Gangdagr

gangdagr

gangdagr, m. (ogsaa udtalt og skrevet gagndagr) Processionsdag, lat. diesrogationum (jvf t. kreuztag DWb. V,219956 fg, nt. gangdage Mnd. Wb. VI,1326 jvf 11 fg; ags. gangwuce Bosworth2361 b41), en Benævnelse som særligen til-lagdes 1) Mandag, Tirdag og Onsdag iden Uge, hvis Torsdag er Kristi Himmel-fartsdag, og som deraf kaldtes gang-dagavika; frá þáskadegi hinum fyrstaskulu vera vikur fim til dróttinsdagsþess, sem gagndagavika (= gangdaga-vika Grg. I, 299) hefst upp; annandag viku ok hinn þriðja ok miðviku-dag skal halda at helgi sem þváttdagok ganga um tún sín ok bœi meðkrossum ok vígðu vatni ok bœnahaldiAKr. 154; jvf Grg. I, 297 fg; Grág.3717 fgg; menn skolo eigi brúðkaupgera frá þváttdegi þeim, er næstr ergagndögum fyrir, ok allt til er líðrena hægo (dvs. hælgo Grg. II, 3915)Grág. 1686; gagndagar eru þrir, eryrkja má til miðs dags ok fasta til nóns,enn inn fjórði allheilagr sem sunnu-dagr, því at er uppstigningardagr drótt-ins várs, en sá, er eigi heldr svá,gjaldi 3 aura biskupi firir mánadageða týrsdag eða óðinsdag, en fyrirhelgan þórsdag 6 aura, ef vinnr áFrost. 2, 31; jvf SKr. 457 fg; hinnfimti dagr viku í gangdögum er upp-stigningardagr várs herra AKr. 1561;guð sté til himna enn fimta dag ígagndögum Homil. 8511; þórsdagr ígangdögum (jvf ags. þunresdæg innanðære gangwucan Bosworth2 361 b42);Borg. 1, 144. 2, 194; disse Dage kaldtes hinir síðari gangdagar i Modsætning til gangdagr hinn fyrri (se under Nr. 2):hinn þriðja dag af hinum síðari gang-daghum skal þurt eta, en tvá þá, erfirir ero, eta hvítt einmælis JKr. 252. 2) den 25de April; þá (frá Magnus-messu) ero 9 nætr til gagndagsins (&vlgangdags eina, gangdags ens fyrraJKr. 264; þaðan (dvs. efter Joansmessu,nl. Jóns messu biskups AKr. 1587;jvf Mk. 12110) ero 2 nætr til gagn-dags (gangdags Grg. II, 3013), hannskolo vér halda at helgi svá sem þvátt-dag ok fasta dagföstu (hvortil JKr.15610 føier: ok ganga með krossum),nema hann verði á páskaviko eðakirkjodag Grág. 392 fg; jvf Wille Be-skrivelse om Sillejords Præstegjeld s.24528 fg; ogsaa kaldet a) gangdagrinn eini,hinn eini JKr. 25 &vl; jvf AKr. 1588; ágangdaginn eina DN. IV, 30213; þatverþr 4 sinnom í paskaöld, er ennsíþarsti er f/,o/stugangr til loks, svá atgangdagr enn eini sé á paskadegi enomfyrsta Rimb. 63 b3 (2921); af þessiáminning ok tilskipan Gregorius íRomaborg (at der holdtes Processioneri Rom under en der hærjende Pest,Heilag. I, 38710 fgg) hófst hald gang-dags ens eina, ok er nú haldinn ávaltsíðan sá dagr um alla kristnina í þááminning o. s. v. Heilag. I, 38918 fgg;gangdaga (rettere &vl gangdaginn eina,g. fyrra) skulu allir menn fasta til nónsok hvítt eta, nema í páskaviku beriJKr. 251; gangdagr eini JKr. 26 &vl8; naar der Bp. II, 24714 siges, at gangdagrinn eini var miðvikudagrinnfyrir uppstigningardag, maa dette, efterhvad foranstaaende udviser, være aldelesurigtigt; b) gangdagrinn hinn fyrriJKr. 25 &vl 2. 26 &vl 8, se ovenforunder a; c) lítli gangdagr: gangdaghin lítsla (&vl fysta ok lítla) skoluallir menn fasta þurt ok láta heilagt frámiðjum degi Frost. 2, 311; týsdaginnnesta firir lítla gangdeghi DN. I,46112; þórsdaghen nest firi litllæ gang-daghen DN. I, 5693; naar Brevet DN.II, 175 er dateret dróttensdagen nestafirir lítlu gagndaga um várit, da maaderved være indløbet en Feil i Udtrykket.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚵᛆᚿᚵᚦᛆᚵᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary