Brjóta

brjóta

brjóta, v. (brýt, braut, brotinn) 1) bryde,brække; brjóta spjót fyrir e-m Nj. 42;brjóta árar, stýri, Grett. 144; Fm. IX,307; brjóta bein Bp. I, 34637; brjótatennr or höfði manns GrG. I, 1481;brjóta fótleggi á e-m Hom. 15516;brjóta fót sínn Sturl. I, 25032 fg; pottinnbraut dvs. Karret gik itu, Bp. I, 80413;brjóta mann um stein Eb. 10; brjótae-n í hjóli se under hjól; brjóta sik áhals dvs. bryde Halsen, Mar. 105811; efá rennr rétt, brýtr á hvárskis land,þá - -; nú ef á brýtr af annarshvársjörðu, þá á sá á, er jörð átti, þá erhón braut Landsl. 7, 48. 2) opbrydeog derved aabne, f. Ex. haug Harð. 14(4216). 15; búr Sturl. I, 13233. 3) vedBryden frembringe noget; brjóta vegHkr. 309; brutu þar á (dvs. paa Far-tøierne) raufar ok sökktu niðr EG.27 (5430); brögð eru nú í brotin Æf.90114. 4) ved Sønderbryden eller Ned-bryden fordærve, tilintetgjøre, f. Ex.skurðgoð, blóthús Bp. I, 109; Stj. 391;kerrur ok vagna Stj. 50733; brenndiborgir en braut kastala Gyð. 2131; efþat (hof) skal brjóta eða brenna Flat.I, 39022; braut kirkju (upers.) Bp. I,3018; veiztu hverr brotit hefir skipþítt? Nj. 103; ogsaa brjóta skip medden Person som Subjekt, der lider Skib-brud: Flat. I, 36720; Vígagl. 24; brjótaskip í spán Eb. 29 (4918); braut skip(upers.) Nj. 103 (Bp. I, 1518); Bp. I,3020; verða brotinn dvs. blive skibbruden,Mar. 6849. 5) gjøre Vold paa noget,saa at det taber sin Magt og Indfly-delse; brjóta sínn vilja Flat. III, 24721;brjóta páskafrið OH. 1176; brjóta heitStj. 4728; treystist engi at brjóta þater hann bauð Ingv. 5 (152 a19); brjótalög OH. 11714; brjóta lög á e-m dvs.saaledes at en lider derunder, EG. 62;Hák.Iv. 24016. 6) forbryde sig i, vednoget. AKr. 134; fyrr en hann hefirbœtt þat sem hann braut Stat. 23213;vil ek gjarna allt þat bœta er ek hefimeð þik brotit Flat. I, 2015. 7) brjót-ast, v. r. bryde, trænge sig frem medVold eller Voldsomhed; áin brýtr sikaptr í fyrra farveg Bp. II, 3614; brjót-ast í móti miklu ofrefli OH. 3112;var fátt með þeim því at metnaðrbrauzt milli þeirra Bp. I, 63431; brjót-ast or böndum, húsi Frost. 3, 3; Fld.I, 88; brjótast á hurð (for at bryde sigind eller ud) Flat. I, 34223; Fm. VII,187; hann brauzt á skjaldborg Vil-hjalms Fld. II, 5404. - Med Præp.eller Adverb. af: brjóta af 1) ved Vold,ved Nedbryden eller Opbryden borttage,f. Ex. brú Fm. VIII, 331 &vl 1. 2) for-bryde sig, gjøre sig skyldig i afbrot, =brjóta 6; Rb. 110 (1973); Fld. III, 551;- á bak: 1) bryde, tvinge bagover,tilbage: mantu þat at ek braut þik ábak ef ek vildi Fm. VII, 119; brjótafylking á bak Klm. 196. 2) trænge iBaggrunden, tilsidesætte = brjóta 5;brjóta á bak ráð föður síns Herv. 22925jvf 3293; - í: brjótast í e-u dvs. be-møie sig med noget, Fm. IV, 77; Alex.139; Flat. I, 2159; - í milli: trængesig ind; fig. var með þeim G. oks. aldri fullr trúnaðr, brauzt þat ímilli at Gizuri þótti - en Sighvatiþótti - Sturl. II, 25312; jvf Bp.I, 63431 under brjóta 7; - mót, ímóti: brjótast í móti dvs. modsætte sig at gjøre noget, hvortil man søger attvinge en: brauzt hann í móti ölluafli at fara út Grett. 8424; - niðr:brjóta niðr dvs. nedbryde f. Ex. hús Fm.IV, 93; HeilaG. I, 3873; búð Sturl. I,2930; fig. brjóta niðr villu HeilaG. I,38629; ríki e-s Fm. IV, 84; brjóta sikniðr við jörðu dvs. bøie sig, lade sigfalde til Jorden (om Knæfald) Æf. 1036;- saman: brjóta saman 1) lægge sammen (mods. brjóta upp), f. Ex. skikkju,handklæði Nj. 113; Klm. 75; hleifPost. 3084. 2) forbinde, forene: a.greinir alþýðliga trú ok brýtr samanet forna lögmál ok et nýja HeilaG. I,479 jvf 13529; brjóta saman við e-nráðagerð Flat. I, 43727 (Fm. II, 226);- sundr: brjóta sundr, í sundr 1) sønderbryde, bryde i Stykker, f. Ex. silfr-ker Fm. IX, 482. 2) dele (jvf bryti)Gul. 86; - til: 1) brjóta e-n til e-sdvs. tvinge en til noget, f. Ex. til kristni,trúar Flat. I, 11929. 33021; konu tilsvefnis dvs. voldtage, Gul. 199; BorG.2, 13; GrG. I, 16413; - um: brjótastum 1) kaste sig frem og tilbage, tumlesig (jvf umbrot) Grett. 179; SE. I,112; Kgs. 3514. 2) anstrænge sig: erhann brauzt um ok blaðraði Hom.15517 (jvf Flat. II, 38729; OH. 25019);- undir: brjóta e-t undir sik dvs. under-lægge sig noget med Vold, f. Ex. land,pjóð Stj. 45525. 50725. - upp: brjótaupp dvs. bryde, rive op (hvad der ersammenføiet, sammenlagt, jvf brjótasaman) Karlsefn. 3 (Aa. 9718); Flat.I, 123; Fm. VI, 382. XI, 172; Sturl.II, 27013; brjóta upp stein (af Jorden)Mar. 6368 jvf 4; brjóta upp bréf Barl.1847; Bev. 21015; brjóta upp þili EG.46; brjóta upp búr, kirkju EG. 79;Fm. IX, 12; brjóta upp aptrbœtt lög-hlíð GrG. I, 265; brjótu upp hurðSturl. II, 25116; - út: brjóta út dvs.aabne med Vold: braut út Hvítá farvegþann er nú fellr hún Landn. 2, 1;var útbrotinn óssinn (dvs. det tilstoppedeUdløb) Bp. I, 31515; - við: 1) brjót-ast við e-t dvs. give sig i Kast mednoget, Herv. 2072 (39420); Heið. 41;Fm. XI, 396; ogsaa: give sig af, gjøresig Umage med noget Fm. IX, 46; Stj.41136; brjótast við m. Inf. d. s. Alex.901; HeilaG. I, 50131; Bp. I, 80112. 2) brjótast við e-u dvs. modsætte sig noget,Völs. 9418 (c. 7); Fld. II, 2817; Fm.IV, 233; hann á lag við hana en áðrbrauzt hón við svá, at í sundr rifnuðuhennar klæði Didr. 23715 (jvf brjótakonu til svefnis).

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛒᚱᛁᚮᛏᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary