Kveðja

kveðja

kveðja, v. (kvaddi) jvf gsax. queddian,ght. quatjan, kuetian Graff IV, 64929. 1) tiltale, henvende sig til en i Ord,med fin Tiltale. Nj. 2 (312). 32 (4810);svá kátr, at hvert barn kvaddi hannhlæjandi Fm. VII, 17220; hann gengrnú í brott ok kveðr engan mann (dvs.uden at sige et Ord til noget Menneske) Band. 413; sá þeir mann á bœnum,ok kendu þeir þar Blasium ok treyst-ust eigi at kveðja hann, ok hurfu aptrsem skyndiligast með hræzlu Heilag.I, 25733; kveðja e-n at e-u dvs. tale tilen om noget, se nedenfor under Præp. at. 2) hilse paa en ved sin Ankomst; Oddrkvaddi Einar, því at þeir kunnust Mork. 10614; þeir kveðja konung Eg. 8 (135);jvf Fbr. 492. 6219, se under kveðja (f.) 2;ogsaa om saadan Hilsen, hvormed mantager Afsked: kvaddi hann brœðrna okskundaði síðan - aptr í mörkina (=lat. valedicens fratribus continuo se- in eremum dedit Heilag. II, 36817. 35.3) kalde en med Opfordring til at kommeeller gaa til et Sted, til at gjøre noget; verðr sá at fara, er kvaddr er Kgs.629 (jvf krefja Kgs. 623. 57); þó atmargir sé kvaddir (lat. vocati), þá ersem dróttinn segir í guðspjallinu(Matth. 22, 14), at fáir eru kosnirHeilag. I, 4659 jvf 46428; þá er þeireru héðan (dvs. bort fra denne Verden)kvaddir Heilag. I, 46512; kvaddi hús-karla sína með sér Nj. 11 (1826);kveðja búa til þings, til máls dvs. kaldeBønder til Møde paa Ting, til Delta-gelse i Behandlingen af en Retssag, Nj. 74 (10919). 24 (3611); kveðja goða tiltylftarkviðar (= kveðja goða tylftarkviðar Grg I, 14311 se under Nr. 3)Grg. I, 1012; kveðja til heimilisbuáGrg. I, 41; kveðja búa um sök, um máldvs. til at bera kvið i en Sag, Grg. I,14227. 1433; Nj. 136 (21818). 143 (2384. 17);m. Inf. kveðja e-n at bera vitni Nj.143 (23811). 4) kræve noget af en, an-mode en om noget (e-n e-s); bróðurkveðja skaltu blíðliga arfs ok œðrahugar, er-at þat hœft, at þú hjörviskylir kveðja Fafni fjár Sig. 2, 12;skal hann stefna hann heim til kvöðuok kveðja hann fjár þess, er hann áat honum Gul. 372; jvf Frost. 10, 61;þá skal hann fara - ok kveðja hannjarðar ok óðals síns Gul. 2668; jvf Frost. 12, 6. 814; kveðja e-n blessanarHeilag. I, 2117; kveðja e-n laga dvs.opfordre en til at sige, hvad der er Lov og Ret, DN. I, 26517; kveðja e-n málsdvs. søge at faa tale med en, faa en iTale, tale til en, Heilag. II, 20123; kveð ek yðr þeirra orða allra, er yðrskylda lög til at bera Nj. 143 (1389);ek kveð vettvangsbúa þessa alþings-reiðar ok búakviðar Nj. 136 (2183. 11);kvöddu hina 5 bjargkviðar, er eptirvóru (nl, efterat 4 vare or kvaddir),um málit Gunnars Nj. 75 (11027);kveðja goða tylftarkviðar Grg. I, 14311;kveðja e-n heipta dvs. udæske en til Fiend-skab Hm. 152 (151). 5) kræve, begjærenoget (e-s); þá skal hann krefja föður-arfs síns eða þess arfs, er hann kallartil Frost. 9, 77; griðmenn eigo atkveðja í gegn hests ok matar ok allrarreiðo þeirrar, er hann skal hafa áþingi Grg. I, 11915. 20; ef maðr kveðrfjár at eindaga Grág. 2218; kveðjaféránsdóms Grg. I, 844, kveðja tylftar-kviðar Grg. I, 514. 7; næsta dag eptirvar móts kvatt Fm. VI, 1218; jvf VII,606; eptir þat kvaddi jarl þings Flóam.15 (13413); jvf OH. 15114; Vatsd. 4(829); kvöddu þar gistingar, en bóndi vildi engan greiða gera þeim Eb. 51(9628); gékk til dura ok kvaddi hurðarAnal. 1832 (Pr. 5632); kom sá, er -, ok bað líknar, en hinn vildi eigi lúka(upp); þetta flytr sá, er hurðarinnarhafði kvatt Heilag. II, 66034; ef gestr-inn kveðr dura SE. II, 2212; jvf Flat. I, 42011; Fm. VI, 12122; Heilag. II,58317. 64819; vil ek - tala við sálomína ok með ástar andsvörum kveðjamargs þess, er mik forvitnar um hennarhátt Heilag. I, 4532; lítlu síðarr kvaddihann (nl. den syge) matar ok eptir þatsvefns (dvs. vilde han have Mad og der-næst faa sove) Bp. I, 3663; kveðja sérgriða Bp. I, 54416; kveðja sér hljóðsGunl. 11 (2555); Nj. 71 (10523); Alex.9712; nú vil ek, at þú kveðist (dvs. kveðirþér) þessa verks Krók. 56; er þeirheyrðu tysvar (nl. þess) kvatt, at uppskyldi lúka hliðin Heilag. II, 1531 (jvf 1528). - Med Præp. af: kveðja e-n afstofunni dvs. kalde en ud af Stuen (jvfkveðja út), Korm. 401 (1011). - at: 1) kveðja e-n at e-u dvs. tale til en omnoget: Oddr kveðr hann at engu, mælt-ust þeir ok ekki við Band. 1110; þikvil ek at þessu kveðja -, hvert bodviltu bjóða Ólafi konungi fyrir aftökuKarla OH. 1482 (Flat. II, 2686); jvfFbr. 838; Heilag. I, 3923; Laxd. 7 (99);leitaði konungr ráðs við lið sítt, kvaddihann at því Gregorium Dagsson okErling - Fm. VII, 25621; hann kvaddidóttur sína at öllum ráðum ok vanda-málum Fm. VI, 1201; jvf Laxd. 24(6127). 2) kveðja e-n at e-u dvs. opfordreen til noget (en Handling), = kalla e-ntil e-s: berum kvið þenna fram, semm. kvaddi oss at Nj. 143 (23831). - frá: kveðja e-n frá e-u dvs. udelukke enfra noget, berøve en noget (jvf kveðjae-n ur e-u): ek hefi oft menn frá æfikvadda, er eigi vildu hlýða mínumboðum Flat. I, 29727 (Fm. I, 30511);sjaldan var ek þá frá kvaddr, er engóðu vóru ráðin Nj. 111 (1705). -til: kveðja e-n til e-s dvs. kalde, opfordreen til noget, = kveðja e-n at e-u 2:skaltu - kveðja menn til ferðar meðþér Nj. 7 (148); jvf Heið. 16 (32222);kvöddu til lofs við dróttin alla skepnuMessusk. 1721; konungr kvaddi þábáða til sunds Flat. III, 40714. - upp: kveðja e-n upp 1) kalde, opfordreen til at staa op fra Leiet: síðan vakn-aði Haraldr ok kvaddi upp menn sínaFm. VI, 17911. 2) kalde nogen til Vaa- ben og Opbrud: síðan samnaði hannliði ok kveðr upp almenning Nj. 132(2072); jvf Fm. XI, 12011 (Jómsv. 10321);hann sendi um alla fjörðu menn oklét kveðja upp hvern mann, er hannfékk Sturl. I, 3415; jvf 34037. - ur:kveðja e-n ur e-u dvs. udelukke en afnoget (jvf kveðja frá): kvöddu 4 búaor kviðinum Nj. 75 (11026), jvf ryðjaur, nefna ur. - út: kveðja e-n út dvs.kalde en ud, opfordre en til at kommeud af Huset; er drykkjumáli var lokit,þá kveðr konungr þá út, ok ganga tilsjófar Flat. III, 4075; O. kvaddi útHöskuld ok Hrút, þeir géngu út báðirok heilsuðu Ósvifi Nj. 12 (2114).

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᚴᚠᚽᚦᛁᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.