Eðli

eðli

eðli, n. (ogsaa skrevet øðli Hom. 7925.15826; øþli Leif. 2713. 4337; Bp. I, 33530;/,o/þli Bp. I, 34222; /,o/ðli Leif. 230. 420) 1) Natur som er eiendommelig for etVæsen enten i Almindelighed eller i densæregne Stilling, hvori det kan befindesig; engla eðli Elucid. 6015; líkamligt/,e/ðli manns Elucid. 6130; þat er eigimanns eðli, at hann dreymi aldri Fm.VI, 19911; et óarga dýr hever kaldaraeþli aftr frá miþio heldr an fram Rimb.65 a28 (341); þat er arnar øðli, at hannflýgr hærra en aðrir fuglar &c. Hom.7925; þat er steingeitar eþli, at hónklifi í h/,e/(r)ra staþ en hón sé áþr &c.Rimb. 65 b23 (351); þeir géngu berserks-gang ok vóru þá eigi í mannligu eðli, erþeir vóru reiðir Eb. 25 (3825); þat þikkirmér ok með stórum meinum, at þú erteigi í öðli þínu sem aðrir menn Vatsd.37 (5924 jvf 5919 fg); bað þá þess mestbiðja - at vendirnir, er at gulli váruorðnir, ok steinarnir, er at gimsteinumváru orðnir, at þeir snerist aptr í /,e/þlisítt Post. 4623; sanna /,o/ðli guðs okeinka /,o/ðli er ei at vera Leif. 420;þeirra (dvs. Faderens, Sønnens og denhellige Aands) /,o/ðli er eitt ok allt itsama Leif. 230; hann líktist mannligueðli at öllu fyr útan synd Elucid. 11816;tók son guðs fullan manndóm á sik- ok gerðist einn i tvennu eðli &c.Elucid. 11610; þat øþli manndóms fórí dag til himins, er svá var fyrr viðmælt: jörð ertu ok skaldu í jörð faraLeif. 2713; þá sýndist allr líkami hanssnævi bjartari, sem þegar væri hanní eðli upprisudýrðar sínnar Heilag. I,60237; undruðust þeir, hví þat mundigegna, er jörðin ok dýrin ok fuglarnirhöfðu saman eðli í sumum lutum ok þóúlík at hætti, þat var eitt eðli, at jörðin-, önnur náttura er sú jarðar, at - SE.I, 410; þat sjám vér ok verða, at lyginsjalf kann verða góð af atburð, þótthón sé íll í sínu eðli Post. 8321; selr-inn mátti ekki eðli sínu halda dvs.beholde sine naturlige Kræfter, Bp. I,34222. 2) Naturen, Naturens Orden,Tingenes naturlige Gang; fara meðlíkindum ok eðli SE. I, 33820; þat erí móti náttúruligu eðli Mag.* 1326;jvf Landsl. 4. 1738; allt saurlífi mis-líkar guði ok þat mest, er eigi er íeðli Hom. 377; sjá jartein var mjök ígegn øðli Bp. I, 33530; þat sér hannok, þó at þeir höggist af hendr okfœtr -, þá ero þeir í annarri stunduheilir, en þat er Þ. hjó, þá var þateptir eðli Flat. I, 25511; sá blóð okvatn renna or síðu líkneskinu í mótiöllu eðli Heilag. I, 3109; útan allanáttúru ok eðli Heilag. II, 65718; jvfeðlislög, eðlisskapan, eðlisskepna, eðlis-skynsemd. 3) Avlekraft (jvf lat. natura,gr. , Folkespr. nattura seg dvs. til-fredsstille sin Kjønsdrift); getinn ánmannligu eðli eða fr/,e/i Post. 540; hannátti ekki barn því at svá segist, athann hafði til þess enga fýst né eðli(= öngva girnd Flat. I, 10624) Fm. I,117; kona mín hefir eigi eþli til barna-elþis Homil. 119. 4) Slægt, Herkomst, = kyn (jvf gsv. dyr at ædle och dyrareat gudhlikum lifnad Fornsv. Legend. I,4714; gek hann vidh æt ok ædle Fornsv.Legend. I, 5828); hvert er nafn þítt,ætt eðr eðli? Flat. I, 15029; segjamun ek til nafns míns ok til alls /av/þlisHárb. 9; Giffarðr var valskr at ætt okeðli Fm. VII, 5617 (jvf kvazt verakynjaðr af Vallandi Mork. 14720); danskrat øðli (= at kyni OH. 24629) Hom.15826; hér er ætt mín ok eðli - okvil ek biðja yðr ættarnafns sagde SveinUlfson paa Viborg Ting Flat. III, 27426;úvinr alls mannskyns, djöfullinn sjalfr-, er jafnan er gagnstaðligr mannliguœðli Fm. X, 30116. 5) saadant For-hold som medfører, eller udkræves for, aten Person kan være berettiget at regnes tilFaderens eðli 4, ætt eller kyn; eðli borinndvs. ægtefødt, født af en Ægtehustru (gsv.aþalkona), = aðalborinn (Eg. 9): þeirváro tveir menn eðli bornir, jafnir atætt, en újafnir at eignum ok skaplyndiOH. 8613 jvf 876; sá er son mínn hinnþriði (ambáttarsoninn Laxd. 23 (598.6018). 24 (6313) jvf 12 fg), at eigi ereðli borinn Laxd. 26 (6632). 6) = eldi(ved Omsætning af Bogstaverne l og d,ligesom aðal for alað se under alaðs-festr og K. Gislason i AnO. 1881s. 224 fg); meyjar eþli er at geta eigieþli af sér Rimb. 65 a31 fg; hón þóttistvera úhraust kona, ok þótti henni kviknathafa eðli sítt fyrir jólaföstu Mar. 15616.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚽᚦᛚᛁ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary