Gangr

gangr

gangr, m. 1) Gaaen, Gang, = ganga 1.Klm. 47015 (se under ganglauss); engireru menn á gangi dvs. paa Benene, udeat gaa, Grett. 18330; ekki þótti honumgagn í, er konurnar vóru á gangi, efþeir G. kœmi Ljósv. 27116; hvergi sáhann merki til þess, at dýr hin óörgumundu hafa meira gang á því landi,en á einhverju öðru Konr. 714; omHusdyrs Græsgang (jvf DWb. IV, 1,122526 fgg): sá maðr er gengr útangötu þar, er hann á hvárki horns gangné hófs Frost. 4, 401; hverr maðr skalsik ábyrgja við horns gang ok hófsGráG. 37315. 2) Bevægelse i Skridt,mods. hlaup (dvs. Sprang; jvf hlauparimods. gangari); þat var siðvenja þeirraat ríða hesta, temja bæði við gang okhlaup Fris. 1412 (YngL. 23). 3) Bevæ-gelse i Alm.; þá var hvert járn (dvs.Vaaben) á gangi, þat er í var höllinni,án manna völdum, ok var þat margra manna bani Flat. I, 21228; ef maðrreiðir fram þann vígvöl, er hann vilöðrum mein með göra, ok væri hannsvá nær, at hann mundi taka til hins,ef hann hœfði eða ekki stöðvaði ágangi GráG. 2969; þá er frumhlaup ágangi stöðvat, ef kemr á vápn eðaváðir, eða á völl, eða taki menn viðá lopti GráG. 29613 (jvf GrG. II, 14414);gangr himingtungla SE. I, 63. 6. 10; jvfFlat. II, 29913; sólin veik aptr gangsínum Alex. 6515. 4) saadan Frihed, atman kan gaa der eller did, hvor man vil; hann gefr sínum fanga rúmaragang, en nökkurr þægi annarr af þeirriherleizlu Post. 49820; hvervitna er ár-maðr tekr útlegðarfé manns, skal hannfá mann til at höggva þann mann, erá þing kemr, nema erfi sé nær, enerfa liggr ekki við, þó at hann gefihonum gang (dvs. slipper ham løs), okbúondum liggr ekki við, þó at hanngangi af þinginu, ef erfingi hins dauðagefr honum gang Frost. 4, 1016 fg; efhann vil eigi leysa sik svá, at gefagang Högna ok leysa hann Didr. 2021(jvf 20027); jvf Fm. XI, 283 &vl 1;Bp. II, 11338 (jvf Bp. I, 51327); eigimundum vér þá gefa svá mikinn gangágirni eða lostasemi Alex. 11418; baðhann gefa sér gang á konungs fundFm. XI, 34724. 5) Frihed til at gjørehvad eller som man vil, Anseelse, Yndest, þeir öfunduðu Halfreð skald, þótti þeimhann hafa ofmikinn gang af konungi,en Halfreðr vildi eigi vægja fyrir þeimFlat. I, 32727; sá -, er mestan ganghefir haft allra manna, hann er rót okuppspretta fjörráða við mik Alex.12428. 6) saadan Fremhersken af noget,at det findes i stor Overflod, udøvervæsentlig Indflydelse; af margfaldligomunúðlífi því, er meira gang hafði íþessarri borg B., en -, misti hannþess réttlætis - Alex. 8713; minna ganghefði þá lastanna kveyka Alex. 11422;hurfu mönnum gripir margir or hirzl-um, ok var svá mikill gangr at því,(dvs. det gik saa vidt dermed), at - Fbr.4513; jvf Eb. 34 (6125). 63 (11419); Krók.312; nú líðr á haustit ok minkar ekkidraumana, ok heldr er vaxandi gangrat þeim dvs. tiltager det med dem, GísL. 6611 (jvf 15315); nú gerist svá mikillgangr at (nL. draumunum) GísL. 15128(jvf 653); svá mikill gangr var orðinnat eldinum (jvf eldsgangr) áðr, athann œstist við vazburðinn Bp. I,44528; spurði hón, hvat honum væritil meins, en þá vas svá á gang komit(dvs. da var det kommet saa vidt), at hann mátti fyrir engan mun dylja lengrTrist. 10 (5217). 7) = ágangr 1,áganga; mér leiðist at eiga slíkanúfriðar gang (= ágang Fm. I, 21616;jvf ganga yfir 5 & 6), sem vér höfumfyrir skömmu átt af hernaði Jóms-víkinga Flat. I, 21637. 8) Sted, hvorman forretter sin Nødtørft, gengr nauð-synja sínna, nht. abtritt; = lat. latrinaGloss. 38611 fg (425); = lat. cloaca: muntufinna þat hanga á staur í gang nökkurum(jvf in cloaca illa (jvf L. 12), quæ estjuxta circum, quaere, et ibi inveniescorpus meum pendens in unco Surius2Januar 20 s. 491) HeilaG. II, 23436; =gn. kamarr (GráG. 37119 fg) GráG. II,18714; gaf hann þat ráðit til, at þeirskulu hafa búðartopt Skútu fyrir gangum sumarit Vem. 259; ogsaa t. gangDWb. IV, 1, 1, 12279-35; ght. gang = lat. secessus, latrina Graff. IV, 9936; mlat. ganga se J. Grimm Reinhardt Fuchs LXXXII31 fgg. 9) Urin, = hland (jvfganga 14); þeir váru sumir, er drukkugang sínn ok vildu svá slökkva þorstasínn, ok váru náliga áðr at bana komnirAlex. 16630.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚵᛆᚿᚵᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary