Arfr

arfr

arfr, m. (G. -s) 1) hvad der ved ens Dødgaar eller er gaaet ud af hans (e-s)Besiddelse; Fafnis arfr dvs. hvad der havdetilhørt Fafnir medens han var i Live,SE. I, 36411; Völs. 15015 (c. 29); Nifl-unga skattr eða arfr SE. I, 366; ala,eiga börn til arfs síns dvs. avle, haveBørn som ere berettigede til at arve enGul. 533 fg; ef synir ero til arfs alnirGráG. 6416 jvf 9917; taka arf sonarsíns dvs. tage Arv efter sin Søn, Frost.9, 113; standa til arfs e-s dvs. væreberettiget til at tage Arv efter en, Gul.532; hon (dvs. Brynildr Josefsdóttir) gaffyrr nefndum börnum allan þann réttsem fyrr nefnd hústru Brynildr hafðitil arfs Sigríðar Þorsteins skalla dótturDn. II, 5188; kemr hvárrtveggjaþeirra til annars arfs Gul. 653; nú færleysingi leysingju ok er gert frelsisölhennar en eigi hans, þá koma börntil hvárskis arfs, en ef hans frelsisöler gort en hennar eigi ok játtir þóskapdróttinn hennar ván (dvs. arfván)undan sér, þá koma börn til beggjaarfs Gul. 637 fg jvf 6312; sá maðr, ermanni gefr frelsi, hann skal fœra frambörn hans, jafnt er þat sem um arf (dvs.det forholder sig med Pligten at forsørgehans efterladte Børn som med Rettentil at tage hans efterladte Ejendom iBesiddelse, hvilke begge tilhørte skap-dróttinn); þat er um þræla, at sá maðrskal þá fram fœra, er fé á at (dvs. eptirþeim) GráG. 18914. 2) hvad nogen (e-s)har som Arving at tage i Besiddelseefter Arveladerens Død; taka þeir báðireins manns arf (dvs. saa megen Arv som til-falder en Person), ef svá berr at Gul.1037; var þat tilskipan Sæmundar, atSolveig skyldi hafa jafnmikinn arf semeinnhverr sona hans Sturl. I, 26125;arfr siges at tœmast, naar Arveladerendør, GráG. 6920. 729 og tœmast (þeim)manni, der som Arving har Ret dertil. Frost. 9, 294; GráG. 6518; arfr sigesogsaa dáinn ved Arveladerens Død (jvfverstorbene erbe c. W. Pauli Lübecki-sche Zustände I, 112); arf skal þarsœkja í því fylki, sem arfr er dáinnGul. 1201 fg jvf 12410; Landsl. 5,161 fg; den arfr siges aldauða, hvortilingen lovlig Arving haves: nú verðrþar aldauða arfr í leysings kyni ok erengi sá maðr, er þar er í erfðatali viðhann, er andaðr er or leysings kyni,þá skal hinn, er or skapdróttinskvísl er, taka til níunda knés fyrr enundir konung gangi Gul. 106 (jvf gsv.dana arver Schlyter 116 fg); hér erarfrinn veginn kallaðr sá, er maðr varfrá veginn sá, er með réttu hélt, er þeirtóku, er hann drápu SE. II, 19812;alinn til arfs GráG. 6416 (jvf arfborinn);skilgetinn til arfs Dn. X, 8913; görrtil arfs Hak. 748 (Frost. 9, 78); kominntil arfs dvs. berettiget til Arv, Gul. 1211.1223; Frost. 9, 72; Landsl. 5, 7 (8112);EG. 57 (12410); fullkominn til arfs Fsk.55 jvf Fris. 2529; koma fyrri til arfsdvs. være fortrinsberettiget til Arv frem-for en anden, Frost. 9, 83; standa tilarfs (dvs. være berettiget til at tage Arv)eptir e-n EG. 20 (37); GráG. 835;Landsl. 5, 7 (839) jvf Gul. 532; veratil arfs d. s. GráG. 6311; Landsl. 5, 7(8025); Dn. XI, 6013; nærri, næsti arfidvs. nærmere, nærmest berettiget til enArv, GráG. 8519; Gul. 1249 (jvf Gul.582. 17. 11518. 1182. 6; Landsl. 5, 82. 153;GráG. 6311); vega e-n til arfs dvs. dræbeen for derved at komme i Besiddelse afArv, Frost. 814; Hák. 67; Landsl. 7,9; gera e-n til arfs dvs. gjøre en beret-tiget til at arve, f. Ex. ved ættleiðing,Gul. 5817; hon á allan arf eptir mikdvs. hun er min eneste Arving, skal havealt hvad jeg ved min Død efterladermig, Nj. 2 (319); taka e-t at arfi dvs.arve, faa noget i Arv, Frost. 9, 301;taka arf dvs. faa, tage Arv, GráG. 6822;skal sá arf taka ok bœtr, er næstr ertil taldr eptir GráG. 7416 fg; taka arfeptir e-n dvs. arve en, være ens Arving,GráG. 728. 744. 751. 3; Landsl. 5, 78018 fg. 8320); Flóam. 4 (12318); takaarf at e-n d. s. GráG. 633. 734. 837;men taka arf bruges ogsaa i Betydningaf at tage en Arv i Besiddelse; sváfremi á karlmaðr arf at taka, er hanner 16 vetra gamall GráG. 6913 jvf6915 fg 20; ef sá er úmagi er fé á, þáer þat tekinn arfr, ef því er á þingilýst, at þeir hafi þeim úmögum skiptGul. 127; nú taka várir landar fyrstarf eptir útlenda menn hér, en frændrhans koma til siðan &c. GráG. 755;ef sá tekr arf eptir mann, er mennætla réttan erfingja, enda verði kynannarstveggja þeirra annat siðan, þá- GráG. 7621 jvf 7625; eiga arf dvs.være berettiget til at tage Arv: þá eigoarf ok bœtr samþingisgoðar hansGráG. 7418 jvf Sturl. I, 31229; eiga íarfi dvs. være berettiget til Arv: fyrirþat at hann hafði lagt dóm fyrir arfþann, er hann átti ekki í Gul. 1216;eiga lut í arfi dvs. være Lodejer i Arv:nú eigu menn arfi at skipta, þá er vel,ef þar fara til allir, er lut eigu í Gul.1231; e-m berr e-t í arf dvs. noget til-falder en som hans Arvedel, Dn. X,9717; berr e-m arf eptir e-n dvs. dertilfalder en Arv efter nogen: allan þannarf sem Eilino bar eptir Sigriðo Dn.XI, 1279 fg; berr arf undir e-n dvs. dertilfalder nogen en Arv: ef - ok berrsiðan arf eða réttarfar undir þann, erómagi var Landsl. 5, 232; arfr berste-m til handa d. s. Frost. 9, 27; fœrasik til arfs dvs. godtgjøre sin Ret til Arv,Gul. 1249; Landsl. 5, 195; þegja yfirarfi dvs. undlade at gjøre Krav paa en (sig tilkommende) Arv, Gul. 122; kallatil arfs dvs. gjøre Krav paa tilfaldenArv, Gul. 1222; Frost. 9, 71; Landsl.5, 112. 181; sœkja arf d. s. Gul. 1201.1224; Frost. 7, 291; kveðja arfs d. s.Frost. 9, 77; ganga til arfs dvs. tiltræde,komme i Besiddelse af Arv: ef maðrkallar til föðurarfs síns ok hinn játarþví -, þá má hann ganga til föðurarfssíns, en sá fari hinn áfrá, er kallaðihann eigi arfa vera Frost. 9, 73; hver-vitna er jafnnánir ero hinom dauðakarlmaðr ok kona, þá skal karlmaðrganga til arfs, en kona ífrá Frost. 9,82; setjast í arf dvs. sætte sig i Besiddelseaf Arv, Gul. 119; sitja í arfi dvs. værei Besiddelse af, sidde inde med Arv,Gul. 1191. 1211; Frost. 9, 272; Landsl.5, 171; standa e-m fyrir arfi dvs. bestrideens Ret til Arv: nú leikr á tveimtungum, hvárt maðr er arfgengr eðaeigi, stefni þeim til þings, er honumstendr fyrir arfi Gul. 1242; Landsl.5, 191 fg; krefja e-n arfs ok orfarar dvs.gjøre Paastand paa, at en skal fravigeden Arv, hvormed han sidder inde, Gul.1212; Landsl. 5, 17; fara or arfi dvs.fravige Arv, hvormed o. s. v. Gul. 1231. 6;fœra e-n or arfi dvs. tvinge en til at fara or arfi Gul. 1217; Landsl. 5, 17;dœma e-m arf dvs. tildømme en Arv, vedDom erklære en berettiget dertil: þáeigu þingmenn honum arf at dœmaGul. 1215. 1248; Landsl. 5, 175. 195;deila e-m arf = dœma e-m arf: sámaðr er ok eigi arfgengr, er eigi veit- en ef hann er hyggnari, þá skalhonum arf deila GráG. 6615; taka e-taf údeildum (= úskiptum) arfi dvs. afArv, førend den deles mellem Arvin-gerne GráG. 656; skipta arfi (mellemArvingerne): nú eigu menn arfi atskipta Gul. 123; Landsl. 5, 184; jafntskal arfi skipta í alla knérunna GráG.6410; þar er menn drukkna, þá ersvá sem allir deyi senn eða þar ereitt gengr yfir alla, ekki skiptir þatarfi (= engi skal peirra arf taka eptir annan GráG. 953. 9813) GráG. 7125; selja arf = selja arfván, GráG. 835 (GrG. I, 2367); gefa arf undan e-m (dvs.saaledes at en derved berøves sin Arve- ret) Gul. 588; Landsl. 5, 121; skal sáarf taka ok bœtr, er næstr er til (erfðar)taldr eptir GráG. 7416 jvf Sturl. I,31229; eptir firnari menn ero skírgetnirmenn tíl arfs ok til ómegðar ef -GráG. 6311 jvf 18917. 3) Arveret; verafyrri í arfi (= koma fyrri til arfs)Frost. 9, 84; kaupa má leysingi arfbörnum sínum (nemlig Ret til den Arv,som ellers skulde tilfalde skapdróttinn;jvf ef maðr vil kaupa þyrmslir af sérok vanærð Frost. 9, 14 coll. 11) Gul. 6613. 4) Jordejendom, paa hvilken Æt-tens Hovedmand har sit Sæde, og somved hans Død tilfalder Hovedarvingen, = föðurleifð Laxd. 26 (6818) (gsv. arfI Schlyter 33; ærfd Schlyter 776 a;t. erbe DWb. III, 70931 fgg; mht. erbeMhd. Wb. I, 439; nt. arve Berghaus I, 56 a8); var hann leystr af arfi þáer hann kvændist, ok bjó hann atHólum í Eyjafirði meðan hann lifðiVígagl. 511; ligesom arfr i Forbindelsenarfr Snorra Sturl. I, 39418. 20. 4033. 40727. 31formentlig maa have samme Betydning; Udtrykket arfr ok eigin EG. 65 (15321. 31),arfr ok eignir El. 414 synes ligesom t. erbe und eigen (se DWb. III, 71012) at bruges saaledes om Jordejendomme, atved arfr betegnes arvet, men ved eiginerhvervet Gods; hvor der er Tale om ættleiðing og Udtrykket arfr ok óðalforekommer, men der tillige skjelnes mellem arfr og óðal Gul. 58; Hak. 70; Landsl. 5, 85, synes Forholdet ikke ret klart (jvf dog Hülphers Samlinger til en Be- skrifning öfver Norrland 2dra Sam- lingen om Jämtland s. 12 Anm. 3);den her under No. 4 anførte Betyd-ning synes Ordet at maatte have, naar det forekommer som sidste Halvdel af sammensatte Navne paa Jordejendommei Lom (gl. Lóar) i Gudbrandsdalen, f. Ex. Blakararfr Dn. I, 90. VIII, 153;Brandsarfr Dn. II, 159; Gauparfr Dn. III, 156. 204; Geisarfr (paa Aabostran- den; = Kauparfr Dn. III, 304?) Dn.V, 219. VIII, 281; Holsarfr á Hof-ströndinni (= Hofsarfr í Norðheraðiá Lóm Dn. V, 373) Dn. I, 447;Hjaltarfr Dn. IX, 104; Skalsarfr Dn.IX, 104; Skamarfr Dn. III, 143; Skæræs-arfr Dn. III, 800; Vágsarfr Dn. III,402. 598; ligesom der forekommer 26Navne af samme Beskaffenhed i Krö- ningssverd & Lidéns Dipl. Dalekar- licum Nr. 47. 56 fg. 68 fg. 81 fg 85. 87.96. 105. 122. 182. 194. 226. 269. 285.288-291. 293-295. 306. 636. 642. 657 fg.699. 736: jvf Bengtsarffet og Haralds-arffet paa Sollerøn; og 182 saadanne i Snöbohms Gottlands Land och Folk (Örebro 1871) Register öfver Orts-namn.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛆᚱᚠᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary