Hníga

hníga

hníga, v. (hnig, hneig og hné, hniginn) 1) bøie sig saaledes med sit Legeme elleren Del deraf, at samme ikke længere for-bliver i den oprette, men indtager enskraa eller hældende Stilling, = hneigj-ast, hallast; tré tekr at hníga, efhöggr tág undan Am. 69 (73); hnéGuðrún höll við bólstri Guðr. 1, 15;muna þér Sigrún -, Hoddbroddr kon-ungr! hníga at armi Hund. 2, 23 (25);nú settist hann niðr hart - ok hneigþá upp at hallarvegginum, ok gékkþar or honum öndin Flat. I, 10612;hné hann aptr ok sprakk af harmiFld. I, 35712; hneig hann á bak aptrok var þá dauðr Ljósv. 2192; jvf OH.22326; hné við banaþúfu HyndL. 28 (29);gékk Hjalmarr at þúfu, sezt niðr okhnígr at upp - - ok eptir þat dóHjalmarr Fld. II, 2169 fg. 22212; K. hnéniðr höfði sínu ok strauk skegg síttKlm. 4891. 2) bøie sig for en (e-m) i den Hensigt at hilse ham med den Ær-bødighed, som man skylder en Mand ihøiere Stilling, = hneigja 4; Emundrgékk fire hann (nL. konunginn) okhneig honum ok kvaddi hann OH.8520; allir menn, er þar vóru fyrir,hnigu (&vl hneigðu) þeim manni okfögnuðu sem herra sínum Eb. 64 (12020);jvf Alex. 9012 under No. 3. 3) givetabt saa at man ikke opretholder menopgiver Modstanden mod den, som vilkue eller betvinge den; er orrostan varsem áköfust, ok menn þóttust eigiskilja, hvárir hníga mundu (dvs. hvilketParti vilde blive det tabende) Fm. XI,23312; gjerne med Betvingeren tilføiet iDativ med eller uden foregaaende Præp.fyrir: flestir hníga (eru hræddir, &vl Konung. 2915) fyrir valdinu Fm. IX,3311; vildu ér sjá reyr vindi skekinn?eigi er Jóan svá, því at hann hnígreigi fyr blíðu né stríðu Post. 84727(Matth. 11, 7); hann var rammr atafli, ok hné margr maðr fyrir honumok lét líf sítt Flat. I, 19328; eigi monsvá ramligr borgarveggr, at eigi monefalla þegar er hann veit Alexandrumnær koma, ok enir hæsto turnar hafanú numet honum at níga Alex. 9012. 4) falde, bukke under i Døden, omkomme,= falla 11 og 12; især om dem somfalde i Strid for Fiendehaand, og dasærlig i Udtrykkene: hníga í gras (jvf"bide i Græsset") Heið. 30 (3664); SE. I,62021; hníga at grasi Njarðv. 3782;hníga at velli Hund. 2, 8 (10); menogsaa udenfor disse, tildels med Personeneller Vaabnet tilføiet i Dat. efter Præp.fyrir; þar féll Sörli at hallargafli enHamdir hné at húsbaki Hamd. 31;þótti þá sýnt, at annarr hvárr þeirramundi hníga fyrir öðrum SturL. II,2937; jvf GunL. 12 (26314); mun-aþ hannfalla, þótt hann í folk komi, hnígr-a sáhalr fyr hjörum Hm. 159 (158); fyrþessom eggjom knígr sá inn aldnijötunn, verþr þínn feigr faþir Skírn.25; hnigu þeir þar báðir fyr því vápni,er þeir áttu sjalfir Heið. 30 (3657);er meiri ván, at guðen hefði hann eigiláteð firir vápnum níga ok enn síðrfirir eitrinu, er hverjo vápne er grim-mara Alex. 1611; dernæst ogsaa om etMenneskes Død som indtræder af andreAarsager (jvf falla 12): þetta folk, ernáliga hnígr af matleysi Heilag. II,1085; mannfolkit í bœnum greipst íbráðasótt svá at innan fárra náttahnigu 7 menn Bp. II, 3522. 5) tageen vis Gang, bevæge sig i en vis Retning,hen til et vist Sted, mod en vis Gjen-stand; hné hans um dolgr til hlutatveggja, hendr ok höfuð hné annanveg, en fótahlutr féll aptr í stað Sig.3, 23; Sæmundr féll þá til jarðar -,A. hjó þá á halsinn svá at eyxin stóðí sandinum, en höfuðit hné at honum,SturL. II, 972; svá lauk þeirra leik,at sínn veg hné hvárr þeirra af hús-mœninum ok váru báðir dauðir GunL.2 (1953); fig. orrostan varð hin snarp-asta, ok var þat langa hríð, at ekkimátti sjá í milli (dvs. se nogen Forskjel),hvern veg hníga mundi Flat. II, 442. 6) løbe, strømme (om Vandløb jvf falla5); fóru þar til, er vötn hnigu til vestr-ættar af fjöllum Flat. I, 21933; hniguheilög vötn af himinfjöllum Hund. 1,1. 7) gaa nedover, helde mod Udgangeneller Enden saa at man snart ikke harmere deraf eller ser mere dertil, aftagei Stilling eller Kraft (dog kun i Præs.og Præt. Part.); at hníganda (&vl hnig-nanda) degi dvs. mod Dagens Ende, naardet lider mod Aftenen, Kgs. 1035; hanner með hníganda yfirbragði ok þó yfir-bæriliga ljóss á sítt hörund dvs. hansUdseende røber, at han har levet sinefleste og bedste Dage, men han har endnuen særdeles lys Hudfarve, Klm. 54224;Girarðr var nú mjök hnígandi, svá athann hafði hundrað vetra síns aldrsKlm. 16219; hniginn dvs. kommen langttil Aars saa at man ikke har lang Levetidtilbage, Laxd. 10 (1524); mjök hniginnHeið. 35 (38411); Fm. IX, 5019; nökkuthniginn Klm. 17939; Finb. 7622; heldrhniginn at aldri Eg. 40 (777); nökkuthniginn at aldri Fm. VI, 528; heldr hnig-inn fyrir aldrs sakir SturL. II, 619; nökkut hniginn í aldr Nornag. 4815 (c. 1) = Flat.I, 34625; hniginn á efra aldr Flat.I, 33216. 38012. Jvf. hnignandi og hnig-naðr under hnigna 5) vende sig, dreie sigi en cirkelforming Bevægelse saadan somden, hvori en Dør (hurð, grind) bevægersig paa sine Hængsler, naar den aabneseller lukkes; med hvilken Betydning Ordetdog kun forekommer i Præt. Part., ogdet gjerne saaledes, at det falder van-skeligt at se, hvordan den Dørens Stillinger, som betegnes ved hniginn ofte medTilføiende af nogle Ord, som skulle tjenetil nærmere at betegne den; hniginer helgrind (hvilket maa betyde, at hel-grind er aabnet), haugar opnast Herv.2173; suðr horfðu dyrr, var hurð hnigin,hringr var í gætti Ríg. 23 (26) jvfhurð var á skíði Ríg. 14; hurð var ágætti Ríg. 2; var hnigin hurð á gátt(= var lokrekkjuhurðin hnigin aptrs. 11324) GísL. 2918; þeir kómu tilskála, er stóð í skóginum, ok var þarhniginn hurð á gátt, þeir géngu innFld. II, 3456; hurð var hnigin á klofa,Þórir gékk at hurðunni ok ætlaði uppat hrinda, ok gékk (nL. hurðin) eigi,hann gékk at méð öllu afli, ok gékkeigi at heldr; Þorsteinn fór at hurð-unni ok hratt upp ok géngu inn Fld.II, 42421 fgg; kómu at einum skálaum kveldit, þar var hnigin hurð ámiðjan klofa, Þórir gékk at hurðunniok hratt upp, ok varð þó öllu afli atkosta Fld. II, 42324; hann kemr athurðu, hón var greypt í stokk ok hnig-in eigi allt í klofa Flat. I, 25834; varhurðin hnigin á miðjan klofann, varmér alls máttar áðr ek kom henniupp Fm. III, 7420; kemr at skála Sels,hurð var hnigin á miðjan klofa; hannhljóp á hurðina þrysvar áðr en uppgékk Fld. III, 5467. - Med Præp. á:hnígr á e-n (upers.) dvs. det gaar udover en, saa at han bliver den tabendei en Strid eller et Mellemværende (jvfs. 27 a30 fgg): hnígr nú sýnt á Frankis-menn Klm. 19324 (jvf bardaginn hall-aðist á þá 1ste Bind s. 709 a9 fgg). -at: hníga at e-u dvs. give sig ifærd mednoget: er við tvau hnigum at rúnumGuðr. 3, 4. - til: 1) hníga til e-s 1) vende sig med sin Tilbøielighed, Vilje ellerVirksomhed i Retningen mod noget: þessirhníga allir til liðs við Karl hinn rauðadvs. give sig alle til at hjælpe, understøtteKarl den røde, Svarfd. 1340 jvf hverirtil liðs snerust með Þorsteini L. 34;hnék - aþ ek at því til hjalpar þér,at þú værir þess (verð) aldregi Oddr.9 (10); hyggit at, hvárum betr ferr,þeim er hníga vilja til hans vináttu,eða þeim er í móti bindast hans viljaFm. VIII, 23917. 2) slutte sig med Hen-givenhed til en Person: varð jafnanþeirra hlutr betri, er til hans hnigu,en hinna, er frá beittu Fm. VIII, 4713;þér vissut eigi, hvat manna hann var,sá er yður þjónasta hneig til Fm. VIII,2121; heldr en at þú vilir eigi til hanshníga, vil hann gefa þér þriðjung allsríkis við sik Fm. VI, 41425; hneigmikill fjöldi engla til hans (nL. Lucifer)með þjónustu ok allri vináttu Kgs.1125. 3) tilhøre en: á hann heldr tilvár at hníga en til yðar (Vulg. magisad me pertinet David quam ad te) Stj.54025 jvf &vl (2 Sam. 19, 43). 4) tjene,sigte til noget, have det til sit Formaal: tvídœgrur eða þridœgrur at fasta ísamt hnígr til hozonar eða hégóma-dýrðar (= lat. vanæ gloriæ vacant)Heilag. II, 25216. 35. 5) = hníga undire-t: fylkiskirkja, er allar kapellur hnígatil í því fylki, sem biskups skipan ertil NL. IV, 9924 (DI. I, 23229; HE. I, 24118); erkibiskupsstóll, er allar (nL. kirkjur) hníga til NL. IV, 9923 (DI.I, 23228; HE. I, 24117). - undir: hnígaundir e-t dvs. henhøre under noget, væredet underlagt, undergivet, underkastet: allir konungar þeirra landa hnigu undirhans vald ok héldu við hann hinnbezta frið Stj. 56011 (1 Kong. 4, 24);einn - maðr var í þeirri halfu Licie,sem hnígr undir erkistólinn í MirreaHeilag. II, 1109.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚼᚿᛁᚵᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary