Borð

borð

borð, n. Bord, Fjæl, Bræt (jvf fjöl, súð).GuL. 306; Heilag. I, 33619. 2) Sidenaf et Fartøj. OH. 3939; Nj. 12: hlóðuskipin sem borð báru Eb. 60; einnbát þann sem róa mætti átta menn áborð dvs. paa hver Side, Dn. IX, 134;jvf eg. 36; er skip þeirra rennr framá borð við oss Krók. 11; borð ástjórn = stjórnborði LandsL. 8, 25;bera skip borði dvs. lægge den ydre Klæd-ning over et Skibs indre Fortømring.(innviðir) Flat. I, 43424; ganga tilborðs dvs. gaa ud til Skibets Side forder at gjøre sine Fornødenheder, Fm.VII, 201 fg; Fsk. 255 (jvf Mork. 20528); hlaupa, steypast fyrir borð dvs.overbord, OH. 408; Fm. VIII, 291; Fsk.255; fara, stíga fyrir borð Halfss.16 (c. 11); detta fyrir borð SturL. I,9737; þar innan borðs (dvs. i det Far-tøi) voru voldugir menn Heilag. II,4758; á annat borð dvs. paa den andenSide, i andet Tilfælde Fm. XI, 39;Flat. II, 15919; mikill borði eg. =borðmikill, borðhár om høibordet Fartøi, men dernæst om Mennesker: = skapstórr,Bárð. 12. 24; SturL. II, 17110; jvfnökkur borði eg. 3; ef guð hefirsvá fyrir ætlat, at oss brestr á borði(dvs. det gaar os ilde jvf ByL. 9, 16)ok fáim vér úsigr Fm. IX, 507; hvatsem at borði kann bresta dvs. hvad dersaa end kan blive anderledes, end detskulde eller man vilde, Ljósv. 920; berae-n, hlut e-s, mál e-s fyrir borð dvs. til-sidesætte en o. s. v. saa at der ikke tagesnoget Hensyn til ham, at han ikke vindernogen Fremgang, Flat. II, 39524; Thom.1679. 1689; Vem. 49; Grett. 1165; verðafyrir borði = verða borinn fyrir borðEb. 26. 30; ganga at borði við e-n dvs. faldetil Føie, give efter for en, Bp. I, 689.696. 72738; BarL. 15225. 2) Rand, Kant; reið B. fram á dals borðit dvs. DalensRand, Ridd. 161 &vl; er nú gótt berandi(&vl beranda) borð á horninu SE. I,156. 4) poet. Skjold (jvf rönd, ags. bord);deraf buklaraborð; jvf ogsaa byrða,tvibyrðr, tvibyrðingr. 5) Spisebord; borðsins búnaðr dvs. Anretning paa Bor-det, Leif. 16812; síðan setr hann borð(lat. ponebat mensam) ok berr brauðtil Heilag. II, 49211; þat var siðr atlagðr var matr á borð fyrir menn enþá voru öngvir diskar - - hann hefrborð fram, borð fyrir mann ok deilir matá Heið. 22 (337); útlendr maðr nökkurrkom um dag, ok laðaði hann þann oksetti borð fyrir hann Leif. 16811; hannlét fylgja þeim í eina skemmu oksetja þeim borð með hinum beztumföngum Flat. I, 424; þykkir yðr eigisá beini beztr, at yðr sé borð sett okgefinn náttverðr en síðan fari þérat sofa - A. lét þá setja þeim borðen síðan váru settir fram stórir askarfullir af skyri eg. 74 (178). I de an-førte Exempler synes være Tale omBord som dækkes og fremsættes for eneller flere i en særegen Anledning, meni de følgende derimod om de lange Borde,som opsattes i Stuen, Skaalen langsLangbænkene til de regelmæssige Maal- tider og brugtes ved Drikkelag (jvf drykkjuborð), for efter disses Afslutningigjen at borttages. At Bordene ere op-satte uden igjen at være borttagne be-tegnes gjerne ved Udtrykkene: borð eruupptekin, borð eru uppi, medens der-imod der siges, at borð eru ofan naarde igjen ere borttagne: gékk konungrtil borða ok er hann hafði matazt, drakkhann um hríð svá at borð voru uppi.Þ. gékk til prests þess er kirkju varð-veitti, ok gaf honum 2 aura silfrs tilþess, at hann skyldi hringja til helgarjafnskjótt sem konungs borð fóru upp(dvs. borttoges, = væri ofan Fm. IV,265), en er konungr hafði drukkit þáhríð sem honum þótti fellt, þá varborð upptekit (dvs. borttaget = voruborð brott tekin Flat. II, 23229) OH.11823-26; voru þá borð upp tekin okmatr á borinn Bárð. 2619; géngu þáok heimamenn í sæti sín ok váruborð upp tekin um alla stufuna oksett á vist, því næst komu inn send-ingar eg. 74 (17910); eptir þat voruborð upp tekin um alla stofuna okljós tendruð - sexfallt var setit í sto-funni ok er menn höfðu matazt umhríð, - SturL. II, 1585; voru tekinupp drykkjuborð ok komu inn sen-dingar Flat. II, 17513; er ofan vorudrykkjuborð Flat. II, 17515 jvf Fm.IV, 265 ovenfor. Men borð eru upptekin bruges ogsaa i den modsatte Be-tydning om at Bordene ere borttagne: er borð voru upp tekin VígL. 508; jvfOH. 11826 (se ovenfor); er borð voruuppi d. s. OH. 2383; Flor. 12 (3614); áðrborð skyldi upp fara dvs. borttages, eg.48 (9527); er borð voru frammi dvs. vareborttagne, Bær. 9710 (jvf 9651); upper haldit borðunum d. s. Clar. 755;svipta borðum dvs. borttage Bordene, Flor. 12 (3613); láta upp borðin dvs.lade borttage Bordene, Bp. I, 85435;ryðja borð dvs. tage af Bordet, Hirðskrá 47; konungr klappaði knífi á borðitok bað ryðja Flat. III, 41828; þjónafyrir borðum dvs. opvarte ved Bordene, Rb. 55; kalla e-n til borðs Fm. V,19228; fara, ganga, koma til borðs dvs.gaa &c. til Bords, OH. 4538. 5223. 8628;Flat. I, 50736. II, 19022; ganga, komaundir borð dvs. komme til Bords, Fm.V, 19229; Flat. I, 21129; VígagL. 636;vera kominn undir borð með e-m Flat.II, 7013; Bær. 9527; ganga undir drykkju-borð Flat. I, 21015; setjast yfir borð dvs.sætte sig til Bords, Klm. 6012; Bær. 9651;sitja yfir borð dvs. sidde til Bords, Bp. I,84335; Post. 5076; vera yfir borð d. s.Bær. 918; sitja yfir borðum d. s. Flat. I,50737. II, 4928; Heilag. II, 49231; sitja umborðum d. s. OH. 4510; vera yfir borðumd. s. Bp. I, 84332; rísa frá borði, undanborði dvs. staa op fra Bordet, Ríg. 17;HomiL. 6419; stíga undan borði d. s. Mar.15013; standa upp frá borði Fm. VIII,2199; eigi skulu þeir (dvs. húskarlar) í þvíhúsi yfir borð stíga til matar eða drykk-jar, er konungr sitr eða hirð, nema umjól ok páskir, þá skulu þeir eta okdrekka í konungs höll með hirð hansKgs. 607; Skjalgr - steig fram yfir borðitok gékk fyrir konunginn OHm. 502;í því sté fram yfir borðit Hjalmarr -ok mælti Herv. 20720 jvf 30027; hannsteig þegar fram yfir borðit ok sagðiskilit við Þorhildi Nj. 34 (5029); hannspratt upp ok steig fram yfir borðitok mælti Nj. 35 (5210); þá reiddisthann ok - stóð þegar upp or sætisínu ok hljóp yfir borðit fram á golfitEL. 54. Jvf. Folkevisernes: "han sprangover breden Bord", se Dgf. I, 251 Anm.III, 775 Anm., hvor Udtrykket forklares,medens Exempler paa samme Skik i syd-ligere Lande meddeles af f. Liebrecht i Zeitschr. f. deutsche Kulturgeschichte neue Folge I (1872) s. 358 fg; Göt-tinger g. Anzeigen 1867 s. 571; 1868s. 427; 1874 s. 531 fg; se ogsaa L.Gautier Epopées fran/,c/aises II, 505og Fortællingen hos Froissart om hvor-ledes Greven af Fois sailly oultre latable - et le (dvs. Sønnen Gaston somopvartede paa Forsiden af Bordet) voultla occir. 6) Kosthold, Underholdningmed Mad og Drikke, = borðhald; tilborðs konungs var at ætla hvern dag30 mæla similubrauðs &c. Stj. 5606;þar sem börn missa föður sínn eðamóður ok eru þau öll í einum búnaðiok um sítt borð ok þat hjúna semeftir lifir, þá -, en ef börnin haldasér borð öll saman &c. Rb. 5, 152 fg;skal hann vera á borði meðr Birni -ok taka fyrir starf sítt umfram borð -Dn. III, 657 fg; aðrar 18 marka leigurátti kirkjan áðr prestinum til borðsDn. VI, s. 34736 (jvf prestborð); kaupae-m e-t til borðs Stj. 21220; halda e-mborð Stj. 5753; hélt hversdagliga tigur-ligt borð með allskonar sendingum BarL.35; hann heldr þar (dvs. í höllinni) borðhvern dag með miklu fjölmenni Ingv.3 (145 b15); þeir öðluðust báðir guðsenglum borð veita Heilag. II, 8122 (jvf 1 Mos. 18, 2 fg; 19, 2 fg) ; hann skyldihafa borð með henni í hennar húsiHeilag. I, 1246; hafa borð í biskups-garði Dn. II, 82; skal Petr hafa hérí mót æfinligt borð í félagi með öllumþvílikum kost - sem kórsbrœðr hafaí mat ok máldrykkju Dn. II, 263;alla þessa hesta - ólu ok önnuðustþessir tolf greifar - ok fluttu til borðsbygg ok brauð, halm ok hey - þeirhéldu ok honum sjalfum borð Stj.56017. 19. 7) Spillebord, Tavlbord; bjóðae-m undir borð dvs. opfordre en til atspille (skáktafl) med sig, Bp. I, 635.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛒᚮᚱᚦ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Danish - Otto Kalkar's Dictionary
• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary