Gagn

gagn

gagn, n. 1) Hjælp, Nytte, mods. mein; núskal ek fara af landi í brott ok verðaþér hvárki at gagni né meini síðanFlat. III, 32114; með vitsmunum mínumok hvatleika má ek þá verða þér atgagni Nj. 151 (2624); höfum vér þónökkut svá iðgjölð föður þíns, er ossvarð at mestu gagni Hænsn. 15 (1759);munu öllu því niðr slá, er þér er tilgagns AnaL. 1795 (Pr. 5229); sú skipanhefir honum til lítils eðr enskis gagnskomit Dn. IX, 1214; at þau vinnislíkt, er þau megu, til gagns, mönnumHrafnk. 2311; ætla ek mér þat tilmiklu meira gagns, en eitt útsker Flat. II, 24012; máttu þessu fœra þér í gagndvs. føre dig dette til Nytte, VígagL. 1444;e-m verðr gagn at e-u dvs. en faarNytte af noget: Auði varð oflítit gagnat hrossum sínum Harð. 20 (6816); eigivæntir mik, at þér verði gagn né virð-ing at honum Bp. I, 6559; jvf Vatsd. 3 (717); láta hvártki at yðr verða gagnné mein (= af yðr leiða gótt né ílltLaxd. R. 219) Laxd. 48 (1448); gjarnavil ek veita Kára mat ok aðra góðahluti þá, er ek veit, at honum mágagn at verða Nj. 149 (25812); þeir menner mest hafa gagn af eyjunni Flat. II.24015. 2) hvad der gjør Nytte, hvad som eren (e-s) til Hjælp eller Nytte (jvf gagn-auðigr); Þ. átti bú gótt ok gagnauðigtí Vatnsfirði, svá at hann var hvers mannsgagn þess, er til sótti Bp. I, 65517;R. - bjó til elli góðu búi, ok var hversmanns gagn þess, er hana sótti heimBp. I, 65431; í þeim eignum, sem ánefndar ero í bréfi hans, meðr öllumþeim gögnum ok lunnendum, sem þareigu til at liggja Dn. II, 556; ekbanna jarðir þær allar, er átti BjörnB., at byggja ok at vinna, ok allragagna af at neyta Eg. 57 (12628). 3) Bohave, Husgeraad, = búgagn, bús-gagn; ef hann á ker inni þar, skal hannút hafa fœrt þat ok svá annat gagnsítt þváttdag et síðarsta í fardögumGrág. 5026 (Grg. II, 13816); herjaði þarok tók slíkt, er fyrir varð, klæði ok aðragripi ok gögn búanda Hkr. 393; í kvik-um kúum, í kýrloghum halft kýrlagh oktuttughu, item í gaugnum tvá katzla oktvá báta Kalfsk. 81 a24; í kúum ok í allukviku fé einni kú fátt í fimtigi, en í allumklædnæde 2 merker ok sjautigi marka,en í húsbúnæde fjortán merker, en ígangnum ok búlatum (dvs. búlutum) þrjá-tigi marka Dn. VIII, 15312; fór hannnorðr á Strandir með gagn sítt SturL. I,920. 4) Bagage, Reisegods, = farargagn;kómu þeir með heilu skipi at landi,ok héldu öllum farmi sínum ok öllugagni því, er á skipinu var Bp. I,32632; þú skalt hafa með þér allt liðþítt ok halda skipum þínum til Blá-landseyja, dýrit skal fara með þér,ekki má skipum þaðan frá við koma,þik ok gagn þítt (&vl föng þín) skoloþeir flytja á meginland Konr. 6936 jvf7213. 23. 7732. 5) Fangstredskaber, = veiði-gagn. LandsL. 7, 4827. 6) Retsmiddel,som Parterne i en Sag anvender tilFordel for sit Søgsmaal eller Forsvar (jvf sóknargagn, varnargagn, féráns-dómsgagn, frumgagn). Nj. 143 (23427.2351); skolo þeir af þeim 20 taka dóm-endr ok vátta ok öll gögn þau, erþeir skolo hafa at þeim dómi Grg. II,8519; fœra fram gögn Grág. 45720;hann (nL. sá maðr, er sekt vil gera L.9), skal eið vinna ok svá þeir mennallir, er í dómi sitja eða í gögnumero þar fastir (jvf fastr 2) Grág. 28110;bera gögn Grág. 45812; halda (dvs. til- bageholde) gögnum Grg. I, 9924. 1007;Grág. 4585; nefndi vátta at öllumgögnum þeim, er fram vóru kominNj. 56 (8716); kveða á (dvs. paaanke,gjøre Indsigelse mod Gyldigheden af)gögn Grág. 45817; eptir vitnum okgögnum skal hvert mál dœma GuL.591; enda ero gögn þau öll sjalfkvöddtil alþingis, er þar (nL. á várþingi)verða eigi af hendi leyst, ok áðr vartil kvatt, ok svá gagna gögn Grg. I,10022 fg. 7) Seier i Strid eller Kamp;hann var svá sigrsæll, at í hverri orro-stu fékk hann gagn Hkr. 56 (YngL. 2);géngu þeir á brú ok börðust ok hafðiE. gagn Hom. 1753; má þó auðnaráða, hvárir gagn hafa Fm. VII, 26110;jvf Hb. 184; hafi sá þeirra gagn oksigr, er guð vill Trist. 3 (621); jvfPartalop. 132; grjóti þeir mik barþo,gagni urþo þeir þó lítt fegnir Hárb.29; glaðr ertú nú, s.! ok gagni feginnFafn. 25. - Jvf. eldgagn, ölgagn.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚵᛆᚵᚿ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Danish - Otto Kalkar's Dictionary
• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary