Hundr

hundr

hundr, m. (G. -s, n. PL. -ar) Hund, lat.canis; œztr er hunda Garmr Grimn.44; hugsar at heygja hundinn (begravei Haug den døde Hund) þá er hannhefði tóm til, sem þá gjörðu mennmjök í því landi, ef þeir vóru náttúru-gripir í nökkuru lagi Bp. II, 13932;skal heima hest feita en hund á búiHm. 82 (83); hundar geyja MaG. 2119. 22(MaG.* 6328) jvf 1ste Bind s. 592 b8 fgg; hundar gnista se 1ste Bind s. 617 a51 fg;hundar gnöllra se 1ste Bind s. 619 a45 fg;skömm hunda! skitu refar í brunn karlsFm. VII, 217; vartu huldr fötum semhundr á skipi Fm. VII, 2117; hans mennfóru brynjulausir ok vóru galnir semhundar eða vargar Fris. 613 (YngL. 6);þorir eigi at hefna föður þíns, er drepinnvar á Irlandi sem hundr á beinumMork. 17337 (Fm. VII, 1187); þat munmælt, at sá festi ráð sítt mjök viðhunds hala, er þangat leitar ráða, semþú ert, því at þú munt þau ein ráðtil leggja, at þá mun verr en áðrMaG.* 6529: er ek maðr gamall okþungfœrr, ok vánligt, at ek eigi hundsaldr einn ólifat (dvs. at jeg kun har kort Tid at leve herefter) Flat. II, 28534;skal lýsa vígi til þess, (er) þeir eruátta saman ok hundr hinn níundiFrost. 4, 236; engir hundar eigo helgiá sér GráG. 37110 (GrG. II, 1875); efmaðr á hund ólman GráG. 37111 (GrG.II, 1875); G. kvað eigi þurfa at haldaá sér sem ólmum hundi Grett. 283;suma lét hann ólma hunda rífa í sundrFlat. I, 36827; jvf 3876; Post. 9521. 23;ábyrgjast hund GráG. 37217. 20 (GrG.II, 1886-8; ef maðr fœðir lengr hundannars manns en halfan mánað, þáábyrgist hann verk hans sem sínshunds Frost. 5, 17: ef ross lýstr manneða hundr bítr eða naut stingr manneða svín höggr Frost. 5, 161; ef hundrbítr mann LandsL. 4, 229 fgg; GráG.37123 jvf 18. 3725 (GrG. II, 18723 jvf 13);ef hundr verðr manns bani GuL. 1651;ef hundr bítr smala eða eltir á foraðGrG. II, 18725 (GráG. 3728); jvf LandsL.4, 2213. 7, 389; þat er óviðrkvæmiligt,at menn bítist um sem hundar eðahestar LandsL. 4, 151; ef hundr erbundinn fyrir búri manns (jvf búr-hundr) eða búð eða stíu til varðarGráG. 37112 fg; hann var eltr ok barðrsem hundr hjá stíu Fld. III, 12915; efhundr er bundinn í seti, í kamri (gang)GráG. 37117 fg (GrG. II, 18712. 14); hundr-inn dvs. Gaardshunden, den Hund som man holder i et Hus, Nj. 48 (7421);Halfss. 918 fg (c. 7); vísa hundi at e-mFlat. I, 3874; vísa hundi í nautaflokkFlat. I, 1523; þau ságu fé af Flyðvíkmeð hund ok hyrði inn upp á syðraHolanum Dn. VII, 47911 jvf 8; ríða útmeð hauka sína ok hunda á skógDidr. 214; verpa hundum dvs. slippe Hundene løs for at lade dem opsøge, forfølge noget, RíG. 32 (35); slá hund-um lausum d. s.: nú fleygja þeir sínumhaukum ok slá lausum sínum hundumDidr. 216 (jvf gsv. the slogo therahunda ok loto them löpa Fredr. af Nor- mandi v. 67); hann skyldi beita hund-um til bana - - var gerr mannhringrum Sigurð ok slegit lausum hundunumFlat. I, 38638; þeir slógu þá lausumhundunum, ok fara þeir sem skyndi-ligast, en hann liggr ok leynist oksér gerla vesall karl, hvar þeir faraeptir honum, nú villast hundarnirfarsins, þegar þeir géngu at honumFlat. II, 3854 fgg (OH. 24739 fgg); battSimon hund ólman þar sem Petrusskyldi fara, ok er Petrus kom, þá léts. hundinn lausan ok sigaði honum ápostolann Post. 18230 fgg jvf 20 fgg; B.sigar hundinum á göltinn Fld. I, 884;siguðu fast hundinum MaG. 647; kom-ast or hunda hljóði, hljóðum dvs. kommesaa langt afsted, at man anser sig forat være undsluppen sine Forfølgere (eg.saa langt, at man ikke længere kan høreHundenes Gjøen): nú eru við komniror hunda hljóði, ok munu við nú hlífaokkr ok leggjast niðr til svefns Fld.II, 44226; féngu brotit vegginn (af detantændte Hus) ok komust svá á brott- ok fylgdu reyk til fjalls ok kom-ust svá burt or hunda hljóðum GísL.721; höggvum stórt þat, er at osshorfir, hirðum eigi hvar á kemr, þvíat úvant er at brytja mat fyrir hundaeða hrafna (&vl örn ulf; hund okhrafn KonunG. 9419) Fm. VIII, 22115;m. konungr mælti, at engi maðr skyldivera svá djarfr, at lík þeirra grœfi fyrren -, ok lét þó vera fellt at þeirbiði þar hunds ok hrafns Fm. VIII,21014 (KonunG. 892); þau (örkumbl)skulu mikil á þeim manni, er eigi mámóðir mat gefa - hefir sels veifarok hunds höfuð BorG. 1, 16 (3, 16);cenocephali (for cynocephali Isidor.OriG. XI, 3, 15; jvf Plin. Hist. Nat.VII, 2; Augustinus de Civitate Dei XVI, 8; om hvilke Traditionen har til-dels vedligeholdt sig indtil Nutiden iAlmuens Forestilling eller Tale omTrantaturkjen eller Tryntyrken, som etekristmannakjöt og dermed skal søge For-syning fra Landets Kjøbstæder) hafahunds höfuð Hb. 271; jvf Stj. 6826;naar Ordet hundr bruges om Mennesker,da er det som Skjældsord, der udtrykkerForagt eller Had, f. Ex. heiðinn hundr(jvf heiðinn sem hundr Trist. 12 (6428);MaG.* 14323; HeilaG. II, 21016; Flov.17337; heiðnari menn en hundar, se 1ste Bind s. 752 b53; ligesom hund-heiðinn): þó er mínn harmr nógr, þóat ek fáumst eigi við þínn heiðinnhund (&vl þik, heiðinn hundr!) Partalop.2416. 2518; Hom. 15218 (jvf ags. og G.eng.haedene hund, hundesheden se K. Regel i Germanist. Studien I, 2194 fg); helvítishundr EL. 197; strýkr hann (nL. Jotu-nen, der for afsted med de to Predike-brødre, som han havde grebet) upp böl-vaðr hundr með sítt ránfengi Mar.105520; en sem þeir hinu vondu hun-dar (nL. Jøderne som havde faaet detLøfte af en Kvinde, at hun istedetfor atnyde (bergja) den modtagne Hostie skuldelade dem faa den) hafa með tekit (dvs. mod- taget den), þá - Mar. I0595; drepi hundþenna sem fyst Flat. I, 19617 (Fm. XI,4465); varastu (dvs. varast þú) hundinn, ervil svíkja þik ok drepa Vatsd. 40 (6510);hann hleypr út ok biðr hundana fráfara, því at þá vildu þeir höggva afhonum dauðum fingrinn til gulls, erá var SturL. I, 29429; konungr mælti:viltu nú þiggja grið, þótt þú sér úmak-ligr? þá svarar jarl: eigi af hundinumþínum (eigi af hundi þínum Mork.8031) Fm. VI, 32317; hefir þú svikitmik, hundrinn þínn Hænsn. 15 (1764);eigi man ek ein vár systra láta kúg-ast fyrir hundi þínum HeilaG. I, 37435:hinn ílli hundr EL. 249; Hýnir eruíllir hundar Didr. 32712; er Partalopisér þenna enn mikla hund (dvs. den L. 4omtalte Mand), þá hugsaði hann þetta:vildi guð, at ek hefða hervápn mín,þá munda ek skjótt drepa þennafjánda Partalop. 3312. Af dette Stedtillige med det under hundliga anførteExempel, hvori hundliga er = fjándliga,ligesom mannhundr er = manndjöfull(jvf hundsgerð), kan sees, at hundr brugti Forbindelser som de oven anførte erenstydigt med fjándi (jvf djöfulshundr),hvilket vel har sin Grund deri, at Fandeneller Djævelen efter Folketroen gjerne vistesig i en Hunds Skikkelse, f. Ex. þá sýndustfjándr í hunda líkjum Post. 3245; ligesom Andreas postoli siger (Post. 3326. 9 fg), atde hundar sjau ólmir, som havde bidt enDreng til døde, i Grunden vare djöflar,hvortil endnu kommer, at hvor et util-børligt Forhold har fundet Sted, dermener den norske Almuesmand ofte athave seet Fanden nærværende i en sortHunds Skikkelse, noget man oftere harhar Anledning til at faa høre, ligesomExempel derpaa findes i p. FyllingsFolkesagn I, 75 (jvf Fornsvensk Le-gendarium III, 69010). Som Exempelpaa Ordets Forekomst som Øgenavn kananføres Þórir hundr, Sigurðr hundrOH. 2376. 8. 10; som sidste Del af sammen-satte Ord forekommer det i hjarðarhundr,nautahundr og i búrhundr, greyhundr,hjarðhundr, mjóhundr, sporhundr, varð-hundr, veiðihundr; ligesom et Menneskefindes kaldt dverghundr, djöfulshundr,mannhundr (hvorom se i det foregaa-ende). Hunde omtales desuden underBenævnelserne bikkja, grey, tík (hvor-ved betegnes et saadant Dyr af Hun-kjøn), garmr, rakki, kofarnrakki, vörðr,húsvörðr. Som Hundenavn forekommer: Buski (jvf Didr. 235 &vl 11. 236 &vl2) SturL. I, 25811: Flóki Halfss. 126(c. 8); Vem. 2435; Sámr Nj. 71 (10620).77 (1146); Rosta SturL. II, 30238; VígiOT. 70; Flat. I, 15220. 52018. 25; Brakkiog Porsi, Luska og Ruska, Stutti og Stapi, Paron og Bonikt Didr. 236 fgg

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚼᚢᚿᚦᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary