Kunna

kunna

kunna, v. (kann, kunni, kunnat) 1) kjendenoget, saa at man ikke er uvidende der-om, eller om hvordant det er; a) medAkk. rœddi H. stýrimaðr um við J.prest, er hann kynni guðs nafn hithæsta; hann segir: kann ek guðs nafnok trúi ek því -, at eigi sé annatnafn guðs hærra, en Jesus nafn &c.Bp. I, 42123 fgg; þá tók nafn hans atkunnast (jvf kunnr 1) í enom næstomstöðom Leif. 10726 (HeilaG. I, 2029);þú kannt ok hefir kunnat alla þessahluti með iðuligri sýn ok sönnum raun-daga HeilaG. I, 45321; ek mun okkurœðri þikkja hvars menn eðli okkartkunna Helr. 3; synir Heli - kunnueigi guð dróttin ok eigi embættikennimannsskapar, er þeir vóru skyl-dir at veita lýðnum Stj. 42931 jvf &vl; áttu vel at kunna hans (nL. guðs) fyrir-skipan, at hann gaf mér afl til þessat taka þik af rangri götu Ridd. 21226;ek kann hvárntveggja ykkarn konung,at ekki mundut þit svá stilla orðumykkrum, at þat mundi hlýða Mork. 3016 (Fm. VI, 10028); kunna skyn, skile-s se under skyn, skil; kunna hóf sítt= kunna sik Svarfd. 11 (1392); kunnasik dvs. vide hvad der passer sig for en,hvad han kan vente at faa eller tilladesig at gjøre, = kunna sér hóf (seunder hóf), meta sik (Fm. VIII, 4017jvf ofmetnaðr): sá er svinnr, er sikkann (Ordsprog) Hrafnk. 109; sá maðrer ekki kann sjalfan sik, þá þrútnarhann af metnaði í móti guði Gyð. 2519; kvað þá kunna sik ugjörla, erþeir veittu honum átölur, því at ekhefi dreigt yðr undan dauða Laxd.65 (18912); sjaldan gefst þat vel, efþeir menn eru til valdsmanna teknir,er eigi eru til þess ættbornir, ok kunnaöngir menn sik ógjörr en þeir jafnanFm. IV, 2099; nú skulu þér enn fram-arri þrýsta þeim -, en fyrr hefir verit,ok vita, ef þeir kunni sik þá gjörr-meirr ok lýði eigi upp á nökkurar lygi-fortölur Stj. 2648; lék hann heldr íllaok kvezt mundu meiða hann, ef hannkynni sik eigi (dvs. om han ikke holdt sigi Skindet) EG. 40 (7728). b) m. Dat. ekkann ráðum Gunnhildar, en kappsemdEgils, en ríki konungs, at þess muneigi hœgt at geta alls saman EG. 49(992); ek kann skapi Hrafnkels, at hannmun ekki gera oss, ef hann náir þéreigi Hrafnk. 272; jvf Nj. 3 (518); kannek glensyrðum yðrum, at þér talitmart kátligt þá, er þér drekkit Fld.III, 8019; kann hann eigi lítilmennskuvárri (dvs. hvilke Stakler vi ere) Hítd.549. 2) forstaa sig paa noget, haveIndsigt deri eller Dygtighed dertil: ekveit, at þú ert bæði vitr ok stórráðrok kant mart þat, er eigi kunna aðrirmenn Flat. III, 2455; lítillar skynsemdarætli þér mik ok enga mannraun kunna(dvs. og at jeg ikke forstaar at bedømmeMennesker) Fm. VI, 531; hann kannsvá vel astronomiam, at - Bp. I,22830; kunni margar tungur Fm. XI,3261; kunna rúnar RíG. 40. 42; kunna seið Vsp. 25; hann var réttlátr okkunni vel bók HeilaG. I, 4827; hannsendi þeim þau orð aptr, at þettaværi at vísu lög, þótt fáir kunni Nj.143 (23711); þóttist hann rísta hennimanrúnar, en hann kunni þat eigiEG. 79 (19019); sýndist þá ok þegar,hverja góða stilling hann kunni áherstjórninni Flat. I, 9017; kunna hóf dvs.holde Maade, iagttage Maadehold, OH. 13120; Fm. VI, 3722; Laxd. 34 (8722);Finb. 9021; allt kann sá, hófit kannGísL. 2716; kunna nökkut af veiðiskapBarL. 93; hann kann mest af skáld-skap SE. I, 9815; "þú ert sagðr laga-maðr mikill" "at þikkjumst ek þar (dvs.deraf mener jeg) nökkut kunna," segirAslákr Flat. III, 4024; sveinn kunni ekkiat slíku Ridd. 928; kanntu nakkvat ílögum? Nj. 22 (3316); ekki kann ek ískáldskap Fm. VII, 6023; liggja umkotkarlinn þann, sem annathvárt kannlítit til laga elligar alls ekki Rb. 5,75; kann ek ok miklu betr til laga en þúFm. VII, 12019; jvf Nj. 21 (3111); nyt-samligri sýnist mér sú (íþrótt), at kunnavel á boga Fris. 29318; hann kunnieigi á bók Mar. 11572; þeir kunna oksvá vel á skíðum, at ekki má forðastþa Fris. 572; jvf Fm. VII, 1209; kunnaek á ísleggjum svá, at -, en þú kunnirþat eigi heldr en naut Fm. VII, 1201;hón var vel kunnandi á lögmál Moysiok aðrar ebreskar bóklistir HeilaG. I,5136; kunna vel við buklara, við boga,við skíð SturL. I, 2344; Fm. VII, 1205;OH. 7115; Þ. lézt eigi kunna við þat(nL. at ljósta út augun með hæl) SturL.I, 34528; m. Dat. kunna manns málidvs. forstaa Menneskets Tale, om Fartøi,Dyr: Fld. II, 4433; Konr. 6651; enskirmenn eða peir, er menn kunno eigi hérmáli eða tungur við GráG. 9819. 3) havepersonligt Bekjendtskab til nogen, m. Akk. hann kvazt eigi kunna þá ok eigihirða, hverir þeir váro BarL. 3711(Matth. 25, 12); unni honum hvert barn,er hann kunni Flat. I, 4721; Oddrkvaddi Einar, því at þeir kunnust Mork.10614. 4) vide hvor noget er at finde: hugsit um, hvar þenna mann kann fá,sem þér talit til! einn - svarar -:ek kann þann mann Stj. 46024 (1 Sam. 16, 18); kann ek leið þangat Flat. II,38210; honum varð úgreiðfœrt um mýr-arnar, því at hann kunni enga leiðEG. 31 (6314); jvf Frs. 1052. 5) mindes,kunne udenad (hvad man har hørt ellerlæst); ljóð ek þau kann, er kann-atþjóðans kona Hm. 147 (146); hví kveðrþú flokka eina? kanntu ok engar dráp-ur? s. svarar: eigi kann ek drápur-nar færri en flokkana Fm. VI, 39120 fg.(jvf Flat. III, 38031); með Haraldi kon-ungi vóru skáld, ok kunna menn ennkvæði þeirra Fris. 128. 6) være vredpaa en (e-n); þess bið ek þik, at eigikunnir þá mik, þótt ek segja þér (tíð-indin) Didr. 16221; eigi vil ek, at þérkunnit mik, þótt ek spyrja þessa: hvater þítt nafn? Didr. 3575; med Tingen,hvorfor man vredes, tilføiet i Gen.: eigihugða ek, at hann mætti mik þessakunna, því at eigi drap ek son hansHrafnk. 164; spurði, hvers hón kynniarfasátuna Nj. 125 (194 &vl 6); engirhlutir hafa þeir til borit um hagi mína,at konungr megi mik neins kunna,eðr hann hafi mér reizt um Fm. IV,1322 (jvf OH. 5338; Flat. II, 5911);sé ek gjörla þínn áhuga, at þú kanntmik mest vinganar við Ólaf konungFm. VI, 3321; eller med Præp. um: ekkiskal ek yðr um þetta kunna Flat. I,23035; jvf III, 24228; Fm. VI, 22319. XI,32324; hón gerði ekki fara, ok kunnihana mjök raunar of áleitni þá, es hónhafdi haft of þá jártein, es í þeirrahýbýlum hafði orðit Bp. I, 34010 (1016). 7) være tilfreds med noget (e-u), finde sigderi, = una e-u: munda ek kunna því,at vér hefðim mannalát mikit, ef þérhefðit drepit þá Norðmennina EG. 78(1902); ek bið, sála mín! at þú kunnirandsvörum ok eigi síðr sannsögumHeilaG. I, 46337; kunna e-u vel, ílla,lítt dvs. finde sig vel, ilde tilfreds mednoget: E. lézt því nafni mundu velkunna VígagL. 323; munu synir Njálsílla kunna víginu, er þeir spyrja Nj.42 (6411); jvf 79 (11729); I. konungrkunni þessu svá ílla, at hann grét sembarn Fm. VII, 27324; þótti honum sváíllt, at hann grét, - en meðan hannkunni allra ve(r)st, þá - HeilaG. I,50626; elnaði sóttin Þorsteini - okandaðist hann, Guðríðr kona hanskunni því ílla Flat. I, 54332. 8) ydeen noget (e-m e-t), i følgende Forbin-delser: kunna e-m þökk, úþökk, öfusufyrir e-t Flat. I, 25323; OH. 5620. 18410;Ridd. 21234; E. segir, at hann kynniþess mikla þökk ok öfusu, ok vill hannþenna kost gjarna EG. 71 (16923); veizlaer yðr búin, kann ek yðr mikla þökk,at þér þiggit Fm. VI, 27722. 9) kunnasér e-t dvs. skjønne, at noget er det, somman bør have eller gjøre: kunna mundaek mér þat, ef ek hefða vígit vegit,at nefnast annan veg, en ek hétaGísL. 14315; kunni hann sér þann hagn-að (fagnað Flat. II, 624) at girnastekki Svía konungs veldi OH. 5727;undarliga skiptit ér til, girnist at takatígnarnafn, en kunnit yðr engi forráðeða fyrirhyggju, þegar er ér komit ínökkurn vanda OH. 6712; kann ek mérmeiri svinnu, en takast á hendr út-lagan mann ok hafa þar fyrir konungsreiði OH. 14427 (Flat. 26427); ek ætla,at hann leggi fram vöruna svá, semþú kannt þér þörf til, ef - Laxd. 20(455); þat var mælt um Grímu, at hónkynni sér mart, ok þat töluðu menn,at hón væri fjölkunnig Fbr. 2930; hónkunni sér allt, mart vel DpL. 75. 3516;hún var afar fríð ok kunni sér lag-liga dvs. vidste vel hvorledes hun skuldeskikke sig, MaG. 1520; kunna fyrir sérdvs. forstaa sig paa noget: þú kannt ekkifyrir þér at vera í fjölmenni EG. 31(6319); húsfreyja hans var nœfr konaok kunni vel fyrir sér Bp. I, 33930;sá er vesall, er ekki á, ok svá hinn,er ekki kann fyrir sér EL. 815 (jvf8 D10). 10) formaa, være i Stand til,magte, m. Inf. er þat at vísu mín ætlan,at þessi kona kunni eigi at mælaLaxd. 12 (199); þó at þeir kunnu velat dylja Dn. IV, 10011; farit ok samnityðr þar sáðum -, sem þér kunnit þauat fá Stj. 26411; ágæt tré -, er aldrikunnu at (&vl uden at) fúna Stj. 50313;hugsit um -, hvar þenna mann kann(upers.) fá, sem þér talit til Stj. 46023. 11) skjønne, forstaa, vide, hvorledes mankan eller skal (gjøre noget), m. Inf. sagðihann eigi kunna at þiggja sóma sínnFlóam. 12 (1311); þeir réðu þá, er verrkunnu Fm. VII, 27323; hyggst þú betrkunna eðr vilja en ek? Fm. VI, 22312;kann ek at yrkja Flat. I, 3172; jvfPost. 73024; G. var skörulig kona atsjá, ok vitr kona, ok kunni vel atvera með úkunnum mönnum Flat. I,54313; gá þú þess, at þú kunnir atvarast annars vígkœni Kgs. 8520; komekki gerð í mungát, en efni þótti al-væn vera, ok kunni sá ok vel, es geraskyldi Bp. I, 34018 (1025); ekki kunnihann at leysa hjalm hans af höfði hon-um, gjarna vildi hann ok leysa sverð hansaf honum, ok vissi eigi, með hverjumhætti hann mátti þat algera Ridd. 924. 12) kunne efter Skjæbnens Beskikkelseeller Omstændighedernes Medfør mulig-vis komme til (at gjøre, være, ske, jvf mega3); hann hét í mót at gjöra vel tilþeirra ok þá hluti, er þeim þœtti sikvarða ok þeir kunna honum til atsegja Eb. 25 (3928); þegar fyrr sögðhús kunnu af falla, þá - -, en eftirallra þeirra fráfall, skulu þau hús, semþá kunnu standa, - Dn. V, 34217;hafði fjölda manna sett í alla kastalaat verja virkit -, ef enn kynni herr atat koma Flat. I, 11221; at þér séð dyggireiginnarkonudóttur várri Ingibjörgu, efvér kunnum frá falla (&vl frá at falla)áðr, en guð gefi oss nökkurn annanerfingja Rb. 25 (8027); þann tíma, erguð krefr hana andar sínnar ok hónkann af þessum heimi brott at fara Dn.III, 13717; fái annan í stað, ef hannkann lengr at dveljast í brotto Dn.V, 4335; kann prestr kallast af biskupieða prófasti, lýsi áðr en hann faribrott Dn. V, 4331, jvf 4335. 42; kann vera- at þér hafið dvs. det er muligt at I have, I have maaske, Dn. IV, 10012;kann svá verða, at -, þá - dvs. om saa skulde ske, at -, da - NL. IV, 37320 jvf 30. 35(Dn. I, 29017. 26. 31); ef nökkut kanntil at bera á þínni æfi, at - GísL. 2526; haf þar til jartegnir mínar, hvarsem þik kann at at bera Fm. IV, 17625;hvat sem yfir þá kann ganga Post.68413.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚴᚢᚿᚿᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary
• Old Swedish - K.F Söderwall's Dictionary