Grein

grein

grein, f. (N. Pl, -ir; af Verbet grína?se under dette Ord) 1) Adskillelse; göragrein milli ljóss ok myrkrs Stj. 1534. 2) en af de Grene, hvori et Træ skiller eller forgrener sig. Heilag. I, 29924; vex afmannvits rótum hinn sterkasti stolpi,er vera má, ok kvíslask síðan með stór-um greinum ok margfölduðum limumok með misjöfnum kvistafjölda Kgs. 9333; svá eru glósur hverrar rœðu semlimir eða kvistir af einu hverju tré,þar vex fyrst upp einn bulr af rót-unum ok kvíslask síðan með mörgumgreinum ok limum Kgs. 11832; vín-viðarins greinir Stj. 20028. 3) Split- telse, Tvedragt, hvad der foraarsagersaadant; urðu margar greinir með þeimKolbeini Tumasyni, þær er sínn vegþótti hvárum þeirra, ok varð með þeimmikit sundrþykki Sturl. I, 21313; jvf Sturl. II, 25314; brátt gerðust greinir íum samþykki konunganna Fm. VI, 18521;með þeim frændum var ofallt vel, erþeir fundust, en ef verri menn génguá milli þeirra, þá vóru jafnan greinirtalaðar Flat. II, 41129; varð mart tilgreina með þeim Fm. VI, 1953. 4) Skjel- nen mellem Tingene, Opfatning af ellerForklaring over deres Beskaffenhed, For-hold og Sammenhæng, = skil; kannþessi ógn (dvs. rædsomme vulkanskeUdbrud) at fylgja svá mikit myrkr for-viðris, at um hásumar um miðdegisér eigi handa grein Bp. II, 517; skiljagrein andanna (jvf Vulg. discretio spi-rituum 1 Cor. 12, 10) Heilag. I, 7053;síðan ek kunna nökkut at skynja ok ekvissa grein góðs ok ílls Heilag. I, 40830;þegar er Maria kunni grein góðz okílls Hom. 16821 (= Mar. 121); heldrhann lítla grein, hvar hann ferr, áðrsandr á sjófarströndu verðr fyrir hon-um Post. 5042; þegar hann hefir fengitskilningaraldr, er hann í skóla settr- - snemmendis guðhræddr, elskandivára frú sanctam Mariam af öllu hjarta,þegar hann kunni nökkura grein atgera Mar. 19328; þar kann ek at geragrein á dvs. jeg kan skjønne, hvorledes dette er at forstaa, Flat. I, 41930; eigikunni hann grein, at maðrinn mættiþola svá mikit Æf. 2134; öngva greinbera þeir á (dvs. de skjønne, mærke ikke),at nökkut sé skipt um mennina Mar. 56428; þeir veittu þau ansvör, at herraEinar áboti at Mikjálskirkju hafði atgeyma í klaustrinu hundrað markaforngilt, er Sigurði - heyrði til - -,ok firir sagt hundrað marka sögðuþeir herra Einar ábóta ok brœðr tilsín snúit (hafa) ok þeim enga greinaðra firir gort (dvs. og ikke gjort dem anden Rede derfor) Mk. 15619 (DN. XII, 6725); þessa grein konungdómshans ritaði fyrst Ari prestr OH. 18812;jvf Flat. II, 31423; sem konungr hafðisagt Ólafi alla grein á þessu máliFlat. I, 9815; aldri er grein með hon-um (dvs. han har aldrig Rede paa), hvártyfir standa helgir sunnudagar eða yrkirtímar Mar. 105030; var hann - glöggrargreinar bæði til bœkr ok brjóstvitruBp. II, 1127; fljóttœkr á greinum okbókligu námi Mar. 32612; þeir skynjaalla luti með glöggri ok harðla vakr-ligri grein Heilag. I, 7310; gildr maðrtil greina ok líkams, þótt hann hefðilága stétt Æf. 22140; eptirspyrjendrverða engis vísir, því at bóndi vefrgreinir aptr ok fram með öngri skyn-semi Mar. 28517; er þessi grein skil-jandi af (dvs. denne Forklaring, hvad herer sagt, skal forstaaes om) þeim mustelis,er á skógum venjast úti Heilag. II,6113; eigi er lesit, at kosnings greinværi af fleirum persónum gör en tveimdvs. at flere end to vare bragte i Forslag til Valget, Bp. II, 4019. 5) særegen Eiendommelighed ved en Ting (e-s), Deleller Art af samme, som for Betragtnin-gen adskiller sig fra andre ved saadanEiendommelighed; þetta sama herbergihefir þrennar greinir eða halfur, þater grundvöll, vegg ok þekju Stj. 126;guð almáttigr, er einn er í guðdómien þrennr í grein (greiningi Flat. I,305), - konungr segir: líttu á sólina -,hún er þrír hlutir (í henni eru þrjárgreinir Flat. I, 307): eldr ok birti okvermi Fld. III, 66219 fgg; tvíföld ergrein þessa misgernings (lat. est autemspecies hujus mali duplex) Heilag. II,35010. 21; jvf misgerði hann upp á tvennagrein Stj. 391; tíund er tvífaldlig grein:önnur gerist af sáði -, önnur er sú,er gerist af kaupeyri, vinnu o. s. v. JKr.183. 8; hvat graðungs greinir þessarhafa at merkja Heilag. I, 70531; efnökkurr í þeima greinum gerir öðruvís- -, þá geri gjalkyri rétt ok takihalfa mörk silfrs af hinum, er einahverja þessa grein braut Byl. 6, 1529;rýfr ok optnemdr Erlingr fyrrnemdansáttmála eðr skilorð í nökkorom þeimgreinum, sem fyrr segir DN. III, 25831;staðfestum fyrrnefnds herra Eiríks -bréf í öllum greinum ok articulis Mk.98; DN. XII, 7117; Hrói kvezt þess eigidylja mega, en þó er hér, herra! greiní dvs. herved er en Ting, en OmstændighedSagen vedkommende, at lægge Mærke til, Flat. II, 7831; Th. var í marga grein(dvs. i mange Henseender) ágætr maðrPost. 4978; var við hjalpat í allrigrein sem bezt mátti Clar. 1345; mæriner styrk í stað ok fullkomliga alheilfyrir allar greinir (dvs. i alle Henseender)Heilag. II, 1183; þeir flytja (dvs. frem-hjælpe) ok góðra manna sálur í para-dísum med fjórfaldri grein (dvs. i fireHenseender, paa fire forskjellige Maader):sú er ein, at -, í annan stað -, íþriðju deild -, meðr fjórðu grein -Stj. 922 fgg; meðr fyrstu grein má þíþeim vel svara at -, í aðra deild -Stj. 2124. 34; Cedrus - hefir - fjórarnáttúrur: þá fyrstu at -, þá aðra at-, þar með í fjórðu grein hefir húnþann krapt o. s. v. Bp. II, 18314; jvfHeilag. II, 15526; frændum peirra lík-aði stórílla, er þeir fréttu vígin, októku svá upp, at Ö. hefði gjört níðings-verk at drepa dauðvæna menn, ok íannarri grein (dvs. dernæst, for det andet),um fjölkyngi Grett. 1895; jarli varsagt, at hann var girzkr at ætt, en íannarri grein hafði hann spurt, at -Flat. I, 21621; í annan stað - í þriðjugrein - dvs. for det andet - for dettredje - , Bp. I, 8126. 6) Aarsag, Grund, = sök; hefir s. lögmaðr sagt, at engisekr maðr þykkir honum jafnmikillfyrir sér hafa verit sem Grettir -,finnr hann til þess þrjár greinir, þáfyrst at - o. s. v. Grett. 30813; þann(fjörð) köllum vér hit rauða haf meðþeirri grein, sem fyrri var sagt Stj.753; af hverri grein er hann kallasthúsbóndi Stj. 124; fyrir hverja greindvs. hvorfor, af hvilken Grund, Heilag.II, 15518; spyrja, fyrir hverja grein erguð görði svá mörg þau kvikendi -sem - Stj. 2215; fyrir þá þessa greindvs. desaarsag, derfor, Stj. 224. 2334. 1261;fyrir þá grein at - dvs. fordi, = fyrirþá sök at - (Stj. 46719) Stj. 16727;eigi sýnist oss ok, at Ívarr bóndi væritil þeirrar reikningar feller (dvs. feldr)sakir margra þeirra grein, er Hákonmá yðr ljósari gera DN. VIII, 12912;sakir hverrar greinar dvs. hvorfor? Pr.43013. 7) Forskjel; þat er ok eigi mínnarfáfrœði at skýra þeirra (nl. Djævlenes)grein ok misjafnað (dvs. Ulighed) Heilag.I, 661; en þú sagðir -, at engi greinværi í (lat. nihil interest), hvárt grand-varr eða guðligr (hvilket er en feilagtigGjengivelse af lat. peccator) gengr tilheilags altaris Heilag. II, 43616. 32.

Part of speech: f

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚵᚱᚽᛁᚿ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary