Halda

halda

halda, v. (held, hélt, héldu, haldinn) 1) fastholde noget som ellers vilde være løsteller i fri Bevægelse, m. Dat.; takit okhaldit henni Nj. 130 (20022); G. varkyrr, svá at honum hélt einn maðrNj. 59 (9214); Þ. tók hann ok lét haldahonum, en s. lét halda honum Hall-birni SturL. I, 30636; ef maðr - heldrmanni eða heptir för hans á nökkuralund GráG. 3654; ef maðr hleypir atmanni, ok heldr hann sér sjalfr, þáskal -; en ef hann verðr haldinn oker skirskotat, þá er fullrétti Frost. 4,188 fg; halda manni undir öxi, drepGuL. 2091; GráG. 30313; halda barniundir prímsignan, skírn, vatn, biskupshönd GuL. 262 fg; OH. 14412; GrG. I,4721 fg; héldu skipum með stafnljámFlat. I, 48413; þóttist hann skilja, atsteinar þeir mundi vera í hallar veggj-um, golfi ok ræfri, at borðskutli munditil sín halda KoNr. 7532; ef svá berrkviðr, at svá var festr hvalrinn, athaldast mundi í slíku veðri, sem þávar er þeir höfðu festan; nú berr þatkviðr, at eigi mundi (festr) halda, þá- GrG. II, 12611; ef hvalinn slítr útmeð festum - enda beri þat kviðr,at sá maðr hygði, (at) halda myndi,er festi, ok halda mundi í slíku veðri,sem þá var - reip þau 10, er tveggjamanna afli halda hvert GráG. 5168 fgg; þá snaraði biskup af baki ok fékkhann eigi uppi setit (dvs. ikke blive sid-dende paa Hesten), en þeir héldu hon-um á baki SturL. II, 14214; halda séreller haldast dvs. holde sig fast: þó athann haldist á baki (mods. fellr afbaki L. 11 fg) GráG. 36518 (GrG. I,15516); heldr sér í faxit Svarfd. 2732;bað hann þá stíga á skíðin með sér,þeir görðu svá, fór Þóroddr nærrihonum ok hélt sér undir belti Arn-ljóts, en förunautr Þórodds hélt honum OH. 15321 fg; jvf Flat. II, 27327. 2) holde noget (e-u) i en vis Stilling; halda skildi fyrir e-n eller e-m VígagL.428; Korm. 881. 4; hón hélt sínni hendium hals hvárum þeirra Flat. I, 4323;fig. halt svá hendi yfir honum at -Nj. 153 (2667); ekki kvíði ek því,at ek geta eigi haldit mér réttumfyrir Hrúti Laxd. 38 (10411 fg). 3) holde en i Forvaring som Fange; hafifrændr hins dauða at halda hann, efþeir vilja, ok halda hann til þings, ellarfœri ármanni konungs GuL. 1526; varförunautr Sveins tekinn ok haldinnBp. I, 41918; sagði konungr, at biskups-efni skyldi gera honum rétt, ella kvazthann mundu halda þá Bp. I, 1546 jvf10; J. prestr ok menn nökkurir með hon-um gættu þeirra, er haldnir vóru SturL. I, 30816. 4) opholde, hefte, tilbageholde,virke dertil at noget standser underveis,ikke kommer til uafbrudt at fortsætte sinBevægelse, m. Dat. hitt var afráðit, atþeim skyldi halda til þess, er þarkœmi sýslumenn Svía konungs, - engera hitt yfirbragð á, at sendimennværi vel haldnir ok þeir fyrir þvídvaldir, at þeir skyldi skattsins bíðaOH. 15119 fg; hélt H. konungr mörgumríkra manna sonum í Noregi, því athann hafði mjök í huga at fá skatt afÍslandi SturL. II, 11013; G. lét þá þegarbrúðlaup gera ok hélt þar öllum kom-andi mönnum meðan veizlan stóðÞorskf. 5724; ef halda þeim veðr íenni sömu höfn, ok komast þeir eigiá brott GrG. I, 9024; nú ganga menná vörð ok kenna menn, at þat eruskilamenn, þá skulu þeir í friði fara,en ef þeir kenna eigi, þá skulu haldaþeim til dags Hirðskrá 4520; haldatárum dvs. tilbageholde Taarerne, Bev.25247; halda vatni d. s. Fm. VIII, 23222;Alex. 11532; halda munni sínum (nL.saaledes at man ikke lader nogen Lydundslippe sig?) Mork. 22130 (Fm. VII,22721). 5) holde en tilbage paa et Sted,saa at han hindres i, afholdes fra atforlade det; þik heldr hér eigi svámargt, at þú megir eigi vel bægja(&vl láta) hér heraðsvist Eb. 47 (9116). 6) tilbageholde noget (e-u) som andrehave Ret til at kræve; halda konu GrG.II, 32 (se under hald 2); K. offraðiguði þat korn sem bitit var, -, enhélt hinu sér, sem betra var Stj. 423;þeir -, er konungs skipan rjúfa okþví halda með rangindum, er til heil-agra staða er gefit Dn. I, 6011; efbyskop synjar þess, sem hann er skyldrtil at lögum, ok megu þeir halda tíun-dum hans at móti GráG. 2221; ef stefnu-váttar hans sitja heima, eða svá efþeir halda vætti, enda sé þeir kvaddirGrG. I, 5630; halda gögnum, kvið GráG.4906; GrG. I, 6614. 6721. 24; héldu bœndrgjaldinu Fm. VII, 30227; med Tilføi-ende af Personen, hvem noget forholdes,i Dativ efter Præp. fyrir: halda mat-inum, sköttum fyrir e-m GrG. 1, 601;Nj. 5 (84); halda skógarmanni fyrire-m Finb. 7718; eggjuðu menn þáHákon at halda landi fyrir Danakon-ung ok verja oddi ok eggju Flat. II,3724; átta ek at gjalda halfa mörksilfrs húskarli Hrafns, ok hélt ek þvífyrir honum GunL. 10 (24412). 7) for-holde en noget (e-n e-u), hindre en fraat komme i Besiddelse af en Ting (jvfgefa e-n e-u s. 56643 fgg); sumir hafahaldit konungdóminn sumum skuldum(&vl sínni skuldu) framarr, en lög eðahirðskrá váttar, í skerðing leiðangraRb. 25 (7810); þeir prestar, er rang-liga halda menn þjónustu páskadagStat. 2642; heldr hann klaustrit þarbók þeirri, er - Dn. IX, 1303. 8) holde fast paa noget (e-u) uden at op-lade eller fravige det lige over for andre,som ville tilegne sig det eller skaffe sigRaadighed derover; Þ. var maðr úáleit-inn við menn, en hélt hlut sínum, efaðrir menn leituðu á hann EG. 88(22514); heyra lítillátliga sannleiksmálok halda (= lat. memoriter retinere)menniliga Hom. 1610; þat bregðr mértil forellris míns, at ek haldi réttumáli fyrir hverjum manni Fm. VII,6428; hræddr var hvergætir, helt-ain lengr rúmi - kleif í rá hverjaAm. 58 (62); halda kyrru fyrir se underkyrr; ero nú himinríkis dyrr opnarfyri oss, er engill guðs cherubin hélt5 þushundrað vetra fyrir öllu mann-kyni Hom. 9819; m. Akk. hverr semfirirsmár dómarann ok vill eigi dómstanda ok heldr annarra manna eigurmóti lögum ok réttindum NL. I, 45218. 9) beholde noget i sin Besiddelse, saa atman ikke mister det eller bliver skilt der-ved, m. Dat. ek skal annathvárt haldaöllum Noreg eða láta allan Fm. VIII,15519; Helga gerðist þá svá stirð viðHrafn, at hann fékk eigi haldit henniheima þar GunL. 11 (24913); skaltujafnan þessu sæti halda þá, er þú ertí boði mínu Nj. 3 (229 jvf 26); vilda eknú, at þú -, ok mætti ek halda búimínu Nj. 100 (15521); H. sá um meðhonum svá, at hann hélt bústað sínumLaxd. 11 (168); þótti mönnum mikilsum vert, hversu U. hafði haldit virð-ingu sínni til dauðadags Laxd. 7 (928);þess bið ek yðr fyrst, at þér gefitmér at halda ríki mínu Alex. 5827;eigi muntu svá mikit hafa af ríki þínu,at þú haldir höfði þínu Flov. 16426; látirþá svá þess njóta, sem þér vilit hafa váravináttu ok halda sýslunum ok þeimsœmdum, sem þér hafit af oss Dn. I,9121; halda e-u í minni Æf. 6310; létubœndr halda í friði ok frelsi eignumsínum Fm. VI, 409; skyldu hvárirtveggjahalda heruðum sínum ok ríkjum útan-ferðalaust SturL. II, 23017; margir hljópuí kirkjur inn, ok vóru þeir flestir drepnir,því at þá hélt engi kirkja mönnnm(nL. som der havde søgt Asyl, da denemlig bleve udtagne deraf) Fm. VIII,1637; tvísýnt mun verða, hvárt þit fáithaldit lífinu Nj. 76 (11129); skal hannhalda lífi ok limum EG. 22 (4014);margir féllu í úvit, er sá hann, en sumirhéldu eigi vitinu Grett. 7823; fá einskip héldu gögnum sínum Fm. X,1435; þat er mínn vili, at þeir haldieigi allir heilu (eigi lengi öllu heiluLaxd. R. 4119) Ólafs synir Laxd. 59(17116); at hann megi halda sér heilumok sínni eign Post. 87926; þóttustallir skilja -, at hann mundi verðainn mesti höfðingi, ef hann héldi sérheilum SturL. II, 366; halda e-u fyrire-m dvs. beholde noget i Fred for en, saaat man ikke af ham bliver det berøvet(se fyrir 12 s. 513 b); þeir máttuvarla halda hlut sínum fyrir honumLaxd. 17 (347); jvf OH. 11137; Hrafnk.1915; Flat. II, 12421; fór hann heimaptr með miklum fang ok höldnuliði HeilaG. II, 20221; heill ok haldinndvs. i god Behold, uskadt, Str. 176; meðheilu ok höldnu d. s. Flat. II, 17736;Fm. XI, 37624; heilu ok höldnu d. s.Bp. I, 19116; haldast dvs. blive i Behold,blive bjerget eller reddet ved et Skib-brud: þeir héldust menn allir ok mestrhlutr fjár annat en skip, þat brotnaðií spán EG. 62 (1429); jvf Laxd. 5(525); Flóam. 22 (14310); ef hinn fyrstiengill týndi bjartleik sínum fyrir of-metnað ok varð at djöfli, þá man maðr-enn eigi drambande kumask þangat,er engillenn mátte æigi haldask fyrirofmetnaðe Hom. 18010; svá (nL. Babel)hét stöpull sá, er risarnir gerðu, okhugðust þaðan mundu ganga upp íhiminn, hugðust þeir ok haldnir munduvera, þó at flóð yrði slíkt, sem Nóa-flóð hafði verit Pr. 866. 10) bevare;sá er elskar mik, mun halda mál mín(VulG. sermonem meum servabit) Leif.2833; (Johs. 14, 23); þat er ok mann-vit at halda alla hluti með alhuga-samligu minni þá, sem mæltir verðaeða görvir manna millim Kgs. 9311;hann vildi svá trúliga halda (mods. láta L. 18) sínn atrúnað Fm. X, 27722;heit eru tvífaldlig: þau er allir heitaí skírn at hafna fjándanum ok haldakristiliga trú geymandi guðs boðorðaJKr. 382 jvf &vl 11) holde fast ved noget (e-u) saaledes, at man ikke afvigerderfra, ikke opgiver det, ikke ophørerdermed; hélt hann þessu sumu - enhinu brá hann Fm. X, 41620 (Ágr. 8612);eigi at siðr þótt -, mun ek haldasýslu mínni fyrir blóti þínu Vatsd. 22(3634); haldi hverr vöku sínni (dvs. en- hver holde sig vaagen), er má Laxd. 37 (9919); annat vár hélt Steinarr beit-inni EG. 84 (21112); vel höfðu þau (nL.hrossin) enn haldit haganum, þaustóðu í engjum þínum fyrir neðangarð Laxd. 37 (974); hann mun haldalögum sem sá maðr, er vel heldr GrG. I, 1927; óskylt ætla ek at halda lögumvið þik VígagL. 455; G. kenndi mérlög feðra yðvarra ok hélt ek þeim(&vl þeim fast) Post. 22725; þeir mennallir hafi guðs miskunn, er griðumhalda vel -, sé guð hollr þeim, erheldr griðum, en gramr þeim, er griðrýfr GrG. I, 20514 fg; af þeim mönnum,er hreinlífi hafa haldit alla sína dagaMar. 1126; hélt hann teknum hættium veizlurnar OH. 11236; kemr v. atmáli við Hals ok bað hann halda þarnú háttum at boðinu (nL. haustboðinu,er var at Vermundar se L. 35), en hannkvezt eiga heimanferð fyrir hendi Vem.1138; halda mun ek við þik mínumtrúnaði Nj. 74 (10924); hverr her-gl/av/tuðr hafði fyrri eiðom haldit viðhinn unga gram, Brot. 18; honumþótti íllt kvánríki slíkt, at eigi þorafyri konu sínni at halda einörð sínnivið lánardróttinn sínn Flat. II, 26513(jvf OH. 14512); upers. heldr e-u dvs.det holder paa med noget saa at detvedbliver, vedvarer: hélt því þann dagallan Leif. 4630; hélt því nökkura stunddags Fm. XI, 12513; þessum vanmættihélt halfan mánað HeilaG. I, 29630;mun því jafnan halda, sem upp hefirhafizt um hans úsigr Mork. 5326; héltþví lengi um vetrinn, at ekki máttiþar at skipum fara Laxd. 66 (19217);haldast v. r. vedblive, vedvare: hélztíllviðrit (= hélt íllviðrinu), vóru mennþá mjök þrekaðir SturL. II, 1377; veðrithélzt 3 nætr Flat. II, 19413; staðfestuþat með fullu, ok hélzt þat síðan Flat. II, 26218; jvf Fris. 126; undr þettahélzt allt til dags Nj. 157 (27215);má vera, at sjá vanmáttr þínn haldistþrjá vetr HeilaG. I, 29633; síðan faraþeir ok hélzt ferillinn (= slóðin), okvar þá fjöldi spora EG. 78 (18719);hélzt þat í ætt þeirri, at menn vórusterkir EG. 91 (22926); hélzt vináttameð þeim Nj. 44 (6613); kallaði allrlýðr: Karli haldist sigr ok langt lífdvs. K. være fremdeles seierrig og leve længe, Pr. 1029; betr þœtti mér, allsþú hefir þó áðr giptu til mín sótt,at hún héldist þér dvs. at du beholder den, Flat. II, 7431. 12) vedvare, ved- blive, = haldast under Nr. 11; optasthalda þar íllviðri lítla hríð Kgs. 494.(Brenn. 5723); skal hann at (nL. brúnni)gera, svá at haldi fyrir fyrnsku GráG. 4553; sunnudags helgi ríss upp (dvs. be-gynder) á laugardegi frá nóni ok heldrtil mánadags, er lýsir Frost. 2, 241; 13) vedligeholde, holde istand, = haldaupp 6, m. Dat. halda húsum GrG. II,9218; á sá þat fé (som nogen forbryderved ikke at lukke det efter sig), er hliðiskyldi halda á garðinum GráG. 45226;jvf halda hlið á garði hvilket maa hen-føres under Nr. 22; um kirkjuna í Sild,sem aat morghu er vanhalden Dn. IX,1273. 14) styre, sætte i Gang mod et vistMaal eller i en vis Retning (jvf Folkespr.styra 1 og 2 Aasen 767 a3) m. Dat.;tók Þ. nautagæzlu, honum hafði þatskilizt (dvs. han havde stjønnet, faaetRede paa), þótt hann hafði eigi lengiverit, hvert s. hafði látit nautum sín-um halda - -; er húskarl (Þorsteins)hitti Þránd, sagði hann honum erendisín ok bað hann halda nautunum annanveg EG. 84 (21232 fg); halda þeir skipisínu inn til Niðaróss Flat. I, 3106;grœðir hann brátt fé þar til, er hanná einn ferjuna, ok heldr þá (nL. ferj-unni í flutningum með farm) milliMiðfjarðar ok Stranda nökkur sumurBand. 53; þat skip lætr J. búa ok fékktil húskarla sína með at fara -, skipilét hann halda vestr til Englands, -héldu þeir skipi því suðr með landi oksíðan í haf, ok kómu fram á EnglandiEG. 17 (3112. 14); þeir G. ok K. hélduflokki sínum vestr um BláskógaheiðiSturL. I, 3646; fig. ef þér þrír - fáiteigi haldit konungs málum til réttindafyrir honum Fm. VII, 185; ef þeirtaka eigi fullrétti eða haldi eigi (nL.málinu) til fullnaðar GráG. 36410; og med underforstaaet málum: halda tilfulls við e-n dvs. gjøre sin Ret fuldt udgjældende mod en, uden i mindste Maade at give efter for ham, EG. 84 (21221); OH. 11127 (Flat. II, 1985); jvf haldatil 4, halda við 1; halda njósnum =halda njósnir (som henhører under Nr.26) se under njósn; allir samþingis-goðar, er því þingi áttu at haldaVígagL. 2429; bað enn sæla Maurum-, at hann héldi bœnum fyrir honumHeilaG. I, 67021; halda e-m til e-s seunder halda til 5; upers. heldr e-u dvs.noget gaar i en vis Retning: H. lét geraelda stóra úti fyrir hellisdyrunum, okhélt í hellinn reykinum Gyð. 7513; heldrþannoc straumi, at - dvs. Strømmen gaari den Retning, at - Mork. 588. 15) fareafsted i en vis Retning, = stefna 1, især a)om Søreise (jvf halda skipi se under Nr.14), men ogsaa b) om Reise eller Bevægelseaf anden Beskaffenhed: a) hélt þegarinn eptir firði -, hélt út allt til Nið-aróss OH. 3627. 377 (Flat. II, 403. 22);hélt síðan suðr til Danmerkr - héltm. þegar til móts við hann Fm. VI,83; fór - austr til Elfar ok hélt uppeptir hinni eystri kvísl . VII, 55;Fm12 fórundan suðr með landi, því at þá var vetr-armegn ok treystist hann eigi á haf athalda . 2 (4);Eb26 b) fóru í Emissamborg ok lögðu it sama höfuð Johannisí vagn þann, er hestar vóru fyrir beittir,ok héldu heimleiðis . 923;Post34 tekrherra páfinn þann hluta dróttinligskross, sem -, ok ætlar með sér athafa -, heldr síðan út af Roma meðsœmiligri fylgð . 153;Klm30 höfðu þeirG. marga menn þá særða, er undanhéldu í fundinum . 63 (98);Nj2 varþar fyrir E. með fjölmenni, svá at þeirmætti ekki halda eptir Hreiðari .FmVI, 216. 28 iagttage, holde noget saa-16)ledes i Agt og Ære at det ikke forsøm-mes eller tilsidesættes, kuldkastes, mods. gleyma; hann hélt í þessu mitt hófok hneigði hvárki til hœgri handarné vinstri . I, 141;Heilag25 svá var hanntempranarfullr til þessara greina, athann hélt sanna virðing, sem til heyrðiágætum höfðingja, en gleymdi þó íengum stað réttu vandlæti guðs boð-orða . II, 81;Heilag10 í hverja minningheldr þú þenna dag . 101 (157);Nj18jvf . 854 jvf ; halda þriggjaPost20. 2218nátta jól . 71 (. 92);Fris32Hkr11 haldaártíð e-s ártíð;se halda hátíðir .Hom101;29 halda kirkjudag . I, 14 fg;Grg9. 13 svá skal kirkjudag halda at helgisem páskadag . I, 14;Grg15 hann gerðiþar sem jafnan at halda orð sín .FmX, 95;7 jvf . II, 112;Flat35 haldamannfrelsi, barnfóstrlaun, gjafir .Gul129 fgg;5 höldum öll einkamál vár .FmVII, 305;24 kenndi þat hvárr öðrum, at ekki héldi þat, er mælt var .FmVII, 248;16 ef þú heldr þat, er þúhefir talat fyrr við oss . I, 319;Flat32hversu man ek trúa, at hann muniþat halda, er þér hafit mér sagt, .Klm487;27 játa ek honum því, sem ekgjarna skal halda 36 (429);Hirðskrá9halda kaup . 40;Gul1 . I, 95;DN5. 663;Mar30 nú eigu tveir menn eða fleirieinn grip saman, þá selr einn ok spyrreigi hina at, er með honum eigu, núvilja þeir rjúfa kaup þat, er með honumeigu, þá skal luta hverr ráða skal, enef sá lýtr at ráða er seldi, þá skalhalda . 48 jvf ; þat má eigiGul5121halda, ef þú selr manni þat, er þúhefir fyrr öðrum selt . 40;Gul7 meirinauðsyn þikki mér, at þú haldir þanneið, er þú svarðir konungi til sœmdarþér, en þann, er þú vannt nauðigr tillífs þér . II, 133 fg ( brigðaSturl4mods.eiðum . II, 133);Sturl21 einkanliga efkonungr eða höfðingi heldr sína eiðavið þá . 879;Post15 nú kaupir maðrverk at frjálsum manni, þá skal hannþat allt halda, sem þeir verða á sáttir. 70;Gul1 ættborinn maðr má gefabarn sítt í skuld -, þá má hann gefaí þriggja marka skuld ok eigi meiri,þá skal þat halda, skal eigi barnitrjúfa ok engi maðr annarra . 71;Gul17ger þú svá vel, félagi! at þú halt sættþessa -; G. kvazt eigi ætla at rjúfasættir . 75 (111);Nj14. 19 þá sætt héltf. vel en kerling ílla . 64;Þorskf6I. hafði eigi haldit sætt sína við Ottar. 40 (65);Vatsd21 höldum vel griðinok öll orð töluð í trygðum þessum. 165;Grett24 halda kirkna grið okkvenna 39;Hírðskrá2 þessar einar (guð-sifjar) skal þyrma við konona, en allaraðrar 5 guðsifjar skolom vér haldavið faður ok moðor sem við barnit. 26;Gul5 þá má eigi konongs grið (dvs.grið )som Kongen har givet en Personhalda honum lengr en - Hirðskrá39;11 sekist sá átján aura við sakar-áberann, er rýfr (lögdóma), ok haldadóm sem áðr . 32;Gul23 hann hafðieigi haldit þá skrift, er honum varsett firir manndráp . IV, 534;DN10ef þú vill nökkurn lut eigi halda þann,er ek hefi á lagt við þik . 86 (220);Eg14veittu svardaga - til þess at halda íFæreyjum þau lög ok þann landsrétt,sem - . 128 (. II, 242);OH27Flat16halda 10 laga boðorð . 873 jvf ;Post2926 halda guðs orð vel . 197. ;Hom18 17)intr. staa ved Magt, være gjældende þá skal nefna vátta þar at allri sektþeirri, er gögn báro, at honom værimælt, ok á sú (sekt) öll at halda .GrgI, 89;9 ef maðr sendir kono sína tilþings at lúka skuldom fyrir sik eðafjárreiðom þeirra, ok eigo handsölhennar þau at halda (= haldast .Grág174), enda svá þau, ef hón ferr til8skipa með kaupom þeirra at ráðihans -, þat á ok at halda, ef hónkaupir þat, er - . II, 45;Grg6. 9 á þatat halda með þeim síðan . II, 46Grg12(. 175) jvf . I, 87;Grág14Grg4 halda . II, 126;meddenne Betydning afkan ogsaasammenholdes dets Anvendelse i de underNr. 1 anførte ExemplerGrg11. 516. (jvf hafa);Grág8 have noget i sin Be-18)siddelse ef hann heldr heilsusvá, at hann er kveðjandi . I, 128;Grg2hvar sem menn eigo saman ross eðaannan grip, ok vill annarr hvárr þeirraskipta, hann skal beiða hinn með váttaskiptingar -; hann skal kvadda hafaheimilisbúa 5 til þess, er gripinn hefirat halda . 245 jvf ; jvf . II,Grág911Grg164;2 v. - hélt Firðafylki . 4 (5);Eg25hón heldr einn ríkan turn . 2;Clar48 íþeirri borg héldu þeir langfeðgar 15konungdóma . 88;Pr2 þótt hann héldiprioratum . II, 146;Bp39 keisari létsverðit bera í Ólafskirkju þá, er Vær-ingjar halda . 231 (. 775);OH1Hkr29ef prestr verðr sjúkr, ok skal sá maðrráða, er kirkju heldr, hve lengi hannvill varðveita hann . 21;Grág15 sáprestr, er heldr Petrs kirkju .Bjark37;6 nema því at eins, at hann fái til2 presta vitni, er kirkju halda .Borg1, 12;3 haldandi ( brigðandi) eng-mods.isins . II, 85;Grg10 hver (bréf) upp-brotin halda þvílíkan skilning af máliMikkaelis . I, 697;Heilag38 hann héltnær allar rítningar í minni útan bókar. II, 414;Heilag3 viljum vér allir þiktil konungs halda (= viljum vér allirþik einn konung hafa . I, 56;Flat7jvf hafa til) . 73 (. 94) jvfFris26Hkr23. 73 (. 94);Fris16Hkr11 maðr má finn-ast sá, er mikit etr ok heldr þó hungrmeð sér, at hann seðist eigi ( adhuclat.esuriens se continet ne satietur), enhverr annarr, er lítit etr ok verðrsaddr af; nú sá er hungr heldr meðsér ok neytir mikils ( qui ergolat.multum comedit et adhuc esuriens secontinet), þá hefir sá meira verðkaupen hinn, er lítils neytir ok er þó saddr. II, 554 fgg;Heilag19 hafa okofte pleonastiskeller med intensiv Betydninghalda: er sá vili várr bóndanna at hafaok halda (at halda . 73; .Fris25Hkr94) þau lög, er þú skipaðir oss hér21fyrr á Frostaþingi . I, 56;Flat5 þannstað skyldi æ sá hafa ok halda, semskólameistari væri at Hólum . I,Bp850;15 allar þær þyrmslar sem hirð-mönnum byrjar at hafa, þær - eigugestir at halda ok hafa 45;Hirðskrá1þetta æi siðr allt háá ok halda, er ekhefir nú skipat . II, 45. ;DN23 opret-19)holde, understøtte, styrke, forsvare modal Overlast, Krænkelse, Svækkelse, Skade ek hefi heitit at halda guðs lög oklandsins með öllum mínum styrk oklandsins . VII, 305 (jvf styrkjaFm22);L. 19 allir Gyðingar halda ríkt lögsín, en þeir hafa heyrt sagt frá þér,at þú brýtr lög Moysis . 226;Post22þótti biskup halda ríkt brennumenn. II, 174;Sturl10 nú er ok öllum mönn-um kunnigt, hve mjök Þ. lætr sínasœmd, er hann mátti ekki þingmennsína () halda . fg;som G. plagede med Søgsmaalog UdsugelserLjósvs. 257 12 þú ert ílla attekinn vanheilsu sakir,enda ætla ek lítinn viljann til at haldavini þína . VII, 244 (jvf .Fm17Mork 234);10 tók K. hann nú á sítt vald okkvazt mundu halda hann . VI, 17;Fm17E. konungr kendi I. konungi, at hannhéldi þá menn . VII, 248 (jvf .Fm6Mork236);22 þat væri nökkur várkunn, atþú héldir frænda þínn eðr fóstbróður,en þetta er alls engi at hafa tekizt áhendr mann íslenzkan ok halda kon-ungs útlaga . 145 (jvf . II,OH91. 21Flat265);21 sína festarkonu skal hverr halda,ef herr ferr á land várt, ef honum erboðit með váttum . 51 fg;Gul34 þikkirmér nú ísjávert, hvárt þú munt fáhaldit þik eða eigi . 100 (155);Nj19halda fé e-s dvs. fjárhaldsmaðr, =have ens Gods, For-mue i sin Varetægt somvarðveita fé e-s, hafa hald fjár e-s, .Gul47. 109-113; halda e-n fyrir e-m dvs.: traustbeskytte, forsvare en imod nogenhefi ek ekki til at halda þik fyrirGunnari - ok engum þeim, er þikvilja feigan . 35 jvf ; ek séDpl11216eigi, at ek geta haldit ykkr firi úvin-um várum . I, 300;Flat36 halda e-nvið e-u dvs. : guð haldi oss vel viðd. s.djöfuls svikum . 201;Hom10 um hvern-, er svá hefir haldesk við þeim áttahöfuðsyndum vel ok reinliga .Hom197;27 halda við 2;se halda e-n til e-sdvs. hjælpe en til noget, se nedenfor under halda til 1. ; holde Person eller Ting20)paa et saadant Sted, i en saadan Stil-ling, hvis Beskaffenhed paa en eller andenMaade angives þeir héldu sik á vetr-um í Suðreyjum . 1 (1);Eb12 þú einndirfist á fjöllum uppi at reisast meðflokki í móti oss ok vil gera þér gabbok halda þik yfir höfuð oss . 44;Gyð2halda e-n vel, ílla dvs. : hann hélt betrholde nogen i engod eller slet Stilling, saaledes at hanhar det vel eller ildehúskarla sína en aðrir menn . VII,Fm242;9 eru þeir menn () haldnir miklu betr ennL. Kongens haand-gangne Mændallir aðrir í þessu landi . 6 (9);Eg12hann grœddi mikit fé, en þó héldustílla hjónin . 4;Vem4 takit slíkt af mínuríki, sem ér fáit yðr vel haldit ok þatlið, sem yðr fylgir . 166;OH5 er sáeðr þeir megi vel halda sik, er henni( kapellunni í Þyssisey) þjóna eðrnL.þjónandi verða framleiðis . IV, 80;DN8halda e-n vel, ílla at e-u dvs. : at þú megir halda hana vel atholde eni en god, slet Stilling med Hensyn tilnogetmat ok klæðnaði . II, 586;Heilag20hélt hann at drykk ok klæðum engummun verr, en hann hafði áðr halditsik . 69;OH35 J. hélt postolann vel atþeim lutum öllum, er í hans valdivóru . 272;Post27 vel haldinn dvs. : tak heldr annatvel faren, i en god Stillingfé, svá at þú þykkist vel haldinn af. 84 (235);Laxd30 ílla haldinn dvs. : fann hann þá - íllailde stedt eller faren, værende i en slet ellermislig Stillinghaldna . II, 276;Heilag4 lítt haldinn: stulkan var þá mjök meginlausd. s.ok lítt haldin . II, 172;Bp2 þungt,þungliga haldinn dvs. i saadan Stillingat man har det tungt, føler sig haardtplaget eller besværet, især af Sygdom: féll hann ofan ok meiddist mjök -þá kómu at lærisveinar hans ok -,síðan tóku þeir hann upp ok báru íeinn lítinn kofa, - ok var hann þungthaldinn . I, 616;Heilag22 kona lá sjúkí þverpalli; E. spurði Þorfinn, hverkona sú væri, er þar var svá þungligahaldin; Þ. segir at - "hefir hón haftlangan vanmátt", ok þat var krömmikil . 75 (182);Eg18 (jvf verða léttari): .især om Kvindei BarnsnødOH 122 (. II, 236);33Flat30 allþungt haldin(= alllítt haldin . II, 263) .Flat38OH 144;2 halda sik e-n veg dvs. :forholde sig,opføre sig, optræde paa en vis Maadekunna halda sik með hófi (jvf kunnasér hóf) . II, 92;Sturl19 fyrir þína skyldskal ek mik hreinliga halda () . 225;sagde Josvena til BeversBev34 H. hafðifjölmennt ok hélt sik ríkmannliga, þvíat eigi skorti fé . 52 (155);Laxd22hversu hann megi sik svá halda síðan,at hann öðlist þessa hluti alla .Kgs 65;2 skolum vér oss vel halda á mótþessum degi ( dróttinsdegi) .nL.Hom 60;6 abbadís hélzt vel í nunnusetriþaðan af, ok lifði vel - alla æfi .Mar 126. ;48 udholde, taale21) gékk hérsilfr í allar stórskuldir, bleikt silfr okskyldi halda (= þola . II, 141;Grg7. 214) skor . II, 192;Grág13Grg8 þóhann eigi vandræði at halda . 24Eb(38);3 þessi vetr var harðr ok íllr, haldamenn ílla (= þola menn ílla) um sveitir. I, 315. , = halda upp 5;Sturl13 holde, afholde, som22) Ophavsmand, medvirkende Deltager for-aarsage at noget sker eller bliver gjort,at en Tilstand eller et Forhold er for-haande héldu landsmennbrátt mikit tal af honum . I, 344;Flat30haldit nú bardaga við mik eða orrostu. 28 fg;OHm32 hélt Abel konungr stríðvið Frísi . X, 51 fg;Fm18 þeir semfylgð halda með konungi Hirðskrá 32;4 með vitorði þeirra skutilsveina,sem stöðu halda 33;Hirðskrá2 mennÓlafs konungs vóru út á Gaularásiok héldu hestvörð . 37;OH19 gestireru ok skyldir at halda alla útvörðuok njósnir ifir konungi 45 fg;Hirðskrá9jvf . 59;Kgs33 buðu þeir at haldavarnir (&vl buðu þeir vörn) með vápn-um fyrir sér . 125;Kgs2 hverr (prestr)í sínni sýslu, sem hann tíðir heldr,heldr hann at fylkiskirkju eða at -. 19;Gul1 var þar um 12 mánuðu,hélt þar skóla ok kenndi mörgum .Bp I, 824;13 skóla setti hann á staðnumok lét kenna latínu, hélt þann skolasíra Ó. . I, 850;Bp13 kennidóm heldrhann til föðurligrar læringar með hvernþann, er gótt vildi nema . 497;Post29G. hélt boð fjölmennt . 2;Vallalj20urðu þeir af því missáttir ok hélduófrið . II, 539;Fld12 kenndi ek folkinu,at allir héldi frið sín í milli ok ást. 97. ;Post23 underholde med det til23) Livets Ophold fornødne handaverk mínhalda mik harðla vel (= operalat.manuum mearum me pascunt) .Heilag II, 570 jvf ; fór útan lands -256938fullríkr at fé at halda sik í veginum. 93;Æf2 jörð heraðs þessa var úávaxt-söm, þurrlend svá at vinnumenninir(dvs. )de som dyrkede, bearbeidede Jordenhéldust varla við af kostsins áauka(&vl varla af kostarins ávexti) .Heilag II, 421 jvf fg;625 hann dróg á vetr kalfok kið hin fyrstu misseri, hann héltvel svá, at nær lifði hvatvetna þat, ertil ábyrgðar var . 22;Hrafnk21 muntugeitr um halda . 2, 20 (22). ;Hund 24) tilveiebringe, præstere, yde borð hélthann hófsamliga ok athugasamligasparligt . I, 141;Heilag22 jvf .Barl 35; . 3 (170 a fgg);Ingv52 halda e-mborð . IX, 220. X, 146;Fm164 . 545;Stj3. 5, 15;Rb3 halda e-m kost . 6 (3);Nj20. 47;Post31 . 51;Æf9 halda ábyrgjuskipi (= ábyrgjast skip) . II, 69.Grg10146. ;24 holde for, mene25) halda menn,at Oddný sé nú betr gipt . 12;Hítd27því heldr hann stöðugt biskupinn, atþessi maðr - sé með öllu vitlaussvorðinn . 1051. ;Mar4 anse for, be-26)handle som, med 2 Akkusativer þettaheldr hann engan sáttarfund, útan frið-arkoss fari til, eptir svá stóra misþykt. 416;Thom4 hón hélt engan hans jafn-ingja innan hirðar . 19 (38);Laxd30hinn fimti dagr í hverri viku skyldisvá hátiðligr haldinn vera sem hinnfyrsti dagr í hverjum 7 náttum .Stj48 jvf ; minnstu at halda helgan3611011þváttdag hvern . 437;Pr5 nú er Hall-varðar messa, þá er Botolfsmessa -,er vér skolom helga halda í lögumvárom . 18. Gul18 halda e-u sem27)e-u dvs. ;anse, behandle noget paa sammeMaade som en Ting heldr bróður sínshrygð sem sjalfs síns ok hans gleðisem eiginligum glaum (= fratrislat.gaudia sua ducit et tristitiam ejussuam deputat) . II, 352. -Heilag11. 26 á: Med Præp. og Adv. halda á e-u1)dvs. holde noget med eller i Haanden saa-ledes at denne hviler paa Gjenstandeneller med et Greb har omfattet den: bregðr E. sverði ok heldr á því hinnihœgri hendi . I, 33 (jvf haldaFlat172); þau héldu nú á skeyti Víðförulsok töluðu um, hverr eiga mundi .FldII, 544;5 eigi sekst sá maðr, er á vápniheldr kyrru, þótt annarr maðr rapi ávápn hans ok skeinist á . 334;Grág5haldi-t maðr á keri . 18 (19);Hm rifuþeir niðr vefinn ok í sundr, ok hafðihverr þat, er hélt á . 158 (279);Nj5þá er hón hélt á syni hans () . IV, 197). nL. veddennes DaabDN7 halda2)á e-m dvs. (áhald) : E. hljópvære i Haandgribeligheder,Slagsmaalmed enupp ok hans menn, ok hélt þar maðrá manni . 13 (16);Eb1 jvf . I,Fld12;25 . II, 107;Sturl33 þá var sagtMagnúsi, at þeir héldust á úti okþar var hlaupaför . I, 234;Sturl8 . III, 682.her-til hører maaske ogsaaDN31 halda á e-u dvs. (jvf3)holde fast paa enTing saa at man ikke slipper den afsine Hænder eller sin Besiddelsehalda 8): hann var svá móðr, at hanngat ekki á ( sverðinu) haldit .nL.Gísl52;6 margir menn týndu vápnum sínumok féngu eigi á haldit fyrir kulda. II, 17;Sturl21 ef hann heldr á fénuþá, er hinn kemr eptir, er á . II,Grg152;11 tók þá til sverðsins, er s. vargyrðr með, en hann hélt á ok toguð-ust þeir um . II, 111;Sturl27 a. kon-ungr má skjótt koma at hjalpa mér-, ok eigi munu líða 4 dagar, áðr þúmant eigi þora at halda á mér .Flov164;23 hann lét ok brenna allar lög-bœkr Gyðinga en drepa alla þá, er áhéldu . 5;Gyð11 nú með því, at þúvilt halda á þessi villu lengr .Ridd 149;27 öngum skyldi hlýða at haldaá þessum síð (= halda þeim átrúnaði. I, 114) . XI, 41 (.*Flat30Fm14Jómsv35). 3 halda á e-u dvs. , = halda 9: útilegumenn ok4)beholde nogetsaa at man ikke mister det, bliver skiltaf dermedránsmenn vóru mjök í þenna tíma bæðisuðr ok norðr, svá at náliga máttiengi á sínu halda . 41 (65);Vatsd29 þatmunu þér þá reyna verða, hversu lengiþér haldit á hvalnum . 23 jvf ;Fbr2018guð reisti hann af dauða, því at eigimáttu helvítis byrgi halda á honum. 163 ();Post35Ap. Gj. 2, 24 mér helztlítt á sauðamönnum dvs. , . 75;jeg har ondtved at kunne beholde Faarevogtere i minTjenesteGrett19 þat var honumveitt (dvs. ) at afladet var ham givetfjárins ok verða mikils eigandi, enhins var honum varnat, at vel héldistá . II, 46. Heilag16 halda á e-u dvs.5): verezk harthave noget i sin Besiddelseok standet viþ vel, at ér verþet eigiup tekner, eþa þat verþi af yþr tekit,es þér hafet á halldet hér til (= erþér hafit aa at halda ) .s. 1514HeilagII, 5 fgg (jvf ), at ér161117hvor Ordeneverþet - hér til ne capti-svare til lat.vemur tenentes captivitatem . 1, 718;Thilo cod.apocr. n. Test2 þat sem hannheldr upp á . 33. Stj2 halda á e-u dvs.6): má engi líkamligrindeholde, omfattestaðr halda á guði, enn hann heldrsaman alla hluti . 101 jvf . Elucid9565 halda á e-u dvs. : hjón sátu þar, héldu á sýslu7)holde paa med noget,give sig af eller være sysselsat mednoget. 14;Ríg ef G. vildi halda á þessu til-kalli, þá er mér lítit fyrir at látadrepa hann . I, 82;Flat25 þú heldrá röngu, at þú mælir slíkt . 62;El1sem hón heldr æ á hinni sömu bœnvið hann ok gnaddar it sama dag okdœgr . 417 ();Stj11Domm. 16, 16 komÞ. í Hjörsey ok bað Oddnýjar, frændrhennar vildu eigi gipta honum hanafyrr en -, nú heldr Þ. á málinu okverðr Oddný honum gipt . 11Hítd23jvf . 51. 56. 58;Konr544513 géngu síðaná brott ok héldu á ferð sínni ok þóttuallt lengi dvalzt hafa . II, 132;Sturl15lengi halda þeir frændr á fyrirsátunumvið mik . 51;Þ.hræð16 hélt hann þá ábúnaði sínum sem skjótligast . X,Fm119 jvf ; . 197;5IX, 21528OH33 . 40Laxd(108). 43 (124). 2625 halda e-u á e-n dvs.8): var nú ekki verknaði halditpaalægge en noget som Pligt eller det hanskal gjøreá hendr honum (= ekki haldit honumtil verknaðar . 15 fg) .Vígagl1VígagL. s. 9520 halda á dvs. : R. spurði Odd, hvert hann9)stevne, styre,tage afstedvildi á halda, hann kvazt vilja leitaSygmundar . II, 252. - Fld23af: 1)halda e-t af e-m dvs. : þeir höfðingjar, er áðrhave noget i sinBesiddelse paa den Maade, at Besid-delsen skyldes en, maa tilskrives hansIndrømmelse, eller at man i Henseendetil Besiddelsen staar i Afhængighedsfor-hold til hamhöfðu haldit land af Danakonungi .FlatI, 246 jvf ; . 282;3322733Klm59 . 52Eg(108);2 . 66;Fris3 . I, 361. II,Sturl30123;37 . 219;Bev8 held ek héðan afbiskupsdóminn af henni (), en eigi af þér . 710;nL. JomfruMariaMar21 haltekki traust af sjalfum þér dvs. , . II, 593 stol ikkepaa dig selvHeilag15 halda2)mikit af e-m dvs. , = halda mikit tilgjøre meget af en, sættestor Pris paa hame-s: konungr hélt mikit af honum. III, 520;Fld14 þar vóru mörg goð,þó var af Baldr mest haldit . II,Fld63. - 10eptir: halda eptir e-m dvs.1): .sætte efter en for at indhente hamFmVI, 216, halda 15 b;28se under sagðihann konungi um ferðir Sóta ok þat,er hann ætlar eptir honum at halda. 4. Nj halda e-u eptir dvs. , = halda 6: hann2)tilbage-holde, beholde nogethélt eptir hinu betra . 42 jvf ; tókStj223hann þá stykki eitt af diskinum okhélt eptir . III, 418. - Flat30frá:halda e-n e-t frá e-u dvs. : sú var engi stund, er hón máttiellerholdenogen eller noget borte fra, afholde franogetsik frá gráti halda . I, 663Heilag37jvf ; sumir varðveita sik eigi at6652eins frá líkamligum syndum, heldrhalda þeir ok hjörtu sín - frá öll-um únytsamligum hugrenningum .Hom179;6 hvat sem þá ( egipzka menn)nL.hefti eða hélt frá herferð Pharaonis,er hann fyrir fórst, þá trúði þat hverrguð sínn, er hann hélt frá hans fylgð. II, 391 fg;Heilag11 haldaogsaa m. Dat.e-u frá e-u: heldr sýn sínni frá þeimhlutum öllum, er hug hans teygja tilrangra girnda . 86. - Hom22fram:halda fram e-u: : hélt hann fram1)søge at fremholdeen Sag saaledes at den kan vinde Frem-gang, faa Gyldighedmálunum, en Kjalleklingar géngu atdóminum ok vildu upp hleypa (nL.dóminnm) . 17 (19);Eb29 kvazk ( þvínlforboði) vilja í hvívetna fram halda. II, 142. Sturl21 : þat gerist í þeim sama mann-2)optræde til For-svar eller Anbefaling for en Sag ellerPersonfundi -, at til biskupsins verðr talat(dvs. ), ok bóndinn eptir vana heldrat man kommer til at tala om Bi-skoppenfram hans rétt . II, 181;Bp20 hugsasvá um, bóndi! at bróðir mínn munmér mjök hafa fram haldit fyrir ástarsakir . 2 (3);Nj22 þat eina heldr fram,er þú görðir úvitandi . 17 jvfBand17.* 8 Band12fg. : B. hélt fram at-3)fortsætte, vedblive mednoget som man gjørhöfn sínni . VI, 348;Fm23 jvf .Grott14 (15). - halda e-u fyrir e-ufyrir: :halde noget foran en andenGjenstand. 4 ();Vígaglse s. 692 b3 vinstri hendihaldi hann fyrir sér 31;Hirðskrá7 halda fyrir auguhvorhen ogsaa hørersér hendi hönd-med underforstaaetellerum dvs. : féll á knébeð ok hélt fyrirholde for Øinene, holde Haandenfor Øineneaugu sér (jvf sjá í gaupnir gaupnunder) . 89 (132);s. 566 a44Nj21 er þat ósaltvatn ok ísi þakit ok var mjök hált,hestar vóru óskúaðir, þá bað konungrfara fyrst til messu, ok um hinn fyrstalágasöng hélt konungr fyrir auga sér(), ok þegar dreif í logni kröm-og badmu . II, 327. Flat10 halda e-u fyrir2)e-u dvs. : þá má hann haldaanvende noget til Forsvar for enTing eller Sagskiladómi fyrir kaupi sínu . 40;Gul8þeir menn, er hann skal halda orði okeiði firi . 43;Gul3 láta dóm halda firi. 86. Gul1. 3 halda e-u fyrir e-u dvs.3): héldu engar grindr fénu fyrirbeskytte, bevare Ting eller Person modnoget, saa at de ikke heraf lide Over-lasthonum ( birninum) . 50. nL.Grett13 4)halda e-n fyrir e-t dvs. ;holde en for atvære noget, behandle en som noget efþeir halda nökkurn annan fyrir betramann en hann . 10 (15);Laxd30 síðanhélt konungr Erling fyrir tryggvanmann . IX, 399;Fm5 sá maðr var fyrirvestan haf, er Óli nefndist, ok haldamenn hann fyrir konung . I, 216.Flat19 halda fyrir veðri dvs. , . 211, fyrir 11;5)styre, sætte Kur-sen saaledes, at man har Vinden i Ryg-genPr18se under kommóti þeim sunnanveðr með myrkri, okvurðu þeir fyrir ( veðrinu) at haldanL.. 271. Aa14 halda kyrru fyrir 7)se underkyrr. - halda í e-t = halda á e-uí:1: þú skalt halda í hurðarhringinn. 29. - halda með e-m dvs.Dpl21með::holde med en, holde sig paa ens Parti ek em leiguriddari einn, ok skal ekhalda með þessum konungi . 107.El5- halda e-u niðri dvs. halda upp 4, bera upp 1;niðri:holdenoget skjult, fortie det, lade det uomtalt,mods. þoraþeir eigi fyrir guði at halda niðri því-líku stórmerki . II, 108;Heilag26 kallaallir, at hann vili sannyndum niðrihalda . 1124. - Mar22saman: halda1)e-u saman dvs. ,omfatte, indbefatte i sig = halda 6. . 101 Elucid9se s. 698 b.43 halda e-u saman dvs. : vér höfum lengi sam-2)holde noget saa-ledes sammen at det ikke opløses, ikkeophører at værean haldit okkarri elsku ok verit velsamlyndir . VII, 140. Fm15 halda sér3)saman haldast saman dvs. : hvat sem þáellerslutte ellerholde sig saaledes sammen, at man indbyr-des ere forenede eller enigekostaði, at þeir héldi sér saman .Sturl II, 40;4 eigi minkar nauðsyn hvárra-tveggja, at vér haldimst saman sembezt . I, 539 (. II, 68 &vl 8);DISturl vérskulum allir - saman haldast ríkinutil styrkjar . I, 156. - DN14 halda4)saman ;d. s. bað menn saman halda,hvat sem í gerðist . II, 20;Sturl24 tíuþúsundir af liði þeirra héldu saman atríða firir at drepa varðmenn ok spej-ara þá, sem - . 255;Bev33 eigi minkarnauðsyn hvárratveggja, at vér haldimsaman sem bezt . II, 68. Sturl34 ():5)hængesammenmods. skilles, falde fra hinandendröfnuðu í sundr allir liðir hans svá,at trautt héldu saman, er grafa skyldi. I, 376. - Heilag11til: halda e-n1)til e-s dvs. ;hjælpe en til noget vildi þáok allt landit ekki annat en haldahann til ríkis . I, 236;Flat34 at þérhaldit dróttningina Eufemiam til þessréttar, sem - . 25 (80);Rb27 bjóðumvér, at þér haldit þá - til allra réttramála . I, 91;DN17 þá s. hest góðanaf honum til þess, at hann skyldihalda hann til laga ok réttinda .Kgs143;24 vinsæld föður hans hélt hannmest til alþýðu vináttu (jvf slíkt dróhann til vinsældar ok orðlofs )L. 18. VII, 175;Fm9 mun mér örðigt þikkja,ef þú heldr hann til þess, at hann gangiá vini mína . 56 (123);Eg19 halt tilþess, at vér náim lögum af þeim . Fbr97. 25 halda e-n til e-s dvs. , = draga e-n til2)tilskynde,bevæge en til nogete-s (fg);s. 258 a 10 ek ætla ekki at sjáÍsland, því at ek mun spyrja þik látinn,frændi! ok heldr mik þá ekki til út-ferðar . 76 (112);Nj25 ek mun veravin hans ok alla þá, er at mínum orð-um láta, halda til vináttu við hann. 5 (8);Eg14 var auðsætt, hvat til hélt um sættir (= hvat hélt til sætta), for-tölur Þórðar en hvatvísi Ásgrims .Hítd 70. 21 halda til e-s dvs. , = draga3)foraarsagenoget, føre eller lede til nogettil e-s ( draga 5 ),ses. 258 a ned. L.bera, ganga til e-s (. 57):Jómsv15. 29hélt til þess góðgirni hans . 17Vatsd(29);4 munu vér þat skjótt kjósa, atundir þik falli sá vandi, heldr þarmargt til þess, þú ert maðr ættstórrok höfðingi mikill, harðdrœgr ok vitr. 125 (192);Nj9 s. tók því máli vel,sagði, at margir hlutir héldu til þess. 9 (7);Eg26 þat hélt til þess, er Alex-ander -, at borgarlýðrinn hafði -. 94;Alex3 jvf . 13 (24). 18 (36);Laxd72hann vissi eigi hvat til hafði haldit,er hann kom eigi . I, 103;Flat4 þateitt hélt til, at þeir Þ. - fóru eigimálum á hendr Þórði, at þeir féngueigi styrk til . 35 (90);Laxd7 skildu,at þat hafði eigi orðit af náttúruhimintungla, ok varð engi orlausnaf þeim, hvat til mundi halda .Post249;20 frændr hennar fundu þat, athón skipti siðum sínum, þeir spurðuhvat til héldi (dvs. )om Aarsagen dertiL. 131. Mar23 halda málum til fulls,4)fullnaðar, réttinda, halda til jafns,fulls, fullnaðar við e-n halda 14se under halda við 1. s. 594 b fgg og53 halda5)e-m til e-s dvs. : yfir nunnu-holde en til noget, somhan skal gjøre, iagttagesetri einu var abbadís -, sú er -hélt mjök til siðlætis öllum mönnumþeim, er í sveit vóru með henni .Mar121 jvf . 3112213 halda e-n til e-s6)dvs. : hélt hann sik til kennimannsgjøre sig Umage for at en kan blivetil nogetok var hóglátr í hvívetna . II,Sturl266. 1 halda til e-s dvs. : þó at þú héldir mikit til7)have sitSind saaledes henvendt til noget, atman sætter Pris derpaa, gjerne vilhave dethans (dvs. ) þikirgjorde meget af hammér þú eigi virða mik svá mikils at -. III, 200;Fld21 G. Böðvarsson - varhœgr hversdagliga ok hélt mjök tilgleði . II, 104;Sturl24 Þ. gerðist höfð-ingi mikill, hélt hann hér mjök til vin-sælda ok virðingar . 70 (200);Laxd2þar var ok Hrefna systir hans, ok héltallmjök til skarts . 45 (130);Laxd20E. skipaði sauðamanni sínum, at hannskyldi snemma upp rísa hvern dag okfylgja sólu meðan hæst væri sumars,ok þegar er út hallaði á kveldum, skyldihann halda til stjörnu ok vera útimeð sólsetrum . 14. Ljósv31 halda8)til e-s dvs. give sig ifærd med noget, ind-lade sig paa noget, give sig til at gjøre: ek mun ekki halda til þess atnogetbrjóta lög þín . 67 fg;Jómsv20 fær núH. sér mann í stað Þórolfs á skipit okheldr nú til fangs sem áðr . 14Laxd(34), jvf sóttu menn þangat mjök til27veiðifangs . 14 (23);Laxd32 eigi at síðrhéldu Væringjar til bardaga alldjarf-liga . 243 (. II, 381). OH14Flat5 halda9)til e-s dvs. , =høre, henhøre til nogetheyra til e-s 3, koma til e-s 8: þatheldr til ormsins náttúru, at hannskríðr or hamsi ok til vatns . I,SE606. heldr til, at - dvs. - (jvf berr e-t til, svá bar til at13 upers.10)detforekommer, forefalder, hænder, indtræfferat- fgg; koma til 11): hvaðans. 129 a 58heldr til mér (dvs. ), (at) reiðihvoraf, af hvilkenAarsag vederfares det migþessi ok hugarherði hafa flogit at mér. II, 642;Heilag21 bjóst Þórsteinn okfór til Gautlands, ok hélt svá til, athann kom til heimilis jarls snemmadags . 5 (9). - halda umVatsd13um:e-t dvs. , =holde Haanden eller Hænderneom noget, som da omfattes derafhalda hendi, höndum um e-t (fg), . II, 141. - se s.692 b 4Sturl35undir: halda e-t undir e-m dvs. (jvf halda1)besidde nogetsaaledes, at man med Hensyn dertil staari Afhængighedsforhold til ene-t af e-m 1)? hélt hann þat ríki () undir Knút konung, ernL.i EnglandSveinn konungr hafði áðr unnit .Gunl10 (242). 2 halda e-m undir öxi,2)drep; halda barni undir prímsignan,skírn, vatn, biskupshönd haldase under1. - upp: halda upp e-u dvs. : er messan var upp hafin1)løfte,hæve i Veiretþá stóð konungr upp ok hélt upphöndum ok laut til altaris . II,Flat89 jvf . 299;33Hkr1 hann þóttist haldaá einni oblátu svo hátt upp semprestr heldr upp ( forn) í messunL.. I, 823;Bp17 hinir (ero) útlagir, erút róa, en þeir orsekir, er upp haldaárum sínum . 171;Gul5 þeir gera svá( róa inn um sundit á báti semnL.hljóðligast), en er þeir koma inn undirnesit, þá héldu þeir upp árum okhlýddist um . II, 517;Fld12 þá hneigðiK. konungr höfði sínu lítla stund,ok hugði at, en síðan hélt hannupp höfði sínu (&vl höfuð sítt) .Klm487. 22 halda upp e-t dvs. 2)holde oppe,holde noget saa at det ikke falder ned: abbadís upp hélt sjölf þetta barn ískírn heilagri með því nafni, semvér gátom . 18. Str30 halda upp3)e-u dvs. : ef maðrkomme frem med noget, bringedet til almindelig Kundskabfinnr grip manns eða -, þá skal hannþeim manni fœra til varðveizlu, er álandi býr, en sá skal varðveita ok haldaupp á manna mótum ok á várþingiok á alþingi; nú gerr sá eigi upphalda, er - . II, 185 fgg;Grg18 er G.kom til Íslands, hélt hann því vel upp-, er konungr hafði gert til hans .FmX, 93;16 þat gerði at mun um virðingokkra, at mínum yfirlitum ok atgervivar meirr upp haldit en hans .Konr49. 26 halda upp e-u dvs. , = halda 22: þér skulut4)sætte, holdenoget i Ganghalda upp bardaga við okkr ok berj-ast . XI, 66 (.* 86) jvf ; ef slíks verðr vón, þá má þessiFm26Jómsv318822sonr okkarr upp halda ófriði í mótióvinum várum . 9;El9 sem hann þótt-ist hafa styrk af nökkurum ríkismönnumtil at halda upp kristninni, þá sendihann til Englands eptir biskupi oköðrum kennimönnum . I, 55 (.Flat9Fris72; . 92);1Hkr19 vil ek, at þú haldirupp bœnum (jvf halda bœnum )s. 695 b7fyrir mönnum þeim, sem hér falla í daG. XI, 271;Fm jvf . 129;Kgs15 ef tveirmenn hafa sakir á hendi einum manni,ok skolu þeir luta með sér, hvárrpeirra skal upp halda féránsdómi .GrgI, 110 jvf . 168. 11 halda upp e-u dvs.5), = halda e-u uppi 2:præstere, udredehalda upp allri bót . I, 200;Grg38 ekskal bótum upp halda fyrir vígit .Eb32 (57);17 hélt J. bótum upp fyrir Sig-hvat bróður sínn . I, 199;Sturl28 hverrmaðr er sitr svá 3 vetr, at hann reiðireigi biskopi reiðu eða prestreiðu, okheldr eigi upp tillögum þeim, er vérhöfum lögð til kristindóms várs, sá -. 22;Gul21 E. jarl bauðst til at haldaeinn upp gjaldinu . I, 224;Flat20 bœndrfestu Kolbeini at halda upp fégjöldumslíkum, sem biskup vildi gört hafa .SturlI, 214;8 þeir vóru staddir á þingi þvíok héldu svörum upp af hendi þeirradœla ok báru þá undan sökum .OH174;16 er hann heldr upp yfirbót þeirri,er kennimaðr kennir honum . 105.Hom11 halda upp e-u dvs. , = halda e-u uppi 1: goði6)holde noget oppe,saa at det bestaar eller staar ved Magt,vedligeholde, opretholde, saa at det ikkekommer i Vanmagt, Ringeagt eller For-glemmelseskyldi hofi upp halda af sjalfs sínskostnaði svá at eigi hrœrnaði . 4Eb(6) jvf 10 ();25122 . I, 86;Flat28 halda uppkirkjum, húsum . 12. 13. 73;Gul211 haldaupp ríki e-s . 129;Kgs20 jvf . 2Anecd7(2);10 síðan héldu þeir upp bardaganumm. ok H. með því liði, er eptir var .FmXI, 340;11 þó at því sé varla svá upphaldit, es of þetta er gørt, sem øðrum helgom ritningom . II, 1;Heilag8 heldrjörð griðum upp, en himinn varðar fyrirofan, en hafit fyrir útan . I, 205;Grg6Yngvar hélt upp vísu þeirri () . 33 (63). som Egil havde kvædetEg32 halda e-u7)upp dvs. : með sterku beizli þarf hestrtilbageholde, stanse, stoppe en saaat han ikke kan komme afsted eller viderefremadbúinn at vera, þat sem öruggt sé tilhalds, bæði upp at halda með, efþarf, ok svá um at kasta, ef þess þarfvið . 87;Kgs20 suma norrœna mennþá, sem til Danmerkr váro sigldir, léthann upp halda ok af þeim taka þatgóðs, sem þeir hafðu með at fara .DNVI, 69;37 ef hann hefir eigi greitt firirpáskar, ok -, þá má prestr hann upphalda (dvs. );holde ham borte fra Delagtighedi Alterens Sakramente - - engi prestrdirfist at halda upp á páskadag eðasetja menn or kirkju út sakar sýslu-manna . V, 43. - o. s. v.DN26. 36uppi: halda e-u uppi = halda e-u upp 6:1)halda uppi kirkjum sínum dvs. (jvf halda upp kirkjumvedlige-holde sine Kirker. 12. 13);Gul21 . IX, 186 (187);DN33 sámundr skal henni uppi halda (dvs. ), er hann gaf tiltjene tilhendes Underholdninghennar . 64;Gul2 þar á Miklabœ urðumargir fyrirburðir -, lét Þorgils þvíöllu á dreif drepa ok þeim öngum uppihalda, ok því rítum vér þar ekki af .SturlII, 244;9 ero þat ok gömul heit okjáttan Björgvinar manna, siðan þeir-, at gera rœkiliga ok réttliga tíundsína - eftir fornom kristins dóms rétt,mego menn þat óttast, at þeir menn,er niðr drepa þeim heitum ok vilja eigiuppi halda -, virði lítt um, hvat stað-inom beri at hendi . II, 95;DN16 skal-ahann lögvillr verða svá, at honum haldiþat uppi . 162;Grág5 heldr honum þat uppi, ef hann er rétthafi at orðinn. 438.. Grág13 halda uppi e-u =2)halda upp e-u 5: hinn haldi upp álags-bótum, ef hann má þat eigi satt gera. 35;Bjark10 at þeir mundi eigi ætlafébótum uppi at halda eptir vígin .Eb22 (35);12 hversu marga menn viltuskilja undir sættir okkrar, svá at þúvilir handsölum uppi halda fyrir .SturlI, 81. - 35við: halda e-t við e-n1)dvs. (jvf haldai eller med Hensyn til noget optrædesom ens Modstander, byde ham Spidsen,forsøge hvorvidt man kan gjøre sin Viljeeller Ret gjældende mod ham14 fg, halda 19 s. 694 b 58s. 696 b og48 halda til 4): mikit er þat at vita, atvér skulum öngan hlut þora at haldatil jafns við frændr Gizurar . II,Sturl105;17 : kaup-især uden Objektsakkusativmenn þreystu nú eigi at halda við hann,því at þeir skilja, at honum mislíkar,ef hann ræðr eigi . I, 482 fgg. ; hugsar þat, at engir mennBp21I, 48 jvf 47236muni þora at halda til jafns við hannþar í ætthaga hans . 14 25),Laxd2 haldast við dvs. (jvf halda e-n við e-u 2)holde Stand i Til-fælde hvor man er udsat for Angreb,Overlastunder halda 19 fgg): er landsmenns. 696 b 48vissu ætlan hans, tóku þeir at ýfastvið hann -, ok mátti hann eigi þarvið haldast . 4, 4 (246 &vl 3Landnjvf = . 296);Facsimile I17Anal116 fórallt sem áðr, at engi þjónustumaðrhélzt við með Hrœreki konungi . 70OH4(. II, 85);Flat14 fóru þeirra skipti svá,at Aslákr hélzt eigi við í sýslunni .OHIII (. II, 198);31Flat8 gékk hann núsvá hart fram, at engir héldust við . 139;Grett2 héldust þeir eigi lengivið, áðr þeir vóru yfirkomnir af mœði. 35;Grett26 ek skal fylgja Sigvaldi í förþessi sem ek hefi karlmennsku til, okhaldast við meðan Sigvaldi vill .Jómsv70. 14 halda við e-m dvs. , = haldast við;3)holde Standimod en hann gékksvá um daginn, at ekki vætta hélt við honum . X, 383 (. 14);Fm2Ágr1 hvarsem hann kom fram, hélt ekki við honum . 229 (. 595).Fris17Hkr29

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚼᛆᛚᚦᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary
• Old Swedish - K.F Söderwall's Dictionary