Eyrir

eyrir

eyrir, m. (N. PL. aurar) 1) Øre som Vægt- enhed, = 1/8 mörk, 3 örtugar; hagldreif svá stórt, at hvert korn er þútókt upp, þá vá eyri Fsk. 624; jvfFm. I, 17518 fgg; gaf honum gullhring,er stoð 6 aura GunL. 7 (2283); gaf ekhenni eina gullbrazu, sem vegr halfanannan eyri DN. I, 5377 jvf 10. 14; þúskalt gjalda 12 aura silfrs Nj. 36 (548). 2) Øre som Penge eller Myntenhed, = 1/8 mörk, 3 örtugar GuL. 180; 3 auradœgr dvs. Dag som man under Strafaf 3 Ørers Bøde til Biskoppen er skyldigtil at helligholde ved Afhold fra Arbeide(GuL. 183; Frost. II, 28. 30 fgg) BorG. 1, 1420. 3, 194. 19; 3 aura mál dvs. Sag,Retssag som angaar saadan Helligbrøde,Frost. 2, 295 fg; eyris peningr dvs. enØre i Penge? EJb. 42613. 16. 20 fg 34; oprin- deligen mentes derved eyrir silfrs, se GrG.II, 1929 fgg, hvori det heder: í þann tíð,er kristni kom út hingat til Íslands,gékk hér silfr i allar stórskuldir, bleiktsilfr ok skyldi halda skor, ok verameiri luti silfrs, ok svá slegit at 60peninga gerði eyri veginn, ok var þáallt eitt, talit ok vegit. Da imidlertidSølvet kunde være mere eller mindrerent, nævnes særskilt eyrir brendr (=eyrir brends silfrs) GrG. I, 2394; DN.II, 248 (jvf IV, 21729); og da Myntenforringedes, opstode forskjellige Beteg-nelser af Øren, regnedes efter forskjelligeSlags Ører efter dens større eller min-dre Værdi: a) eyrir veginn (= eyrirvegins silfrs) Bjark. 133; GrG. II, 192;Frost. 6, 3 fgg; eyrir veginn silfrseða þat talt, er slegit er þá or eyriGuL. 327 (jvf eyrir silfrs 324, eyrirveginn 35 fgg), hvormed kan sammen- holdes det af GrG. II, 1929 fgg oven-for anførte og Frost. 10, 355; b) eyrirsilfrmetinn dvs. Øre Sølvværdi, = tolfalna eyrir, Fm. VII, 300 (jvf silfr-merktr eyrir Fm. VIII, 2703); se under silfrmetinn; c) sakmetinn eyrir (dvs. denØre hvorefter der regnedes ved Betalin-gen af Kongens Sagøre, og som varhalvt saa meget værd som silfrmetinneyrir) = 6 alna eyrir, eyrir lögeyris(GuL. 180) Fm. VII, 300; d) forngildreyrir dvs. Øre efter gammel Beregning (se under forngildr) DN. II, 338; e) eyrirpeninga? DN. II, 255; f) 6 alna eyrir(dvs. Øren af 6 Alen Vadmels Værdi)GrG. II, 19215; jvf mörk 6 alna eyris(dvs. Mark som indeholdt 8 Ører, hver af 6 Alen Vadmels Værdi) Fsk. 17; GuL.170. 306; Eids. I, 43. 45; g) 12 alnaeyrir GuL. 243; h) 9 alna eyrir Eids.I, 35. 40; i) 3 alna eyrir Harð. 10 (2812);Laxd. 88 (24371); SturL. I, 1371; DI.I, 31614. 4026; k) eyrir vaðmáls Bp. I,69916; l) skatzvarr eyrir? GuL. 911 jvfskattvarar eyrir GuL. 1987; skattvarreyrir GuL. 2513. 3) Betalingsmiddel som bruges ved Afgjørende af Mellem-værende, = verðeyrir; ef maðr mælirsvá, at þú skalt gjalda mér vaðmálok skilrað hann frá aðra aura (=annat fé L. 17 fg), þá nítir hann eigilögaurum, ef þat berr kviðr, at hannhefir eigi vaðmál til at gjalda GráG.21419; G. viðr gékk sik hafa í aurafirir jörðena Fjarmastaðer sjautjánmerkr forngildar o. s. v. DN. IV,28813; þó at só kunni til at bera, atþessar jarðir - kunni aptr at leysast,þá sé þegar aurarnar (dvs. de derfor ind-komne Penge, snúnir í aðrar jamn-margar ok jamgóðar jarðir DN. II,15423; galt G. þá þegar hvern eyri dvs.alt hvad han havde at betale, SturL. I,1372; góðr eyrir DN. I, 30418; í búi,smæri (dvs. smörvi), korni, klæðom okhestom ok aðrum forngildum eyri DN.I, 29525; í góðom ok forngildum eyriDN. II, 1545 fg; smœrgildr eyrir DN.I, 10939. 4) Eiendel, = fé. Kgs. 921;GráG. 22624. 22710. 24; setti hann sváauðgan (dvs. han blev saa rig), at hannvissi ekki aura sínna tal Mar. 8923;vil ek gefa þér viðr mítt ess ok öllmín klæði ok þar með aðra aura sváat þú sér vel haldinn af Pr. 42327;sá maðr, er brott fór frá föður sínumok eyddi aurum sínum Leif. 524 (Luc. 15, 13); haf allt þat af mínu fé, er þúvilt, hvárt þat eru lönd eða aðrir aurarVatsd. 13 (1420); lauss eyrir dvs. Løsøre, mods. fastr eyrir dvs. fast Eiendom: hvatstoðar þér nú m.? at hafa fyrirlátit féok frændr - lausan eyri sem fastan?HeilaG. I, 44215; lagði þar til allarskyldir sínar, lönd ok lausa aura Fris.820 (YngL. 12); jvf OH. 20938; mods. óðal: verðr hón aura arfi en hannóðla GuL. 1034 jvf 1038. 1042; flytjandieyrir = lauss eyrir Grett. 216; fríðreyrir = frítt fé (SturL. I, 12333), kvikfé:kveða á aura, hve marga hann skalgjalda - eða hve margir aurar skoloí gripum eða hve margir fríðir GrG.I, 12120; í góðum ok gildum kaup-manna ok búmanna eyri DN. III, 12719;norrœnn eyrir Ljósv. 1894; Hjaltlenzkreyrir DN. I, 10922. - Deraf: farar-eyrir, jarðareyrir, landeyrir, ómaga-eyrir, sakeyrir, sakareyrir, verðeyrir,víseyrir, öfundareyrir.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚽᛦᚱᛁᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary