Enda

enda

enda (ogsaa ende), conj. (som kunde synes opstaaet ved en Sammentrækning af enþá, men maa ansees som den ældre ogoprindelige Form, hvoraf Bindepartiklen en er udgaaet, og som nærmere en dette en svarer til ags. og eng. and, ght. anti,enti, mht. unde) og, = en, ok: 1) for-bindende 2 Led af samme Sætning, derstaa eller stilles i en vis Modsætningtil hinanden(jvf en 1); eigi nenni ekat hafa þat saman at veita Högnaenda drepa bróður hans Nj. 93 (14513);konungr mun eigi ragr vera enda eigisigrsæll Flat. III, 3659; ef þær erueigi fleiri en 4, enda eigi færri Grg.I, 5326; þá skal hann segja búum sínumtil enda á þingi Grg. II, 18522; verðrútlagr 3 mörkom við hvern þeirraþriggja, goðana 2 enda þann, erhann sagði í þing Grg. I, 13724. 2) forbindende flere afhængige Sætnin-ger, der høre med under samme Hoved-sætning; þat er ok, at lögsögumaðr erútlagr 3 mörkum ef -, enda eigo mennþá at taka annan lögsögumann, efþeir vilja Grg. I, 2109. 3) forbindende en følgende Sætning med en foregaaende i a) en længere Fremstilling, Udvikling,eller i b) en Fortælling af samtidige ellerpaa hinanden følgende Forhold og Be-givenheder (jvf en 4); a) sanna öðliguðs er ei at vera, enda hverrgi er viðhann festisk, þá verðr sá at eilífu íljósi ens eiliga ríkis, en þeir - Leif.420; sýnist þat jafnan -, at ek emfégjarn, enda man svá enn Nj. 67(10214); beið hann af því þínna atkvæða,enda mun öllum þat bezt gegna Nj.50 (7813); nóttin er eigi afliðin tillykta, enda er dagrinn eigi fulligakominn Mar. 58; innan ertu búin meðskyn ok -; enda hœfði þat, at svá værisú festarmær prydd, er ganga skal ífaðmlag sjalfs síns dróttins Heilag. I,46125; þar skal kveðja til 9 heimilis-búa - -, enda á at dœma at þvísem kviðrinn berr Grág. 671; ef þúfær eigi þetta band slitit, þá muntu eigihræða mega goðin, enda skulum vér þáleysa þik SE. I, 1121; mikit má kon-ungs gæfa um slíka luti, enda munmikill frami fást í ferðinni, ef vel teksttil Fm. IV, 12912; þá á sá beitina, erland á undir, enda er þá úheilagtengit ok heyit, ef þá er óhirt, enda á sá upp at lúka hliðinu, er beit á Grg.II, 9526 fg; austr skal taka arf várralanda næsta brœðri eða nánari maðr,enda er nú heimting til fjárins, hversulengi sem þat liggr Grág. 8815; skalhann þá segja til þess á mannamótum,enda varðar honum þá eigi við lögGrág. 17925; ef hvárrgi vil sœkja, þáá sök þá hverr er vill, enda skal lögsögu-maðr skipa - enda varðar þá hverjumfjörbaugsgarð, er - Grg. I, 21519. 22jvf 21529. 2448; Grág. 891. 942. 19. 1746.24010. 36810. 4315; ef maðr sendir konusína til þings, at -, ok eigo þauhandsöl hennar at haldast, enda svá(dvs. og ligeledes, = ok svá), þau er hónferr til skipa með kaupom þeirra atráði hans Grág. 1748; af honum hefirskepnan öll hafizt, enda mun hann ok(dvs. ogsaa) lúka öllu Homil. 16132; efþeir fara annan veg með því fé, en -,þá varðar fjörbaugsgarð, enda varðarok (dvs. ogsaa) fjörbaugsgarð þeim mönn-um öllum, er - Grág. 9310; nú beraþeir jafnlangt vætti hvárirtveggjo, endaero þeir jafnmargir, ok (dvs. da) skalsvá meta þá sem - Grg. I, 5730; núhefir maðr sveinbarn fram fœrt í œsko,ende verði sá maðr veginn síðan, þáskal - Grag. 13716; ef maðr fœrirmeybarn fram, - enda beri svá til, at- (jvf ef maðr selr ómaga sínn okverði hann aptreka, er við tók, þáGrág. 13223) Grág. 1379 jvf 7621. 13214.3058. 3404; Eg. 85 (21520); Vem. 2615;þótt maðr fœri fram - menn -, endaberist réttarfar síðan um þá menn, þáskal Grág. 13721; þat er nú ráð -at þú sœkir til þeirra (nl. gripa); nú,ef þú þorir, enda sér þú nökkut atmanni, ok sé nökkur dáð í þér -Flat. I, 17027; b) Hallgerðr var feng-söm ok stórlynd, enda kallaði hón tilalls þess, er aðrir áttu í nánd Nj. 11(1819); Ölvir var maðr málsnjallr okmáldjarfr, enda var hann vitr maðr okvarði allar þessar sakir fyr bœndrFm. IV, 2356; skorti nú eigi vist, enda(&vl ok) var drengiliga eptir sótt Fm.VIII, 3571; hann neitti því, ok kvazteigi vita, hverr Jesus var, enda gól þáhaninn Post. 2863; er hann hafði þettamælt, hvarf griðungrinn, enda sá hannþá hvergi meyna Mar. 1162; börðustþeir þar þá enn, þá féllo menn or liðiOdds, enda varð sekr hann Hœsna-Þórir Isl. 5 (820); af stundo sendascþeir gersemar á miþli, enda hélt friþrsá meþan þeir lifþo Isl. 7 (1216); þeirbrœðr hafa lokit vist ok drykk í jarð-húsinu, enda vóru þá liðnir 3 vetr Mag.1616; ek hafða tvau megin hans, endaþótti mér vera mundu okkarr slíkr munrí öðru Sturl. I, 3631. 4) tjenende somUdtryk for Overgangen fra Udtalelse tilOpfordring, fra Fortælling til en MandsOrd, der anføres, eller i Begyndelse afde Ord, som lægges en Mand i Munden,i hvilket Tilfælde Udtrykket maa opfattessom elliptisk, idet Partiklen knytter hansanførte Ord til andre som ikke ere an-førte eller til hvad han ikke har sagt men kun tænkt (jvf eða 7, en 5, okPost. 1033. 17. 31020); þú munt segjadauða mínn, en þat er til bóta, at þúmunt eiga slíkan brátt; enda tak núöxi þína Nj. 38 (5815); vera má, athann dugi oss vel héðan í frá; endaskaltu þessa ferð fara Mag. 1624; númun H. eigi þykkist logit hafa -,enda snúum nú eptir þeim Ljósv.2082; E. bað austmenn sína fara, þeirkváðust öngvar sakir eiga við Gunnar;enda þarf hér mikils við, segir Þ., erfjöldi manns skal fara at þrim mönn-um Nj. 60 (9413); þessi tíðindi kómutil búðar Snorra goða, at ÞorgilsHölluson var veginn; en hann svaraði:eigi mun þér skilizt hafa (dvs. du maatage Feil, have faaet en feilagtig Opfat-ning af hvad der foregik), Þ. H. munvegit hafa; maðrinn segir: (hvorledeskan du tale saa? jeg saa jo, at ÞorgilsHölluson var veginn) enda fauk höfuðitaf honum Laxd. 67 (19417). 5) indledendeen Sætning, hvori fremhæves noget, somhar Indflydelse paa, i hvilken Udstræk-ning den foregaaendes Indhold har nogetat betyde, har sin Gyldighed: a) og dogmed følgende Indikativ: ekki mun ekhalda til þess, at þú brjótir lög þín,enda eru þau ekki brotin, ef ek ersem einnhverr 18 vetra í framgönguFlat. I, 17317; er þat ok líkast, at þérsœkit með kappi, enda munu þeir sváverja ok munu hvárigir gera öðrumrétt Nj. 140 (22729); ágætt er hansfestarfé ok göfuglig er hans gjöf, endabyrjar svá miklum lítit (for mikitlítlum?) enda hœfði eigi svá lítilsverðum svá mikillar gjafar unna Heilag.I, 45529 fg; b) uagtet, omendskjøntm. følg. Konj. kona á sakir þær allar efhón vil reiðast, enda komi eigi fram leg-orðit Grág. 17620; ef nökkverr þeirramanna gengr (dvs. gaar om paa Betleri)at hans ráði, er nú var taldr, endaeigi hann fé til at fœra þá fram, þá- Grág. 10311; seg mér hvat til berr,at þú veizt fyrir óorðna hluti, endasér þú eigi spámaðr Flat. II, 2947;c) naar kun, m. følg. Konj. er (María)höfn ok landtaka öllum þeim, er íháskusamligu bylgjufalli veraldligshégóma hafa sítt mannkostafar and-liga lest, enda vili sjalfr iðrast ok ámiskunnar móður til fulltings kallaMar. 9510; legorðssakir allar skolusóttar vera et næsta alþingi, þar erkona er orðin léttari þváttdaginn ífardögum eða fyrr, enda sé aðiliinnan fjórðungs ok hafi þá spurt sökþá Grág. 1862; skal sá maðr fœra líktil kirkju -, enda eigi hann 2 hús-karla Grg. I, 1114; er hann skyldr atfylgja því til grafar, ef honum eru áðrorð ger, enda sé þat innan hreppsGrg. I, 108; ef skip hverfr ok sé ekkitil spurt á 3 sumrum, enda sé spurt afþeim löndum, er vár tunga er á, ok sváaf því landi, sem þeir fóro af Grág. 9415(Grg. I, 24423); fyr engan mun þori ekat vekja konunginn, en segja má ekhonum tíðindin, ef þú vill, enda vekir þúhann Fm. IV, 17030. Jvf. s. 328 b39.

Part of speech: conj

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚽᚿᚦᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary