Húskarl

húskarl

húskarl, m. 1) Mand som er i Tjeneste hosen anden Person (húsbóndi 2, húsfreyja2). Hítd. 6130; = lat. puer Heilag. I,236; Þ. stóð upp snemma - ok biðrhúskarl sínn standa upp með sér, okskal fara upp til smiðju í dag Heið.26 (35011); húsfreyja kallar á húskarlaok bað þá fylgja svá góðum drengGrett. 452; Ástríðr kom enn at Glúmiok bað hann vaka ok skipa til verksvinnumönnum ok lét honum munduhlýðnari húskarla en sér Vígagl. s. 9117; hann hafði með sér húskarl ívist þungan ok þrjótlyndan Bp. I,3415 fgg; er hann kom heim um kveldit,þá mataðist hann at náttverði, en síðanklæðist hann ok húskarlar hans, okfór ofan til vaz, tóku þar karfann -OH. 6212 (Flat. II, 6611); Hárekr sendirhúskarla sína 10 eða 12 með róðrar-ferju nökkora mikla, þeir fóru í veritOH. 15013 jvf 17819. 21; Þ. gengr atdyrum ok klappar, en húskarl gengrtil hurðar Hænsn. 12 (1576); húskarlhverr (skal betale) firir mála sínn umpáskar tvær alnar, en le(i)gokona alenDn. V, 4316; konungar ok jarlar hafatil fylgðar með sér þá menn, er hirð-menn heita ok húskarlar, en lendirmenn hafa ok sér handgengna mennþá, er í Danmörku ok Svíþjóð eruhirðmenn kallaðir en í Noregi hús-karlar SE. I, 45617. 19; firirbjóðum, atnökkorr skerði eða minki hann (nl. leiðangrinn af Varnu skipreiðu) firirhenni (nl. Maríu kirkju í Ósló) -, útanvárir handgengnir menn ok lendramanna húskarlar eptir því, sem lögvátta Dn. II, 40219; hirðlög lofa engummanni húskarla eðr eiðsvara at hafaútan lendum mönnum ok höfðingjum, okþó ei fleirum hverjum þeirra, en hirð-skrá váttar Rb. 7114 jvf 6; í fyrnskunnivar sá siðr, at allir þeir menn, semkonungi váru handgengnir eða sverð-takarar, þá váru allir kallaðir hús-karlar, þó at síðan greindist nafnbœtreptir sœmdum ok metorðum Hirðskrá272; allir þeir menn, er handgengnireru konungi, þá eru húskarlar, en síðangreinist tign ok vald með þeim, svásem þeir kunnu til at þjóna, ok kon-ungr vill hverjum gefit hafa; nú eroþeir einir húskarlar, er innan hirðareru jafnan með konungi ok eru þóeigi málamenn, ok eigi skulu þeir þareta ok drekka, sem hirð konungs mat-ast; þeir skulu ok þjóna í konungsgarði allt þat er ræðismaðr krefr þátíl, hvárt sem hann krefr þá til ferðaeða til annars verknaðar í konungsgarði Kgs. 5732 fgg; Ólafr konungrhafði hundrað hirðmanna ok 60 gestaok 60 húskarla þeirra, er flytja skylditil garðsins slíkt, er þurfti, eða starfaannat þat, er konungr vildi Fm.VI, 4431: mánadaginn eptir géngu 70manna til handa Sverri, ok gerðustsumir hirðmenn hans, en sumir gestir,sumir húskarlar Fm. VIII, 2420; kölluðukvæðit húskarla hvöt OH. 20811. Jvf.ags. husceorl, hvorom eller om Fore-komsten af húskarlar i England, se J.Steenstrup Danelag s. 1349 fgg. 1369 fgg.147. 151-154. 2) = herbergiskarl(Mar. 9553. 11. 31; jvf karl 3); kemreinn maðr at Ólafi konungi á fiski-báti -; Ó. spyrr, hverr hann væri;ek er einn húskarl (= búkarl Fm. V,18617), kvað (hann, en þik) fundit eigifyrr en nú, þat hefir til haldit, at ekverðr at vinna firir ómegð minni; ekbyggi 12 aura jörð, er þú átt, ok fœriek þér landskyldir þær, sem á atgjalda Flat. II, 28811.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚼᚢᛋᚴᛆᚱᛚ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary