Kona

kona

kona, f. (G. Pl. kvenna eller kvinnaMar. 1639 jvf &vl Stj. 47429 jvf &vl;se kván) 1) Kvinde (= kvennmaðr; mods.karl, karlmaðr). Gul. 2818; GrG. I,2206; Leif. 9520; jvf flere under karlanførte Exempler; runnu til hans karl-ar ok konur, ungir ok gamlir HeilaG.I, 28227; margir vita eigi, er hann sjá,hvárt hann (nl. hinn skegglausi) er heldrkona eða karlmaðr Nj. 124 (19021 fgg);fœrr til kvenna dvs. mandbar (jvf kvenn-nýtr) Str. 4015. 2) Kvinde med hvilken en Mand søger eller har Samleie i ellerudenfor Ægteskab; en Kvinde siges saa-ledes at være den Mands kona, a) somhar legemlig Omgang med hende i Alm.uden Hensyn til deres indbyrdes For-hold i øvrigt: þá höggr Arngrímr tilhans í höfuðit, svá at hann fékk banaþegar, þá gékk húsfrú hjá honum okmælti: högg þú manna armastr! -en frá þessum degi skal ek aldri þínkona vera, ferr hón nú til Arnórs kerl-ingarnefs ok kom aldri í sæng Arn-grími Vígagl. 2115; b) hvis Hustru eller Concubine hun er: segist -, at herraPáll hefir tekit predikarabúnað í Oslóen kona hans sé í þeim sama staðnunna DN. VIII, 11613; kona Tide-mans DN. II, 17210; kona Ögmundargullsmiðs DN. V, 617; Sigrið Hall-dórsdótter Arna kona DN. I, 3143;kona prestsins Sturl. I, 2141; messu-prestr skal eigi leiðangr gera né konahans né klerkr hans Gul. 2983; den Kvinde som var mundi keypt kaldtes Mandens eigin kona Gul. 25; nunnurok meyjar -, manna konur -, þarnæst ekkjur HeilaG. I, 38913; takakonu undir sína konu Gul. 288; hafaambátt við sína konu Gul. 258; látaaf konu dvs. stille sig ved den Kvinde,med hvilken man har levet sammen, Gul. 243. 9; þá mælti konungr: fáit mérkonu (nl. til Samleie)! þeir kómo inn íhöllina ok höfðu konu með sér, sem hafðisítt faldit; Kongen betragtede hende, ogda han ikke fandt Behag i hende, udbrødhan: vei verði þínum legg, er bæði erblár ok digr, ok muntu vera púta ein;ok mælti, at þeir myndi hafa hanaút, ok ekki vil ek hafa hana Mork.19431; biðja sér konu dvs. begjære sig en Kvinde til Hustru, Nj. 2 (226); kaupasér konu 1) tilkjøbe sig Samleie med enKvinde ved Betaling af hvílutollr: efdrykkrinn gerir þeim úsparan peninginn,er sér vill kono kaupa, þá pýtir hannhana nauðga, er fala lætr, ef hón villeigi lostig Alex. 8721 fg; er ek þvíhér kominn, segir hann, at ek vil mérkonu kaupa o. s. v. Krók. 336 fgg jvf3521. 25 fgg. 2) ved Betaling af mundrgjøre en Kvinde til sin eigin kona Gul.252. 271 fg; fá konu dvs. indtræde i Ægte-skab med en Kvinde: hverr maðr, erfær konu á þeim tíðum allum, sá ersekr 6 aurum við biskup, en sá maðr,er fær konu á sunnunótt o. s. v. Frost.3, 95 fg; taka konu d. s.: engi maðr skaltaka konu á frjádagsnótt o. s. v. Frost.3, 93 fg; jvf Gul. 27; eiga konu 1) have en Kvinde til Hustru eller Konkubine:várr skal hverr eina konu eiga þá, erhann hefir mundi keypt ok máldagaGul. 241; eina konu skal hverr kristinnmaðr eiga, en ef hann tekir aðra,meðan hin lifir, skilfengna (&vl eigin- fengna), þá skal hann af láta hinnisíðarri Frost. 3, 101 fg; prestrinn áttikonu unga (jvf ráða unga konu Ridd.1455) ok fagra, þá konu glapti Phi-lippus jarl KonunG. 1749; jvf Krók.338; eiga, hafa e-a at konu sér dvs.have en Kvinde hos sig for at haveSamleie med hende: várr skal engieiga frændkonu sína at kono sér Gul.241; sá Jupiter var svá kvennsamr okdáðalauss, at hann hafði systur sínaat konu sér, en sú hét Juno, ok gatmeð henni dœtr tvær, - þær báðardœtr sínar hafði hann at kono sér, okhverja sína frændkonu hafði hann atskömm ok klæki Hb. 1528 fgg; þæreru sumar konor, er gera drykki okgefa gilmönnum sínum til þess, atþeir skulu unna þeim vel ok hafa þærat konum sér, en hinar af hendi láta, errétt fengnar ero Hb. 3121 fg; men i Lig- hed hermed bruges kona ogsaa om denMandsperson, der lader sit Legeme mis-bruge til Sodomiteri: ef þú ert brúðrSvínfellsáss, sem sagt er, hverja inaníundu nótt, at hann geri þik at konuNj. 124 (19029); hann skal fara á vestan-vert land ok bera þar upp ragmælium Þorstein Hallsson, með því móti,at Þ. væri kona ena níundu hverjanótt ok ætti þá viðskipti við karlmennPr. 4910 (Anal.1 17525); var hann (nl.Refr) ekki í œði sem aðrir karlar,heldr var hann kona hina níundohverju nótt ok þurfti þá kallmanns,var hann því kallaðr Refr hinn ragiKrók. 1615 fgg jvf22; þat heitir yki, efmaðr mælir um annan þat, er eigi mávera, kveðr hann vera konu níundunótt hverja ok hefir barn borit okkallar gylfin Gul. 1385. 2) Kvinde som ikke længere er mær eller jungfrú, menhar spillt sínum meydómi (jungfrú-dómi); meyjar orðum skyli manngitrúa, né því, er kveðr kona Hm. 83(84); þat er konum ok meyjum svámikit augnagaman, at - Bær. 11550;Johannes er konu son, en Kristr ermeyjar son Post. 90727; er ok alþingisfyrirboðit, at jungfrú eðr kona þjónipresti til altaris í messum Stat. 26625.

Part of speech: f

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚴᚮᚿᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary
• Old Swedish - K.F Söderwall's Dictionary