Kné

kné

kné, n. (G. PL. knjá, D. PL. knjám eller knjóm) 1) Knæ paa det menneskelige Le- geme, lat. genu; kalinn á kné Hm. 3;harðr reis á kné hafra dróttinn Hým.31; hann setti hönd undir kinn enlagði fót á kné sér VatsD. 42 (6822);Haukr setti sveininn á kné Aðalsteinikonungi Flat. I, 477 (jvf Fris. 626); kon-ungr setti á kné sér Guttorm bróðursínn en á annat kné Halfdan bróðursínn Flat. II, 6817; er þú stóðt sválengi við ok féll eigi meirr en á knéöðrum fœti SE. I, 164 &vl; þá hljópjarl á land ok steyptist fram á knéin,en stakk niðr höndunum ok mælti:fall er farar heill Fm. VIII, 8526;koma e-m á kné dvs. bringe en paa Knæ-erne, sætte en i saadan Tilstand, at hanmaa give tabt, afstaa fra enhver Mod-stand mod den Magt eller Vilje, der vil beherske ham, HeilaG. II, 916; Klm.42126; Grett. 15727; Alex. 13216; SE.II, 28622 (jvf 1, 16416); om frivillig Knæ- len (jvf DWb. V, 1423 nr. 6): féll ákné ok baðst fyrir Fm. VIII, 928; jvfMar. 37021; féll á knéin til bœnarHeilaG. II, 37216. 38; lögðust á kné okbáðust fyrir Fm. VIII, 9516; liggja ákné Stat. 29925; ef hann (nL. konungr-inn) heimtir þik nærri sér ok vill talavið þik, þá sezk þú (&vl styð þik) ákné fyrir honum &c. Kgs. 824; komhann þegar ok settist á kné ok baðsér friðar EL. 643; settist á kné fyrirhann (dvs. keisarann) Bev. 21140; leithann þá meyna á knjám sitja fyrirhvílunni RidD. 1825; L. sá Galopinstanda á kné fyrir sér ok biðja misk-unnar EL. 653 jvf BanD.* 1411; ekstendr á knjóm OHm. 9520; fyrir knée-m o. desl. hvor der tales om en Be-vægelse hen til en Person, hvem manvil vise sin Ærbødighed, af hvem manvil udbede eller venter sig noget (jvflat. accedere, provolvi genibus alicujus,ad genua admittere, jvf DWb. V,2424 under d); Simon féll þá til knjá(&vl fóta) Jesu Post. 318 (Luc. 5, 8);kvámu konungar fyr kné þrennir,áðr hón sjalf mik sótti at máli Guðr.2, 24; karl settist niðr fyrir kné Sig-urði ok var mjök máldjarfr (makráðrFlat. I, 35131) NornaG. 6031; skuluvér nú fara í liðsbón, mun nú þatsannast, sem ek sagða yðr, at vérmyndum mörgum fyrir kné ganga verða,áðr en lokit er þessum málum Nj. 134(21223 se &vl) jvf 141 (22912); géngufrá sínni eigu fyrir annarra kné Æf.28141; hefi ek ok komit mörgum kon-ungum fyrir kné, stundum með mikl-um kærleik en jafnan með vandamál-um Fm. VIII, 2999; þeir leiddu hann(nL. Apostelen Mattheus som var hentet tilKongen for at kalde hans døde Søn til-bage til Livet) fyrir kné konungi (dvs.for den paa sin Trone siddende Konge)Post. 81731; þá mælti einn engillinn,at þeir skyldi leiða Stephanum fyrirkné dómaranum Kgs. 14231; leiði osssjá hinn dýrligi ástvinr ok várr hirðirfyrir kné allmáttkum guði á dómsdegiHeilaG. II, 32021; ef -, þá andvarðrek þet up á hans sál til svara fyrirguðs knjóm á dómadegi Dn. VII,30234; Plur. kné om den siddendes Skjød, Fang (DWb. V, 142455) jvf sv. knä-hund og haver barn i knæ (om Hus- moder) VestG. L. I, Arv. 12 s. 28. II,Arv. 16 s. 1 37) : Alexandr kastar gull-epli í kné Elenu Trój. 16 (408); hellirnú silfrinu í kné honum Flat. I, 13016;jvf Fbr. 3515; Harð. 20 (2716); leggjahöfuð í kné e-s (og paa den Maadeovergive Raadigheden over sit Liv i hansHaand): Þ. Þorfinnsson - sprettr uppok leggr höfuð sítt í kné Þorsteinihvíta nafna sínum; Þ. hvíti svarar:eigi vil ek láta höfuð þítt af halsislá, munu þar eyru sœmst, er uxu Þ.hvít.451; jvf Þ.Jón 286; MaG. 4139, se foran s. 165 b; leggja höfuð sítt í kné e-rrardvs. for at indslumre med Hovedet lig-gende i hendes Skjød: settist hón niðrhjá honum, ok leggr hann sítt höfuðí kné hennar Stj. 41736 (Domm. 16,19); eller for at lade det rense af hende; kallaraþú síðan til knjá þínna Erp néEitil Ghe. 37; leggja, hafa sverð umkné sín EG. 55 (11533); Heið. 23 (3414);þar var þá talat um þver kné sér (dvs. talteman med hinanden om), hverja sætt Þ.mundi taka SturL. II, 13015; hafði lagithendr á vixl í kné sér SturL. II, 446;fig. hendr eru e-m mislagðar í kné dvs.ens Handlemaade staar i omvendt For-hold til Omstændighedernes eller Plig- tens Krav, FlD. I, 2876; Þ.stanG. 5214;Finb. 3522; Krók. 416; skal hón bœtaþvímerkingi sem sonr til þess, er hónkemr í vers hvílu, þá kastar hóngjöldum í kné frændum dvs. da frigjørhun sig derved fra Skyldigheden at ud-rede Bøder, saa at den nu gaar over paa hendes Slægt, GrG. I, 2018; þómáttu þau varla halda sik ok sín börnsvá, at þeim í kné félli, en þat er, atþau brutu guðs boðorð (dvs. kunde de van-skeligen bevare sig og sine Børn fra, atdet tilfaldt dem at forkaste Guds Bud)Hb. 1328; tekr hann Kolfinnu ok settihana í kné sér úti á dyngjuvegginumFlat. I, 30417; jvf Erex. 3312; er húnkom heim, settist hún í kné honumok var blíð við hann SvarfD. 18 (15810);Hreiðarr konungr sat sofandi í háset-inu, en Æsa sat í knjám honum Halfss.1221 (c. 8); Vermundr setr Þóru (den røvedeBrud) í kné sér (paa Hesten), ok riðuþeir nú í brott með brúðina Vem. 1440;var skrifat líkneski ennar sælu frúsancte Marie svá, at hón hafði drótt-in várn í knjám sér Mar. 7121; þákom áfall et níunda ok sló sveininnÞorfinn or knjám honum ok útanborðs Flóam. 28 (15315); er ek kalkisé yr knjám hrundit Hým. 32 (hvorUdtrykket ur knjám dog neppe behøverat forstaaes lige efter Ordene, men velkan betegne: "udaf min Besiddelse");sitja fyrir knjám e-rri eller e-rrar (=sitja yfir konu, jvf vinna konu, vinnabarni) sagdes den Kvinde, der skuldevære hende til Hjælp ved hendes For-løsning, f. Ex. þóttist hún léttari verðabarns þess, er hón gékk með, en þjón-ustukona hennar sat fyrir knjám hennarok skyldi taka við barninu, þegar erfœtt væri Fm. VIII, 718: gékk mildfyr kné meyju at sitja Oddr. 8; hónkr/av/ng of komst fyr kné móður (nL. dadenne fødte hende) SiG. 3, 45; hvilkenUdtryksmaade synes have sin Grund iden fødendes Stilling á golfi, hvor hunlaa paa Knæ som Ragnhild, der ifølge Nielsens Søgner fra Hallingdal s. 4sagde til sine trættende Sønner, da hunvilde forlige dem: e ha stae paa knjonofyr dikke baa tvaa, jvf Preller griech.Myth. I, 86. II, 40216 jvf n. 4; röm.Myth. 57811; f. G. Welcker kleineSchriften III, 185 fgg; ligesom den staar i Forbindelse med det Listerske Folke- sprogs Udtryk: eg hæ dregje hann oppifra mors kné (dvs. lige fra hans Fødselaf); jvf DWb. V, 142535. 142817, hvorBrugen af Ordene knie, kniegalgen omde kvindelige Kjønsdele omhandles. Or-dene: þá lét Loki fallast í kné Skaða,ok þá hló hón SE. I, 214, hvori mansynes at maatte se et Sidestykke til elleren Aflægger af den græske MythologisFortælling om Leda og Svanen (datmihi Leda Jovem, cycno decepta, paren-tem, quae falsam gremio credula fovitavem OviD. HeroiD. 17, 55 fg), maa for-staaes i Overensstemmelse med denne For-tælling (jvf hyggr í faðm at falla konusínni Jómsv. 2431; lét fallast í faðm DaneHeilaG. I, 10411; und kann also mit in(dvs. den frauen) schimpfen und schallen,das sie mich lassen zwischen ire kniefallen a. Keller Fastnachtspiele 3457;jvf 34410 fg; der pullet heimlich offtum sye das sie yn liesz zwischen yreknie L. c. s. 1180 fg); og med Hensyn tilSkades Latter se en tilsvarende i a.v. Kellers Erzählungen aus altD. Hand-schriften s. 26221 fgg; jvf BartschGermania XXIV, 224. 417 Anm. Linje 11; som en hertil svarende symbolskHandling fristes man at opfatte Ordene: berit inn hamar brúði at vígja, leggitmjöllni í meyjar kné, vígit okkr samanvárar hendi Hamh. 30, da hamarr eller mjöllnir synes i mythologisk Betydning atvære identisk med Priap (eller Phallus), jvfSaxo Gramm. eD. Müller I, 1187 og detunder kylfa citerede Sted af Herrauðsok Bosa saga, se ogsaa under hamarr1ste Bind s. 715 a. 2) Knæ, Krumtræi Fartøi. ByL. 9, 1810; hafþi skutor2, er Finnar höfþo gört honom, engivar saumr í, með sini var bundit okviðjar fyrir kné Mork. 21416 (Fm. VII,34410. 3163); eigi var meiri sjór í (nL.skipinu), er þat kom inn at Bjarnaok hans skipverjum, en í mitt knjámBp. I, 39016. 3) Knæ, Led paa Straa (jvf Aasen 371 a19). SE. II, 4939. 4) Led i Slægtskab (jvf leggr), hvori Slæg-ten forgrener sig (jvf kvisl Ra. 46814 fgg);oss er svá lofat at taka at sjaundakné ok sjaunda lið frændkonur várar,en konor þær aðrar, er frændkonorvárar ero, at fimta kné ok fimta liðGuL. 244 fg; jvf Frost. 3, 1 fg. 30; BorG.1, 158; Eids. I, 304 fg; nú er hin fjugr-tánda leysingserfð, hana skal taka tilníunda knés fyrr, en undir konunggangi GuL. 1061 jvf 5; Halvard Bargar-son sagdis vare aff karmannæ leggenoch tho eno knæ fremeiræ skylderfordom Ølffuer Dn. XII, 26216.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚴᚿᚽ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary