Efni

efni

efni, n. 1) Æmne, Material hvoraf nogetgjøres, Materie hvoraf noget bestaar; svá skildu þeir, at allir hlutir værismíðaðir af nökkuru efni SE. I, 1024;guð skapaði alla hluti af engu efniHeilaG. I, 6777; jvf Flat. I, 2977; þóat mannsins líkamr sé af mörgu efniskapaðr Barl. 1402; ek em görr afústyrku efni svá sem breyskr leirpottrKgs. 1166; jvf efnitré; efni garðbótaGrG. II, 9030; hinar sömu raddir okorð eru af hinu sama efni meðr öllumþjóðum Stj. 6718; línklæði skaltu látagera af góðu lérepti ok þó lítil efni íKgs. 6611; lítillæti ok leiðrétting veitirefni (lat. materiam) allra góðra hlutaHeilaG. II, 36410; jvf akrsefni, biskups-efni, bólsefni, brúðarefni, bœjarefni,frægðarefni, hleifsefni, kongsefni, konu-efni, konungsefni, mágsefni, mannsefni,munngátsefni, smíðarefni. 2) hvad derstaar til ens Raadighed, Midler, Gods,Formue; henni þótti mikit at missaþvílíks efnis (dvs. fjár) Sturl. II, 927.Ö. reið þegar at sjá yfir efni hans (dvs.om han ætti at annast ómagann fyrirfjár sakir) Sturl. II, 853; hafa sam-eiginligt efni dvs. Fællesskab i Formue, HeilaG. II, 3905. 3) Adgang til atgjøre noget, Mulighed eller Anledningdertil; réðu menn þá at gera trékirkju,er engi vóru efni á öðru HeilaG. II,18134; R. sá ekki efni sín á at gangaá mót birninum vápnlauss Krók. 1522;engi vóru efni annars Fris. 2759; segirÞ. þá, at eigi vóru setuefni dvs. at detikke gik an at blive i Ro, hvor man var, Sturl. II, 6223; lézt vilja sættast viðÓrœkju ok með því einu efni, at hanngörði um öll mál þeirra Sturl. I, 40525. 4) hvad der er at gjøre, hvad der skalgjøres eller lader sig gjøre; ek hefi míttefni (dvs. jeg har at gjøre) við hinn harð-asta mann HeilaG. II, 54410; ef þérvilit fara með öðru efni (dvs. Foreha-vende) Sturl. II; 887; er hann átti þarnökkura dvöl, þá snýr hann nauðsynþeirri, er honum þröngði þangat til,í þat efni, at hann vildi þar staðfestastHeilaG. II, 18439; hann hœfði svá til,at engi skyldi þat fregna, at hannhefði þar í meiri efni, en konungsvili væri til HeilaG. II, 3167; þat erekki til efnis dvs. det lader sig ikke gjøre, HeilaG. II, 14719 jvf 916. 5) hvad enhar at sige, fortælle; þryti mér fyrrstundin til frásagnar, en efnit til um-rœðu Barl. 508; talar um sama efni semfyrrum Fm. IX, 382; segir biskup ábótahvat efni þá var talat Sturl. II, 14110;segja nökkurir menn þvílíkt efni (dvs.Fortælling), at einn ágætr meistari varðfyrir konungs reiði HeilaG. II, 15314;byrja sítt efni Æf. 4850; nú er útimítt efni dvs. nu er min Fortælling tilEnde, Pr. 41123 jvf 37; HeilaG. II, 15337;K. sagði frá ferðum sínum, þótti mönn-um sér mikils vert um, hversu mikilefni þar vóru til seld Laxd. 45 (13229);hafði B. - ort flim um Þórð -, enþau váru þar efni í, at Arnora -hefði etit þann fisk er -, ok hefðihón at því áti hafandi orðit at ÞórðiHítd. 4213; var Þórolfi mart sagt fráþví, hvert efni þeir höfðu í um rógitEG. 14 (2710); veit ek, at ek hafi affluttrverit við föður yðvarn ok yðr af úvinummínum ok eigi með sönnu efni Sturl.II, 27129; ef þau fá eiðvætti af þeim,at hér sé ekki til efnis um þetta Dn.VIII, 1713. 6) Tilstand, Stilling, Om-stændigheder ved Sag eller Person, hvoridenne befinder sig, hvad der er for-haanden; E. spurði, ef þeir vildi manninnlausan láta, H. prestr kvað eigi þatefni í dvs. at det ikke stod saa til, Sturl.I, 4635; ef nökkut eru þau efni í, atþit sét þeir menn Mork. 65; G. komþá inn ok sá, hver efni í vóru Gísl.231; jvf Vatsd. 3 (522); Bp. I, 62411;Trist. 11 (628); sér hvers efni í erud. s. Band.* 636; nú munu íll efni ídvs. nu staar det vel ilde til, Flóam. 23(14429); jvf Trist. 11 (645); nú erueigi goðs efni í Mork. 9510; at þessuefni dvs. som det nu er, staar til, Sturl.I, 4065; við þetta efni d. s. Sturl. II,8628; görir hann í kunnleika allt efnitdvs. hele Sagen, HeilaG. II, 64334; ótta-lauss í öllu efni dvs. i alle Henseender, HeilaG. I, 7085; vissi allt hans efni dvs.hvorledes det stod til med ham i alleHenseender, HeilaG. II, 63719 jvf 63722;ek sagða honum spyrjanda efni göngumínnar dvs. Hensigten med min Gang, HeilaG. II, 29035; fylg mér ok mun eksýna þár annat efni dvs. noget andet,(lat. aliud) HeilaG. II, 54810; aldri síðanmunu þér fá jafnvænt efni við mikdvs. komme i ligesaa fordelagtig Stilling ligeoverfor mig, Sturl. II, 5724; kominní gótt, þungt, úvænt efni Klm. 40216;Bp. I, 8155; Gunl. 7; Þ. kvezt svá optmundu hætta verða í úvænt efni, efnökkut skyldi á vinnast um hans málSturl. II, 1518; leggjum vér várt efni(dvs. vor Sag) í guðs vald ok yðartDn. VIII, 11114; samharmaði hannþeirra efni HeilaG. I, 53422; þú segirhonum þat, er þú hefir heyrt af mínuefni HeilaG. I, 53827 jvf II, 63427;skipti sítt líf þaðan ífrá í betra efnidvs. forbedrede derefter sit Levnet, Mar.9301; hann vildi ekki skipast til betraefnis við hans áminningar Mar. 9353;er svá mikit lof þessa verks fyrir góð-yrkis efni, at - Æf. 10129; er þessihlutr kom til efnis dvs. da dette skede,Mar. 76426; berr þat til efnis at - dvs.det sker at -, Pr. 41017; gengr, kemrsvá til efnis at - dvs. det gaar saaledes til, at -, Mar. 2606. 3157. 104926;Æf. 913.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚽᚠᚿᛁ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary