Kjósa

kjósa

kjósa, v. (Præs. kýs, Præt. kaus, kjöri,keyri med Plur. kusu, kuru, kjöru,keyru, Præt. Part. kosinn, kjörinn,keyrinn; jvf got. kiusan, gsax. kiesen,ags. ceosan, ght. kiusan, mht. kiusen,Mhd. Wb. I, 823; nht. kiesen DWb.V, 69633; fr. choisir Diez3 II, 2578) 1) udtage, tage til sig, tilegne sig; konungdrápum fyrstan kurum land þaðra,hersar oss á hönd géngu Am. 97 (99);fundu þar mörg fríð vápn - - októku þegar til sín ok kusu (&vl kjöru)hina vildasta hesta með gyltum söðlumKlm. 3288; s. gékk til stoðs Hjalp-reks ok kaus sér af einn Sig. 2 Ind-ledning; kýs ek þat ek vil or konungsgarði Hjörv. 2 jvf 3 fg; valkyrjurríða jafnan at kjósa val SE. I, 1208;halfan val hón kýss hverjan dag, enhalfan Óðinn á Grímn. 14; Hroptr þarkýss hverjan dag vápndauða veraGrímn. 8. 2) begjære, ønske, attraa; þá kýs ek laust kaup várt Flat. II,1244; lifna munda ek þá kjósa, erliðnir eru Hund. 2, 27 (29); þannocmundi hverr sik kjósa, sem þú ertMork. 8829; svá fagr ok náttúruligaskapaðr, sem hverr karlmaðr mættisik kjósa Flat. I, 9217; kjósa sér e-tdvs. udbede sig noget: hón kaus sér þessaeign í sítt hlutskipti eptir Ólaf Dn.I, 8226; báðu hann sjalfan kjósa sérlaun fyrir Ljósv. 812; kjósa heldr dvs.foretrække: Cyrenenses vildu eigi sváauka hlut sínna félaga ok kuru heldrat drepa hina Pr. 29511; segir mérhugr, at nökkut verðr þess at þessiveizlu, at ek munda mik nú heldrannars staðar kjósa dvs. foretrække at jeg var andetsteds, Sturl. I, 172; ekki mundaek heldr kjósa mik annars staðar enmeð þér at vera Krók. 331; kjósa bœn af(at) e-m dvs. begjære hvad man vil afen med Ret til at faa det: þá skalhvárr sá okkarr kjósa bœn af (= atFlat. II, 8936) öðrum, er sannara hefirOH. 756. 3) vælge; konungr bað hannþá kjósa annat hvárt Flat. II, 1801;bað hana kjósa, hvárt heita skyldiGlúmr eða Höskuldr Nj. 59 (815);kjósit nú, hvárt kaup várt nú skalstanda lengr, eða viltu - Flat. II,12336; hvor et upartisk og ligeligt Skifteskulde foregaa mellem to lige berettigedePersoner, var det almindeligt, at en afdem delte det hele i to Dele og saaoverlod til den anden at vælge sig hvil- ken af disse han vilde (jvf RA. 4805 fgg;W. Wackernagel i Zeitschr. f. d. Alter-thum II, 542-548 især 547), f. Ex. léts. konungr bjóða þá enn sem fyrr Mag-núsi konungi at skipta í helminga, enMagnús konungr kyri Fm. VIII, 151 fg;viljum vér, at þú skiptir, en við kjós-im Svarfd. 27109; hvorimod den over- modige og uretfærdige vilde baade kjósaog deila, f. Ex. þat var eitt kveld,at þeir koma at landi K. ok J. okskyldi skipta fengi sínu, vildi H. bæðikjósa ok deila, því at hann þótti meirimaðr fyrir sér Laxd. 14 (2415); eigier ráðit, at bæði sé, at við kjósim okdeilim Nj. 118 (1787); eigi var yðrþess ván, at hann myndi ráðlaussok láta yðr kjósa ok deila yðvar ímillum Band. 308. 4) ved Valg skaffesig hvad man mangler (e-t); lögðu allirundir Romaldum at kjósa biskup íhans stað Mar. 14915; jvf Bp. I, 808;þetta sumar fór B. ábóti at Tautru úttil páfagarðs ok höfðu kórsbrœðr afNiðarósi valit hann til erkibiskups-efnis eptir -, en þeir máttu þvíeigi kjósa hann, at hann var prests-son ok klaustramaðr Fm. X, 15510;eptir hans andlát skyldu munkar kjósasér ábóta Mar. 11125. - Med Præp.á: kjósa e-t á e-n dvs. bestemme hvad,eller at noget skal vederfares en: þær(nl. valkyrjur) kjósa feigð á menn okráða sigri SE. II, 1206; margir kjósaekki orð á sik dvs. ere udsatte for alleSlags Omtale, for at man siger om demhvad man vil, Nj. 93 (14225); kjósaá við e-n dvs. være den overlegne lige-overfor en anden, have Afgjørelsen isin Magt eller Haand (jvf eiga allakosti við e-n under kostr 3): ef þérhefðit staðit kyrrir, þá hefði Skagfirð-ingar kosit á við Norðanmenn Sturl.II, 7227. - af: 1) kjósa e-n af (fleirum)dvs. udvælge en af et større Antal: ekætla þó at kjósa menn af yðr þá, erek þykkjumst mestar sakir við eigaSturl. I, 3087; 2) kjósa e-t af e-m dvs.begjære noget af en, OH. 756; 3) kjósaaf = kjósa 3: var þat af kosit (&vl afráðit), at þeir skyldu - Fm. VIII, 7216;kuru þeir þat af at ganga til handakonungi Hkr. 24614; ganga þeir tilPalnatóka ok segja honum, hvat þeirkuro af Fm. XI, 677 (Jómsv.* 5611).- at: 1) kjósa e-t at e-m dvs. begjærenoget af en, Flat. II, 8936 se underkjósa 2. 2) kjósa e-n at e-m dvs. ud-vælge nogen for en, saa at denne skalfaa ham: Alfhildr kaus föður at synisínum hundvísan jötun Fld. III, 3216.frá: 1) kjósa e-t frá e-m dvs. tage nogetfra en: hverjar ero þær nornir, er kjósamögu frá mœðrum Völs. 1217 (c. 18); jvftaka við barni 2) kjósa e-n frá e-udvs. skille en af med noget: til þess emek vanfœrr mjök, fyr því (nl. vand-kvæði) at sitja, en ei vil ek þó kjósamik frá vegligu boði Mork. 429 (Fm.VI, 106); hverjar ero þær nornir, ernauðgönglar ero ok kjósa mœðr frámögum Fafn. 12; 3) kjósa e-n frá dvs.forkaste, forskyde, vrage: vildi ábóti okmunkar hann eigi kjósa, ok kuru hannfrá Mar. 11132. - til: kjósa e-n tile-s dvs. tage, vælge en til noget som hanskal være eller gjøre: kjósa e-n til bisk-ups Mar. 12728; Bp. I, 804; Fm. X,9818; kjósa e-n til lögmanns Sturl. II,836; kuru - til (nl. ábóta) þann, er stað-fastr var i sínu reguluhaldi Mar. 11132;kjósa e-n til veganda Grág. 3197; Nj.65 (1008); at personur skyli sendastaf sér hverjum klaustrum ad studiumtil kjörnir af biskupi Stat. 28312; hverrsá maðr er í hans ríki, er hón vilkjósa til fylgðar við sik OH. 8413 jvf 7(Flat. II, 11718 jvf 12). - um: kjósa umkosti dvs. gjøre sit Valg imellem flereTing: kjós þú nú um tvá kosti annat-hvárt, at þú sért pínd - - svó semheimsk, eða þú blóta sem spök Heilag.I, 228; jvf Bær. 9858; nú kjós of tvákosti annattveggja, at þú blóta goþomórum -, eþa ella mon ek - Heilag. I,26222; jvf 29212; þenna her munda ek sízttil velja, þó at ek skylda um alla kjósaFlat. I, 18514; þetta eru várir gripirok ekki kjósum vér um Mag.* 3227.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚴᛁᚮᛋᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary