Fœra

fœra

fœra, v. (rð) 1) sætte noget i Bevægelse,give det Fart, saa at det farer afsted (jvf fara 2); H. fœrði stein mikinn atJóni Skíðasyni, ok kom á bringunaSturL. II, 7332; ef hross þau fœramann af baki (jvf fara á bak), erannarr maðr ferr með Grg. I, 15517;Ögmundr fœrði við síðuna ok beitekki á Korm. 63; hann gat fœrzt þarat, sem öx ein þeirra lá, ok fékk snúitupp egginni, fœrði hann þar við bakitFm. VI, 1520; E. var bundinn við stafeinn, bæði hendr ok fœtr -, E. fœrð-ist við stafinn til þess, er upp losnaðior golfinu Eg. 46 (917); fœrast á fœtrse s. 468 a23 ; óttast hann mjök okfœrist sem fastast út at múrnum Mar.116929; fig. sem aldr fœrðist yfir hannVatsd. 1 (18). 2) føre fra Sted tilandet, transportere, = flytja 2; fœrði(= flutti L. 17) allt til skips þat, semRútr átti Nj. 2 (425); ef hann tekreina hverja þá hurð ok hefir brott,þá skal hann aptr fœra LandsL. 7, 104;fœra lík til kirkju, í úthús Grg. I,10 fg; GuL. 231. 6. 11; grófu upp þennaklerk -, síðan fœrðu þeir klerkinn,ok grófu, sem vert var, millum annarraklerka Mar. 1464; hann skal sjalfr fáhúðir til at bera bein í, ok eyki atfœra Grg. I, 135; tók af hestum okfœrði þá (nL. hestana) í Arnarár gilLjósv. s. 2703 ; s. - biðr dótturhans (nL. jarlsins) til handa Palna -,þær verða málalyktir, at jarl heitrdóttur sínni ok skal fœra heim konunaJómsv. 5934; m. Dat. skulum vér sendayðr með Osmundi gullsmið smá rakka-, því at eigi syndist oss, at sveinn-inn mætti þeim makliga ifuir land atfœra DN. VIII, 1159; fœra e-m e-t dvs.føre, bringe noget til en i den Hensigtat give ham det, for at han skal havedet: svík mik þá eigi, ef ek fœri þérvatn í hjálmi mínum GunL. 12 (2696);fœrði honum þegar hornit fullt Eg.44 (852); hafði Þórolfr heim margadýrgripi ok fœrði föður sínum okmóður Eg. 1 (222); fœra þeir konungiherfang þetta allt Jómsv. 5921; veitek, at þér munut fœra mér höfuðhans - ok svá marga dýrgripi Eg. 21(396); nú skaltu - fœra konungi höfuðþítt ok taka um fót honum Eg. 62(14327 jvf 14415); jvf Fm. X, 2619;vildu þeir fœra Sanctolo naut oksauði, es þeir tóko at hernaði, enhann - beiddi þá heldr, at þeir fœrðiguði góðan vilja Heilag. I, 33238; fœralof guði Heilag. I, 66218; hest mínnskaltu taka ok - fœra barn þettavestr í Hjarðarholt Þorgerði Egils-dóttur, ok bið hana fœða upp með leyndGunL. 3 (1992); fœra e-m ómaga meðeið Grág. 1111. 5. 12. 15. 19. 22 fg. 11212 fgg;Þorvaldr fœrði ómaga þingmanniHrafns, sá fór at finna Hrafn, okbað hann af sér flytja ómagann SturL.I, 17815 jvf 1808. 3) mundtligen frem-føre hvad man har at sige en (e-me-t), = flytja 3 og 4 (jvf fœra fram 4);vil hann aptr stunda til sínnar frú okfœra henni sítt örendi Mött. 334; fœrae-m kvæði (jvf flytja fram kvæði, flytjakvæði GunL. 7 (2228. 2318). 9 (2367 fg 10. 17.2377)) GunL. 8 (2296. 2315). 9 (2359); fœradrápu SturL. I, 35122. 4) føre en til- vands fra et Sted til et andet (jvf far4), = flytja 1; er tíðamenn kómu atánni (nL. Nið), þá var ferjumaðrinn farinntil tíða, en er þeir kölluðu til farnin-gar, þá reri maðr í mót þeim í kuflisvörtum, hann lét síga hattinn fyrirandlit sér, fœrði þá yfir ána, er til tíð-anna fóru; en er þeir kómu yfir, þátók til orða ein gömul kona, er iförinni var, ok mælti hljótt við kufl-manninn: mikit lítillæti hefir þú, kon-ungr! lýst við oss, er þú fluttir ossyfir ána Flat. III, 2468. 5) flytte, =þoka; fœra kirkju Grg. I, 1224. Eb. 65(1244); báðu Sandvinjarmenn, at Steins-menn skyldi fœra naustin þannig, semnú er DN. XI, 720; sá hann, at fœrðrvar garðrinn ok gengit á hans hlutVígagL. 726; fœra landsmerki eða skógarok engjamerki Grg. II, 8222 fg; kon-ungsdóttir fœrir nú sæti sítt ok þauHárekr ok setjast þau útarr á bekk jafn-nær hvárumtveggjum Fld. II, 5476; fœrabú sítt Bp. I, 2620 jvf Nj. 153; fœrabygð sína se s. 218 b54 fgg; fœra heimilisitt Grg. I, 12822; þenna vetr bjóÓlafr Þórðarson at Borg, hann hafðiþangat fœrt sik um várit or HvammiSturL. I, 3473; om saadan Flytning af en Termin, hvorved denne udsættes, hen-sættes til et fjernere Tidspunkt, = fœrafram 1: en er at eindaga (= at nefn-dum degi se L. 36) kom, ok gyðingrinnheimti fé sítt at honum, þá bað hann,at fœra (= þoka Heilag. II, 4229)skyldi eindagann, ok hét at gjalda alltsíðarr Heilag. II, 3840 jvf 392; fimnætr skolo dóma í mellom vera, nemasú fimt bere á helgan dag, þá skalfœra á virkan dag GuL. 26639. 6) for- andre; Íslendingar höfðu fœrt lög sínok sett kristinn rétt OH. 12522; efmenn eigo kaupafé, ok á hverr at fœramark til síns marks Grág. 2308. 7) over- sætte (fra et Sprog paa et andet);fœrði Simachus biblo or ebresku ígirzku Flat. III, 48229; þetta bréf ersvá or latinu fœrt Post. 48940; jvffœring. - Med Præp. á: fœra lög áe-u dvs. gjøre noget til en med gjældendeLov overensstemmende Sag: K. lagðiþat til, at jarl skyldi fœra lög á því,at jarlar höfðu tekit óðul öll í erfðeptir menn, en erfingjar leystu tilsín Flat. II, 46330; fœra fé á vetr dvs.sætte Kvæg paa for Vinteren, til Vinter- fodring, Grg. II, 1539; fœra á e-n dvs.gjøre en Bebreidelser, dadle ham (= leitaá e-n OH. 22218), Fm. V, 9030. - af: fœra e-t af e-u dvs. bortskaffe noget fraen Ting, et Sted, et Forhold, saa atdet ikke længere der er at finde: nú vilhann eigi af jörðu (ótekinni) fara, þáskal jarðeigandi stefna honum þingok beiða bœndr liðs at fœra hann afjörðu sínni LandsL. 7, 114; ef hús setrá eða svalir yfir eitt hvert þetta héðanaf, gjaldi mörk silfrs ok fœri hús afinnan fimtar ByL. 6, 413; ætla ek -,at fœrast skal af tvímæli (dvs. at derikke længere skal være to Meninger om),hvárt sannara er, at þú sér maðrsnjallr ok vel hugaðr, eða sé hinn veg-, at þú sér eigi snjallr Ljósv. 1665;fœrði af hendi gjöldin Halldórr O., envið tók Leiðar-Ormr SturL. I, 19930.- at: 1) fœra e-t at e-m dvs. lade nogetvederfares en, tilføie en noget til hansSkade eller Ulempe (jvf fara at e-m 1);þar var maðr sá, er skömm fœrði atþeim ok aldregi drakk svá, at eigisegði hann sik þyrsta Eg. 44 (8516):kom þá upp, hverja slœgð enn kristnimaðr hafði fœrt at honum með slœgðsínni Heilag. II, 4330; konungr - kvaðenga slíkt hafa at sér fœrt (som nu var ham vederfaret) Mork. 10826. 2) fœraste-t at dvs. foretage sig noget, = hafast e-tat (jvf atferð 3, athöfn 1): megum viðekki at fœrast, nema - Fm. VII, 22023jvf 24317. 26521. - frá: fœra e-t fráe-u dvs. borttage noget fra noget: fœraprest frá kirkju dvs. afsætte en Prest fraBetjeningen af en Kirke, ved hvilkenhan har atseta (mods. ráða presti tilkirkju), Borg. 1, 122. - fram: 1) fœrafram (tíma, eindaga o. desl.) dvs. rykkeen sat Termin længere ud i Tiden, saa atden gaar over paa et fjernere Tidspunkt (= fœra 5): kaupmaðr fœrir framtímann, svá (at) seinkast útlyktin Heilag.II, 13515. 2) fœra e-n fram dvs. under- holde, forsørge en med det fornødne tilLivsophold, Grág. 1124. 1369. 17. 22 fg. 1497. 9; Bp. I, 3491; LandsL. 5, 23. 3) fœra e-t fram dvs. udføre, fuldføre,fuldbyrde: þeir fœrðu þá sýslu frammeð svá miklum guðs krapti, at -Heilag. I, 39112; fœra fram sœri GuL.317; fœra fram sókn, vörn (jvf sóknskal fara fyrr fram hvers máls, envörn Grg. I, 682) Grg. I, 6825, 691. 3;þat verðr þess manns bani, er vörnfœrir fram fyrir brennumálit (jvf verjamál 22218) Nj. 139 (2231); skal hannkveða, at ek fœri vörn fram fyrir mikhér í dóm þenna Grg. I, 8119. 4) sige,komme frem med noget i sin Tale, fore-drage, forkynde: ef nakvarrir vilja þatfram fœra, at allt sé eitt þat, es Ma-theus kallaþi hér dogorþ, ok þat, esLucas nemndi þar nottorp Leif. 7727;er Timotheus hafþi kenningar framfœrþar 2 misseri ok 3 mánoðr Heilag.II, 28015; til framsögu sakar sínnarok sóknargagna þeirra allra, semhann hugði fram at fœra Nj. 143(23216); vóru þá fram fœrðar (= upp-sagðar se Grg. I, 9519; bornar framSturL. I, 6229; jvf mæla syknu SturL.I, 2325) syknur manna SturL. I, 6121. 5) udtale, lat. pronunciare: samstafaer samfyllilig stafasetning með einumanda ok einni ljóðsgrein ósundgreini-liga samansett ok framfœrð SE. II,823. - í: fœra e-t í e-t dvs. ved sinVirksomhed gjøre, at noget kommer indi en vis Omgivelse eller Stilling: lagðisthann þá at þeim manni, er bezt varsyndr, ok fœrði hann þegar í kaf (dvs.dykkede ham strax under Vandet) ok héltniðri um hríð Flat. I, 3111; ekki vilek fœra þat í hljóðmæli (dvs. gjøre dettil noget, hvorom der ikke maa taleshøit, &vl gera þat at launtali), er mérer í skapi Nj. 34; fœra sik í ætt e-advs. bevise, godtgjøre, at man virkelig til-hører en vis Slægt: hón - hafði skírtsik ok fœrt sik í föðurætt sína SturL.I, 35714; vilda ek þess at biða, at þúfœrðir þik með skörungskap í þínaætt VígagL. 688 ; fœrðu BreiðbœlingarLopt í (dvs. gjorde L. til Gjenstand for)flimtan SturL. I, 24513; fœrast í auk-ana dvs. iføre sig sin hele Kraft, se under auki 6. - niðr: 1) fœra e-n niðr =fœra e-n í kaf (se L. 37 ovenfor), Laxd. 40 (1688); Fld. II, 54524. 30. 2) fœrae-t (Sædefrø) niðr dvs. saa: s. hafðiá várum starfa mikinn ok lét fœraniðr ofa mikit sáð Flat. II, 51221;fann einn stað, er honum þótti hœfi-ligr sæði niðr at fœra Heilag. I, 8519.- sundr: fœra e-t sundr dvs. splitte, dele, kløve; fœr þú eigi verr í sundr(eldiviðinn), en ek hefi heim fœrt Grett.17819; fig. ætla ek, at þú munir heldrsundr fœra sætt vára Klm. 49011. -til: 1) fœra e-n til e-s dvs. lede, føreen til noget, som han derved kommertil at antage, tilegne sig: fœrði Danitil kristni bæði með blíðmælum okógnarorðum Fm. XI, 4088. 2) fœrae-t til e-s dvs. gjøre en Ting til noget,som den derved bliver, eller ansees forat være: eigi má til þýfðar fœra (efmaðr lætr af búfé þat, er hann hefirleigt at öðrum manni, svá at búumþikkir nauðsynjalaust), nema leynt séGrág. 23818; nú lætr hann af fé þateða -, er eigi ero þeir andmarkarat, þá er þat gørtøki, ok fœrir tilmeira máls, ok varðar skóggang Grg.II, 15314. 1542. 11; jvf Grág. 2308 under fœra 6 s. 529 b1 fg - undan: fœrastundan e-u dvs. frigjøre sig for noget: nú segir hann (nL. den Træl som erbeskyldt for at have stjaalet) á hendrfrjálsum manni, þá skal þræll í tökumsitja til (dvs. indtil at) hann (nL. hinnfrjálsi maðr) hefir undan fœrzt eðahann verðr sannr at; en ef hann fœriskundan, þá skal þræl drepa GuL. 2627 fg; bœndr svöruðu fyrir sik ok fœrðustundan öllum sökum Fm. XI, 25115;kostr mun þér at bera járn ok atfœrast undan Flat. II, 19510. - upp:fœra upp 1) opsætte, opstille, = reisa:þar vóru konur inni ok höfðu fœrðanupp vef Nj. 158 (27526). 2) hæve,løfte: síðan fœrði Þ. öxina upp íannat sinn ok hjó í höfuð ÞorvaldsNj. 11 (1913); hann sauð í katli miklumok hafði þá upp fœrt (&vl fœrðan)matinn or katlinum, en vellan var semáköfust Nj. 14626; skal ok stræti hvertjamhátt - ok svá bryggjur, skuluþeir lægja sínar bryggjur, er ofháfarhafa, en hinir upp fœra - svá atallar sé jamháfar, en ef síðan sígabryggjur, þá fœri þeir upp, er þæreigu ByL. 6, 45. 7. - ur: fœra e-n ure-u dvs. føre en ud af noget (mods. fœrae-n í e-t): fœra e-n or klæðum dvs. af-klæde en, afføre ham hans Klæder, Heilag.I, 43022; Partalop. 253; fœra e-n orhvítaváðum Partalop. 261. - út: fœraút dvs. flytte længere ud: skilríki þætsæm han hafdæ firi gardæ þæim, erhan hafdæ ut fœrdæ firi nordæn myklægæirdæ viðr Monn DN. I, 1337 (Aar1312); var skaðalaust, þó at Jón húsaðiupp sem þá var til byrjat ok Jónhafde þá utt fœrt DN. II, 21512.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚠᚯᚱᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary