Vegr

vegr

vegr, m. (G. -ar & -s, N. Pl. -ir & -ar,a. Pl. -u & -a) 1) Bevægelse hvorvednoget vinder Fremgang, skrider fremadtil eller nærmer sig sit Maal, = leið 1;gera veg á e-u dvs. gjøre noget ved enSag for at den kan have Fremgang: efþú gerir nú engan veg á, þá hefi ekreynt, at eigi gerir þú heldr heima íheraði; hafða ek ætlat, at nökkurrmundi styrkja mál mítt Háv. 1724;veita veg e-u d. s.: er Þ. hafði þettamælt, þá veitti dróttinn svá mikinnveg máli hans, at - Post. 51829; komae-u til vegar dvs. udrette, udføre, istand-bringe, = koma e-u til leiðar: fórÁstríðr til tals við konung ok leitaðienn um sættir meðal þeirra konung-anna, ok kómu engu til vegar Fm. IV,1953; hann kemr þessu starfi til vegarLaxd. 75 (21410); féngu þeir engu tilvegar komit at kristna folkit Flat. I,6234; fara til vegar dvs. faa et vist Ud-fald: nú muntu ráða, en hitt (dvs. detsom jeg vilde) mundi eigi verr til vegarfara MaG.* 1712; ef þessi maðr vill þiktil sín taka, þá ferr þat vel til vegar(= VulG. bene res acta est) Stj. 42424(Ruth 3, 13); ekki mun þér um kenna,hversu sem til vegar ferr Flat. III,4246; ganga til vegar dvs. fremmes, til-endebringes, afgjøres: með því at málitskiptir svá litum, at sjalfir konungareigist við, þá má þat ekki á fylkis-þingi til leiðar snúast, þat skal tilvegar ganga á lögþingi einhverju Fm.VII, 13618; veiztu þat vist -, at þat erbetr, at annat sinn gangi mál til vegarSturl. II, 13124; sá dagr kemr semprestsins mál skyldi til vegar ganga,ferr hann mjök óttafullr til dómstefn-unnar Mar. 75310; gékk þat ok eigi tilvegar Sturl. II, 24432 fg; koma til vegard. s. Háv. 3323. 2) Reise paa hvilken man bevæger sig, føres fra et Sted tilet andet, = leið 2, lat. iter; guð greiðiveg ykkarn Bp. II, 3013; biðjum, at eigitálmist fyrir oss góðs verks vegr (=ne impediatur nobis boni operis iter)HeilaG. II, 4251 jvf 25; veg hans veik (dvs.hans Vei faldt, hans Reise gik) þar ínánd HeilaG. II, 3949 jvf 30; einn inn-lenzkr biskup gerir nálægan veg dvs.reiser nær forbi, Mar. 105034; þeir lykt-uðu veg nú lítilli stundu dags, er vónvar, at þeir féngi varla sóttan fulla 3daga HeilaG. II, 4259; liggja vegar þínirekki heðan - út vilja vegar þínir tilÍslands Flat. I, 22233. 35; bað hann gjöraráð fyrir, at Ísraels folk snöri nökkutsvá ok vendi aptr veginum meðr Egipta-landi (dvs. vende tilbage, gjøre Vendereise)Stj. 2857; fara, ganga, ríða sínn vegdvs. fare, gaa, ride sin Vei, paa sin fore- satte Reise: fór N. þá veg sínn Stj.61734; jvf Klm. 2472; hann gékk sínnveg til þess brunns er Stj. 13820; reiðsvá herra ábóti veg sínn ok funnustekki meir at því sinni DN. II, 16328;á veg 1) afsted, = á leið, áleiðis: stáluGreci likömum þeirra ok fluttu á vegtil síns lands Post. 12426; þeir sneruá veg með várum herra, þá er þeirskildi við Johannem Post. 213; 2) un- derveis: E. jarl var gripinn af djöfli áveg áðr hann kœmi til herbergja sínnaPost. 38113; á förnum vegi dvs. under- veis: lítlu síðar fundust þeir á förnumvegi upp frá Mörk Vatsd. 18 (13831);eitt sinn er vér hittumst á förnumvegi, þá veitta ek honum athlaup Sturl.I, 3626; um farinn veg dvs. underveis, paasin Reise: svá berr til ferð hans, at umfarinn veg snýr hann í borg Gabaontil gistingar Stj. 38427; þeir funnust umfarinn veg þá er Adadezer fluttist meðallmikinn her Stj. 50729 (2 Sam. 8, 3);kom þangat Hallr Þ. um farinn vegok stefndi þaðan ofan til MáskelduSturl. I, 5414; kom hann í Skálaholtof farinn veg ok baðsk firir at helgomdómi ens sæla Thorláks biskops ofstundar sakar Bp. I, 34724; á sínn vegdvs. afsted: sendi hann Marcialem hinnsama vel lærðan með tveim prestumá sínn veg Post. 8018; á miðja vegadvs. halvveis frem: hann fór á miðjavega til Grannaskeiðs Gísl. 517; í veg-inn dvs. afsted: fór hann í veginn at leitaeptir herra Bevers Bev. 24624; aptr íveg dvs. paa Tilbageveien: snúa þeir sváfremi aptr í veg -, sem brœðr höfðulítt vikit aptr í veg, heyra þeir óp eitt- Mar. 105429. 31. 3) Vei ad hvilkenman reiser, kan reise, lat. via. DN. I,5775. 16. 58120 fg. 5959. 22. 24. 27. 29. II, 1028.1465. 25. V, 7529. VII, 3858. 10 fg 15. 55718. 24;eiga veg til e-s staðar DN. II, 40320. 22;gáfu allir honum rúm þeir sem á veghans váru Mött. 89; er hann kom skamtá leið, slæst fjándinn á veginn fyrirhann Mar. 86919; mér eru allir vegirkunnir Bev. 24620; engan veg máttuþeir yfir hana (nl. ána) komast Sturl.II, 10233; ek fylgi hingat manni þeim,er kominn er um langan veg at sœkjayðr heim EG. 62 (14331); vegr rennr,liggr: allir aðrir vegir er renna tilbœa manna, þat heita þvervegir, okliggja þeir ekki undir baugreið Landsl.7, 465; þeir vegir allir er renna yfiralmenninga Landsl. 7, 4614; leggja veg 1) tage sig Vei, færdes: um vego þá erhann hefir lagt rangliga um eign Guð-brands DN. II, 23021; kærði þá áðr-nefndr a. til Þórmóðs, at hann hafðilagt ranga vega yfir miðgarðinn í opt-nefndri Efjo DN. III, 54411; 2) anlægge,bygge Vei: hann lét ok leggja (= ryðjaFris. 2331) vegu yfir eyðimerkr Yngl.37; kváðu þar aldregi mundu veg yfirleggjast HeilaG. II, 16113; bœta veguJKr. 592; Landsl. 7, 452. 4613; Frost.3, 192; DN. III, 76012. IV, 4032. V, 4033;ryðja veg Fris. 2331; ryðja upp veg DN.V, 4097; hann brúaði ok ruddi veginná Asaskógen inn til Surko á DN. VI,58322 fg; gera veg fœran DN. V, 4037. 10;skal svá vegu alla bœta, at fœrir sébæði at renna ok ríða, hvárt sem er vetreða sumar Landsl. 7, 452; vegr fœrr atfara bæði ríða ok aka DN. V, 40910;forskjellige Slags Veie ere: almannavegr,almenningsvegr, búfjárvegr, flottavegr,hervegr, kirkjuvegr, líkvegr, manna-vegr, sætravegr, skylduvegr, slæpavegr,sperrovegr, þjóðvegr, þvervegr. 4) Leie hvorigjennem et Vandløb flyder, somdet har dannet, følger, har efterladt somsit Spor; felldu svá mikinn val, atár stemdust ok féllu ór vegum Herv.28816; hann mun sýnt þeim hafa þá 12steina, sem 12 höfðingjar Ísraels ættarbáru af þurrum Jórdanar veg á þurtland Post. 87526; jvf árvegr. 5) Ud-vei, Fremgangsmaade, som man kan brugeeller følge for at naa sit Maal, opnaahvad man vil; því er skjótr vegr, atþegar í dag skulu við fá hamar kúokkarri ok skipta henni í sundr fyrirfátœka menn guðs móður til lofs Mar.10507; þúshundrað vega liggja breiddirtil þíns máls Pamfil. 13326; þessir mennmunu þegar sœkja oss með eldi, er þeirmegu eigi annan veg Nj. 129 (19810);kvað betr sóma, at hón vœri nökkurnveginn frá leyst Sturl. I, 7819. 6) Maade paa hvilken noget kan foregaaeller forholde sig; einn veg 1) paa en ogsamme Maade: öllum oss ætla ek þateinn veg gefit, at mál mundi þikkja atleita um föðurhefnd, en eigi er þat all-auðsóttligt Vatsd. 24 (404); 2) einn vegsem - dvs. paa samme Maade som -:Ólafr konungr lagði allan hug á ateyða ok af má alla ósiðu ok heiðni -einn veg á hinum ýztum útskögumNoregs veldis sem í miðjum heruðummeginlandsins Flat. II, 33540; tungahans var einn veg mjúk sem í lifandamanni Mar. 76330; annan veg dvs. paaanden Maade, anderledes: er annan vegen ek hygg SE. I, 1446; hvar við skyldiauka eða af nema eða annan veg setjaIsl. 2; ek var hér í Torgum 10 vetragamall, ok þótta ek þá öngum annanveg en heldr röskr Flat. III, 40220;þann veg dvs. saaledes: þetta er ekkiþann veg at skilja Nj. 129 (1987); Flat.III, 25625. 30026. öngan veg dvs. paa in-gen Maade: þat má ek öngan veg gjöra-, svá fjándliga sem mér lízt nú á þikFld. II, 15017; hinn veg, = þann veg:hinn veg mæltir þú, ok svá skaltu mælthafa MaG. 1012; hvern veg dvs. hvorledes,paa hvilken Maade: skulu þit sigla vestrtil Englands ok vita, hvern veg þat viltakast Frs. 8428; eigi veit ek hvern vegþá mun verða, ef - Flat. III, 40418;mun honum þat miklu skipta, hvernveg mér virðist hann fyrir augum Vatsd.5 (116); hvern veg er þess dvs. hvorledesforholder det sig dermed, Flat. I, 17819;þú vissir hvern veg lýðr þessi er Stj.3131; sínn veg dvs. paa sin Maade, paasin egen Maade; þótti sínn veg hvárumdvs. hver havde sin Mening, de vare ikkeenige, Sturl. II, 18528; á sínn veg dvs.paa sin Maade, af sin Beskaffenhed: erá sínn veg hvers þeirra þjónasta Hom.177; á alla vega dvs. paa alle Maader, ialle Henseender: hann var grimmr viðkristna menn ok óhœgr á alla vegaHeilaG. I, 25720; Job var - réttlátr okhræddist guð ok rézk frá íllu á allavega HeilaG. I, 2579; alla vega d. s.:hann var margfaldliga ok alla vegavafðr í þessom vanda Barl. 584; ámarga vega dvs. paa mange Maader:hann talði fyrir mönnum á margavega, at þat skyldi eigi láta verðaÍsl. 7 (127); á fleiri vega: hann heitir-, ok enn hefir hann nefnzt á fleirivega, þá er hann var kominn til Geir-röðar konungs SE. I, 8415; fleiri vegaer flótti kallaðr en einn veginn dvs. medhvad der kaldes Flugt har det sig paa flereend en Maade, Post. 2426. 7) Retninghvori noget gaar eller strækker sig; allavega dvs. i alle Retninger: varð ampullansvá full, at yfir flaut alla vega HeilaG.I, 6268; görðir níu reta alla vega frá útmeð sverði þíno Mar. XXXIV2; ef þúgerir svá, þá þykki mér þú likjast ein-um góðum ok vitrum ungum manni, ervar borinn alla vega af stórum mönnumok ríkum; faðir hans fékk honum eitthit göfugligasta kvánfang alla vegasœmiligt Barl. 7532 fg; snúa hverr sínsvegar Þorskf. 7214; til vinstra vegardvs. til den urette Vei: djöfuglig slœgðsnýr optliga til vinstra vegar þat semgert er með góðum vilja Mar. 120125. 8) Side, Kant; eins vegar dvs. paa den ene Side: sá hann einn kastala mikinnok sterkan ok var eins vegar sjór Ridd.5726; svín 2 hlupu eins vegar frá hús-unum Þorskf. 6020; annars vegar dvs.paa den anden Side: gékk Þ. inn ískálann ok fann þar stórar kistur okmart til gœða; þar var skíða(hlaði)mikill, en annars vegar vara í sekkumok alls kyns varningr Vatsd. 3 (515);annan veg d. s.: stökk hann í brott okhljóp til Bása annan veg á eyna Sturl.II, 17822; á hœgra veg e-u dvs. paa høireSide af noget: setr á hœgra veg sérGunnar konung Didr. 31911; Homil.8513; Mar. 79224. 88019; til hœgra vegse-s d. s.: var grafinn til hœgra vegsaltaris HeilaG. I, 67522; sín vegar dvs.paa sin Side: þeir gerðu þar skála umvetrinn ok gerði sín vegar (= sínummegin s. 443 fg) hvárr þeirra Fbr. 6723;tvá vega dvs. paa to Sider: þrösköldr láí sundinu, en djúpt at tvá vega Sturl.II, 2816; innra, ytra veginn dvs. i denindre, ydre Halvdel af en Gaard (i Ber- gen) , DN. I, 134. 146. 150. 276. III, 265.IV, 330; EJb. 2244; innrom vegom d. s.DN. VI, 187; syðra veginn dvs. i den søndre Halvdel af en Gaard (i Oslo) ,DN. I, 183; tupt 6 tigi alna löng ok4 tigi alna breið syðra veginn en norðraveginn 3 alnom fátt í DN. II, 25; núhöggr v. í hjalm Þiðreks hinum vinstramegin, svá at alt sneið í sundr til hinshœgra vegs Didr. 111. 9) Strækning, Udstrækning, Strøg; um langan veg dvs.i lang Afstand: þetta fékk heilagr maðrsét bráðliga um langan veg (= lat. delonge) HeilaG. II, 1957. 26; víðs vegar dvs.vidt omkring: dreifðist bœjarliðit víðsvegar þat er undan fór EG. 72 (17217);flýði víðs vegar hverr er undan komstStj. 3961; s. - segir þessar báðar árTigrem ok Eufratem eina uppsprettuhafa í Armenia, ok falla síðan í sundrvíðs vegar ok langleiði sín í milli Stj.7336; af víðum vegum dvs. langveis fra:mikill fjöldi manna kom til hans órborgum ok af víðum vegum af heyrakenningar hans Hom. 10212; af löngumveg, vegum d. s.: koma af löngum veg,vegum dvs. af lange Reiser, langveis fra:þá sá hann ulfalda af löngum veg(VulG. vidit camelos venientes procul)Stj. 138 (1 Mos. 24 , 63); ek em kaup-maðr ok af löngum vegum kominnBarl. 177. Om Himmelegnene, Zonerne:skilst mér þat, at fim sé vegirnir áhimnum, tveir þeir er byggjanda erundir, er þrír hinir er úbyggjanda erundir Kgs. 4518 jvf 457. 13. 16. 20 fgg; jörðheitir með mönnum, en með ásum fold,kalla vega vanir Alv. 11.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚠᚽᚵᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.