Brjóst

brjóst

brjóst, n. 1) Bryst, Overkroppens Forsidemellem Halsen og Maven; hyl vel brjóstþítt ok alla limu þína með loknumskildi Kgs. 848; E. tók hellustein oklagði fyrir brjóst sítt ok kviðinn Eg.78 (18728); látum (honum) á brjóstibreiða steina Hamh. 16; lagði okbiskup - mína hœgri hönd á brjóstmér ok játaði ek þat á mína vígsluok prestdóm at - Dn. VIII, 50 (7516);einhverr bóndi veinaði mjök er hannhafði mist konu sína, barði á brjóstitok reif klæði af sér ok vildi gjarnadeyja Fm. V, 122. 2) Diebryst, lat.mamma; ek greip í brjóstin á henniok reif þau bæði af henni niðr atbringuteinum Fld. III, 39224; jvf Mar.102915; þá fundust brjóstin af GróSturl. II, 16820; hafa barn sítt viðbrjóst Borg. I, 3; fœða barn á brjóstiSturl. I, 18137; vera á brjósti (om Die- barn) Stj. 42914; drekka brjóst dvs. die, Mar. 396 Str. 1813; hafa barn af brjóstidvs. ophøre med at give et Barn Die, Stj. 42910. 3) den mellem Brystet ogRyggen beliggende indre Del af detmenneskelige Legeme, som indeholder devæsentlige Organer for dets Liv; efmenn hrapa svá grepti, at kviðr berrþat, at önd væri í brjósti manni Grg.I, 93; tók sótt harða, ok var hættr svá,at andi var í brjósti hans at eins, enlíkamr hans var kólnaðr sumr Heilag.I, 25115; sem þá er hugr líðr or brjóstimanns at saman höldnum ok luktummunni Mar. 2816; spýit upp fyrst þvíólyfjani sem þér hafit innan brjóstsPost. 87513; heilagr andi helgaði brjóstúsaurgaðrar meyjar ok lét hana þannson geta er - Heilag. II, 26738; festar-mær guðs var heilög kristni framantil holdganar dróttins, en bruðkaupþeirra var gort fyrir brjósti sællarMaríu, er samtengðist manndómrinnguðdóminum Mar. 187; María barfyrir brjóstit guðs orð með holdi hulitPost. 86011 jvf 25. 4) Forstand, lat. pec-tus (jvf brjóstvit); vit hans er veittbrjóstinu (dvs. han er kommen til Sandsog Samling), en mál er honum bannatBp. II, 707; sá er mikit brjóst (= lat. multum pectus) hefir Thom. 662; svámikil vizka er skipuð í brjóst mannannaPost. 9019; minnigr ok glöggr í allrigrein til brjósts ok bœkr Thom. 3001;hitnandi ást í hjartanu - nógr klerk-dómr í brjóstinu Heilag. II, 8130. 5) Sjel, Sind, lat. mens; hitt hugskotiter fullkomliga hefir heiminum hafnatok sítt brjóst fyrir búit herbergi helg-um anda - -, ok er heilagr andi hefirinn gengit ok birt brjóstit, er þarjafnan friðr ok fagnaðr Heilag. II,35210-17 (jvf 35221. 28 fg); sýnandi þá hjar-taliga gleði er í brjósti býr Stj. 14132;svá vel sem þú talar til hans Parta-lopa, þá mun hann optarr mér í brjóstien þér dvs. i mine Tanker end i dine, Partalop. 316; féll - reiði - í brjóstkarli Mar. 10589; rennr öðrum þat optmjök í brjóst er á suma bítr ekkiFrump. LXXIII23; hinir er ekki beití brjóst um þann at særa, er - dvs. hvilkedet ikke gjorde ondt at saare den, som - Æf. 87134; einkanliga þá er ölbirtir brjóstit ok alla alvöru þar umPost. 50712; mun hann vera þrályndrí skapi sem faðir hans en hafa brjóstverra Sturl. II, 1255; brjósti heill dvs.vel tilmode, Mar. 56427. 6) Person,Personlighed? nú er sá dauðr er skuldátti at gjalda en hinn lifir er heimta á,þá kemst hann eigi til skuldar sínnarnema með váttum, því at engi skal eiðvinna fyrir brjóst hins dauða (dvs. naar ener død, kan der for hans Vedkommende ikkeanvendes Benægtelsesed), en erfingi skalþenna eið vinna þá er hann er full-tíða - at eigi var sú skuld svá at ekvissa; þá vinnr hann fyrir sítt brjósten eigi hins dauða Landsl. 8, 6. 7) hvad der tjener nogen til Værn ellerBeskyttelse, Brystværn; er sjalfr brjóstok hlífskjöldr kristni sínnar Hom.1332; aldri um aldr megu þér finnaþann er þvílikr styrkr sé eða brjóst ímóti úvinum yðrum Fm. X, 2353;býzt til forystu ok at vera brjóst fyriröllum Noregsmönnum Mork. 13732 (Fm.VII, 193); jvf Fm. VII, 26522; verabrjóst ok brynja fyrir e-m Klm. 542;Trist. 1; hafa nökkut brjóst (= nökkurnstyrk Flat. III, 3735) Mork. 897. 8) den forreste, fremste Del; þá sneri skip-inu í móti bárunni, ok er þeir voruí brjósti hennar, þá hrundi hón öllBp. I, 48411; lætr K. síga sína fylkingfram fyrir þá, ok hefr höggorrustuþegar brjóstin mœtast Bp. II, 704. 9) Begyndelsen (af noget); í öndverðubrjósti þess kvæðis setr hann þá dýrðar-ástúð, er - Post. 51127; sá prologussem hann frammi skrifar í öndverðubrjósti sínnar frásagnar Heilag. II, 5010. 10) Brystet, Enden af en Bygning (jvfgafl). Dn. IV, 82; brjóst kirkju mod-sættes kirkjuveggr Grg. II, 2169; leitupp á vegginn ok sá á fremra brjóstimusterisins því sem til vestrs var, einalíkneskju Mar. 69111.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛒᚱᛁᚮᛋᛏ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary