Guð

guð

guð, m. og n. 1) = goð 1; einn er guðallsvaldandi sá, er D. trúir á -, envór guð er ekki útan djöfuls - dára-skapr; - en hón hefir þat af sínumguði, at -, ok upp á þenna vil ektrúa, því at ek sér, at hann hefir valdyfir alla aðra guða Heilag. I, 32729 fgg; Þórr ok Óðinn ok allir guðar ok goðheiðinna manna ero djöflar Heilag. I,41722 jvf16 ; vín mítt, þat er bæði gleðr guða ok menn (Vulg. deum et homi-nes) Stj. 39917 jvf11 (Domm. 9, 13); Girkirtaka sér til átrúnaðar hina falsastuguði, sumir karlmenn ok sumir konur,ok dýrka þessa svá sem guði BarL.13426 jvf 13435. 13516 ; þá hina meins-fulla menn höfðu þeir at beztum guð-um sér Hb. 162. 11. 15. 176; mart var þessalls, er menn kallaðu guð Hb. 1617;blótaðu guð sín Hb. 1619; þér skolutganga til fréttar við guð þeirrar borg-ar, er heitir Beelzebul Stj. 60613; atþeirra guðar sé yðr til tjóns ok tap-anar Stj. 3818; Baal guð yðarr Stj.59212 jvf 39122 ; fœrðu þeir - þá örk- til síns hofs ok settu upp hjá sínuguði, en þat kölluðu þeir Dagon Stj.41818 jvf20 ; at fórnfœra guði sínumDagon Stj. 41821; kalla þeir eitt guðsítt Ganymeden - - Vulkanumkalla þeir enn einn guð sínn BarL.1368. 14; jvf Hb. 1617; OH. 1082 fgg; eigi skulu þér óttast ok eigi tignaguða Amorreorum Stj. 3902; gleymdihann guði sínum en tignaði annarligaguði Stj. 5743; fjórir guðar várir Klm.30429 jvf 34211 ; hverr sem trúir á þennaguð Klm. 3422; blót er oss ok kviðjat,at vér skolom eigi blóta heiðit guð GuL.291; þau hini (!) heiðnu guð Hb. 1917 fgjvf 2028 ; þá tóku heiðnir menn tilorðs: eigi er undr í, at guðin reiðisttölum slíkum, þá mælti L. goði: umhvat reiddust guðin þá, er hér brannhraunit Bp. I, 2212 fgg; ef þú setr þiksvá margfaldliga móti guðunum Flat.I, 8920; jvf goðunum 8915. 25. 2) =goð 2. HomiL. 1721 fg; lét drepa allakristna menn er á guð trúðu - okeigi vildu blóta skurðgoðunum Heilag.I, 32210 jvf 32230 fgg; mods. goðin 32225;sneri mörgum lýð til guðs frá skurð-goðavillu Heilag. I, 3284 jvf1 ; kómuenglar guðs af himni eptir boði guðs- ok brutu stöpulinn ok goðit Heilag.I, 32429 fg; guð almáttigr, allsvaldandiHeilag. I, 3236. 32810. 17; heyrt höfumvér, at guð hinn gamli skóp hann(nL. Adam) RidD. 1552 jvf24 ; guð sjalfrHeilag. I, 3288; á guð skulu menntrúa en eigi á bölvan eða blótskapBorg. 1, 16; sá dagr, er guð gefrhverjum manni eptir sínum verðleikaDn. IV, 853; ek gefr guði sál mína,ok kýs ek mér legstað at - Dn.IV, 856; guði til lofs ok dýrðar Dn.IV, 854; segi ek þat guði, at hannmun halda lögum sem sá maðr, ervel heldr Grg. I, 1927; ek vinn eiðat bók ok segi ek guði, at ek skalsvá þessa sök sœkja, sem ek veit sann-ast Nj. 173 (23228); jvf Grg. I, 5415.555; nú væri guð í garði (dvs. nu skuldedet være en stor Guds Hjælp), ef nökkutmætti um bœtast várn hag Grett.4428; allir útlenzkir kaupmenn þeir,sem -, sé guði vel komnir, oss okvárum mönnum Rb. 706. 24; jvf Dm.31412 fg; öllum þeim mönnum, sem þettabref sjá eða heyra, sendir n. n. kveðjuguðs ok sína og lignende er den almin-delige Indledning i offentlige Breve, se kveðja 2; segit honum guðs kveðju afmínni halfu (= lat. salutate eum exme) Heilag. II, 49315. 38; sendi hannkveðju hingat til lands öllum höfð-ingjum ok -, sælom ok veslom, guðsok sína OH. 1265 fgg (Flat. II, 2401 fgg);geymi yðr guð er et Ønske, hvormedman finder private Breve afsluttede, seunder geyma; guðs fullting, miskunnHomiL. 1937 fg; með guðs gjöf, se under gjöf s. 606 b16 ; guðs gæfi, gjöf omFisk, som har sin Opgang i Elv, GuL.859; LandsL. 7, 4815; guðs lán dvs. GudsGave, Str. 22; Stat. 30026; vár frúguðs móðir Bp. II, 1017; heilög guðsmær Katarina Heilag. II, 42020; guðsengill, Heilag. I, 32429; Mar. 3819;guðs maðr Stj. 598. 6078; guðs spá-menn Stj. 5919; guðs postolar BarL. 4927;guðs helgir menn Dn. IV, 855; guðspíslarváttar Heilag. I, 3289; boðorðguðs Post. 14210 (599); jvf BarL. 4910;predika guðs erindi Heilag. I, 32739;vér kennimenn eigum engum manni atsynja kristins dóms ok guðs þjónustuHom. 13721; halda sik reinliga til guðsþjónustu (dvs. til at tjene Gud) BarL.15511; hinn helgi Barlaam vígði guðsþjónastu (dvs. Nadverens Sakramente)BarL. 20533; fékk Áron alla guðs þjón-ustu (dvs. Nadverens Sakramente og denhellige Olie), ok eptir þat andaðist hannSturL. II, 34713; gefa e-m, taka guðslíkama Heilag. I, 32738; Stat. 30022; ernú skenkt oss gall firir vín en eitr firirguðs blóð AnecD. 38 (39); þá nátt er guðvar tekinn AnecD. 211 (216) jvf 224 (282);guðs lög, se guðslög; guðs réttr dvs.Kirkens Privilegier, Fm. VII, 3055. 19;guðs domber (dvs. dómr) synes Dn. II,76014 at maatte opfattes som en For-sikring eller Ed i Lighed med eller laant fra eng. god damn. - Jvf. goð, bar-dagaguð, höfuðguð. - Ved at sammen-holde de under goð og guð anførte Ex-empler og desuden de sammensatte Ord,hvis første Halvdel er goð eller guð, vilman finde, at om der end tildels kan haveværet skjelnet saaledes mellem goð og guð, at goð har været brugt om Afguder, men guð om den eneste sande Gud, ellerat begge Ord have været behandlede somNeutra med Hensyn til Kjøn, naar der-ved skulde betegnes Afguder, men somMasculina, naar derved skulde betegnesden sande Gud, saa har dog saadanSprogbrug hverken været oprindelig elleralmengjældende. Tvertimod maa goð og guð ansees for i Grunden at være et ogsamme Ord, skrevet snart paa den ene,snart paa den anden Maade, medensdet er naturligt, at den neutrale Anven-delse deraf især maa forekomme hvorOrdet bruges om hedenske Guder, fordidisse vare dels mandlige dels kvindelige,ligesom Neutrum jo bruges der, hvorman under et sammenfatter Masculinog Feminin f. Ex. i feðgin, mœðgin,systkin, þau. Alligevel sees det, at guðsom Masc. er brugt ikke alene om densande Gud, men ogsaa om Afguder, me-dens derimod goð eller guð som Neutr.kun sjelden findes brugt om den sandeGud, som Grg. I, 1926, se s. 620 a11.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚵᚢᚦ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Danish - Otto Kalkar's Dictionary
• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary