Fé

fé

fé, n. (G. fjár) 1) Fæ, Kvæg, = kvikfé,ganganda fé, lat. pecus (G. pecoris).GráG. 48417. 48514. 4864 fg; Landsl. 7,38 i Overskriften, medens i selve Textenbruges Ordet fénaðr; herunder indbefatte-des ikke alene Smaafæ, Hornkvæg og Heste,men i det mindste tildels ogsaa Trælle:þat skal vera halfgilt fé, er fé spillir féhorns, hófs ok þræls Frost. 5, 18 (jvf denordamerikanske Slaveholderes Udtalelse: menial is not a man); hann (nl. híðbjörn)eirði hvárki mönnum né fé Grett. 502;gæta fjár Laxd. 52 (1549); fara at féLaxd. 52 (1602); for større TydelighedsSkyld betegnedes Kvæg eller Fæ udtrykke-ligen som ganganda fé i Modsætning til dautt fé, liggjanda fé (jvf gsv. ganganz-fæ Schlyter 221 a, gd. thæt fæ er üuirtherskildin ma ganga Vald. sjæl. Lov3, 13): Fm. III, 7815; Krók. 29; Laxd.31 (7815); Stj. 19033; átti mart gangandafé bæði naut ok sauði ok annan búsmala Vatsd. 15 (2620), eller som kviktfé Dn. I, 6315. 22; mærkes kan Udtryk-ket: thet lagh i audhn under fee okfola Dn. III, 9225 (Aar 1478). 2) Gods,Eiendom i Alm., lat. pecunia; maðrskal eigi selja fé sítt dýrra á leigo, en10 aurar sé leigðir eyri til jafnlengdar,hvatki fé sem er GráG. 2137 fg (GrG.II, 1403 fg) jvf 2145 fg. 2158. 10 fg 27. 2254 fg;eiga fé í kaupferðum Kgs. 913; lögðuþeir í haug með honum alvæpni eneigi fé annat Flat. I, 6210; steyptisilfri ofan á skjöld sínn -, þeir litoáum stund, þá spurði Karl, hvernigLeifi sýndist féit OH. 15713; lát miksjá, hvárt fé þetta (þrjú hundruð silfrs)er svá mikit ok frítt sem þú segir,hann steypnir nú fénu í kné henni Gísl.644. 6 jvf 23; hón (nl. skemman) var fullaf varningi; þetta fé bauð Helgi alltvið farminum, sem þar var inni Flat.II, 7513; Þ. hefir sett út þann inn einagrip, er hann átti svá at fé tœki dvs.den eneste Eiendom han eiede, som kunde have Pengeværdi, Bp. II, 63616; þiggþat, fé er í því dvs. det er Ting som har Penges Værd, Fm. VII, 19719 (Mork.2019); verða sekr um fé dvs. blive dom- fældt i en Sag, der angaar Penge, GrG.I, 883; en ef fé þat geldz eigi þarGrG. I, 885; bera fé í dóm dvs. anvende Penge til at bestikke Dommerne, forderved at faa Indflydelse paa den Dom, som skal afsiges, Band. 208; bera fé áe-n dvs. ved Gaver søge at paavirke en: p. bar fé mikil á ríkismenn - okbað þá gera ófrið mikinn kristnummönnum Post. 14618; meta e-t fjár dvs.tage sig betalt for noget: aldregi mathann fjár lækning sínn Bp. I, 64332jvf 6455; taka fé á e-u d. s.: þeir eroselendr í musteri, er fé taka á guðsþjónostu ok halda siðlætisnafn til fé-vaxtar Leif. 733; taka fé til höfuðs e-sdvs. lade sig betale for at dræbe en: dómandi hefir tekit fé til höfuðs þeirraHeilaG. II, 3120; gefa fé til höfuðs e-m dvs.yde Betaling for at man skal tage en af Dage, Ljósv. 3241; gefa konu til fjár dvs.bortgifte en Kvinde saaledes, at man der-ved søger at berige sig: hón var gefintil fjár Birni Nj. 149 (25735); jvf Flat.II, 39510; afla sér fjár dvs. erhverve sigFormue, lægge sig noget til bedste: þathafði verit mikill siðr í Noregi, atlendra manna synir eða ríkra búandafóro á herskip ok öfluðu sér svá fjárOH. 1902; jvf Vatsd. 3 (719); Vem.286; Band. 52; grœða fé Band. 52; tekrhann nú at hafa vel fé dvs. han bliver nu en formuende Mand, Band. 54; eigavel fé Nj. 47 (7224); ógrynni, orgrynnifjár dvs. bundløs Formue, Herv. 3252;OH. 2418; ágirni fjár dvs. Pengebegjær-lighed, Hom. 367. 10313; skal þér heimiltallt þat gótt, er ek hefir til at veitaþér, hvárt sem þat er fé eða fulltingSturl. II, 10927; hefir hann fyrir görthverjum peningi fjár síns Gul. 76;fyrir gera fé ok fjörvi dvs. forbryde Livog Gods: sá skal hafa fyrir gjört féok fjörvi, er - Nj. 115 (19128); rænae-n fé ok fjörvi Sól. 1; senda þau þáorð - öllum þeim, er í friði vilja hafafé sítt ok fjör, þá skyldu allir koma tilmóts við Kolbein Sturl. II, 469; ek vilhafa fé þitt ok fjör, segir Oddr Fld. II,53224; er fé fjörvi firr dvs. det liggeren nærmere at frelse sit Liv, end at beholde sit Gods, Nj. 84 (12420); fé er bezteptir feigan Gísl. 624; dautt fé mods. kvikt fé, ganganda fé se under dauðr;liggjanda fé d. s. Gods, Liggendefæ, Dn. VII, 10023. 26; úvandat fé dvs. sim-pelt Gods, = úrífligt fé, Band. 368 jvf 21. 28;frítt fé = fríðr eyrir, kvikt fé: þat varallskonar fé, bæði frítt ok úfrítt Sturl.I, 12333. Plur. fé dvs. Eiendele, = fjár-hlutir: gótt er at gefa fé sín fyr guðssakir þurföndum Homil. 1216; skolomenn fé sín þar (nl. at féránsdómi)heimta, þeir er átt hafa at honum GrG.I, 881; jvf bera fé mikil á e-n Post.14618 se ovenfor.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚠᚽ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.