Fá

fá

fá, v. (fæ, fékk, féngu, fenginn & fanginn;den ældre Infinitivform fanga (jvfganga) forekommer ikke, men derimodPræs. Konj. fangi ved Siden af fáiStj. 4115(jvf &vl) 12228) 1) gribe. Ghe. 18; H. komst at kirkju ok gat fengitkirkjustoðina SturL. I, 16118; R. fékkeinn steinn mikinn, ok fór upp á -,hann mælti, er hann kastaði, farðu(dvs. far þú) þar steinn! SturL. II,15314; Steinn smiðr fékk bolöxi SturL.II, 16229; gat hann fangit (= hand-tekit Stj. 3963) einn svein Stj. 3964;fá e-n höndum = grípa e-n höndum(Fm. VI, 21223) Mork. 4126; Bjark.13; umkringdr ok náliga fanginn afhestinum Post. 48725. 2) fange; feng-inn sem fiskr í neti, fugl í snöru HeilaG.I, 47522 jvf &vl; þá varð einn maðrhertekinn, en sá, sem hann hefði fengit(&vl fangit); - Stj. 6003; þá hafði greifiHenrik fengit Valdamar DanakonungFm. IX, 3241 jvf &vl; at Gunnarrværi fanginn þar til er B. frjálsaðihann Dn. VIII, 11410; jvf Stj. 63934;hvar sem hann yrði fanginn, þá bauðhann drepa hann SturL. I, 25119; þúfœrðir hingat pútu þá, sem fyrrumvar fangin sakir sínna íllgerða í öðrulandi ok réttliga til dauða dœmd Mar.110831. 3) indtage, erobre; er J. veit,at borgin er fangin af hans mönnumStj. 36523. 4) overvælde, faa saadan Magt over en, at han ikke kan beherskesig selv eller sit Sind (jvf fá á e-n);svá var Heðinn fanginn í íllsku Flat.I, 2805; fenginn fyrir kvenna ást Bp.I, 28215; hann var svá fenginn fyrirBlenzibly, at hann vildi ekki svara ossTrist. 3. 5) naa, faa fat paa; hugðusthafa fengit meginland Fm. VII, 114;at eigi fangi mik þar eða hendi nökkutíllt Stj. 12227. 6) opnaa, faa udrettet; = geta 4; fá uppgöngu Fm. VII, 21316.23428; fá ekki (nL. orð) af e-m Fm. VI,13510; SturL. I, 27124; især med Præt. Part. af Verber; eigi fær þar skip veritStj. 12325; fékk hann ekki kveðit Flat.I, 21434; bað hann þar fremja þat, erhann fékk fengit (lat. quae didicerat)HeilaG. II, 4809; hleypr hann á hesteinn, er hann fékk þrifaðan Alex. 811;jvf Vem. 923; engi knút fékk hannleyst SE. I, 14626; fá e-t veitt, sann-reynt HeilaG. I, 6305. II, 4614; ogsaa med Inf. munu þér fá at undirstandaDn. IX, 1333; fáir (dvs. ser til at I faa)undirstanda Dn. VIII, 11017; þegarvér fám nökkut merkiligt undirstandaDn. VII, 15317. 7) tilveiebringe; fékkhann mikinn fjölda manna ok lét brjótaBarL. 18424; fékk konungr sveitarhöfð-ingja þá, er honum sýndist EG. 52(10423); ogsaa med Gen., se fá tiL. 8) sættesig i Besiddelse af noget, erhverve, medog uden tilføiet sér, og med Objektetdels i Akk. dels i Gen.: fám oss ölteitinökkura Fm. VII, 1194; fær sér tré-lurk í hönd VígagL. 2321; nema hannfái sér bjargkvið GrG. II, 1025; fékksér sveitar ok gerðist íllvirki Post.45728; nú renna þeir á land upp okfá mikils fjár Flat. II, 1272; gáðu þeireigi at fá heyjanna Landn. 1, 2; hannvar ekki skald, ok han hafði þessarlistar eigi fengit Flat. I, 21435; fengitfé dvs. selverhvervet Gods, Frost. 9, 45.183; NL. I, 44719. 9) i Besynderlighed tage eller faa til Ægte, m. Akk. eller Gen. skal engi maðr fá frændkonu sínaskyldri en at fimta kné BorG. 1, 15;þær eru konor 7 -, ef hann liggrlegre eða fær fangi BorG. 1, 151 jvf2, 11. 3, 8; fá konu, fá sér konu BorG.1, 73. 3, 51; skal eigi maðr fá frænd-konu sínnar skyldri &c. BorG. 2, 61.3, 6; ef maðr fær guðsifju sínnar BorG.3, 615; ef maðr festir sér konu, þá hafihann fengit hennar innan þeirra 12mánaða nauðsynjalaust Frost. 3, 121;hann nam af Ymislandi Amu Ymis-dóttur ok fékk síðan Herv. 2042; B.hafði þá fengit Gunhildar EG. 56 (118);at ek munda fá þín, Hallgerðr! Nj. 13(2410); betr er þá sét fyrir kosti systurmínnar, at þú fáir hennar, en víkingarfái hennar at herfangi Vatsd. 3 (87). 10) undfange; svá at eigi fái ær við (nL.hrút) þótt blœsma gengi GrG. II, 15616;m. Gen. fá burðar, lambs Stj. 9711; SE.II, 18. 11) give, skaffe en noget, medAkk. & Gen. fékk þeim ok afhendi séreinn garðinn í R. Dn. III, 707; fá mérleppa tvá or hári þínu Nj. 78 (1164);ekki líkar mér annat, en þú fangir mérþessa konu til húsfrú Stj. 4115; Kristr- fékk oss dœmi, at vér fylgðim hansfótsporum HeilaG. II, 51911; fái þérfestu konungi þá, er honum líki OH.11938; þá er ek hafði látit mínn hestok hann fékk mér hestinn Didr. 3382;vil ek fá þér Húna her til, at þú fáirþítt ríki Didr. 2378; fær honum allrahluta vel þeirra, sem hann þyrfti athafa Post. 4287; þaðan af fékkst honumdygðar HeilaG. II, 536 jvf 53538 fg;má hann ok vera konungr af sínuskaplyndi, ok er þess vel fengit Fm.VI, 38912. 12) volde en noget, frem-kalde en Sindsbevægelse hos en, foraar-sage ham en Lidelse; m. Akk. fær þeimþetta mikinn ótta Gyð. 4020; þá fékkþeim mikla ógn Klm. 34713; men almin-deligvis m. Gen. sjá atburðr fékk öllummikils ótta HeilaG. I. 4820 jvf 5130;sá hlutr, er mikillar hrygðar fær biskupiHeilaG. I, 397; jvf Flat. I, 11538; sáeinn hlutr skorti hann, er - fékk hon-um mikillar hugsóttar ok angrsamraráhyggju BarL. 229; jvf OH. 781; optfær hlœgis - manni heimskum magiHm. 19; hvat er þess vorðit i ferðþínni, er þer fær nú hlátrar DpL. 3115;þat fékk sveininum svá mikils (dvs. gjordesaa stærkt Indtryk paa Drengen), athann féll í öngvit Fm. VI, 230; bisk-upi fær þetta mikils dvs. tog sig dettemeget nær, HeilaG. I, 3916; ogsaa medmjök istedetfor mikils f. Ex. þá færÞorbirni svá mjök, at hann grætrHrafnk. 1310. 13) saa noget som en Følge eller Frugt af andres Virksomhed eller Skjæbnens Tilskikkelse, hvad entendette er et Gode eller et Onde; fá e-t meðerfðum NL. I, 44718; fá bót e-s Fm.VII, 25111; fá góðar viðtökur OH. 9429;fá e-s vináttu Flat. I, 37919; fá banaOH. 7314; fá úsigr Flat. II, 1765. 14) fást v. r. være i Stand til ogkomme vel fra en Gjerning (jvf fenginn);þikki mér þat nú reynt, attu fáist ekkivið mik at tefla MaG.* 237. - MedPræp. & Adv. á: 1) fá á e-u = fá 1,fá í 1: faðir Móða fékk á þremi Hým.24; kom skipit upp ok svá mennenerflester lífs ok kómosk nekkverer ákjöl, en flester féngo á hann ok bóþohann tœnaþar ferjomannenn, ok fór þáí kaf allt saman Bp. I, 3558. 2) fá áe-n = fá 4: opt fá á horskan lostfagrirlitir Hm. 92; láta e-t á sik fá dvs. tagesig noget nær, Nj. 50 (7915); drykkrfær á e-n dvs. beruser en, Kgs. 388; Fm.VII, 1544; Stj. 42827. 3) fást á e-n dvs.bryde sig ind paa en, Flat. I, 50716(Fm. I, 154). - af: 1) fá ekki af e-udvs. intet opnaa af hvad man søger: Þ.brauzt nú til heraðs af nýju ok fékkekki af heraði SturL. II, 2486; þettamál fluttu G. ok svá -, ok féngu ekkiaf Bp. I, 3615. 2) fá e-t af (e-u) dvs.vederfares noget: er þeir höfðu bariztskamma hríð féngu Strandamenn afverra ok gáfust upp SturL. II, 251. 3) fá af sér m. Inf. dvs. bekvemme sig tilat -, SturL. I, 2085. 4) fá ekki (nL.orð) af e-m se under fá 6. - at: fá ate-u dvs. gjøre Forberedelse, tilveiebringedet fornødne til noget (jvf efna til e-s):fá at blóti, seið Fm. I, 239; YngL. 17(Fris. 116); fá at brúðlaupi, veizlu, sam-kundu &c. Didr. 20711. 20814; HeilaG.I, 2323; er brúðlaupsstefna kom okfengit var at fjölmenni miklu HeilaG.I, 27617. - fyrir: fá e-t fyrir e-m dvs.vederfares noget af en, f. Ex. mát MaG.1035. - í: fá í e-t = fá 1, fá á 1; forð-uðu fingrum, féngu í snœri, skutuskarpliga Am. 42 (44); hann fékk íöxl konungi Fm. VIII, 75. 2) fást íe-u dvs. give sig af med, indlade sig paanoget: fást í kaupferðum HeilaG. II,1353; segir hann ljúga ok fást í rógifyrir höfðingjum Klm. 5524; H. leit-aði þá, ef s. vildi í fást við ÞorvaldFlat. I, 37931; er ek hafða svá lengií þessu fengizt at koma inn i kirkjunaHeilaG. I, 48810; fékkst K. ok í atflimta hann Flat. I, 50711. - til: 1) fá e-t til dvs. tilveiebringe noget (i et vistØiemed eller til et vist Brug jvf fá 7,tilfang): Am. 92 (94); er konungs jörðskyld til at fá (Materialier) til skips (somskal bygges) GuL. 3062 fg; féngu menntil at ryðja skip sítt Nj. 105 (16321);OH. 3128. 499; ek skal fá mann til atbiðja hana Frs.. 881; ogsaa m. Gen.fá e-s til f. Ex. var kirkja gör okkennimanna til fengit Post. 31425. 2) fá til e-s dvs. gribe efter, tage fat paa:œrr ertu, sagði hann, ok fékk nökkutsvá til hans ok mælti harðliga viðhann SturL. I, 2412; lét hann búa skipok fá til vaskligra manna (&vl vask-liga menn) Konr. 4744. - út: fá e-t útdvs. udlevere noget, Dn. III, 7017. -við: 1) fást við e-t = fást í e-uHeilaG. I, 48839. 2) fást við e-n dvs. givesig i Kast med en, have med en at gjøre,f. Ex. H. segist þá vilja - fást eigivið fjánda þenna Harð. 15 (459); þúbeiðist svá margs, at eigi má við þikfást Frs. 9311. 3) fást við e-n dvs. bry- des med en, = taka fang við e-n SE.I, 1604. 6; hitt var ok mikit undr umfangit, er þú fékkst við Elli SE. I,16414.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚠᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.