Heimr

heimr

heimr, m. (G. -s, N. pl. -ar) 1) Sted hvor nogen har sit Hjem eller Tilhold,opholder sig, med hvilken BetydningOrdet forekommer som sidste Halvdel afmange Steds- eller Bygdenavne f. Ex. Forsheimr, Húsheimr, Móðheimr, Svarts-heimr, Saxheimr, fig. í hvern heimdvs. i alle Retninger: er slíkt óhöfðing-ligt at spyrja ókunna menn í hvernheim (dvs. om alle mulige Ting), en hugsaeigi hvat mönnum hentar, því at allireru með því eðli skapaðir, at bæðiþurfu át ok drykkju Flat. I, 21125. 2) en af de forskjellige Verdener, hvori Men-nesker eller lignende Væsener have sitHjem eller Opholdssted; níu man ek heimaVsp. 2; hvern hefi ek heim um komit, níukom ek heima fyr niflhel neðan Vafþr.43; vándir menn fara til Heljar ok þaðaní niflhel, þat er niðr í enn níunda heimSE. I, 3815; hann hefir lúðr þann, erGjallarhorn heitir, ok heyrir blástr hansí alla heima SE. I, 10016; þessi heimrdvs. denne Verden, dette Liv hvori Men-neskene ere fra Fødselen til Døden (mods. annarr heimr, hinn heimr): Neptunumset ek guð yfir þessum heimi (mods.Himmelen og Underverdenen) at ráðaTroj. 1 (611); þú missir þá skjótt auð-œfa ok veraldarsælu þessa heims, entekr í móti eymd ok eilífa helvítispínu annars heims Flat. I, 3671; vítiþessa heims Fm. VI, 11819; á dróttins-degi einum þá, er sjá hinn helgi maðrhafði þessa heims lífi OHm. 1102;þessa heims veraldarbygð Stj. 2018;með yfirbót þessa heims Landsl. 2,118; áðr guð léti berast í þenna heimHom. 6118; hann (nl. dróttinn) kom íþenna heim Messusk. 1639; jvf HeilaG.II, 4533; kirkjan var gör á Stiklastað-um í þeim helga stað, er blóð hanshafði niðr komit ok hann hafði orþema heimi farit OHm. 1254; á þeimdýra degi, er sá guðs dýrlingr skildiskvið þenna heim OHm. 1235; eptir heimþenna dvs. efter dette Liv, efter Døden, Homil. 8822; ljóp R. af baki ok lausthann svá annat sinn, at hann vissi lítití þenna heim dvs. at han vidste lidet afat han var i denne Verden, at han næsten havde tabt Bevidstheden, Klm. 3520; íþessum heimi Hom. 12326; þessa heimsdvs. i denne Verden, i dette Liv, Hom.12328. 1979; DI. I, 22112; Anecd. 710(810); Barl. 225; Landsl. 2, 110; hannmun oss eigi bæði brenna láta þessaheims ok annars Nj. 130 (2003); jvfDN. VIII, 1267; annarr heimr, hinnheimr dvs. det andet Liv (mods. þessiheimr): þér mun í öðrum heimi golditþat, er nú görir þú fyrir guðs sakirSturl. I, 3028; til miskunnar ok salo-hjalpar í odhrom heem DN. V, 5978;annars heims dvs. i den anden Verden, efter Døden, Hom. 1039; Anecd. 711(812); at þér megit þar fyrir inn tak-ast annars heims í hans eilífar himin-ríkis veizlur Stj. 15320; allt skal þatupp brenna í hinum heimi annarsheims píndarlogi Leif. 19119 fg; heimr-inn neðri dvs. Underverdenen (= undir-heimar Fm. III, 17823) Fm. III, 17615. 3) den Verden hvori Menneskene levepaa Jorden, deres jordiske Liv, = þessiheimr (se s. 771 a47 fgg). Hom. 831-4;hér í heimi HeilaG. I, 25411; dagr merkirfarsælor heims, en nó(t)t meinsemdirHom. 1094; hér innan heims dvs. heridenne Verden, Homil. 16514; í minningstórmerkja þeirra, er guð dróttinn hefirveitt í heim hingat Messusk. 1632; þatvar enn folkvíg fyrst í heimi Vsp. 28(NFkv. 22 b4); berast i heim dvs. fødestil Verden, Helr. 4; koma í heiminnStat. 29936; Fld. II, 5139; Landsl. 2,117; úkominn í heim dvs. ufødt, Hom.769; meðan hann var í heimi (dvs. ilive)Hom. 10118; hafa þat vitrir menn mælt,at menn skyldi eigi kalla sonu sínaeptir þeim mönnum, er skjótt verðaaf heimi kallaðir Sturl. I, 21920; margirtóku undir, at þar fœri gildr bóndiaf heiminum, sem hann var Grett.8814; jvf Alex. 1132; nú skal vigandihafa með sér í sökum faðurbróðor okbróðorsun ok halda upp sökum firirþá, þó at þeir væri aldri menn í heimi,en sjalfir þeir firi sik, er þeir ero tilGul. 229; vandræði heims Hom. 832. 5;mods. hel: seg þú mér or heljo, ekman or heimi Vegt. 6; firir þeim eiðiþá vildi hann svara bæði í heimi okheljo DN. I, 55518; liggja milli heimsok heljar dvs. ligge saa syg, at en svævermellem Liv og Død, Grett. 8510; Mar.21511; Flat. I, 2603; Fld. II, 43719;minni heimr dvs. Mikrokosmus, Mennesketsaa kaldet fordi dets Legeme bestaar afVerdens fire Elementer (jvf Dm.3 532;DWb. V, 7913 fgg): hvaðan vas hann(nl. maðrinn) líkamligr? Magister: af4 höfuðskepnom, ok kallast hann afþví enn minni heimr, því at hann hafðihold af jorþo o. s. v. Elucid. 6119;kemr ok mart saman meðr manninumok öðrum veraldligum lutum, ok þaðanaf kallast hann minni heimr -; svásem guð er hvervetna allr meðr sínumalmátt í hinum meira heimi, svá eröndin í hinum minna heimi, þat er íöllum líkamsins limum o. s. v. Stj.2024. 29 (jvf Mar. 39121 fgg). 4) Verdeni local Betydning om Jorden og densLande. Kgs. 4427. 32 fg. 455. 28; allar ættirheims Post. 7491; svá geisar nú okhátt hans ofsi, at hann þykkist núöllum heiminum stýra Alex. 76; í þvíhvalfi var skrifaðr heimrinn allr greindrí sína þriðjunga Alex. 1172; kringlaheimsins (= lat. orbis terrarum) Kgs.44 &vl 15; Fris. 33 (Yngl. 1); þettasama land liggr af suðrætt með út-hafinu allt austr til heims enda Stj.6829 jvf 9221; hann skal - verahvarvetna rækr ok rekinn um allanheim, hvar sem hann verðr staðinnGráG. 4063; skal hann svá víða vargrrækr ok rekinn - - sem heimr erbygðr (= sem víðast er veröld bygðGráG. 4062) GrG. I, 20618 jvf Heið.33 (3817); hann hafði þar verit lengiá mála, kunni hann þeim þaðan atsegja mörg tíðendi, ok þótti mönnumskemtan at spyrja hann útan or heimiFlat. II, 47317; þat munu vera skipþau, er menn hafa út hingat í heim(i denne Del af Verden, nl. Middelhavet)Flat. II, 48319. 5) den syndige Verdensom er bortvendt fra Gud og istedetforat tjene ham heller optræder som hansFiender, det Liv som den fører; grœðariheimsins (= lat. salvator mundi) Homil.13425; hjalpari alls heims d. s. Mar.533; heims höfðingi (= helvítis höfð-ingi HeilaG. II, 316. 182; jvf VulG.princeps hujus mundi Joh. 12, 31;princeps et dux mortis Cod. apocr.N. T. ed. Thilo I, 6993) HeilaG. II,919; hirtum oss frá syndum, at vérsém dauðir heimi ok heims girndumHom. 11527; heims ágirni Hom. 812;freistni heims Hom. 812; heimsinshégómi Hb. 2314; heimsins dýrð Alex.13026; hafna heiminum HeilaG. II,35210. 6) Verden, i Betydning af deMennesker som ikke have helliget sig tilet asketisk Liv eller bundet sig ved defor Munke- eller Klosterlivet gjældendeRegler; makligr er heimrinn at göfgaguðs vini HeilaG. II, 464 jvf 2; svá stilltihann lífi sínu, at hann sœmdi meirrvið heiminn en aðrir helgir menn HeilaG.II, 4537; Zosimas hét hann ok hafðisik mjök haldit frá heiminum, hannhafði munkr verit frá barnœsku sínniok haldit alla æfi vel munka sið HeilaG.I, 4828; má þat (dvs. lovlig Forbindelsei Ægteskab) engi maðr skilja, þó ateigi sé brúðhlaup til gört, ef lögligfesting er á, nema annat hvárt þeirragefi sik i klaustr áðr, en þau hafasaman komit at líkams losta, ok máþat, sem eptir er í heiminum, leita sérforræða ef vil NBKr. 184. 7) Verden,alle de skabte Ting; heyr dróttningheimsins (= &vl himins ok jarðar)Mar. 79519. Jvf. got. haims, ags. hám(se Kemble Cod. dipl. anglosax. III,XXVIII), ght. heim Graff IV, 946.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚼᚽᛁᛘᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary