Hrœra

hrœra

hrœra, v. (rð) 1) sætte noget i Bevægelse,saa at det ikke bliver i en rolig Stilling,men rører sig (gsv. röra Söderwall 63 a33 fgg. 64 a1 fgg; mnt. roren Mnd. Wb. III, 507 a40 fgg); þá skal vita, er á streng-inum heldr, hvárt hann skelfr af því,er vér hrœrum hann eðr af högginu(nL. naar sá drepr œxarskapti á snœrit,er ek hefir til ætlat L. 2 fg) Flat. II,1294 (jvf 1284 fgg 33 fgg); vindr hrœrirstór höf SE. II, 8015; efter þat hrørþoþeir sveinenn smóm þeim, en er þeirhöfþo þat mjök lengi gert, þá tóksveinninn at hrœra fingrna nakkvat Bp.I, 3375 fg (61); Týr leitaði tysvar hrœra(nL. ölkjól), stóþ at hváro hverr kyrrfyrir Hým. 33; tóku þeir þá til okætluðu at hvir(f)la heyit, en þat gékkþeim eigi -, því at þær gátu enganmúga hrœrt, hvárki með hrífu néhöndum Flat. I, 52221; hann hafði þáenn eigi þafðan sínn graut ok hrœrðiþá enn í katlinum Eb. 39 (709); medGen. við þat er hann hrœrði handa okblezaði, þá - Heilag. I, 63019; hrœrasaman dvs. sammenblande (jvf Söder-wall 65 a5); hrœra saman allt mol-dina ok blóðit GísL. 1122; í garði þess-um er haugr, hrœrt allt saman gullok silfr OH. 13511; hrœrast, v. r.bevæge sig: þá hrœrist heinin í höfuðÞór SE. I, 2786; sá þeir, at limarnarhrœrðust, þóttust þá skilja, at björn-inn mundi þar vera Eg. 60 (1351); hvatliggr þar yfir í skálanum undir feld-inum? mér þykkir sem þat hrœriststundum Fld. II, 50729; svá þykktlágu hinir dauðu menninir á honum,at firir þeim mátti hann eigi hrœrastFm. X, 37317; áðr guðs maðr hrœristí veg, viljum vér - Post. 47936; fyrrhrœrist (lat. movetur) tunga til ónýtraorða en allr líkami til leika Leif. 4229jvf 13110 (Heilag. I, 23738). 2) flytte,føre fra et Sted til et andet (jvf Söder-wall 64 b41); fluttu í brott hina sárumenn alla þá, er hrœrandi vóru Flat. II,36816; hrœrit af (Vulg. tollite) steininnHeilag. I, 52335 (Joh. 11, 39); at fráhrœrðum steininum (Vulg. tuleruntergo lapidem) Heilag. I, 5241 (Joh. 11,41); man dróttinn guð - braut hrœraþann lýð af þessu góða landi, sem hanngaf feðrum þeirra (Vulg. evellet Israel deterra bona hac) Stj. 58329 (1 Kong. 14, 15);nú hrœrði hann David frá sér (Vulg.amovit ergo eum Saul a se) ok setti hannhöfðingja yfir þúsund hermanna Stj.4678 (1 Sam. 18, 13); m. hrœrði þáherbúðir sínar ur Kades (Vulg. cumcastra movissent de Cades) Stj. 33212(4 Mos. 20, 22); hrœrast v. r. dvs. begivesig afsted fra et Sted til et andet: ekætla héðan hvergi at hrœrast, hvártsem mér angrar reykr eða bani Nj.130 (20110); varð s. þá þar í millumok gaflaðsins, mátti hann þá þaðanhvergi hrœrast Nj. 131 (2039); jvfHeilag. II, 62919; skyldi hann haldanjósnum til Þórðar pegar, ef hannhrœrðist nökkut or Vestfjörðum SturL.II, 3733. 3) bevæge en til noget, til-skynde en (mnt. roren Mnd. Wb. III,507 a24 fgg; gsv. röra Söderwall 63 b18);tár þessar syndograr konu hrœra stein-lig hjörtu ór til iðronar dœmis Leif.7923; hrœrðu þeir nú allt folk, höfð-ingja ok ritara til mikillar reiði (Vulg.commoverunt itaque plebem et senio-res et scribas) Heilag. II, 29311 (Ap. Gj.6, 12). 4) sætte en Sag i Bevægelse,bringe noget paa Tale eller under For-handling (jvf Söderwall 64 a28 fgg); atekki þat efni, sem hann hafði hrœrt,heyrt eða frammi haft í kirkjunnarstjórn, mætti eptir hans dag - úréttanveg fram ganga Heilag. II, 1244; sett-um fyrrnefndum Vestfælingum þögn umfyrr sagt mál undir þeirri pínu, sem lög-bók váttar þeim mönnum á hendr, semrœra eða kæra mál ok dóma lögsamdaDn. I, 14738; fyrir honum (nL. Massiva)telr s., at hann skyli beiða öldungaríkisins i Numidia; nú gjörir m. semhann var beðinn ok hrœrir þetta mál(lat. quæ postqvam m. agitare coepit)Pr. 25713 (Sallust. Jug. c. 35); hannhrœrir þetta mál við föður sínn, athann fái honum góðz ok manna forráðBp. II, 11519; ef réttar greinir eruhrœrðar í móti mér Æf. 2546; hrœraum e-t d. s.: Jón - grunar, at hann(nL. Laurentius) muni nökkut viljahrœra um Möðruvalla mál Bp. I, 90815;vér erum makligstir at hrœra um ykkurvandræði Pr. 4728 (AnaL.1 17413). 5) sætte noget i Gang saa at det tager sinBegyndelse, fremkommer, opstaar (gsv.röra Söderwall 63 b36 fgg); munu þér fáat undirstanda postoligan boðskap tilyðar um únáðir ok úró þá, er úfyrir-synju hefir hinn gamli úvinr með sínumerindrekum, vándum tungum, tendrat,rœrt ok uppvækt (dvs. upp vakit) Dn.IX, 1335; hrœrast v. r. opkomme, op-staa: af þessum hlutum hrœrist heiptok hatr Alex. 616. 6) berøre, kommei Berørelse med, vedkomme (mnt. roren 5Mnd. Wb. III, 507 b25 fg; gsv. röra 7 &8 Söderwall 64 b13 fgg 21 fgg); svá mikitsem rœrði fyrrnefnda missemju Dn.I, 59522; fast liggr prófastrinn um,sem oss þykkir yðr at rœra, um várnrétt ok kirkjunnar Dn. VIII, 1268;hrœra við e-t d. s. er kerit rœrir viðeyrina Didr. 1653. 6) eiga, hafa e-thrœra, at hrœra dvs. have med noget atgjøre, være sysselsat med eller optagenaf noget; Johannes postoli á þvílíktat hrœra í sínni elli Post. 63820; erhann hefir þvílíka hluti at hrœra Heilag.II, 6921; þessi ódœmi spyrjast víða okfljúga, hvat einsetumaðrinn hefir hrœra(= í hverju hann hefir at standa Mar.51233) Mar. 5132; biðr hann víkja tilsínna hýbýla, ok segir honum hvathann hefir hrœra Bp. II, 3827; segjandihonum greiniliga, hvat hann átti hrœramóti saurlífis anda Heilag. I, 67926;eigi er þat ætlanda, at hann sofi eðageri ekki til gagns þá, er þvílíkt erat hrœra Klm. 18733.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚼᚱᚯᚱᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary