eg(17). 13 takast, . ;36)v. rlykkes ferðsjá hafði ílla tekizt . 58 (168);Laxd11hefir þat svá tekizt -, sem ván var,at - . 162;OH31 sigldi Bárðr á hafok tókst honum hit greiðasta .Krók20;11 oss þykkir mikit í hættu, hversuþér tekst dvs. ,hvorledes det gaar dig . 72 (207);Laxd24 mér hefir úgiptuligatekizt . 58 (167);Laxd27 tókst hit beztaok hit greiðasta þeim um sýslu sína. 36;OHm31 nú þótti henni allmiklumáli skipta, at þér tœkist stórmann-liga . 31. - & OH2Med Præp.Adv.á: taka á e-u dvs. : ef hann1)berøre nogetfinnr, at þú tekr á mér með úhreinniást, þá - . I, 277;Heilag4 svá fór 3nætr, at hón kom - ok tók á augumhans . 36 (58);Vatsd30 þegar sem nærþeim er komit ok á þeim tekit, þámolna þau ok - . 76;Stj32 ek hefiekki á því ( silfri) tekit . I, 124;nL.Flat8fyrr sé ek oð ok œr -, en Juliengamli - taki aldri sínum skjalfandihöndum á mínom líkam . 88 jvfEl6&vl; svá er ok sá er inn gengr tilkono náungs síns, eigi verðr hann reinn,þá er hann tekr á henni; svá minniross ok Páll postoli, mælandi: gótt ermanni eigi at taka á kono, svá semþegar sé háski í átökunni . 33 fgHom9(1 ). Cor. 7, 1 taka á e-u dvs. : er þeir höfðu sagt honum2)udtale sigom nogetumtalit Þorbergs, ok svá þat, hversuhann hafði á tekit þeim feðgum .Vem18;41 m. tók vandliga á ok veik undirGizur hvíta . 118 (178);Nj24 hann segirþau orð vestan Páls prests -, at-; en Kolbeinn tók eigi á því, svábúit . I, 407;Sturl18 mælti Knútr jarlheldr háðuliga til Íslendinga; talaðitil Snorra Sturlusonar ok annarra ís-lenzkra manna, er verit höfðu meðSkúla hertoga; tók jarl á þeim öllumlítilmannliga . II, 114;Sturl1 þeir Jóms-víkingar - vilja vera við öllu umbúnir,þótt Ulfr taki auðvelliga á . XI, 124Fm13(.* 107);Jómsv14 Þ. gellir tók ekki vel áþessu . 16 (32);Laxd13 hón tók á þvível at eins ok lítit af öllu . 57Laxd(165);15 hafði inn sæli Þorlákr biskupmjök tírarhendi á honum tekit, af þvíat hann var bæði forvitri ok vel lærðrok inn málsnjallasti . I, 108;Sturl20bóndi tók því lítillátligarr á sínu efniok sagði svá . II, 445 jvf ;Heilag727 kall-aði hann ekki vera svá góðan mann,sem aðrir tóku á . I, 633;Heilag36 G.talaði fátt um ok tók á öngu úlíkliga. 28 (40);Nj23 varð því eigi til hlaupit,er hann tók þann veg á . I, 226;Sturl26hann tók ílla á verkum þessum .Nj132 (206);30 biskup tók á því erfiðliga. II, 140;Sturl23 Ketill ok þeir félagarriðu austr - ok sögðu þar tíðindin;Flosi tók lítt á þeirra ferð ok kvað -. 152 (265);Nj9 hann tók á öllu hræddr. II, 186;Sturl18 fluttu þeir þetta fyrirjarli, en hann tók vel á . IX, 292;Fm4reið G. heim - ok sagði frá ferðumsínum; a. tók lítt á ok kvað hannóeirðarmann verða mundu . 31;Grett12þóttusk þat allir finna á Þórði, at hon-um líkaði þessi verk lítt; tók ok al-þýða ílla á . II, 26;Sturl14 tók B. sváá, at - . 13 (15);Eb10 er hann komútanlands, var þá svá á tekit, at lítitmundi mannval vera á landinu . I,Bp73;1 tók hann allhart á Jóni, þó fékkhann grið at bœn manna . I, 343;Sturl24 taka á um e-t: hann tók lítt áogsaaum ferð þessa, þá er okkr varð tiltalat (dvs. )da vi bragte den paa Tale. I, 340;Flat1 auðvelliga tekr þú á umferðina ok muntu fara vilja með mér. II, 57 (. 52). Flat16OH30 taka á e-u3)dvs. (jvf give sig i Færd med nogetNr. 33): þat er ok áðr þeir taki á dómisínum, at þeir skolo eið vinna áðr. I, 72;Grg2 tóku þeir nú á reið mikilli. II, 160 jvf 189;Sturl2516 tekr hann árás mikla . 5. Vem110 taka á e-t dvs.4) (jvf naa, strække sig hen til nogetNr. 31); ef hundr er bundinn í set, þáskal hann eigi taka á stokk fram atbíta menn, er ganga á golfi . 371;Grág15skurðrinn tók á framanverðan sævar-bakkann . 28. Krók15 taka e-t á e-t,5)á e-u dvs. (jvf taka e-t fyrir e-t): engin skaltage noget i Betaling for enTingmeira taka á hvert klæði með tvenn-um ermum en tolf peninga . 2, 9;Rbek var sem almennilig púta neitandiengum mínn líkama - ok optliga vildaek eigi taka á mér peninga, þó at mérværi boðit . 896;Mar5 taka á sér mútusem pútur ok fé sem veslingar .FlatII, 197;11 G. kvað fá til hafa orðit atgera sér öfundarbrögð, enda lézt hannaldri fé hafa á tekit . 54. Grett19 6)taka e-t á sik dvs. : kvaðst heldrpaatage sig noget somman skal eller vil gjørevilja taka þat á sik at gefa honumannat augat . 98;Frs30 hafði O. mjöktekit mál Gísla á sik um haustit .Sturl I, 387;2 hann vatt fyrst klæði sín ok eptir þat tók hann á sik göngu ok fór- . 101;Fbr13 tóku þeir á sik svefnmikinn . 146 (252);Nj3 sá er norrœnaðitók þetta verk meirr upp á sík af boð-skap fyrr sagðs herra en þat at - .Stj2;20 tók upp á sik at bœta várar mis-gerðir . 28. Barl7 taka á, = taka7)af 8: síðan fór s. ok menn hans ok tókróðrarskúto, er hann átti, ok róa suðr,svá á mátti taka . 117. OH20 taka8)bœ, hús á e-m, . 74. - Þorskf8. 22af: taka e-t af e-u dvs. 1)tage noget bort fradet Sted eller den Gjenstand, paa hvilkedet før har været, havt sin Plads, bortfra den Stilling, hvori det har været: tók hann sjalfs síns kórónu af höfðisér ok setti á höfuð sveinsins .Stj 252;22 sé hér lamb guðs, þat er tekrsyndir af heiminum . 2;Post9 ef hannféngi tekit Harald konung af lífdögum. VII, 204;Fm4 tóku þeir af eignumjarla konungs en drápu suma . I, 6Fm2(. I, 41);Flat27 E. - hafði tekit allaskattkonunga af nafni ok veldi . 51Eg(103);10 Gunnhildar synir vóru ok aflífi teknir, þegar þeir gerðust óhlýðnirDanakonungi -; fóru vér s. Dana-konungr ok tókum hann af lífi . II,Flat62 jvf . 56 (103);8. 15Eb23 . 17 (31);Eg32. X, 3;Fm10 brú var millum þeirra,tóku Ribbungar hana af . IX, 301;Fm27upers. eller med underforstaaet Subjekt: hann hjó í móti, ok kom sverðit - októk af höndina . 151 (262);Nj9 hljóphann þá ór skoginum - ok hjó tilkonungsins; sveinninn Taktr brá uppvið hendinni ok tók hana af honum okhöfuðit af konunginum . 158 (275);Nj10kvam á fótinn fyrir neðan kné ok tókaf fótinn dvs. (),Foden gik afved Hugget . 3;Grett5 jvf . II, 193;Sturl12 : siðan var tekit afmed un-derforstaaet Objekthestum þeirra ( klyfjar söðlar)nL.eller. 2 (4);Nj9 . I, 297. II, 185;Sturl49 .Ljósv 270. s.3 taka e-t af e-m dvs. : er vér tókum seglit2)fratage,berøve en nogetaf honum, þá grét hann . 116OH29(. II, 230);Flat34 Þ. gerði þá ór Noregiok tók af þeim fé allmjök svá - .FmV, 320;8 tók pá konungr af jarli valdok forráð yfir öllum erfðalöndum jarls. 97 (. II, 179);OH1Flat5 Þ. bað Þórðríða til þeirra ok taka af þeim hestinn. I, 185;Sturl5 citeraðom vér ok kall-aðom - herra Bjarna -, at hann værikominn norðr til Niðarós - at an-svara þeim lutum, sem hann hefði gorfamót heilagri kirkju, þá er hann var íkonungs garði, kallandi aptr steðja-bréfit ok takandi af henni svá hennarfrelsi allt, er - . III, 30;DN10 af þeimtók () málit, er þeir gjörast úfœrirupers.. II, 549;Fld21 þá er sögur kómo útanór löndum um ferðir Ólafs konungs, þátók ifa af mörgum manni um braut-kvámu hans . III, 8;Fm23 undr þóttimér, er bróðir þínn vildi eigi taka afþér þetta starf . 49 (77);Nj25 þessi maðrbað hann - ok taka af sér ópit (dvs. œpa) . 17;op-høre med atÖlk6 látit sígaseglit sem skjótast, en sumir leggi árará borð ok taki skriðinn af skipinu .FmII, 305;9 Þórir skyldi fram selja menitþat it mikla, er hann tók af Karladauðum . 148;OH21 taka et af e-m dvs.: guðs erindrekar tóku óskilfaa, lide noget af en, som tilføier, paa-fører en detaf íllum mönnum . 79;Leif5 ek skaltaka hæðiyrði af þér . 17 (27);Nj16 tekrhann af öllu folki mikit lof . X,Fm367. 9 taka e-t af e-u dvs. , = taka frá 3: hann3)fradrage enDel af det helebauð at menn skildu taka kostnað sínnaf skreiðartíund ok tíunda síðan .DNIII, 30;64 at afteknum þeim stundum,er þú ert þar . X, 232;Fm25 ef þú villaðra tölu af annarri taka (), þá - . 358. om Sub-traktionAlgor20 taka4)af e-u, = taka á 2: trúðu flestir mennþví, er hann sagði, þvíat hann tókmikit af, at þetta væri satt; en engimaðr tók af því jafnmikit sem ÞórðrHítnesingr, at hann mundi eigi ljúgatil . II, 212 fg;Sturl4 a. tók af öngumikit ok lézt ekki vita . I, 636;Bp2taktu eigi mikit af því, þvíat - .El 98;41 hón tók á því vel at eins oklítit af öllu . 57 (165);Laxd15 báru þeirenn ráð saman ok leituðu við hann,hvat hann vildi at gera, hann tók lítitaf öllu þar um ok kvazt því mundusamþykkja, sem þeim sýndist öllumráðligast . I, 310;Flat17 a. varð mjökúkát við þá sögu en svarar vel rœðumEgils, ok tók lítit af öllu . 56 (119);Eg6tóku þau lítinn af hans máli til greiða. 7;Konung1 konungr sagði, at hanntœki eigi meira af ( íþróttum sínum)nL.en væri . II, 196;Flat3 mikinn tekr þúaf, segir konungr . 38 (. VI,Mork30Fm206);14 fréttu -, ef hann ætti nökkurnson eptir annan en Magnús konung, enhann tók mikinn af því, at þat værieigi . X, 148 fg;Fm11 satt er þat erþú segir, ábóti! ok tekr þú þó lítinn af. II, 579 fg. Heilag19 taka e-t af e-m5)dvs. : hón hafðitage, faa noget af, hos enhann nío mánuðr sér í kviði, ok tókhann af hennar holdi allt líkamligtœðli . 170;Hom27 kvað hann þat ekkihafa af sjalfum sér tekit . 13.Vem12 taka e-n af dvs. , = taka e-n6)dræbe enaf lífi ( taka af 1; jvf aftak;se underjvf nemen abe . II, 1,mht.MhD. Wb360a fgg). . 316;15Gul . 2, 10;Frost þávóru þeir Hrafnssynir af teknir .SturlI, 379. 18 taka e-t af dvs. :7)afskaffe nogetH. konungr tók af við þrœndi land-auragjald ok gaf þeim margar aðrarréttarbœtr; hann tók ok af við þá jóla-gjafir . VII, 1 fg;Fm13 hann tók af öllmanndráp ok fóthögg ok handhögginnanlands . X, 152;Fm13 í lögréttuvar þat í lög sett, at af skyldi takahólmgöngur allar þaðan í frá .Gunl 11 (258);17 lagði á þat allan hug attaka af heiðni ok fornar venjur þær,er honum þótti kristnispell í . 44OH9(. II, 48);Flat30 er allt mál, at ættvígþessi takist af . 59 (171);Laxd20 takastnú af heimboðin . 46 (138);Laxd8 þávildi Sigríðr, at veizlur væri af teknar(= félli niðr . 113) allar eðr sumarOH10. II, 227;Flat16 á Hálogalandi tíundiraf takandi . III, 30;DN11 tókust nú afleikarnir . 27. Gísl1 taka e-t af dvs.8): nú ero tveir kostir firi hendi,vælgesá annarr, at vér farim allir á fundhans ok látim hann skera ok skapaallt vár í milli, ok ætla ek oss þannbeztan af at taka, en sá er annarr, at- . 61 (. II, 65);OH1Flat3 en þó atjarli þœtti á hvárutveggja andmarki,þá tók hann þann kost af (= tók hannþann kost . 96; . II, 179; jvfOH39Flat3réð Brúsi þat af . 96) at leggjaOH15allt á konungs vald . II, 224;Flat2 G.bauð þér góð boð, en þú vildir engiaf taka . 49 (77 jvf fg);Nj192 þá gerðuþeir ráð sítt, hvárt þeir skyldu upp áÞelamörk eðr upp í Haddingjadal oksvá upp á Valdres, ok þat tóku þeiraf . IX, 367. Fm20 taka af dvs. : han sœkir fund9)faaudrettet, afstedkommeDarii, sem hann má af taka, ok leitarat komast firir hann - . 53;Alex23konor œpa, sem þær mega mest aftaka . 47 jvf 66;Alex2429 flýr Jamundnú, sem sá fríði hestr mátti af taka. 196;Klm34 hleyptu hestum sem mestgátu af tekit . 109;Klm32 hann fór slíkt,sem fœtr mega af taka . 49;Finb13 létþá hestinn hlaupa sem af tók . 414;Pr22lét konungr draga segl sín ok sigldisuðr sem af tók . 22 (41);Eg31 upers.róa sem af mátti taka . II, 231Flat23jvf . 117. OH20 (= láta af),10)ophøre: tók þá af at vaxa viðsmjöritm. Inf.. 613 (2 );Stj3KonG. 4, 6 sem þau komaór landsýn, tekst af byrr allr .Flóam21 (142);19 laust þá eldinum íupers.fiðri arnarins, ok tók þá af fluginn .SEI, 212;19 þá tók af veðrit . I, 157;Fld16Þórvarðr tók eigi af fyrir útanferðsína at sumri, ef hann yrði liðugr tiL. II, 213;Sturl12 tekr e-m af dvs.upers.: herrinnen kommer til Ende med nogethefir engan vissan leiðsagara um skóg-inn, ok hugsar konungr, at þeim muniaf taka sama dags, en þat ferr eigisvá, því at yfir mörkina er eigi miðren tvær dagleiðir . 544. - Klm3aptr:taka e-t aptr (): karlmaðr má gefa arf1)tage tilbagehvad manhar bortgivetsínn, ef hann er heill maðr, en hannmá taka aptr gjöf sína; en annat sinnmá hann eigi taka aptr gjöf sína .Frost9, 3; eigi er þat siðr ætternis várs -at gefa ok taka aptr . 93 fg. Bær34 2): veitt hefi ek honum áðrgjøre noget om igjen, saa at det bliversom ugjortgifting ok mun ek þau orð eigi aptrtaka, þótt - . 14 (26) jvf .Laxd27FlatI, 453;13 nú má þat eigi aptr taka, semáðr er talat . I, 471;Flat9 eigi má aptrtaka unnit verk . I, 496;Flat37 hugsarhann þá með sér, at honum (er) nauð-syn at taka ekki aptr heit sín við guð. I, 631;Bp15 hann tekr aptr kaup sínoptliga . 22 (32 jvf ). - þung-Nj1012at:liga, ílla, lítt attekinn dvs. ilde, medtagen (jvf taka 9). . IV, 274. VII, 244;Fm. 155. - Stj29eptir: taka arf eptir1)e-n . 5, 7 (82). Landn17 taka e-t eptir2)dvs. : meðr því at þú gerirfaa efter sin Gjerning som Løn der-for, Frugt derafsvá, sem ek býð þér, skaltu nökkuteptir taka; frelsi mun ek þér gefa okfé þat, at þú sér fœrr, hvert er þú vilL. 15 (28);Laxd22 er þeir höfðu róit umstund, þá hljóp upp einn þeirra okmælti: þar er bæði er vér þolum harttil er vér róum í alla nótt; enda munnú mikit eptir taka, þvíat ek hygg, atvér sjáim hval nýsprunginn . 16Finb3(. 8). - cfrá: taka e-t frá e-m dvs.1), =fratage en noget, tage noget fra entaka e-t af e-m: þeir höfðu tekit hestfrá Bjarna . II, 185 jvf ;Sturl45 þeir tókuspjótin frá þeim ok báru út á ána .Nj147 (253);4 fór hann til kirkju Andreepostola, þeirrar er akrinn var frá tek-inn . 403;Post24 ef sá maðr lógar féfrá kirkjo, er hann varðveitir, eða sáer til hefir gefit, ok varðar þeim slíktfjörbaugs garð sem öðrum mönnumat frá taki . 17;Grág24 öllumupers.verðr þat þá er eldast, at eigi at einstekr líkamliga sýnina frá . X, 339.Fm18 taka e-n frá e-u = taka e-n af e-u:2)er hann var frá landi tekinn (jvf frálandi ráðinn . II, 37) . 34;Flat36OH21fóru vér Sveinn konungr til ok tókumhann frá ríki (af lífi . 58; . II,OH1Flat62) . IV, 141. 16Fm6 taka e-t frá dvs.3), = taka e-t af 3: þatfradrage, undtageer ok flestra manna sögn, at eigi hafibetri gripr verit í skipi en í þessu atfráteknum drekanum Ellida ok Gnodok Orminum langa (dvs. ) . I, 277;med Undtagelse afFlat17 veiti ek yðr núkvikenda kjöt til fœðu ok viðrlífs, atfrá teknu því at þér skulut eigi blóðugteta kjöt ok eigi - . 61;Stj29 þí orðivil ek á lúka, at yðr, mín frú, frátek-inni, at engan mann man veröldin í sérhafa vænna . 4 fg. Clar68 taka frá =4)taka undan 3: þat hafi þit ofsíð sét,segir Helga, ok svá íllt sem nú er fráat taka, þá mun þó síðarr verra .Vatsd34 (55). - þeir sá, at bátr28fram:reyri sunnan at eyjunni, 2 menn vóruþar á, ok létu fallast í kjölinn niðr októku fram árum eigi úkafligar . VII,Fm288. - 5fyrir: taka e-t fyrir e-t dvs.1), =tage noget i Betaling for en Tingtaka e-t á e-t. . 2, 10;Rb . 180;Klm15keypti sveinana ok tók fyrir þa veslgótt ok slagning . I, 79;Flat1 hefirhann nú suma höfðingja drepna okgjört at úbótamönnum, svá at frændrnirskulu önga sœmd fyrir taka . XI,Fm253. 4 taka e-t fyrir e-t dvs. : tökum vér2)holde,tage, anse noget for nogetþat allt fyrir satt . 1 (. 2);Fris31Hkr15hart þótti mér þú at mér kveða, segirÞorgils, ok veit ek, at þér var þatgaman, en engi alhugi; ok því tek ekþat fyrir gaman . II, 139. Sturl10 3)taka e-t fyrir e-m dvs. : ef menn takastfratage en noget,borttage noget fra enfyrir árar eða þiljur . 7, 50;Landsl4: . 8, 1. uden ObjektLandsl1. 12 taka4)fyrir dvs. , = fyrirtaka: tóknegte, afslaaE. eigi fyrir útanferð at sumri .SturlII, 213 jvf ;247 B. tók fyrir ok níttaðimeð öllu . 189. Barl28 taka fyrir e-t5)dvs. : bóndans bótgjøre Fyldest for entekr fyrir konu hans börn ok hjón. 1, 5. - taka í e-t dvs. : nökkuruBorg2í:stikke Haanden ind, ned i nogetsíðarr tók einn þeirra niðr í sínn sekk. 214;Stj15 2 menn géngo firi honumok báru milli sín sekk, þar var í líkastsem aska, þar tók Þórir í hendi sínniok seri því eptir í slóðina . 135OH33(. II, 258);Flat2 taka í ketil ( ketils-omtak) . 3, 6 (7);Guðr . 3, 15;Frost .Grág206;11 kerling tók í eyra (dvs. ) báð-grebum höndum ok sleit af henni eyrat. 73;Þorskf10 takast í hendr: ef mennnefna vátta at kaupom sínom eða atöðrom máldögum ok takast eigi íhendr, þá - . 209;Grág11 síðan stóðuþeir upp ok tókust í hendr, ok fastnaðiMörðr Rúti dóttur sína Unni . 2 (3);Nj27þeir tókust þá í hendr ok sættust velok skjótt . 43 (65);Nj9 taka í hönde-m, í e-s hönd dvs. :tage en i HaandenKnútr konungr tók í hönd Hörðaknútiok setti hann í sæti svá hátt, semfyrr hafði hann setit . 163;OH9 þá tókdróttinn Jesus í hönd ena hœgri Adams. II, 12 jvf 7;Heilag3211 . 217;Klm24 tókhón þá í hönd Elisi hina hœgri okleiddi hann . 75;El3 man ek nú takaí hönd þér ok láta, sem ek festa mérHelgu dóttur þína . 4 (206);Gunl13 takae-t, e-n í e-t dvs. :indlemme en i nogetþat vas vetri fyrr en kristni væri hérí lög tekin . 9 (15) jvf . 3;Ísl16Hkr7 oker nú Vagn í lög tekinn (= lögtekinn. 68) . XI, 96 (. 83);Jómsv5Fm27Jómsv1þeir menn sem í þærsa spitala eruteknir . II, 16. - taka e-nDN38inn:inn: : um alla þá menn, ertage en ind i Huset og der give hamTilhold, Opholdinn verða teknir í þetta guðs hús (jvfþær sem nú ero inni ) . II, 16.L. 40DN47- taka meðr e-u = taka viðmeðr:e-u: sú sama kona tók meðr sveininum. 252;Stj10 hér ero nú kostir tveir ámeð oss annathvárt, at þér takit nú meðkristni eða - . 38. - OHm32í mót: taka í mót dvs. : hafði Björn í sínu1)gjøre Modstand, sættesig til Modværgeorði, hvárt at hann vildi flýja semharðast eða hitt, at hann vildi bíða oktaka í móti . 151 (261);Nj19 réð hannþegar til bardaga - við Abimelich,en hann ( Ab.) tók svá snart í mót,nL.at - . 401 (fg);Stj16Domm. 9, 39 þeirbrendu víða bygðina, en bœndr tókuekki í móti . IX, 307;Fm3 Varbelgireru hér upp frá yðr með fylktu liðiok ætla þar í móti at taka . IX,Fm513. 1 taka e-t með konu dvs. 2)faa: er þér hitt ráðligranoget i Medgiftat biðja þér konu ok taka með hennipeninga . 85a. - Æf20niðr: taka1)niðr dvs. , = taka ofan 1: biðrnedrivekonungr Vígfús nú, at hann taki niðrtil grundvallar allt þat verk, er hinnenski meistari hafði gjört . XI, 436Fm17jvf niðrtaka 431. 6 taka niðr dvs.2) (= taka til jarðar . 15):græsseSkírnstígum af baki, þvíat ek sé, at þú ertfölr mjök -, þeir gerðu svá, létuhestana taka niðr . 18 (. 9);Finb24cþeir láta nú taka niðr hesta sína okæja . 12 (308);Heið1 . 14. -Band8 taka niðri dvs. : þarniðri:naa Bundvar forbrekt ok þverhögt mjök niðrfyrir, tók Hrólfi þá í lindastað, enJólgeirr tók eigi niðri . III, 257.Fld11- ofan: taka ofan e-t dvs. : þeir géngu til1)tage no-get ned fra sin Pladsbiskups ok tóku ofan stálhúfur, okkvöddu hann . II, 140;Sturl18 Högnitekr ofan atgeirinn . 80 (119). Nj15 2)taka ofan, = taka niðr 1: hann hafðilátit taka ofan skála sínn . 110 (168);Nj2hann lét þar taka ofan hús ok gera afflota . VIII, 89. - Fm11saman: taka1)saman dvs. : þat er kofan,naa sammenef maðr tekr hendi sínni um halsinn,svá at saman taki fingrinn . 11,Frost24; tekr saman með þeim dvs. : þvíupers.dekomme i Berørelse med hinandensegist hann kjósa, at saman taki meðþeim -; svá skaltu eptir hugsa -, atfriðlulag vil ek ekki með þér hafa -. 85B. Æf27. 35 taka sik saman, at -2)dvs. -: tóku leikmennforene sig om atsik saman -, at þeir vildu undirengar nýjungar ganga af Auðuni bi-skupi . I, 835. - takaBp17í sundr:í sundr dvs. : rekr þófanndele, skjære ituat sverðinu, ok tekr eggin í sundr þóf-ann . 78;Didr19 slœmdi sverðinuupers.til hans um þverar herðar, svá at ísundr tók manninn . 151 (262);Nj27Þ. kemr á Skjaldgerði höggi firir ofanmjaðmirnar með sverðinu Skjaldvarar-naut, ok tekr í sundr í miðju . I,Flat263. - 2til: taka til e-s dvs. , = taka á e-u 1: jarlsmenn tóku1)læggesin Haand paa noget, dermed berøre enTingtil hans ok var hann þá dauðr .FlatII, 177;30 Njáll mælti þá ok tók tilGunnars . 45 (71);Nj23 tók Þ. þá tilsverðsins, er s. var gyrðr með, en hannhélt á, ok toguðust þeir um . II,Sturl141. 27 taka til konu dvs. , = taka á konu (taka á 2):2)berøre enKvinde for at have legemlig Omgangmed hendeef kona sýkist á sængarför, þá séhenni eigi neitat olean, ef hón ereiginkona manns, en ef hón er friðla,þá neitast henni, útan sá játi at festahana, er til hennar hefir tekit .Stat261;2 G. kvezt mundu vera ekki fœra-vandr ok tók til Helgu . 33.Krók10 taka til e-s dvs. : er þeim gaf byr, tóku þeir til3)gribe til, efter nogetfor at gjøre Brug deraf, tage noget iBrugsegls . II, 44;Heilag34 var nú tekit tilsegla ok siglt inn eptir firði . IX,Fm22;10 tókum við til matar ok átum. I, 445;Heilag5 konungr sat þegjandiok tók ekki til kjötsins . VII, 160;Fm22þú tekr eigi til þeirra liðsinnis, ef eigiþarf . VII, 17;Fm16 maðr er hér úti,stiginn af mars baki, jó lætr til jarðartaka (jvf taka niðr) . 15;Skírn tak semskjótast til þínnar kunnáttu, gjörandimér þat smyrsl, er mediacon heitir. II, 91;Heilag18 meistari Perus myndimátt hafa fyrr til sín tekit (dvs. ), ef hann hefðisat sigi Bevægelse, Virksomhedviljat, en þótti engu varða í fyrstu,þótt - . 24;Clar9 svá er sagt eittsinn, at menn sátu at drykk um vetr-inn, var þá enn talat til Nizar orrostu(hverir þar) höfðu bezt farit, var þáenn sem fyrr, at flestir tóku til (dvs.) Hákonar jarls (= lofuðu mennnævntemjök Hákonar jarl, en sumir tóku eigimiðr aðra til . 600) . 258 fg;Hkr22Hák.Iv15taka til ráða dvs. : ekforetage sig nogetmun senda mann í Ossabœ ok vita,hversu skjótt þau taki til ráða . 112Nj(170);26 taka til máls, til orða dvs. ,sige = mæla: þá tók Þ. til máls: "þatfylgir" . 126;o. s. v.OH11 þá tók Þr.til orða: "ekki man ek" .o. s. v.Nj34 (51);3 taka þar til máls dvs. : nú tekr ek þar tilbegyndesin Tale dermedmáls at segja þat . II, 5;Heilag14 nú erþar til máls at taka, er - dvs. -: nú er þar tilnu skaltales derom at, damáls at taka, er smalamaðr kemr heimtil Hlíðarenda . 45 (71). Nj6 taka4)til = taka til máls: var þá G. spurðrat tíðendum frá ferðum þeirra Hrafnsok Sturlu; tók hann þar til (dvs. ), er þeirhan be-gyndte med at fortælle deromÞorgils höfðu - . II, 136;Sturl8 jarlbað hann svá hugsa, at -, en v. kvaðeigi þurfa til þess at taka . 25 (40);Eb1 0tek ek þar fyrst til (), sem Jakob kom á Egiptaland .med min Fortæl- lingStj488 (1 );13KonG. 12, 8 nú er þar til attaka, at Sörli er, at á einu haustiheldr hann til Danmerkr . I, 277Flat9jvf . 56. 61;Þorskf213 nú skal þar tiltaka, sem fyrr var frá horfit, at þeirdrukku . 9;Mag38 tölum þetta eigilengr, til man verða tekit (dvs. derom ), þótt síðarr sé . 9 (237).vil talesGunl15 taka til e-s dvs. : menn fundu varla, at5)foretage sig noget,skride til eller tage fat paa noget, somman vil gjørehonum yrði aflfátt, til hvers sem hanntók . II, 506;Fld14 eptir þat tóku þeirtil göngu . VIII, 89;Fm11 þeir tókuþegar til skurðar (dvs. skera hval-til atinn) . 18;Grett15 tók konungrinn þá tilsunds . IX, 24;Fm23 ferr nú B. heimmeð Þorgerði ok tekr til fjárgæzlu. 4;Krók3 var hann ok hagr á allt þat,er hann tók höndum til . I, 235;Sturl29þeim manni er handselda lögvörn hefirfyrir hann at taka til varna fyrir sökþá, er ek höfðaða á hendr honum .Nj143 (238);30 taka til dvs.ogsaamed Inf.: sem hannbegynde med at gjøre nogetnálgast turninn, leitar hann til at kyndaeld fyrir sjalfu porti kastalans -; enkastalamenn tóku lík Abimelich okbrendu á því sama báli, sem hannhafði tekit til at kynda . 402Stj13. 22(fgg);Domm. 9, 52 tóku þau þá þegartil - guð at lofa ok honum þakkirat gjöra . 6. Mar16 taka til e-s dvs.6): þat ( Pardialand)komme i Berørelse med noget, naa frem til, nærme sig tilnL.tekr til ár þeirrar, er fellr ór paradíso,er heitir Tigris . 8;Hb5 mun eigi takalið þeirra til þriðjungs við yðvarn fjölda. 233;Klm19 skaptit var eigi hærra, entaka mátti til fals . 53 (109);Eg17 efmaðr á hund olman, þá skal hannbundinn vera svá, at hann taki ekkitil manna, þá er þeir fara leiðar sínnar;- nú er hundr bundinn í kamri, þáskal hann eigi taka til manns, er hanngengr til kamars . 371;Grág12. 17 jvftaka á 4. taka til e-s dvs. : þá tekr þat mál til þess manns,7)angaa, ved-kommees dróttinn mælti í guðspjallino .Homil117;19 en ef eigi er svá gjört, þá manþat taka til yðar, er prophetan mælirguðs manni: - . 189;Hom24 þau rœddunú um ok leituðu nú ráða undir Sig-valda, bæði konungrinn ok dóttir hansÁstríðr, hvat honum sýndist ráðligastum þetta mál, er til konungs tók,Sveins . XI, 105;Fm5 hann segir sín-um postolum: sá er yðr hlýðir, hannhlýðir mér ;o. s. v. sömu orð taka tilvár . I, 224;Sturl þótti honum mikillvandi með þeim frændum, ok vildihann þat eigi til sín taka láta dvs. , . 27;vildehan ikke tage sig det nær, bryde sig der- omVápnf10 hann lét þetta máleigi til sín taka . 36 (65);Eb2 Gísl létfátt til sín taka um vetrinn, ok (var)aldri glaðr . VII, 30;Fm1 eru ok aðrirmeirr fyrir því máli en ek: Styrmirok Þórarinn; láta þeir mest til síntaka, þó at vér fylgim þeim at .Band23;6 vil ek nú biðja þik, Skarpheðinn,at þú létir ekki til þín taka um talvárt . 121 (184). Nj13 taka til dvs.8): Europatage sin Begyndelse, begyndehefz upp ok tekr til (= byrjast )L. 24af einni mikils háttar ok frægri áTanays . 82;Stj21 þessi allri líking okforspá víkr guðspjallamaðrinn til of-sóknar heilagrar kristni, er til tók íbarnadrápi undir Herodi en lyktastundir Antikristo . 385;Stj35 þegar eyja-sundin tóku til . 137;OH13 hann héltallt austr um Svínasund, þá tók tilvald Svíakonungs . 47. OH28 taka e-n9)til e-s dvs. : menn vóru til gerðartage, udvælge, antage (blandt,af flere) en til noget, som han skalgjøre eller væreteknir ok lagðr til fundr, ok vóru germanngjöld fyrir víg Þráins . 94 (146);Nj5lofuðu menn mjök Hákon jarl, en sumirtóku aðra menn eigi síðr til, at velhefði fram gengit . VI, 318 fg, jvfFm16. 600 taka til 3;Hkr22under báru þeirráð sín saman ok tóku þat til, at -. 163;OH29 Ólafr var til konungs tekinnum alt land . 46 (. II, 51);OH31Flat14G. - tók til sín Ingibjörgu Gunnarsdóttur til frillu . II, 175;Sturl6 hrepps-menn þeir, er ero til teknir, skuloskipta hvers manns tíund . II, 208;Grg2en þessir hlutir eru þeir enn, er þáváru til funnir eða hugleiddir, er þettavar fyrsta sinni til siðar tekit, at -. 71. Kgs27 taka e-n, e-t til e-s dvs.10): hann var forverksmaðr góðr okanse, regne en Person eller Ting fornogettekinn til þess, at honum hirðist skjótarhey en öðrum mönnum . 30 (52);Eb18s. er til þess tekinn, at hinn þriði maðrhafi bezt verit vígr . 12 (14);o. s. v.Eb16hann var til þess tekinn, at honum varverra til hjóna en öðrum mönnum .Grett70;4 biðju vér, at takit vára dvölu eigitil úhlýðni . III, 80. DN17 taka e-t11)til dvs. , = taka til 5: eigi veit ek, hvattage sig noget til, foretage sig no-getek skal til taka, er mær ein hefir yfirmik stigit . I, 479 jvf 641 jvf ;Heilag729gjörir nú ráð sítt ok tekr þat til, athann knýtir upp ok vil eigi hitta höfð-ingjann (= hæc ergo apud semetlat.ipsum pertractans, definivit quatenusexcusaret magis et non susciperet ju-dicem) . II, 516 jvf 515;Heilag337 nútek ek þar til máls at segja þat, hvatþeir hafa til tekit í helvíti, síðan erSatan fór út . II, 5;Heilag14 firn mikiltekr þú til . I, 52;Sturl29 segi ek þér,at ef hann tekr nökkut íllt til, at hannskal þegar í braut verða . 15 (26);Nj11er þat furða, er menn þola honumhverja óhæfu, er hann tekr til . XI,Fm253. 9 tekst e-n veg til dvs. : Asgrími tókz12)det gaarpaa den eller den Maadesvá til, sem sjaldan var vant, at vörnvar í máli hans . 60 (92);Nj28 tókstvel til um ferðirnar . II, 74;Flat16 ekskal allan hug á leggja, at yðr takistvel til . IV, 130;Fm25 nú hefir lítt tiltekizt . 7 (223);Gunl17 svá erfiðliga semJómsvíkingum hafði til tekizt at stríðavið þá með stórmyklum afla . I,Flat206. 27 taka til e-s dvs. : sú dirfð hófsk at gera stöpul13)strække sig tilet Stedþann, er til himins tœki . 814. -Post7 taka um e-t dvs. :um:gribe om nogetnú skaltu, Egill! fœra konungi höfuðþítt ok taka um fót honum . 62Eg(143). - taka um e-t fram27umfram:dvs. : eigi mego aðrir messodagarnaa forbi noget; fig. have Forrangenfor nogetkomask til jafns við, nema þeir einirtaka umbfram, er sjalfum guði erohaldnir . 140. - takaHomil23undan:e-t undan dvs. : undanborttage nogetkúnni tók () nyt alla dvs. , . 63 (115). upers.Koen holdt op at mælkeEb16 taka2)e-t undan dvs. , = taka frá 3:undtageum helgra daga leyfi gerum vér þessagrein á, at þat leyfi skal halda okhafa, er nauðsyn stendr til ok nyt-semd er í at hafa, ok þó hinar hæstuhátíðir undan taka . I, 574. DI12 3)taka undan dvs. : þá varð hann sárr mjök - okløbe bort, undløbe, und-kommetók undan á kaf ok druknaði . 31;Fsk33þeir K. ok s. tóku undan, Þórir gatnáð s. á brekku upp ok drap hann. 66;Þorskf23 B. tók undan með rás. 68;Þorskf22 þat er mítt ráð, at þérleitit til skipanna, - ok er öllu holpit,ef þér takit undan . VII, 70;Fm7 þatfrétti Þórir, at Grettir var á Reykja-heiði, ok safnaði mönnum ok reið áheiðina ok ætlaði nú, at hann skyldieigi undan taka . 146;Grett21 sá hannþá, at Hr. var kominn langt ofan íbrekkurnar, sér Sámr, at hann muniundan taka ofan í heraðit . 28;Hrafnk16er þeir Sturla tóku undan, riðu þeirHrafn heim . II, 267. - Sturl11undir: taka undir e-t dvs. : hann tók undir kverkina1)tage med Haandenunder nogetok kysti hana . 1 (2);Nj15 tók E. undirhöfðahlut Skallagrími, en aðrir tókufótahlutinn, báru þeir hann um þverthúsit . 61 (140 fg). Eg4 taka undir2)e-t dvs. : Paulus tók þá undirsvare til noget, besvare noget, giveSvar paa nogettalit með honum (dvs. ) oksvarede hammælti: - . II, 426;Heilag3 fyrstr mannatók undir kviðling þenna Rúnolfr goðiok kallaði goðgá . I, 426;Flat32 vildaek gjöra tilraun við ykkr, hversu þértœkit undir þetta () .som jeg sagdeFlatI, 129;28 spurði, ef þeir vildi - láta skírast; þeir tóku ekki fljótt undir þat(dvs. ) .svarede ikke snart noget dertilFlatI, 313;4 margir tóku vel undir þat (dvs.), sögðu, at þatgave sit Bifald dertilmundu vera mikil skemtan . I,Flat315;28 margir tóku vel undir þetta ráð. VII, 280 fg;Fm9 Þ. tók ekki undirþetta ráð dvs. , .ytrede sig ikke tilfreds med,gav ikke sit Bifald til dette RaadFlatII, 511 jvf . 205;15Grett30 þau tókuundir þetta léttiliga ok kváðust þessvera albúin . 37 (99);Laxd10 K. sagðihonum orðsending Gizurar -, hanntók seinliga undir þat . 136 (217);Nj12 taka undir :ogsaauden tilføiet Akk.hann hafði heyrt tal þeirra ok tókundir þegar ok kvað ekki saka .Laxd44 (127);11 veitti hann Sighvati átölurmiklar - ok segir: -; Sighvatr tókundir í gamni . I, 342;Sturl23 þá tókumargir undir ok gerðu þann kurr at- . II, 368;Flat12 : blésu her-om Ekkoblástr, svá at fjöllin tóku undir .FldI, 505 jvf . 414;24Pr21 : þá mæltiogsaa om at fort-sætte et paabegyndt Kvæde der, hvordet af en anden er afbrudtHaraldr konungr: logit hefir Baldr atBaldri; Þ. tók þegar undir: - .FmVI, 257;21 : þá tókumed en paafølgende med atbegyndende objektiv Sætningmargir undir (dvs. ), atsvarede mangeþetta var þarfleysutal mikit . I,Flat312;35 þá tóku margir undir, at Þ.mundi ráða at sinni athöfnum þeirra. I, 35;Sturl7 menn tóku undir, at þathefði hann reynt, at - . II, 74;Flat31vert þú djarfmæltr, en ek mun veranær staddr ok taka undir með þér okstyðja málit þítt . XI, 53 (.*Fm30Jómsv45). 5 taka undir e-t dvs. : sá maðr3)overtagenoget saaledes, at man derved afløseren anden i hans Gjerning eller hjælperham til at bære dens Byrdeer drepr þjónustumann konungs, þáskal hann taka undir þá sömu þjón-ustu . 120;OH6 a. mælti, hins vildaek biðja þik, attu veitir mér lið okmágum mínum; H. svaraði skjótt okkvazt ekki taka mundu undir vand-ræði þeirra . 120 (182);Nj19 eigi blekkirmik þat, at eigi vita ek undir hversumikla sýslu ek hefi tekit hér af yðrumvelgjörningi . 299;Pr13 taka undir e-tmeð e-m dvs. : skal ek því á leið koma at kristnahjælpe en i noget, til no-getallan Noreg eðr deyja at öðrum kosti,vil ek, at þér takit undir þetta málmeð mér . I, 173;Flat35 þá mælti kon-ungr: mun ekki þat sœmiligt, Aron,at ek taka undir með þér nökkut .BpI, 637. 22 taka e-t undir sik dvs. : hann tekr4)tagenoget under sin Raadighedundir sik eignir þær, er K. átti íNoregi . 1 (4) jvf 2 (4);Eb515 hannsagði, at eigi mundi Ólafr svá djarfrvera, at hann myndi taka undir sikþat veldi (= eignir þær . II, 47),Flat31er jarlarnir höfðu átt . 43 jvf .OH18FmX, 24;11 þat er sagt, at í borg nökk-urri var einn formaðr, sá er rangligatók undir sik akr þann, er gefinn hafðiverit Andree postola . 403;Post18 sýnistmér þat ráð -, at við takim mál þettaundir okkr . 85 (217);Eg24 Gizurr tókundir sik málit . 74 (110);Nj1 Parthiamtók þat folk undir sik, er Parthi vórukallaðir . 72;Stj7 taka e-t undirogsaasér: vinir hans báðu, at hann tœkiþat halft hundrað undir sér . 4.Vallalj9 taka e-t undir e-t, = taka e-t á e-t,5)taka e-t fyrir e-t, . 2, 10. Rb taka6)konu undir konu sína, mann undirbónda sínn dvs. : en ef tekr kono nánari en núindlade sig i saadan utug-tig Forbindelse med en Kvinde, Mands-person, at man derved gjør sig skyldig iUtroskab mod sin Hustru eller Ægte-mandhefi ek talt, eða tekr annars mannskono, eða kono undir sína kono -. 24;Gul8 ef maðr tekr sér kono oká sér eiginkono, bœti mörkum 3 firir,ef kona tekr mann undir bónda sínn,hón er - . 1, 17 jvf 3, 7;Borg64 ektók engan mann undir Gísla . 15.Gísl1598. - 8upp: taka e-t upp dvs. : brá hón til botns björtum lófa,1)vedHaanden eller Hænderne tage, løfte nogetop fra det Sted, hvorpaa det er ellerfindesok hón upp um tók jarknasteina .Guðr3, 9; hljóp hann undir hann Hámundok tók hann upp ok keyrði niðr mikitfall . II, 184 fg;Sturl26 hann tók sik uppok hljóp vestr yfir heiði . I, 296;Sturl32þá litast hón um tók upp it næstasér 2 menn ok fékk þeim annat sæti. 57;Konr38 lauk Höskuldr upp kistueina ok tók upp góð kvennmanns klæði. 12 (19;Laxd25) net öll skal upp takafyrir eykð . 33;Grág8 tók hann upphöndum til himna ok hélt á bréfinu. V, 182. DN39 taka e-t upp dvs. : ef kirkja er upp tekin (dvs. )2)bort-tageflyttetmánaði firir vetr . 14 (12);Grág1325 erhann kom inn til Steinkera, tók hannupp alla veizluna ok lét bera á skipsín . 37 (. II, 40);OH5Flat30 nú tekrbarun eða konungs umboðsmaðr uppbú bónda útalt ok údœmt eða veitirfjárupptekt aðra . 8, 1;Landsl6 sumarak hann ór landi, en tók upp fé fyröllum þeim, er nökkut mælto ímótihonum . 60 (. II, 64);OH26Flat28 s.tók upp fé fyrir kaupmönnum . I,Sturl251;16 þeir - höfðu margar ferðir þærfarit, er háskasamligar váru bæði tilaftöku manna eðr fé upp at taka fyrirþeim mönnum, er konungr lætr heim-ferðir veita . 18 (33);Eg7 er þeir höfðuafklæðzt ok tekit upp yfirhafnir . 7Eg(11);4 var þá tekin upp bygð Hrolleifs,ok fór hann til Sæmundar ok móðirhans, en menn tilfengnir búsins .Vatsd20 (34);1 býðr hann, at þegar skylitaka upp herbúðirnar ok búast at haldaeptir þeim Besso . 120;Alex31 eggjuðumargir at fara skyldi til Fljótshlíðarok taka upp bú þeirra allra, er at þess-um verkum höfðu verit . 132 (207);Nj22Hallr tók einn upp fang þat, er þeiráttu báðir . 14 (24);Laxd24 þótti þeimá hönd falla at taka upp land (dvs. ) þetta hjá sér sjalfumsættesig i Besiddelse af. 47 (140);Laxd3 þess væri vert, at vértœkim upp bæði hey ok mat ok legðimverð í staðinn . 47 (73);Nj22 takaomupp borð 169. se 1ste Bind s. taka3)e-t upp dvs. : seg nú skjótt, hvárnvælgekost þú vill upp taka . 69 (.OH9Flat II, 84);22 er nú fyr því bazt, at vérráðim um allir samt, hvert ráð uppskal taka . 60 (. II, 64) jvfOH32Flat34. 10 (160);Hœnsn11 þess vil ek nú biðjaþik, Flosi, at þú gefir ró reiði ok takirþat upp, er mínnst vandræði standiaf . 116 (175);Nj14 Örn fýsir Ólaf at faratil hirðar Haralds konungs -, Ólafrkvaðst þat mundu upp taka . 21Laxd(46);20 ef framgangr verðr at þessuráði, þá má vera, at þeir sé nökkurir,er þenna kost vildi hafa upp tekit .FmVII, 280. 20 taka e-t upp dvs. : sú venja ok, sem4)antagenoget saaledes, at det derefter skal be-staa, være i Gangupp hefir verit tekin -, at vinnumennskulu hafa búðarvörð ok máldrykkju. II, 16;DN49 sjá mun ek ráð til pess,segir n., at taka upp ný goðorð .Nj98 (150);8 eptir þat géngu menn til lög-bergs, tóku menn þá upp ný goðorð. 98 (151);Nj5 tekit upp heraðsþing áÍslandi um Vestfirðinga fjórðung okNorðlendinga fjórðung, tvá í hvárumfjórðungi . III, 547. Flat24 taka e-t5)upp dvs. foretage sig noget, begynde paanoget, lade noget tage sin Begyndelse: eðr verðr hinnveg, sem nú hefir áðrmjök mörgum farit, þeim er slík stór-ræði hafa upp tekit . VII, 280;Fm17Þ. gladdist við ok eggjaði biskup,at hann skyldi halda fram uppteknuefni . I, 40 (. I, 263);Bp8Fm13 vildaek - at nú tœkim upp frændsemiokkra, því at þat er úskapligt, atvið sém úsáttir . 33 (59);Eb23 skal okþetta svá upp taka tilkallit, at annat-hvárt skal vera, at -, eðr ek skal -. IV, 79;Fm8 vurðu þeir svá af at látauppteknu verki . 67;Stj14 um sumariteptir mælti Jórunn, at frillan mundiupp taka verknað nökkurn eðr fara íbrott ella . 13 (22);Laxd6 svá heyristmér til, sem þeir sé flestir, er þessamáls er leitat við, at heldr fœrist undanat taka upp vandann (= ganga undirvanda ) . VII, 280;L. 21Fm12 þótti þatheimskum mönnum sem lög væri, enmátti þó málit upp taka á öðru þingi,ef hann hefði þrek til haft . 22 (33);Nj15hón tekr margt þat upp er fjarri ermínum vilja . 41 (61);Nj23 takast uppdvs. : tókustbegynde, tage sin Begyndelseþá upp lög ok landsréttr . 15 (27);Vatsd5svá segist, at hón () reisist ánL. Gangesþá leið ok takist upp . 69;Stj20 tókustnú upp leikar . 26. Gísl3 taka e-t6)upp e-n veg dvs. : eigi er þann vegopfatte, forstaa nogetpaa en vis Maadeupp at taka; þat veiztu, at silfr gengrí allar skuldir hér á landi - .Hœnsn 5 (139);3 skal svá upp taka málit: tveirhrafnar flugu af öxlum Hnikars . II,SE142;12 eigi kann ek öðruvis at ráðaþenna draum (sagði G.); líkliga er upptekit, segir Hrafn . II, 189;Sturl2 héreru sýnd í þessi vísu sextán orðtöksundrgreinilig, ok eru flest ofljós tilrétts máls at fœra, ok skal þá sváupp taka: síks glóð, þat er gull o. s. v.. I, 624;SE21 Jón jarl lagði þá miklafæð á við Snækoll; tók hann svá upp,at honum væri eigi óhætt fyri jarli. IX, 424. Fm6 taka e-t upp dvs. : en er þetta spurði s. faðir7)sige,ytre nogethans, varð hann reiðr mjök, ok tókþat upp, at Páll hefði látizk af völdumBjörgynjarmanna . I, 236;Sturl17 tókGuðmundr þat upp, at margir vissu,ok lét eigi örvænt, at upp kœmi .Sturl II, 332;31 tóku þat þá flestir upp fyrirÞórði, at H. mágr hans væri líkastr tilat veita honum nökkurn styrk .SturlII, 5;12 hann komst undan með vitrsmanns tillögu, þess sem þat tók uppfyrir þeim, at piltrinn hefði þetta fyrirúvizku sakir gert . 252;Stj32 frændumþeirra líkaði stórílla, er þeir fréttuvígin, ok tóku svá upp, at Öngull hefðigjört níðingsverk . 189. Grett4 taka8)e-t upp dvs. : létoptage i sig, rummeþegar um kveldit flytja á skipit lausafésítt allt ok - svá sem skipit tók upp(= skipit tók við . 36; . II,OH25Flat40) . IV, 92;1Fm2 steig hann sjalfr ákarfann með Katli ok svá mart mannameð honum, sem hann tók upp (= tókvið . 62; . II, 66) . IV,OH29Flat27Fm150. 19 taka e-t upp dvs. , = taka9)faa19: slíkan mála ok starflaun taka þeirupp, er slíkum höfðingja þjóna, er -. 56;Barl1 þú munt ekki svá gótt upptaka á Íslandi, sem þú tekr hér hverndag mikinn sóma af konungi . 48;Fbr4sælar væri sálurnar, segir hann, en þærvissi firir hvat enn góði maðr tekr uppfirir sína tilstundan, er hann ferr afheiminum . 114;Alex15 G. jarl hafðialls eigi færra með liði því, er hanntók upp suðr, en átta hundruð manna. II, 260. Sturl14 taka upp dvs. : at vísu sér ek, hvar hinn10)rage,stikke fremhvíti hjalmr Rollants tekr upp hérfram fyrir okkr . 245;Klm37 ek sé, segirhann, fram undir brekkuna, at upp takaspjótsoddar 15 . 48;Finb3 höfum vit okaldri undir einum klæðum legit, þvíatrekkjustokkr tekr upp á millum rúmaokkarra, þó at vit höfum haft eitt áklæði. 91;Vígl4 þá er þetta smíði var svámikit vorðit, at þat tók upp ór veðrum. I, 8. - taka e-t ór dvs. : Ólafr konungr lagðiSE14ur:bort-tage, fjerne nogethendr sínar yfir síðu Egils, þar er verkr-inn lá undir, ok söng bœnir sínar, enjafnskjótt tók ór verkinn allan . IV,Fm369;14 þau tóku ór kistu Egils silki-slœður . 83 (209). - Eg3út: taka1)út e-t dvs. : skulufaa sig noget meddeltþau ok taka bæði saman kost sínn -með þeim hætti, sem próventumenn atMunklífi taka út . VI, 159. DN15 2)taka út dvs. : E. tók út órløbe, fare udstofunni . I, 251;Sturl18 tóku þeir Þór-olfr út eitt veðr allir ok vissust tiljafnan í hafinu . 139 (. II,OH18Flat243);13 þann vetr tók út skip Þang-brands ór Hítará ok braut mjök .Bp I, 15;17 en þat var í þat mund dags,er tók út eyktina . XI, 136. -Fm5 við: taka við e-u dvs. 1)modtage noget: er ek kom um haf, tók ek við land-aurum skipverja mínna . II, 60Flat29(. 56);OH15 þeir fögnuðu vel jarli októku við hestum þeirra ok reiða .OH66 (. II, 82);29Flat9 a. hafði tekit viðföðurarfi sínum . 113 (. II,OH5Flat227);11 a. tekr við þeim vel ok virðu-liga . III, 402;Flat38 Þorsteinn kvaðþat makligt, at hvárr réði sínu, númun ok vel fundit, at ek taka við goð- orði mínu . 173 (. 46);Anal5Pr18 hannsendi hingat til lands prest þann, erhét Þangbrandr, ok hér kendi mönn-um kristni ok skírði pá alla, es viðtrú tóku . 7 (10);Ísl2 héto honum umb-sýslo sínni til á nýja leik, at hér yrðienn við kristninni tekit . 7 (10);Ísl17hann tók þar ok við mörg önnur dœmi. 1;OH8 var þá sendr Þórðr til Egils atleita eptir, ef hann vildi nökkurn kostá gjöra at taka við Þorgilsi um vetrinn. II, 120. Sturl5 taka við e-u = taka2)e-t upp (taka upp 8, ) :se paa dette StedOddr lá í Almannastofu um nóttinaok svá mart manna, sem stofan tókvið . II, 189;Sturl27 þeir ráku búfé tilstrandar ok hjuggu, báru á bátinn, semhann tók við . 60 (136). Eg18 taka3)við e-u dvs. , =gjøre Modstand mod nogettaka móti 1 (jvf viðtaka): konungrinnhverfr aptr ok kvezk vita bragð þeirra,at þeir munu við taka, ef þeir fá liðmeira . 53;OHm27 þat er reynt, atekki torleiði tekr við yðr, jafnvel manfœrt fyrir slíkum úthafit sjalft, þó atþat skyli reyna . 120;Alex15 segja skalek þér, hvat sem við tekr dvs. , . 99. hvad derer i Veien, til HinderÆf18 taka4)við dvs. , = taka til 8:begynde, støde til hann hélt austr um sumarit yfir Foldinaór Túnsbergi ok allt austr um Svína-sund, þá tók við vald ok ríki Svía-konungs . II, 52, takaFlat13se undertil 8. taka e-t við e-u dvs. : hann kvazt5)modtagenoget i Betaling for nogetselt hafa föngin þeim ór Árskógi, Þór-birni ok sonum hans -, ok at hannhefði kú við tekit af þeim . 7. -Vem27 yfir: taka yfir e-t dvs. : útan1)overkomme no-get, være i Stand til at gjøre det(dvs. ) sýslumaðr sýni meðmed mindre atskilríkum váttum, at hann gat eigiheima ( í bygðinni, ) yfir tekit sakir þrjózku verjandanL.mods. i KongensGaarD. 2, 25 (76). Rb1 : skal nú ekki afdraga (dvs. ) allra bragða í at leita, at yfir2)forslaa, være til-strækkeligikkeundladetaki . I, 96. Fld27 taka yfir e-t dvs. : hann skal eignast3)ud-strække sig over nogetaf Englandi þat, sem uxahúð tekr yfir. I, 289.Fld9

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛏᛆᚴᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.