Frjáls

frjáls

frjáls, adj. (got. freihals, ght. frihals DG.II, 630 fg; RA. 282) 1) fri, mods. þræll,ánauðigr Gul. 618 fg; HeilaG. I, 57414;frjáls maðr Nj. 38 (5713); þræll getrbarn með frjálse kono GráG. 687 (GrG.I, 2242); falla frjáls á jörð dvs. fødessom fribaaren, Gul. 613; kominn affrjálsum kviði Frost. 9, 72-5; ek vil,fœrast undan þrælkan hans - -, þater yðr at segja, at aldri strjúkum vérfrjálst höfuð (dvs. kunne vi være frieMænd) meðan Ólafr er á lífi OH. 6120;jvf Flat. II, 50338. 68722; ella skal ekslá þik svá mikit högg með þessisaurkvísl (= reka kvíslina um höfuðþér OT 828), ok bíðr þú af því höggibótlausa skömm, svá at þar fyrirstrýkr þú aldri frjálst höfuð meðan þúlifir Flat. I, 777; stýra frjálsu höfði= strjúka frjálst höfuð (OH. 6120),Flat. II, 6520. 2) fri for Tiltale ellerAnsvar i en eller anden Sag; gjalt 10merkr ok ver frjáls El. 627; Björnskal gjalda hundrað ok vera þar meðfrjáls Vallalj. 712; lézk frjáls þykkjast,er hann var sáttr við þá brœðr Sturl.II, 25529; taldi hann vera frjálsan efþar fengist syknuleyfit Vem. 2017; hannmat einskis sektir manna þeirra, erKolbeinn sótti, lét þá ganga í kirkjursem frjálsa menn Sturl. I, 21614; idenne Betydning, mods. sekr, synesOrdet at være brugt i følgende Exempler: tók við hverjum manni frjálsum, er tilhans vildi Sturl. I, 31539; hitt þœttimér líkara, at honum myndi þat komaí hug, at þeir væri lítt til fœrir attaka við frjálsum mönnum þeim, ernökkuru skipti, hverju við var gjört,því at svá eru þeir feðgar fátœkirat fémunum Vem. 1327 (jvf dog frjáls-mannligr). 3) fri for noget (af e-u),saa at man ikke er bebyrdet dermedeller forulempes deraf; frjálsir af ágangikonunga ok íllræðismanna VatsD. 10(2019); föðurhús hans man hann frelsaok frjálst gera af hverri skyld okskatti Stj. 4634; nú lystir mik at verðafrjáls af honum (nl. mínum líkama)ok hans þunga búningi Post. 39934. 4) ved sin Herkomst eller Stilling saa-ledes hævet over Almuen, at man er frifor de denne i Alm. paahvilende For-pligtelser (jvf Stj. 463 ovenfor og frjáls-lendingr, frialsa 4), lat. liber, gsv. frælsSchlyter 194 a9; deras úfrjáls: hann vareinn herra (D.5: riddari) ok honumsœmdi eigi högg at taka af svó ófrjáls-um manni (D6: af sér minna manni)El. 5010. 5) fri, uhindret, ubunden; finna þeir allir saman hér ráð til, þathit fyrsta at láta sendimenn fara frjálsaFris. 6130 (jvf Fm. I, 1525; Flat. I, 4627;Hkr. 799); gefa e-m e-t til eignar okfrjáls forræðis DN. II. 1335. 21412;at, með frjálsu dvs. frjálsliga: vil ek,segir hann, ekki ágirnast at hafa meiraaf löndum en þann þriðjung, er ek áat frjálsu OH. 9217; engi náði meðfrjálsu at sitja (nl. í heraðinu), nemaHrafnkel bæði orlofs Hrafnk. 2410. 6) saadan som uhindret og med fuldRet kan bruges, tilegnes, besiddes afen (e-m); með veg frjálsum DN. II,11224 jvf X, 12011; selja e-m e-t frjálstok heimolt DN. II, 15311; hverjar -jarðir er hón gaf frjálsar ok heimolarfirir hverjum manni DN. II, 16120 jvf 6811. X, 12011; Þ. skal hafa frjálst okágongolaus(t) þat 5 mánaðamata bólDN. II, 15712; skal þessor eign uppaf þesso vera kommuns kórsbrœðra -frjols ok ákannulaus fyrir hverjummanni DN. II, 898; verðr hón (nl. jörð þessi) eigi frjáls kirkjunni DN.II, 15312 jvf 9811; verða e-m ófrjálsDN. II, 5914. 6721; ef nökkut verðrófrjálst í (nl. eignunum), skal hón frjálsagera, elligar commun ok kórsbrœðrganga í þær eignir hennar aðrar, semþá váro frjálsar ok hón átti DN. II,6812; svá mikit átti hón þá frjálst eftir(dvs. i Behold) í eignum DN. II, 6829;hafði allt England ok Bretland frjálstundir sik Mött. 25; fylgðarmenn mínaok þingmenn þykkjumk ek frjálsa (dvs.uden at nogen kan nægte mig det) eigatil fylgðar við mik Sturl. II, 20331. 7) gavmild, lat. liberalis (jvf frjáls-leikr); frjáls af fé Pr. 16813.

Part of speech: adj

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚠᚱᛁᛆᛚᛋ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary