Bregða

bregða

bregða, v. (bregð, brá, brugðu, brugðinn) 1) ved en hurtig Benvægelse bringe nogetud af den Stilling eller Retning, som det har, og føre det hen til et andetSted, i en anden Retning, m. Dat. bráhón af stalli stjórnbitlaðum Oddr. 2;brá hon til botz björtum lófa Guðr.3, 9; bregðr nú upp handarstúfnumFlat. I, 1855; bregða upp glófa sínumFlat. I, 13232. 37; brá hann fingri sínumá brjóst henni Fm. VI, 122; brá hannþví (dvs. sverði = jarni s. 8529) á barkasér ok drap sik sjalfr Mar. 861; beyg-laðist spjótit ok brá hann (því) undirfót sér SturL. I, 37635; í kross skalbregða þumalfingrinum við orðit hvertGrG. I, 527; hann brá þá undan klæð-unum öðrum fœtinum OH. 757; K.hljóp upp við lagit ok brá í sundr viðfótunum Nj. 147; er graðungrinn sáþat, rak hann höfuðit milli fóta sér -síðan brá hann upp höfðinu svá snartat - Eb. 63; G. rekr í gegnum honumatgeirinn ok bregðr honum á loptNj. 73; bregða í sundr. (dvs. aabne)augum Flat. I, 50315; bregða upp (mods.lúka aptr) augum. HeilaG. II, 6226 jvf 12;þá brugðu þeir allir grönum þeir erheyrðu ok hlógu at Flat. I, 39319;jvf Nj. 129; bregða (skipi) at landiFm. VIII, 145; Þ. ferr undan ok bráhonum (dvs. graðunginum) á ymsarhliðar sér Eb. 63; bregða e-m á eintalFm. VI, 11; bregða e-m til glímu (dvs.faa en til at brydes) Ljósv. 23; brákláða á hvarmana (dvs. der kastede sigKløe paa Øienlaagene) OH. 22426; bregðaá sik mynd e-rri, ásjónu eller líki e-sdvs. paatage sig en Skikkelse, ens Ud-seende, Fm. II, 187: Flat. I, 39925.37626; SE. I, 163. 17; bregða yfir sike-s líki d. s. SE. I, 16 &vl 1; upers.brá yfir hann ljósi miklu HeilaG. I,29529; brá af sér graðungs líki SE. I,167. 2) drage (Sverd o. desl.) af Ske-den (mods. slíðra) m. Dat. RíG. 32.34; Hund. 2, 31; OH. 11630; GísL. 55;Stj. 54125; hann brá sverði ok skar af sértólin Mar. 861; brá hann knífi ok lagði ílær sér Njarðv. 2552 (378); forskjelligt fra reiða: ekki var ráðrúm til at bregðasaxinu, reiðir hann þat þá upp tveimhöndum Bp. I, 6296; reiddi hann sverðbrugðit at honum Pr. 7315 (1 Mos. 22, 6). 3) bringe noget i Anvendelse som Middelfor sit Øjemed (jvf bragð 2) m. Dat.bregða móti við e-n Bjark. 29; bregðafrumhlaupi við e-n GráG. 30014. 31622. 4) forekaste, bebreide en noget (e-m e-u)Hund. 1, 36. 40; Fm. VI, 105; Landn.2, 13; SturL. I, 18515; HeilaG. I, 46234;bregða e-m brigslum Nj. 140; GrG. II,18225. 5) forandre, omdanne no get (e-u)saa at det bliver af anden Beskaffenhed,andet Udseende end det havde før (jvf skipta1); bregða litum, lit dvs. skifte Farve, Fm.VI, 178; Jómsv.* 639; Svarfd. 2616. 20;bregðr hann eigi lit né máli HeilaG. I,26016; bregða e-m í e-s líki SE. I, 169; medtilføiet Dativ af et Adjektiv, som beteg- ner Beskaffenheden eller Udseendet efterat Forandringen er skeet: bregða sverðiflötu Fm. VII, 157; bregða sér sjúkumdvs. gjøre, anstille sig syg, Fsk. 51;bregðast úkunnr við e-t dvs. anstille sig ubekjendt med noget, HeilaG. II, 4815;Flat. II, 7622; bregðast reiðr við e-tSturL. I, 40531. 6) borttage, m. Dat.bregða tjöldum, bryggjum OH. 1375;upers. honum var öllum brugðit dvs.han var aldeles borte fra Sands ogSamling (jvf L. 34) HeilaG. I, 38232;særir svá at nyt bregðr við GrG. II,1133. 7) gjøre Ende paa en Virksom-hed, et Forhold, m. Dat. bregða sýsluFm. VI, 349; bregða hreinlífi HeilaG.I, 44139. 44218; bregða ferð, útanförsínni SturL. I, 2404. II, 1068; var þettamælt, at guð skyldi bregða ójafnaðiþeirra SturL. II, 20824; hann (dvs. stöp-ullinn) var orðinn - skrefa hár áðren guð brygði verki þeirra Hb. 813;bregða (dvs. opløse) flokki SturL. II,23034; bregða búi dvs. hæve Hushold-ning, Flat. I, 430; Svarfd. 23169; bregðaráðahag Fm. II, 11; bregða svefniSigdrif. 1 fg; Ljósv. 178. 8) gjøre, atnoget, som var besluttet, ikke kommer tilUdførelse, bryde et givet Løfte eller enindgangen Forpligtelse, m. Dat.; bregðaboði dvs. Gjæstebud, saa at det, uagtetdet var paatænkt, ikke kommer i Stand, Fm. II, 194; Flat. I, 41937; bregðasáttmáli OH. 7833. 7911; bregða kaupiVem. 920; bregða eiðum, trú sínni viðe-n SturL. II, 1332; Mar. 109633; bregðaheiti Alv. 3 fg. 9) sno, tvinde; gyrðillbrugðinn af hrossahári HeilaG. I, 53522. 10) bregðast, v. r. slaa feil, svigte, saaat Udfaldet ikke svarer til Forventnin-gen, at Tilliden bliver skuffet; bregð-ast e-m Nj. 37; Fm. II, 11. VI, 17;OH. 1951; þat mun eigi bregðast(dvs. det vil ikke slaa feil, derpaa kanman være sikker), at hann mun farinntil berserkjanna Fld. II, 52613. - MedPræp. á: bregða á e-t 1) slaa paanoget, begynde med noget: bregða ágaman, gamanmál Landn. 2, 13; Fm.XI, 151; bregða á hátt verra HeilaG.I, 46734; bregða á leik dvs. slaa sig gal (om Hest), Fm. XI, 280; bregða á ráðsítt dvs. give sig til at udføre sit Forsæt, Fld. I, 250; bregðast á e-t d. s. Fm.VIII, 59; Hænsn. 10. 2) slaa frempaa noget, lade falde Yttringer omnoget: bregðr á þat, at hann muni áhönd ganga Pr. 25827; brá á þat, athann mundi fara austr Fm. VIII, 59;- af: bregða e-u af e-u, af frá e-udvs. udmærke noget, gjøre det forskjelligtfra andet (jvf afbragð): þat bregðr afvexti hans frá öðrum selum Kgs. 41. 2) bregða af e-u dvs. afvige fra, ikkerette sig efter noget (jvf afbrigði 2):bregða af ráði, boði e-s Hænsn. 4;Flat. I, 13321 jvf 2; hann brá mikit afvenju annars ungmennis HeilaG. I,37926; ogsaa absol. bregða af dvs. visesig upaalidelig, Ljósv. s. 2691; Clar. 8&vl 7; er þat rétt varðveizla á (hjú-skap) ok samkváma at hvárt varðveititrúnað öðru ok við engan annan afbregði um líkam sínn HeilaG. I, 46616;bregðr nú af öðruvís dvs. gaar nufrem paa en anden Maade, Gyð. 5024;- í: bregðr e-m í ætt e-s dvs. en slægterpaa nogen, viser at han hører til hansSlægt, Flat. I, 33431; - til: 1) bregðae-u til e-s dvs. gjøre en Ting lig meden anden: þat bregðr mér til forellrisFm. VII, 64; ogsaa upers. bregðr e-mtil e-s dvs. en ligner, slægter paa nogen, Fld. III, 656; grátr sá, er nökkutbrá til bernskunnar Alex. 3. 2) bregðatil e-s = bregða á e-t 1: bregða tilGrœnlandsferðar, útanferðar Flat. I,430; SturL. I, 19634. II, 8022; nú rœrhón í móti þeim - ok lætr sem hónbregði til miða GísL. 4924; var þatmál auðsótt ok þá þegar er brugðittil brúðlaups Jómsv. 6018; - um: 1) bregða um e-t dvs. overgaa noget, Am. 51; 2) bregðast um e-t dvs. tvistes,være uenige om noget, GrG. I, 5026;GráG. 3354; - við: 1) bregðr e-u við(upers.) dvs. noget kommer tilstede, ind-træffer: bregðr undrúm við Flat. I,29031; bregðr kynligu viðr Heið. 26;ogsaa med Adv. istedetfor Dat. bregðrundarliga, kynliga viðr Nj. 41; GísL.83. 2) e-m bregðr við e-t dvs. en bliverstærkt bevæget ved noget, noget gjør et gri-bende Indtryk paa en, Flat. I, 19716 fgg;Laxd. 21; Eb. 63; Nj. 39. 44; Konr.5721; Jómsv. 7523 fg; láta verða við-brugðit dvs. tage Notitse af noget, GísL.43; bregða sér eller bregðast við e-t dvs.tage sig noget nær, lade sig anfægte deraf, Flat. I, 19830; SturL. I, 31129; HeilaG. I,26025; Fld. I, 285; Þorskf. 63; Fm. VII,227. 3) bregða við dvs. sætte sig i Bevæ-gelse til et eller andet Foretagende, Fm.VII, 171. XI, 40 (Jómsv.* 3412); Svarfd.282; Þorskf. 77; ogsaa bregðast viðd. s. Þorskf. 72. 4) bregða e-u við dvs.omtale noget, Nj. 8; Ljósv. 17; Bret.4 (11215); Þ.Jon 7; SturL. I, 19119. 5) brugðinn við e-t dvs. vant, duelig, skikkettil noget, Bp. I, 769; GísL. 51; Flat.I, 30023; VígagL. 1327; - yfir: bregðastyfir e-t dvs. overgaa noget, tage Luvenfra noget, MaG. 3215; Fm. X, 322 (Flat.I, 455).

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛒᚱᚽᚵᚦᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary