Höggva

höggva (hǫggva)

höggva (ogsaa högga f. Ex. ByL. 9, 10),v. (högg, hjó eller hjöggi, f. Ex. Dn.I, 26922. 31. 35925 &fgg. . I, 33111. V, 23012.X, 62), höggvinn, ogsaa högginn HeilaG.I, 70928; Fm. IX, 3818; Flat. I, 53224.III, 821; GuL. 2386; LandsL. 4, 81) 1) slaa = ljósta, slá; om Slag iAlm. jvf högg 1, uden at der er Taleom Anvendelsen af skjærende Vaabeneller Redskab (jvf t. mit Ruthen hauenOsenbrüggen Alemann. Strafrecht s.18210; DWb. IV, 2, 57967 fgg; gsv.maþær skal til huggæ mæþ hvassegesL. VestG. L. 1 Lekar. s. 67 jvf ÖstG.Drap. 18 s. 627); hjó hann þat allt afsér Flat. II, 30922 (jvf stundum slóhverr óviljandi annars spjót brott afMar. 10362); ef maðr er dauðr högg-vinn ok kemr eigi blóð út GuL. 2404;under högg 1 findes anført flere Exempler,hvori dette Ord, forekommer som Objektfor Verberne ljósta og slá eller betegnerVirkningen af den ved disse Verber be-tegnede Handling; og med Hensyn til etaf disse Exempler, nemlig EL. 974, kanbemærkes, at til det der forekommende ljósta svarer nht. hauen DWb. IV, 2,5804 fg. 2) hugge med et eller andetskarpt, skjærende Vaaben eller Redskabf. Ex. med Øxe: A. - ljóp upp meðbreiðöxi sínni ok hjöggi til Ketils Dn.II, 33128; hjó til hans með handöxiNj. 17 (2719); hjó með öxi í höfuðErlingi OH. 1845; G. hjó á hals Þórðimeð öxi SturL. II, 26519; hjó til hanstveim höndum (= tvíhendis Dn. I,26921) með öxinni Frs. 1013 (Flat. I,3429; hann hjó báðum höndum (dvs.snart med den ene og snart med denanden Haand) ok skaut, ef hann vildiNj. 19 (2921); med Sverd: hjó eptirhonum með sverði Laxd. 64 (18728); Þ.hjó til hans með sverði Laxd. 64 (18810);som Objekt tilføies et Akkusativ for atbetegne dels a) Gjenstanden som angri-bes eller rammes ved Hugget: höggvahest sporum MaG. 93; nú ef maðr ersvá höggvinn, at höfuð er af - -,engan mann mátti hann síðan höggvaGuL. 166; b) hvad der frembringes, vir-kes ved Hugget: höggr rauf á hjalminnAlex. 787; oftest er dette Akkusativ Sub-stantivet högg eller et med dette somanden Del sammensat Substantiv: hjóhann þá á hals Gretti tvau högg eðrþrjú Grett. 84 (18623) jvf A. vildihöggva annat (nL. högg) dvs. endnu etHug til, SturL. II, 3825; hjuggu strand-högg EG. 19 (3628); ef maðr höggrskýlihögg á viði GrG. II, 11017; medto Akkusativer, hvoraf det ene betegnerGjenstanden som hugges, den anden Hug-gets Beskaffenhed: riðu þá at honumok hjuggu hann stór högg Ridd. 12428. 3) afhugge, borthugge (jvf höggva af);ef maðr höggr keyrivönd GráG. 47314;om Nedfælden af Træer i Skoven (gsv.Schlyter 285 a15; jvf t. hauen DWb.IV, 2, 57553 fg): ef maðr höggr tré eðatvau í skógi annars GráG. 4748. 13. 18(GrG. II, 1104. 10. 14); Íslendingar eigo íNoregi at njóta vatz ok viðar, en þarat eins eigo þeir at höggva við þannallan, er þeir vilja, er konungs mörker NL. II, 43724 (DI. I, 664, 697);höggva (nL. við, tré) í skógi GrG. II,10911; Nj. 64 (9828); ef menn höggvaþann skóg GráG. 47121 (GrG. II, 10913);ef eigi er rjóðrum höggvinn skógrinnGráG. 4738 (GrG. II, 1095); om Ned-meien af Græs eller Hø: ef maðr höggrhey á lut annars manns LandsL. 7, 126jvf slá hey LandsL. 7, 62 (slá 14); ogAnvendelsen af t. hauen i samme Be-tydning DWb. IV, 2, 57532. 4) hals-hugge, = afhöfða, höfða 2; suma léthann hengja eða höggva OH. 604;svarer til lat. decollare Post. 52835 fggjvf J. A. Fabricii Cod. apocr. n.T. (Hamburg 1703) s. 5283; var Þ. leiraætlaðr til at höggva þá Jómsvíkinga-, þrælar vóru settir til at varðveitaþá ok snúa vönd í hárit (jvf Jómsv. 7618 fg; OH. 19111), Þ. leira gengr núat höggva höfuð af þeim ok mæltisíðan: finni þér nökkut, at mér hafibrugðit við þessa sýslu, því at þatmæla margir, ef maðr höggr 3 mennJómsv. 7521 fgg jvf OH. 19113; Svarfd.I735. 38; leiddu þeir hann austr á eynaok hjuggu hann þar - en tóku síðanhöfuð Grett. 1882 jvf 5. 5) dræbe, aflive uden Hensyn til Maaden, hvorpaa detsker, sandsynligvis fordi Halshugning var den almindelige, = slá 10 (HyndL. 28;HeilaG. I, 28919), slá af 3; í Bethleem- vóro sveinar drepnir - -; sveinarvóru höggnir en Kristr forðaðist lif-andi Hom. 8216 jvf 9; firir þína skuldmun móðir þín láta höggva mik Bev.21361; guðs kappi vildi eigi blóta skurð-goðunum, þá var hann höggvinn afmanndrápsmönnum HeilaG. II, 27524(28019); jvf Frost. 4, 1015; fór flóttinnofan um Lafranskirkju, varð þá þröngmikil um garðsliðit, ok lá þar hverrum annan, gerðist þar valköstr mikill-; þá réðu Birkibeinar til at höggvavalköstinn Fm. IX, 3111; ef menn fara3 á skipi saman ok verðr svá ílla, ateinn hverr þeirra höggr annann Frost. 4, 62; ef maðr verðr höggvinn á þingiFrost. 4, 91 (LandsL. 4, 81); ef maðr höggr hund eða björn (nL. alibjörn)til háðungar manni GráG. 3735 (GrG. II, 1893). 6) slagte, = höggva af 3,slá 11 (Bp. II, 14412), skera 7, vel med Hensyn til Maaden, hvorpaa Slagt-ningen foregik; hjó yxnina báða svá,at höfuðit tók af hvárumtveggja EG. 38 (753); nú vilda ek, at þér géngiðtil - at höggva yxn eða hafra, erslátra þarf til veizlunnar Fm. VI, 9517;mælir Vagn við sína menn, at þeirtaki kýrnar ok geitrnar ok höggvi áskip þeirra Flat. I, 18626; hann lætrþá höggva eitt bú allt firi Sigurðimági sínum Flat. II, 1320 jvf 27; ek vileigi láta mik höggva sem sauð Jómsv. 767 (jvf Fm. VIII, 603); griðungarmínir ok alifoglar höggnir HomiL. 1631. 7) hugge i Stykker, = höggva upp,höggva í sundr (jvf t. hauen DWb.IV, 2, 5775 fgg); þeir hjoggu mjökdrekann Fris. 34613; hinn tilkomni - sýndi honum þar nökkurn dökkvanblámann þann, er hjó upp tré meðbolöxi til byrðar mikillar, - hannhöggr þá önnur tré ok bindr þegar á byrðina HeilaG. II, 5482; eigi er núþat heim at segja í kveld, at þér hafiteigi erindi haft hegat í Holt, er þérhjoggit rokkinn Eb. 20 (3314; jvf hjogguí sundr 3312). 8) hugge eller bide medHugtand; om Svin: ef ross lýstr mann,eða hundr bítr eða naut stingr mann,eða svín höggr Frost. 5, 161; LandsL.4, 226 (jvf gsv. biter hæster annen ællerslar, nöt stangar, galter hogger, hunderbiter Suderm. L. Bygn. 32 s. 122; stan-gær þiur, huggær runi VestG. 1 Mandr.15: 4 s. 16 jvf ÖstG. Vad. 2 s. 68);om Orm: hrökkvist ormrinn - atOddi ok hjó þegar á fót honum Fld.II, 55817 jvf 30023; kom Miðgarðsormr-inn váveifliga at Þór ok blés á hanneitr ok hjó hann til bana SE. I, 2283;allir ormarnir sofnuðu nema sú naðra,er renndi at honum ok hjó svá fyrirflagbrjóskat, at hón steypti höfðinu inní holit SE. I, 36424; jvf höggormr;om Loppe: Loki verðr þá at einni fló,hann sezt á kinn Freyju ok höggrsvá, at Freyja vaknar Flat. I, 27615.- Med Præp. á: höggva á hals e-mSturL. II, 26519; Grett. 84 (18623); Fm.VI, 9520; jvf SturL. II, 981; tak - kníf or skeiðum ok högg á kalfamér Bp. I, 22915; Þ. hjöggi hann eitthögg á fótinn Dn. I, 26923 fg - af: 1) höggva e-t af e-m dvs. ved Hugmed skarpt Vaaben skille en af mednoget af hans Lemmer: ef maðr höggrhönd eða fót af manni Frost. 4, 421jvf 451; GuL. 1791; Þ. ílli höggr höfuð af Sigmundi Flat. I, 55438; G. glaðihjó báðar hendr af honum SturL. I,37823; þá vildu þeir höggva af honumdauðum fingrinn til gulls, er á varSturL. I, 29429; jvf Grett. 84 (18615);Flat. II, 2630; SturL. II, 9823 jvf 17;höggr ranann af galta Flat. II, 2718;ef þú höggr af (nL. trénu) einn hvernliminn Klm. 11836. 2) höggva e-t afe-u dvs. slaa noget saaledes bort fra enGjenstand, at det ikke naar samme, ikke kommer i Berørelse dermed, Flat. II,30922 se under höggva 1. 3) höggvafé af dvs. slagte, nedslagte, = höggva 6(jvf slá af 3 fg); síðan lét Hrútr afhöggva féit Laxd. 15 (4112 jvf 4010 fg).- eptir: höggva eptir e-m dvs. huggesaaledes, at man med sit Hug søger attræffe eller ramme en, = höggva tile-s; hjó eptir honum með sverði Laxd.64 (187). - fyrir: höggva e-n fyrirborð dvs. hugge en saaledes, at han paaGrund af Hugget falder overbord, i Van- det, SturL. II, 6122. 623. - í: 1) höggvaí e-t dvs. hugge saaledes, at Hugget fal-der paa en Gjenstand, et Lem (jvfhöggva á e-t); höggva í höfuð e-mOH. 1845; Grett. 18617; MaG.* 4523;hjó í höfuð Þorvalds Nj. 11 (1914);höggva í andlitit Dn. V, 23014; ef maðr höggr í kinn eða í kamp GuL.2381. 2) höggvast í (v. r.) dvs. læggesig med sine Ord ind i en Sag, forat udtale sin Mening derom: ef svá íllaverðr, at enn höggst nökkurr í okmælir svá SE. II, 401. - í móti:höggva í móti dvs. gjøre Indvendinger,fremføre Modsigelse: lát inn í stað (dvs.slip ind ham, som bankede paa Døren),segir hann; frúin höggr enn í móti, segirsik nú allt skilja, ef spurning er hinþriðja Æf. 24119. - niðr: 1) höggvae-t niðr dvs. nedhugge noget saa at detfalder: var merki hans niðr höggvitFris. 761 (Flat. I, 5813); 2) höggvaniðr e-n dvs. fælde, dræbe (jvf höggva 5og 6): I. hefir áðr höggvit niðr brœðrsína tvá Fris. 35135 jvf 37 (Fm. VII,26112 jvf 15). 3) höggva niðr drykk dvs.hugge de Kar, hvori drikkende Varerindeholdes, saaledes til Skade, at Drik-ken flyder ud: bera fyrir borð malt okhveiti ok flesk ok höggva niðr drykksínn Fris. 21424 (Hkr. 5742; jvf steypa,hleypa niðr Fm. VI, 26316; Mork. 5830).- nær: höggva e-m nær dvs. foretageet saadant Hug, Drab, at nogen stærktberøres eller krænkes derved, at manderved gaar ham for nær, til ikke atskylde ham Fyldestgjørelse derfor: þykkirsér nær höggvit hafa verit ok þóttistengar bœtr haft hafa fyrir víg föðursíns Vem. 177. - ofan: höggva ofandvs. dræbe, slagte, = höggva niðr 2,höggva 6: skyldu þeir fala fé til slátrsat Skeggja eðr beiða hann nökkurratillaga; - Skeggi vildi hvárki gefané selja; - sló þar í orðahnippingar;lét I. þá hlaupa til ok höggva ofankrof nökkur SturL. II, 22911. - í sundr:höggva í sundr dvs. hugge i Stykker, =höggva 7: tóku rokkinn ok hjoggu ísundr Eb. 20 (3312); höggr í sundr íhonum hrygginn Nj. 100 (15512). -til: höggva til e-s hugge saaledes,at man ved sit Hug søger at rammenoget, Nj. 17 (2719. 2815); Laxd. 64(18810. 13); Dn. II, 33111 jvf 19; Frs. 1013(Flat. I, 3429); maðr höggr til annars,ok hittir á skapt GuL. 194; ef maðrhöggr til annars ok höggr yfir, okkemr skaptit á Frost. 4, 201; höggrtil hans í hjalminn ok rauf á hjalm-inum Alex. 787; hjöggi þá Þ. til Lið-vorðs tvau högg á bakit Dn. V, 23012;lep upp Þ. - ok hjogge til sira Gud-thorms firir brjóstit en annat á hon-dena - sira Gudthormr hjogge tilÞores - eit hog í hauuudit (dvs. höf-uðit) Dn. I, 35925. 28. - um: e-mþykkir um höggvast dvs. en føler sigilde berørt, tager sig det meget nær: þáþótti honum hart um höggvast (=höggva SturL. I, 981), því at bœkrnarvóru farnar, en maðrinn sá meiddr,er hann unni mest Bp. I, 4234; þóttihonum (nL. Gretti) nú mjök taka umat höggvast (da han fik Efterretningenom Þorsteinn Kuggasons Drab) Grett.15528. - upp: höggva upp 1) vedHugst bortrydde, borttage: hér meðrleggr byskup upphögginn hlut af þeimmarmarasteini HeilaG. I, 70928; omHugst af Trær, = lat. succidere Stj.39110 fg 17. 20 (Domm. 6, 25 fg. 28); Leif.8512. 15 (Luc. 13, 7. 9); jvf högg-skógr. 2) = höggva 7, höggva í sundr:HeilaG. II, 5482 fg se under höggva 7;fór hann norðr á Ringisakr á skipumsínum ok vóru þar sum upp högginFm. IX, 3818 (Flat. III, 821); jvf Flat.I, 53224. 3) ved Hugst skaffe sig Adgangtil, Indgang i noget; géngu at kon-ungsstofunni ok vildu upp höggva Fm.VIII, 16617. - ur: 1) höggva e-t ure-u dvs. ved Huggen bringe det dertil, atnoget kommer, falder ud af det Stedeller Gjemme, som har indesluttet det: ef maðr höggr eða lýstr eða stingrtenn or höfði manni -; ef maðr höggraugu or höfði manni Frost. 4, 459 fg. 2) höggva e-t or dvs. afgjøre noget saa-ledes, at derom ikke mere skal være nogenTvist, = skera ur: vóru margar greinirfyrr sagðar þær, sem or þurfti at höggvamillum biskups ok leikmanna Bp. I,75112; láta konung ok erkibiskup orhöggva sagðar greinir Bp. I, 77329. -yfir: höggva yfir dvs. hugge saaledes,at Hugget gaar for høit og saaledesovenover Maalet, Frost. 4, 20 se under höggva tiL.

Part of speech: v

Orthography: Johan Fritzner's dictionary used the letter ö to represent the original Old Norwegian (or Old Norse) vowel ǫ. Therefore, höggva may be more accurately written as hǫggva.

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚼᚯᚵᚵᚠᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary