Heilagr

heilagr

heilagr, adj. 1) hellig, som er eller børvære Gjenstand for religiøs Ærefrygt,har religiøs Anvendelse; heiðran heil-agra hluta Stat. 24621; heilagr andiHeilaG. II, 23; Hom. 1853; inn helgi andiHom. 1424; helgir englar Hom. 1858;heilagr maðr dvs. Menneske som er ellerbliver saliggjort efter sin Død, især Men-neske som ikke alene derfor prises og æres,men ogsaa efter sin Død tilbedes paaGrund af den Hjælp, det efter sin Dødkan give dem, som med Dyrkelse paa-kalde det: Hom. 16915; Hák. 711; Frump. CI1 (AnaL.1 29112); svá segja helgir feðr,at - Post. 25713; heilög María Hom.9917; jvf sæl m. Mar. 1914. 35729; in helgaMaría, en helga mær m. Mar. 184. 22 (jvfhin sæla m. Mar. 195. 2119. 3392; Ólafrhinn helgi GuL. 151. 171; hinn helgiÓlafr konungr Hom. 1478. 1535; hinnhelgi Østeinn (jvf helgi Eysteins erki-biskups SturL. II, 3717) Bolt. 13824;enn helgi Jón Bp. I, 1526. 10; Eiríkrkonungr helgi dvs. den danske Konge ErikValdemarssøn (Plogpenning), sandsynlig-vis saa kaldet paa Grund af hans Døds-maade, Fm. X, 1002; SturL. II, 2605;lézt Magnús konungr (1372) í sjó meðsínum mönnum, kom hans lík einsá land ok kalla menn hann helganFlat. III, 56925; jvf den hellige Mar-grete paa Nordnes DN. VI, 100. VIII,676 fgg; þú munt brátt kalla þá (dvs. dedræbte) helga SturL. I, 3125; hvern vértrúum helgan verit hafa í sínu lífiok dýrðligan eptir lífit Bp. I, 30212;kalla menn hann helgan (nL. KongEystein Haraldssøn) Fm. VII, 2517;kalla Danir hann helgan (nL. Hætte-svendenes Konge Ólaf úgæfa, som dødei Aalborg) Fm. VII, 31826; andaðistGuðmundr ábóti - hyggja menn hannvera helgan mann, urðu ok merkiligirfyrirburðir í hans líkferð Flat. III,5595; guðs helgir (= guðs helgir mennHeilaG. II, 25) ogsaa om de endnulevende Mennesker, der have helligetGud sit Liv (jvf Bp. I, 30212 ovenfor):af réttum guðs dómi verðr íllom mönn-um oft veldi gefit mein at gera - góð-om mönnum eða helgom hans Leif.713; helgir = helgir menn, guðshelgir: Hom. 18429; þeirra heilagramessa, er hvíla í Kinn ok SeljuBorG. I, 145; minning, hátíð allraheilagra Hom. 18425. 18632; allra heil-agra messa HomiL. 1519; DN. VII,30241; heilög kristni Hom. 8223. 25; heil-agr dómr dvs. a) = kristinn dómr: þeirvóru (fáir) at með lítillæti géngu góð-fúsliga undir guðs boðorð - hjá þvísem hinir vóru, at með fullum úviljagéngu í móti ok leituðu at lemjaniðr helgan dóm Flat. I, 4258; b) Hel-gens døde Legeme (jvf mht. heilectuomMhd. Wb. 1, 652 b45 fgg): er liðit varfrá andláti Ólafs konungs 12 mánuðrok 5 nætr, þá var upp tekinn heilagrdómr hans OH. 2299 (Flat. II, 37530); fórat sœkja helgan dóm Stefans HomiL.20622; fluttu h. d. sællar Marie Magda-lene HeilaG. I, 54815; er oss kross drótt-ins öllum helgum dómum helgari Hom.1422; hit helga húsl Hom. 1984; heilög tíðdvs. Tid som skal helligholdes, Hom. 12215;GuL. 166. 18; heilagr dagr GuL. 191;BorG. 1, 1215. 1417 fg; Óðinsdagr er allrheilagr GuL. 1813; hinn sjaunda dag hverner heilagt (= hinn sjaundi dagr hverrer heilagr) GuL. 161; hvárt en er syknteða heilagt BorG. 1, 1432; meðan heilagter BorG. 1, 1443; láta heilagt dvs. holdeHelg, lade det være en hellig Tid, Flat.II, 38123; G. - lét heilagt dag hennar(paa hendes, nL. Cecilias, Dag) ok fast-aði fyrir, þá var eigi lögheilagr dagr-inn HeilaG. I, 2954; hann lagði þat til,at þau hjón fastaði sexdœgru fyrirCeciliu messu -, ok léti heilagt umdaginn HeilaG. I, 29718; halda heilagt= láta heilagt: þat var í lög tekit athalda heilagt um allan Noreg ártíðÓlafs konungs, var sá dagr - svá haldinnsem enar hæstu hátíðir OH. 23533 (Flat.II, 3795 fg); helgi þórsdagr dvs. KristiHimmelfartsdag, = þórsdagr, í gang-dögum (se s. 556 a17-28; jvf Schlyter303 b21; eng. holythursday) Frost. 2,315; Hák. 77; NGKr. 18; helga vikadvs. Pintseugen, den Uge som begyndermed Pintsedagen (ikke den stille Uge ellerUgen før Paaske (dymbildagavika) somantaget af Möbius altnord. Glossar s. 17635 og V. Finsen i Oversættelsen af Grágás I, 976; heller ikke Ugen førPintse som antaget DI. I, 5934; medens V. Finsen derimod har det rette GráG.II, 69531 fg og i Oversættelse af GrágásII, 383 Anm.) GrG. I, 988. II, 395; DI.I, 59424; aðrir imbrudagar eru á helguviku eptir hvíta sunnudag AKr. 1881;tendrar hann ekki þessa lampa á helgaþórsdag ok hvítasunnu -, munkrinnfékk þegar skjóta pínu, því at á týrs-daginn í helgu viku tók hann skjót-liga svá ákafliga febres, at - Mar. 103627; sem hann kemr í Canciam,stendr nálægt hvítasunnudags hátíð,ok með því at sú frægð flýgr út -,at á laugardag í helgu viku muniThomas electus vígjast allt til prests,en á trinitatisdag næsta til biskupsThom. 3186; nóttin helga dvs. Julenatten (nht. weihnachten jvf Mhd. Wb. III,613 a15 fgg) GuL. 215. 353; helgar bœkrdvs. hellige Bøger, Skrifter, Hom. 1891.19124; HeilaG. I, 1304; lesa helgar bœkrSóL. 70; svá kenna helgar bœkr, semá dróttinsdegi skyli allir menn upprísa at enom œfsta dómi Frump. CII7;helgar ritningar Mar. 208; Hom. 1894;sú helga snild Hom. 19528; heilagtbókmál se bókmál 2; heilagr fiskr dvs.Hellefisk, Kveite, Pleuronectes hippo-glossus L. Bp. I, 36513; þat vatn ersvá heilagt, at allir lutir þeir, semþar koma í brunninn, verða svá hvítirsem - SE. I, 7611 jvf 7010; helgaland dvs. det hellige Land, lat. terrasancta, Palæstina: síðan skaltu út tilhelga lands þar, sem guð var kvikr okdauðr Æf. 3941; heilagr forekommeroftere i Stedsnavne; f. Ex. HelgafellEb. 4 (72). 11 (1218); Helga fjall EJb.374; ligesom Helgefjeld findes flere Ste-der i Norge; helgi sjór NL. II, 49118;helga tjörn NL. II, 4879; eyin helgase s. 354 b27 fgg. 2) hellig, saa at manikke maa forgribe sig derpaa eller tiltagesig fri Raadighed derover; eigi er hannheilagr fyrr, en hann hefir bœtt viðsakarábera ok ármanni konungs Frost.4, 227; hann (nL. fjörbaugsmaðr) skalheilagr vera at þeim heimilom ok íörskotshelgi við á alla vega GrG. I,8824 jvf 8924. 1196 fg 11 fg; gjörðu orðá, - at þeir mundi ganga þar örnasínna á mannfundum á grasi, þó þeirværi svá stolz, at þeir gjörði lönd sínhelgari en aðrar jarðir í Breiða firði,- völlinn kallar hann spilltan af heiptar-blóði, er niðr hafði komit, ok kallarþá jörð nú eigi helgari en aðra Eb. 9(1012). 10 (1129); jvf á helgaðu þingiEb. 10 (1134); eigo menn við at höggvaþar (nL. í almenning) ok telgja ok fœratil skips eða búða, ok er þá heilagrviðrinn GrG. II, 18617 (GráG. 53715). 3) uskyldig? graut má gera hvárt ener syknt eða heilagt, hann er sváheilagr, at þar má engi maðr fé firirgjalda BorG. 1, 1432.

Part of speech: adj

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚼᚽᛁᛚᛆᚵᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary