Leggja

leggja

leggja, v. (lagði, lagiðr, laginn eller lagðr) 1) lægge, fælde nogen saaledes at hankommer til at ligge, kommer i en lig-gende Stilling (jvf liggja 1); leggjae-n við velli dvs. fælde, dræbe (jvf liggja3): hefir ek drepit nökkura menn,en þó einum til fátt, er ek hefir eigikonunginn sjalfan við velli lagt Flat.III, 2453 fg; jvf Nj. 79 (11710 jvf 11623);Njarðv. 25520 (378); leggja e-n atvelli d. s. EG. 63 (14812); leggja e-n atjörðu d. s. EG. 63 (14813); Fm. VII,2697 &fg. . III, 432; leggja e-n við jörðud. s. Fm. X, 25713; leggjast dvs. læggesig: um daginn sat hann eigi inni hjáprestum, en við kveldit þyngdi honum,ok sem aðrir menn vóru farnir tilsvefns, reikaði hann um timbrstofuok lagði sik upp í pallinn Bp. I,87413 (jvf ek þóttist liggja pallinumL. 16); váru synir Njáls heim komnirok höfðu lagizt til svefns Nj. 100(15323); lét hann búa hvílu sína oklagðist í sótt Fm. XI, 21415; fór hóní hvíluna ok lagðist sem hón var löngí hjá honum ok tók at - Klm. 4716;kvað firn, er auvirði þat (nL. Kjartan)lagðist at konum SturL. I, 561; hannlagðist með frændkonu konungs NL.II, 49022; nú leggst leigumaðr sjúkreða sárr, ef hann liggr 5 nætr, þá -GuL. 7011; upers. e-n leggr dvs. en bliverliggende: nú leggr hann sjúkan eðasáran, þá skal hann þar liggja 7 nætr,en sídan skal hann fœra hinum, er áGuL. 6910. 2) sænke, lade noget faldened fra høiere Sted eller Stilling; leggjasegl (= fella, hlaða, leggja ofan segl)OH. 1367; Fm. IX, 239; annarr hefsttil auðœfa, annarr leggst til fátœkisHeilaG. I, 4693. 3) lægge noget paa etSted, hvor man vil have det liggende,blivende i længere eller kortere Tid; leggjamark á fé GráG. 1364; leggja hapt áhross GráG. 24413; leggja lénur á hestNj. 48 (7421); gerði hann þar eitt altariok lagði tréin á ofan Stj. 13127; lagðiÞórr hafrstökuna útar frá eldinum SE.I, 14213; lagði hann þat (nL. brauðit) ímunn sveininum, en hann svalg niðrOH. 1971 (Flat. II, 3235); lögðu þeirstreng at höfði honum, en þiljo undirhöfuð ok herðar OH. 2502 (Flat. II,38713); leggja höfuð sítt í kné e-m, e-rrise s. 165 b51 fg. 306 b27 fgg; leggja netEids. I, 133; GráG. 3210; HeilaG. I, 57216,jvf under net; þeir leggjast þar meðallan flotann (jvf liggja 4) Jómsv. 7136. 4) lægge noget fra sig, ophøre med noget (jvf leggja af 3, 4 og 5), = leggja niðr:kallaði hátt, bað þá leggja vápnin SturL.I, 3616; hann vill, at hann leggi hvergisínn hlut fyrir Ogmundi, kvað hvárki tilskorta fjölmenni né mægðir SturL. II,8613; betra þikki mér at gjalda -,heldr en leggja firir slíkan mann virðingmína VígagL. 188; G. hafði yfir sérloðkápu ok lagði hana af sér, meðanþeir sóttu at dýrinu Grett. 515; Luciferlagði bæði senn ríki ok sœmdinaHeilaG. I, 6787; þú skalt leggja þessaúfrægð Mar. 30712; leggjast dvs. ophøre; lagðr vápnaburðr á alþingi á ÍslandiAnn. 11527; vínlaust ok lagðr messu-söngr víða Ann. 20529; at sá úvandi legg-ist (= sé niðr lagðr Flat. I, 28322)Fm. I, 28012. 5) føde, om Dyr som skillesig ved sit Foster, sin endnu ufødteUnge (jvf Folkespr. lægge ner); hvelp-arnir gó (nL. í greyhundunum se Flat.I, 10334), er eigi vóru lagðir Flat. I,1041, jvf Jómsv. 572. 23. 6) upers. leggrís dvs. der lægger sig Is (paa Vando. desl.); er frosta tók ok ísa lagði ávötn Flat. I, 13425; jvf GráG. 46815;er ísa lagði ok vetra tók Fbr. 6312;innan þriggja nátta skal lagðr (nL. vera)svá sterkr íss á vatnit, at - Fld. II, 4128;íss var lagðr á Hofstaðavág Eb. 45 (8423);jvf Nr. 8. 7) belægge en Ting med noget (e-t e-u, e-t með e-u) saa at den dækkesderaf, bedækkes dermed; höllin var ölllögð innan brendu gulli Partalop. 56;lagðr (nL. silkihjúprinn) fyrir ok á bakinumeð gulli Ridd. 2018. 8) upers. leggrvatn, mýri o. s. v. dvs. Vand o. s. v. be-lægges med Is, fryser til, lægger sig (jvf Nr. 6): lagði fjörðinn langt útFbr. 607; lagði ok Ögursvatn Fbr. 3023;var krapaför á (nL. Vatsdalsá) mikil,en lögð (nL. áin) frá löndum (dvs. vedbegge Bredder eller Lande) Finb. 6213;öndverðan vetr, er mýrar vóru lagðarSturL. I, 4615. 9) ved Læggen opføre,istandbringe, f. Ex. garð RíG. 12; GrG.II, 902; Þ. hafði látit búa kornhlöðumikla, er þar var, ok látit leggja bekkií EG. 11 (209); kváðu þar aldregi munduveg yfir leggjast HeilaG. II, 16023 (OH.1879), jvf dog liggja EG. 78 &c. under liggja 7. 10) bestemme, fastsætte, aftale; leggja fund (dvs. Møde, Sammenkomst,nL. med Hensyn til Tid og Sted) Laxd.12 (1714); Vatsd. 42 (6731); leggja stefnuEG. 35 (7014); SturL. I, 5122; Fm.VII, 6225; leggja fimtarstefnu LandsL.I, 52; leggja hestaþing SturL. I, 4723;leggja leik, knattleik Laxd. 45 (1301);EG. 40 (7712); lögðu þeim stefnudag, atallir skyldi koma til s. laugardaginn -SturL. I, 3667; a. vill, at þeir leggimeð sér vináttu EG. 52 (10619); þeirlögðu bardaga vid H. konung Fm.XI, 41825; lögðu við landsmenn halfsmánaðar frið EG. 46 (8927); nú leggjaþeir mót sín á millim ok keypti s. þarmargar gersimar Ingv. 10 (164 a15); eptirþví, sem þeir höfðu lagt við HallvarðDn. I, 2698; vér höfðum áðr sett þeimöllum dag með síno skilríki milliomÓlafsmesso síðara ok Laufrensvöku, okþeir höfðu með handlagi í þann samadag áðr lagt Dn. V, 18216; eptir þatlagði O. viðr sira Endrið til lögmannssvá, at hann sé kominn á óðinsdaginnnæsta, er kœmr Dn. IV, 24718; lögðuallir með já ok handarbandi, at þeirskyldu vera á Skarðabergi - þrjá daganæst eptir Marteinsmessu Dn. XI, 6512;Þ. - lagdi meder herra biskupinumheim til bygdarenne til bygdaprófs - -,kendist þá Þ. oftnæmfder þær þá áaalmannaligu stæmfnu, at þaa var þensame laaghu dagher, sem han hafdelaakt meder herra biskupinom Dn. IV,66412. 15; ogsaa uden Objekt: H. - lagði(dvs. gjorde Aftale) með várn herra biskup-inn um alla þá tiltalu, sem hann hefirtil hans at tala Dn. IV, 64210. 11) be-stemme, fastsætte, at en Ting skal værenoget, regnes for eller behandles somnoget; a) med 2 Akkusativer: konungrlagði Ölvi úgildan OH. 1053 (Flat. II,18635); skulu bœndr - þá alla leggjanamuliga útlæga ok ógilda firir hverjummanni NL. I, 45916; ek vil þat vinnatil sátta manna at leggja son mínnúgildan Nj. 146 (2508); E. var lagðrúgildr fyrir újafnað sínn Nj. 146 (2519);þat þykkir mér jafnligast, at þú leggirland þítt svá dýrt, en ek kjósa, hvárrokkarr leysa skal Eb. 14 (169 jvf 18);b) med Præp. fyrir: lagði halft landitfyrir 60 silfrs Eb. 14 (1612); c) medPræp. við: hross eru ok lögð (dvs. vur-derede efter deres forskjellige Beskaffenhed),hestr 4 vetra gamall - ok - við kú(dvs. saa at den skal gjælde for lige godeller af samme Værdi som en Ko) GrG.II, 1946; d) med Præp. at: munu vérþat nú at léttu leggja (dvs. vi skulle nuagte det for ringe, kun lidet bryde osderom), ef - Fld. III, 55312. 12) istand-bringe noget, der skal tjene til Rettesnorfor, hvorledes der skal forholdes, hvadder skal gjøres; leggja lög Vsp. 20(NFkv. 4a, 14a); G. biskup lagði oklög á þat, at stóll biskups - skyldivera í Skálaholti Bp. I, 2815; leggjabann GuL. 3134; Frost. 7, 273; lagðifarbann fyrir kaupskip öll, er - Fm.VII, 28514; eigi mun ek þat gert geta,segir m.; ek skal leggja ráðin til, segirv. Nj. 108 (16622); kunni hann til allsgóð ráð at leggja EG. 1 (122); baðhann ráð á leggja Nj. 2 (421); vil ek,at þú hugsir nökkura ráðagerð, okleggist djúpt Nj. 67 (10211); Þ. lagðimjök kvámur sínar í Ögur Fbr. 304(jvf endrnýjar hann nú kvámur sínarí Ögur Fbr. 3024); sá dráttr er sválaginn (dvs. saaledes beskaffen), at - Bp.II, 1796; jvf Fm. XI, 4435 (Æf. 1952). 13) give, tildele, meddele en noget (e-me-t); ábóti leggr honum þá hugganframarr öðrum brœðrum, at hann lérhonum einn skósvein hjá sér til þjónostuMar. 30913; leggja vitrir menn - þatráð þessum manni, at - Mar. 50916;hvárigir lögðu öðrum öfugt orð Grett.1139; især om Forsynets eller SkjæbnensGaver, Tilskikkelser: þér mun lagit verðaat vera einvaldskonungr yfir NoregiFlat. I, 56410; varð þeim þó laginnmikill ófagnaðr síðarr Flat. II, 38635(jvf OHm. 1099 fg; OH. 24927); semmælt er of þá menn, er mjök er súíþrótt lögð, at þeir hafa hendr góðar(nL. til at helbrede syge ved at berøredem) OH. 1975 (Flat. II, 2239); verakann, at þér sé meirr lagðr fésnúðr okferðir, en allgótt tilstilli um málaferliBand. 1628; ek sendi Vilhjalm til þínat svíkja þik, en þér var lengra líf lagitFld. III, 34426: þér mun þat eigi lagitverða, enda ertu eigi til þess feldrVatsd. 42 (6725); jvf Æf. 8724; einudœgri mér var aldr um skapaðr okallt líf um lagit Skírn. 13; þér var íárdaga it ljóta líf um lagit Lok. 48;er-a með löstum lögð æfi þér SiG. I, 23;hvat mun til líkna lagt Sigurði SiG. I, 30. 14) bøie noget saaledes, at det lægger sigtilside (jvf Nr. 1), ikke beholder sin retteeller lige Stilling (jvf liggja hjá);konungr segir: verðum vér at reyna,hversu staðgótt (jvf staðr Svarfd. 276)væri (nL. sverðit), ok skaut oddinum íöndvegissúlu, ok lagðist sverðit lítt, oksíðan reisti hann þat í glugg einum Fld.II, 46512. 15) sætte noget i en saadan Be-vægelse, som fører det fremad til et vistSted eller i en vis Retning, = keyra;lögðu fram hjá honum hesta sína okvildu reyna fráleik hans Fm. VII, 2119(Mork. 4036); hann mœddi hvern hest, erframmi var lagðr Fm. VII, 21112 (Mork.4039); þú rek erendi duganda (&vl dug-liga), eðr ek legg sverðshjöltin á nasirþér Hænsn. 10 (1585); upers. leggr e-t dvs.noget bevæger sig i en vis Retning hen tileller over et Sted: hann kvað logannleggja til sín -, en þegar lagði logannfrá honum, er hann gerði krossmarkyfir sér HeilaG. I, 5832. 4; er eldrinn vargörr, lagði reykinn upp í skarðit Eb.43 (7812); jvf Nj. 130 (2022); mun afmönnum leggja reykinn VígagL. 2750;lagði svá dýrligan ilm or steinþrónni,sem - HeilaG. I, 2444; or þeirri á upplagði þoku svarta ok íllan daun HeilaG.I, 25020; H. bað þá menn varast gustþann ok ódaun, er út legði or haugnumHarð. 15 (4519); jvf HeilaG. II, 5488;leggjast, v. r. sætte sig i Bevægelse: vindar lögðust (jvf vindgol lítit lá utaneptir firðinum Krók. 2114) af hrauninu -ok hélt þá reykinum upp i skarðit Eb.43 (7718); fig. leggjast á flótta Fris.35918. 26 (Fm. VII, 27627, 27713); leggjastí víking Jómsv. 5733; leggjast til sundsLaxd. 15 (2917); Flat. I, 55331. 16) leggjast v. r. svømme Flat. I, 4622. 15.III, 40718. 27; þá lagðist hvalr at honumFld. II, 11626; Þ. hljóp þegar fyrirborð ok lagðist eptir Faxa (som varsprungen paa Søen) -, var því líkast,sem hvalr legðist þar, sem Faxi fór(nL. svømmende) Fld. II, 4511 fg jvf 9. 11;hljóp hann fyrir borð, hann lagðist þáyfir þvert sundit Grett. 9113; býst Grettirnú til sunds - -, G. lagðist nú inná fjörðinn ok var straumr með honumGrett. 16930; er þat fréttist, at G. hafðilagzt viku sjáfar Grett. 17114; þeirleggjast um hríð ok ætla til Suðreyjar-, ok er þeir höfðu halfnat sundit Flat.I, 5542; nú lögðust þeir yfir ána -ok kómu á þann bœ, er Bakki heitirDpL. 285; hann lagðist þá á eitt skerFbr. 949; braut hann bátinn ok lagðistí sker nökkur Fld. II, 1172. 17) stikke,støde, med Redskabet, Vaabnet, tilføieti Dativ eller ved Præp. með: bæðimátti höggva ok leggja með honum(nL. fleininum) Grett. 13512, og a) denangrebne Person tilføiet ved Præp. á, tileller gegnum: G. leggr á honum meðspjóti GísL. 1227; lagði Þórir spjóti tilhans á honom miðjom, svá at í gegnumhann stóð OH. 13630 fg; hann lagðiöxinni (nL. snaghyrndu) til Jóns SturL.I, 4625 jvf 4730; hann lagði til Ólafssaxknífi OH. 7336; leggr sínu digraspjóti til Anzelin - í gegnum skjöldinn,brynjuna ok búkinn Klm. 18510 jvf 14;Þ. leggr þá spjótinu í gegnum hannGísL. 9512; jvf Krók. 1114; vildi leggjaí gegnum barka honum Mar. 8218;b) den angrebne Person som VerbetsObjekt: Þ. leggr hann spjóti til banaGísL. 9513; jvf Ingv. 10 (164 a9); Þ.leggr hann spjóti í gegnum GísL. 1227;ek er lagðr í gegnum Krók. 1814; jvfNord. Tidsskr. f. PhiloL. VI, 26218;hann leggr björninn með spjóti Flóam.24 (14626); Ógn lagði sik sverði í gegnumHerv. 2048; jvf Post. 37334; hann hafðiverit lagðr með öxi SturL. I, 25412; bráhón knífi ok ætlaði at leggja konung-inn Flat. I, 325; lagði hvárr annan ískjöldinn með svá miklum styrk, at -Klm. 29110; í því ljóp Helgi upp okleggr Nerið 3 knífslög Dn. I, 24515;spjótslag þat, sem hann lagði Borgarí lendarnar Dn. II, 22632. 18) med sitFartøi eller sin Flaade sætte sig i Be-vægelse i en vis Retning eller til et vistSted; er H. konungr hafði lagt til hafsmeð albúnum skipum ok her, þá -Fsk. 2019; féll inn sjár kolblár í gegnumskipit -, þá var báti skotit, ok gékkbiskup þar á -, en áðr þeir biskuplegði frá, bað hann þá, er eptir vóru,at -, eptir þetta lagði biskup bátinumfrá skipinu Mar. 986. 10; lét hann blásaherblástr ok leggja út or höfninni Flat.II, 4232; lagði upp eptir Raumelfi, þarer foss mikill, er Sarpr heitir OH. 493;jvf SturL. II, 19730; leggja þeir inntil hafnar Adriaticum, kastandi þarakkerum HeilaG. II, 985; jvf SturL. II,6328; er hann kom austan, lagði hanntil Stokksunda Frs. 1325 (YngL. 22);síðan leggja þeir í Löginn upp ok haldatil Uppsala Fris. 1626 (YngL. 27); siglirþá suðr til Jótlands ok leggr í Lima-fjörð Fris. 2018 (YngL. 31); leggja þegartil orrostu Fris. 2035 (YngL. 26); jvfFm. VII, 2578; reri jarl út á fjörð okallt út á Frosta, lagði þar at landi. 36;OH33 jvf . 43 (83);Eg19 þeir lögðusíbyrt . 67;Jómsv34 lögðu þeir at nesieinu . 33 (67);Eg11 er þeir koma norðrtil Hákonarhellu, lögðu þeir þat at .Fris83 (. 107);31Hkr14 lögðu þeir þar atþeim, ok tókst þá bardagi . 85 (125);Nj15létust allir búnir at leggja at þeim. VII, 257;Fm13 leggja undir land dvs. (jvf undir Dýrnes .lægge til LandsFlatII, 405), : svá segir mér hugr, hversu19men fig. trække sig tilbage,give tabtsem þetta mál ferr, at fyrr leggi þeirundir land, en ek . 27 (45);Eb1 leggundir land (dvs. )giv tabt, modsig mig ikke. 9;Mag59 leggja i denne Andvendelse eller meddenne Betydning kanansees brugtelliptisk med Underforstaaelse af et Ordsom Objekt, der betyder Skib, Fartøi,ligesom et saadant Ord ogsaa stundomfindes tilføiet i Akk. eller Dat., f. Ex. leggr fram skeiðina jafnfram skipi .Nj5 (8);12 lögðu þeir snekkjurnar undirdromundinn . 337 (. 740);Fris23Hkr3hann lagði skip sín inn á sundit, enBróðir lá fyrir útan . 156 (271);Nj29géngu þeir á skip ok lögðu út skipunum. 58 (128);Eg15 leggja þeir at landiskipunum . 10 (164 a);Ingv14 jvf .Mar98 ;10i det foregaaende leggja medensidenne Betydning dog ogsaa svarer til liggja .paa det nys citerede StedNj156; jvf . I, 120 liggja 4.Flat30under ( leggja leggjast gera 14 gerast 19)sætte sig i Bevægelse til et eller andetForetagende, fare afsted for at kommetil et eller andet Steddastaari samme Forhold tilunderNr. 15 somtilundergera 11); leggja á flótta (= leggjastá flótta) . II, 72;Flat36 . II, 119;Heilag29leggja á hættu hætta (.);se underf leggjaá burt, í brott dvs. fare bort, afsted: pá munu ok á burt leggja flestir allirmenn af haugi . II, 8;Flat18 þeir verðaíhugafullir ok leggja í brott þegardjáknarnir . I, 49;Heilag9 leggja eptire-m dvs. : hundrinn lagðisætte efter en, forfølge en for ommuligt at indhente hamþegar eptir honum ok vildi bíta hann. 182;Post22 hví lögðu þeir ekki eptirþér fylgðarmenn hans? . 11;Fbr28 þámun s. eptir leggja - ok vilja ná þér. II, 8. - á:Flat38Med Præp. og Adv. leggjast á e-t dvs. : þat1)lægge sig paa nogetfor at ruge derover, kaste sig over nogetfor at sætte sig i Besiddelse derafer margra manna sögn, at Búi hafiorðit at ormi ok lagzt á gull sítt .Jómsv77 (jvf liggja á arfi, fé . 18 (jvf28Fafn34; . 30);Helr 114 (c. 14)); VindrVöls23lögðust á valinn ok raufuðu . XI,Fm380;28 er bygðarmenn urðu varir viðmanna vistir í eyjunum, þá hugðu þeirspellvirkja mundu vera ok leggjast áfénað þeirra . I, 243. Flat13 leggja2)e-t á e-n dvs. paalægge en noget som enByrde han har at bære, et Kaar, hanskal være undergiven, en Forpligtelse hanskal opfylde, en Gjerning han skal udføre: vildi hann leggja á þá meiri skyldir,en fyrr hafði verit . X, 51;Fm19 hugfestþá hluti, er ek segi ok ek legg á þik. I, 199;Bp31 leggit á mik nökkurayfirbót eða þraut heldr, en þér útlægitmik . I, 363;Flat22 Austmenn skyldifesta honum gjöld svá mikil, sem hannvildi á þá leggja . I, 236;Sturl21 þérmunit ekki fá at gert fyrr, en þér leggitvandræði á yðr ok vegit með vápnum. 92 (139);Nj18 engi skattr skyldi fyrirþat á landit leggjast . X, 93;Fm22þat leggst sjalft á, at - dvs. -: = necesse est ut -det er for-nødent atlat.. 9 fg;Leif5 A kvað þat sjalft á leggjast,at hann gerði eldinn, því at hann kvaztþví vanr verkinu . II, 345;Fld18 ogsaa: leggja e-t á við e-n = leggja e-t á e-n: efþú vill eigi brott fara eða nökkurn hluteigi halda, er ek hefi á lagt við þik .Eg86 (220);15 vil ek ekki á leggja við hann. 1;Vígagl31 legg ek þat á við þik, atþú megir öngri munúð fram koa viðkonu þá, er þu ætlar þér . 6 (10).Nj15 leggja e-t á e-t dvs. : Þ. bjó veizlu í móti konungi ok3)anvende noget paaen Ting, i et Øiemed, for at fremme enSaglagði kostnað mikinn á . 11 (20);Eg3bauð þeim til vistar með sér - lagðiekki á neina öfusu . I, 106;Sturl25 svámikla stund sem vér leggja á yðrasœmd . 23 (341);Heið19 lögðu alla stundá at leiða menn guði til handa . I,Bp42;27 hafði hann stund á lagt, at hannmætti - . 182 &vl 7;Barl allmikitkapp leggr þú á þetta - at veita Agli. 63 (148);Eg15 slíkt starf sem hannlagði á í sumar at sœkja kynni tilErlings . 115 (. II, 229);OH29Flat36hann mun líf á leggja at vera þér trúr. 71 (106) jvf 133 (210);Nj1913 jvf .Eg62 (145);30 . I, 154;Flat20 . I, 299;Sturl1 hugr 85 a fg leggja e-t á um e-tforuden flere unders.12g an-førte Exempler; ogsaa= leggja e-t á e-t: lagði mikinn hug áum skipabúnað sínn . 10 (19);Eg28 hefi eklagt þá stund á um skip þat ok búnaðþess, at - . 170;OH12 men i følgende Exempler er den Gjenstand, hvorpaa nogetskal anvendes, udeladt, og kun ved Præp. með, við : ef nökkurr leggr ráð á meðangivet, hvem Anvendelsen kom-mer tilgodeþér . II, 77;Flat14 ætla ek at leggjamesta stund á við þik . 21 (31);Nj23 leggja e-t á e-t dvs. : leggja lag á varning4)gjøre en Ting tilGjenstand for noget&c. lag;se under leggja lof á e-t lof;seunder G. lagði svá miklar mæturá hann, at - . 19 (38);Laxd30 Þ. lagðifæð á austmanninn . 2 (197);Gunl10Leifr lagði þokka á konu þá, er Þor-gunna hét . 4 (. 114);KarlsefnAa11 jvf. II, 88;Sturl33 leggja á hana ofrást. 2 (197);Gunl1 göfgir menn munu -leggja hug á konu hugr se unders.84 b fgg;30 leggja trúnað, öfund á e-t. II, 294;Flat4 . I, 454;Bp32 5)upers.leggr e-t á dvs. : þegar er vetr leggr á .noget indtræder, kommer tilstedeGrett24;29 lagði þá þegar á - frer ok snjófa. I, 872;Bp30 lagði á ( snjóvetrinn)nL.fyrir vetr ok hélzt til sumars . 209;Ann5e-t leggst á : þann veg var veðrid. s.farit, at á lögðust logn mikil, þokurok sælægjur . II, 483;Flat14 mun þá sáorðrómr á leggjast, at - . 22 (32);Nj13úþokki mikill lagðist á í milli þeirrabrœðra . XI, 14 (.* 12);Fm16Jómsv5 sagðihann þat mestu varða, hvert orð álegðist um stórveizlur, at í fyrstu yrðimenn fulldrukknir . I, 290;Flat12 leggste-n veg á með þeim dvs. : þann vegder indtræderet vist Forhold imellem demleggst nú of stund á með oss, at -. 65, jvf . XI, 84 (.*Jómsv33Fm8Jómsv71);30 Þorleikr var engi dældarmaðr-, ekki lagðist mjök á (dvs. ) meðder ind-traadte ikke noget godt Forholdþeim frændum Hrúti ok Þorleiki .Laxd20 (43);32 lagðist lítt á með þeim .Þorskf54;15 . I, 367. 387;Sturl281 þeir töluðulengi ok lagðist vel á með þeim .FlatII, 497;24 . II, 106. Sturl23 leggja á6)hesta dvs. lægge Sadel o. desl. paa Hestenaar man vil bruge dem paa en Reise ( taka af hesti mods.se 1ste Bind s.809 b) . II, 193 jvf 205. 31Sturl226 7)leggja e-t á e-t dvs. , = leggja e-t ofan á e-t:forøge noget med enTing saaledes at denne udgjør en Til-væxt dertilleggst sultr ok hallæri mikit á þetta. 37. Gyð9 leggja e-t á e-t = leggja8)e-t í e-t 2: lagði sítt mál allt á biskupsdóm . I, 214. - Sturl23af: leggja1)e-t af dvs. ( leggja á leggjaaflæssehvad der har væretpaalæsset, mods.f. Ex.lenur á hesta): kemr Þ. nú norðan okdró við meirr en á tuttugu hestum,hann leggr viðinn af (= lætr liggjaviðinn . 75 ) á LjáeyriLaxds. 21411. 74. Laxd. R10 leggja e-n af e-u2)dvs. : hér stendrskille en af med nogetsvá skrifat, at Thomas sé af lagðrsínum heiðr ok valdi . 364.Thom25 leggja e-t af dvs. = leggja niðr 4:3)afstaa noget, give det frasig, skille sig af dermedþat er erindi mítt at vita, ef þú vilt afleggja nökkut plagg af því, sem þú ferrmeð . 123;Grett29 þat vil ek ok bjóðaþér at leggja báðe (dvs. bæði) af Hildi okdrekann, menn alla ok fé, en fara -. I, 281;Flat20 áttu við þik kjörit, hvártþú vill af leggja eðr eigi ríki þítt, eðrvilltu halda því með drengskap . II,Flat122;8 jvf . 212. 222;Ann3434 H. bróðirhans lagði af við hann (dvs. )afstod til hamsínn part í eyjunni . 168. Grett9 leggja4)e-t af dvs. = leggja niðr 5, jvf leggjaophøre med noget, ikke mere givesig af dermed4: legg af héðan af versagjörð . I,Bp799;37 bjóðandi enn af nýju, at þeir afleggi nafn (&vl predikan í nafni, atpredika nafn) Jesu . 562;Post4 jvf .DNIV, 89;20 . 222;Ann3 aldri leggr hann (nL.djöfull, óvin várr) af at freista, ef hannmegi í nökkuru guðs þjónustumennskelfa eða ónáða . II, 95. Heilag22 5)leggja af (féna ð) dvs. , = leggjaslagteniðr 7, láta af (fé); bað biskup Skúlaráðsmann at leggja af margan fénað, þvíat lítt var heyjat með staðnum . I,Bp913. 10 leggja af e-u = leggja e-t af ();6)seNr. 4 leggjum af, góðir vinir! þessumleik . 176;Klm18 legg af þvílíku orðtakidvs. , . 621;tal ikke mere saaledesMar33býðr hann honum at leggja af svá íllumorðum ok afskapligum . II, 94;Heilag29urðu nú fjandr, þó at nauðgir væri,af at leggja sínu máli . 268. -Mar16 leggja e-t aptr dvs. : báðu nú Þorbjörn öngul gjöraaptr:give nogettilbageannathvárt, leggja aptr eyna eða drepaGretti . 174;Grett3 báðu mik leggja aptrtaflit . III, 392;Fld9 O. opt nefndr skyldi- - aptr leggja Rangdiðu - í lausugózi halfa níunda mörk forngilda .DNIX, 155 jvf (jvf aptrlaga ).2528L. 10. 22- at: leggja e-t at e-u dvs. : munu1)anse,holde, regne en Ting for nogetvér þat nú at léttu leggja, ef vér skulumvinskap saman eiga . III, 553;Fld12 leggja e-t at e-u dvs. : nú2)yde, give nogetsaaledes, at det tjener til en Tingmun ek þat at launum leggja (), at þú skaltgive digdet i Betaling for Kvædetheim kominn með mér í náðum okgóðum friði . II, 271. Sturl33 leggja3)e-t at e-m dvs. : lögðu heraðsmenn margar - bœnirhenvende sig med noget tilenat hinni heilugu Martha . I, 535.Heilag3 leggjast at e-u dvs. : Þ. lagðist at fé manna ok4)lægge sig efter noget,søge at faa fat derpaa, komme i Besid-delse derafgerðist hinn mesti þjófr . 30 (49).Vatsd31 leggjast, leggja at e-m dvs. (jvf leggja 15 ) : lögðu eitr-5)angribe, an-faldeog 19enkvikendin at honum . 75;Klm8 leggjaþeir þá at þeim Gyð. 9;27 Judas leggr atborginni Gyð. 20;28 jvf 36. 40. 56;221012segja þeir, at lítit mundi leggjast fyrirÞorvald, ef þeir legðist allir at honum. I, 259;Sturl10 þeir Þ. lögðu at skipiþví . 19 (36);Eg21 hrein hœnan viðhananum, en haninn leggr at henni( hœnunni) ok berr hana þar til, ernL.hón mœðist . 31 (156);Flóam26 leggjastat fylkingar . XI, 130. Fm16 leggja at6)= leggja at landi . 115. OH1 leggjast7)at dvs. : lögðust atopstaa, fremkommestormar miklir . I, 343. - Sturl14brott:leggja e-t brott af e-m dvs. : leggrbortfjernenoget fra en, fri en fra nogetfjándinn ei því heldr sína grimd - brottaf mannkyninu . I, 679. -Heilag3 leggja eptir e-m dvs. , . 11;eptir:sætte efteren, forfølge enFbr28 . 182;Post22. II, 8;Flat3 . 27;Vígagl58 leggjase under19. - frá: leggja e-t frá e-u dvs.1): bað hanavende noget bort fra en Tinghug sínn frá leggja þessu (ú)ráði .Sturl I, 75. 29 leggja frá e-u dvs. : við þetta2)intr.trækkesig bort, tilbage fra nogetleggja þeir frá (dvs. ) atudaf Kampensinni . I, 242. - Sturl16fram: leggja1)e-t fram dvs. : mikit mantu þurfa fram at leggjagive, yde, præstere, offrenogetmeð honum (om du vil, at jeg skal give ), því at hón á allanham min Datterarf eptir mik . 2 (3);Nj18 ef þú viltheldr leggja fram líf þítt, en hann sédrepinn . 63 (148);Eb17 hann vildi lífsítt láta ok fram leggja þeim til þurfta. 57;Barl32 H. þakkaði konungi gjafirnarok allan þann sóma, er hann hafðifram lagt . 13 (20);Laxd26 legg framgóðan viljann . I, 468;Heilag26 hvílögðum vér hér svá mikit starf okstundan fram, ef vér skulum eigi njótamega Heilag I, 647;12 sú mun yðrmín þjónasta haldkvæmust, er ek leggsjalfráðr fram (= er ek veiti þér meðsjalfræði . 47; . II, 51) .OH13Flat35FmIV, 117 fg;20 ef hann hefir fullar vörðzlurfram at leggja . 78;Hák10 lögðu þeirfram hinn fyrsta dag at disputera síní milli af þeirri íþrótt, er gramaticaheitir - -, annan dag lögðu þeirfram fyrir sik þá íþrótt, er retoricaheitir . 57. ;Post2730 jvf 137. 5 leggja2)fram dvs. . VII, 211drive fremadFm9 leggja 15;se under leggja sik fram dvs. med følG. Inf.gjøre sig Umage for: þótt öll málsnildargjöf hins snarpaOmeri eða Maronis höfuðspekinga lagðisik fram at skýra . II, 72. -Heilag34 leggja frammi = leggja framframmi:2 . VII, 211 leggja 15. - Fm12se under fyrir: leggja e-n fyrir dvs. : Samson braut undir sik Philisteos,1)overvindeenen várr dróttinn lagði fyrir alla úvini,andliga ok líkamliga . 419 fg;Stj34 hendoþeir mikit gaman at því at eiga við[hann, ok var hann] jafnan hlæjandivið því, er þeir mæltu, ok lagði hvernþeirra fyrir, svá var hann leikmikilL. 40. Mork3 leggjast fyrir dvs. 2)givesig over, mistvile, opgive Haabet om atkunne hjælpe sig eller blive hjulpen. . II, 507. 625. 636;Heilag15539 þá lögðustleiðsögumenn fyrir, því at þá vissuþeir eigi, hvar þeir vóru komnir .FmVIII, 52 fg;23 féngu læknar enga bóteðr létta unnit á þessu máli - - þartil, at allir leggjast fyrir . 693;Post22þá póttust menn eigi kunna bœtr áþessu ( þessum músagangi) at ráða,nL.ok er hón Hildr sér, at menn mundufirir leggjast um þetta mál, þá - .BpI, 194;35 fór hún þá um nökkura stundhús or húsi mœðiliga -, at lyktumlagðist hún fyrir á bœ þeim, er heitirá Þorvarðsstöðum ok þóttist varlalífvæn . I, 387. Bp4 leggja e-t fyrir3)e-n dvs. : kvaðforelægge, foreskrive en noget somdet, han har at gjøre, iagttagehann víst hjalpast mundu um síðir, efhann geymdi alls þess, er hann legðifyrir hann (= si his, quæ a selat.-, ok er þá ljóst, at þú hefir fyrirgert bæði fé ok friði . VI, 286;Fm7hitt er ljóst, at þeit muni vilja veraúvinir mínir fullkomnir, en þat er oklíkast, at þeir komast þar at keyptu,ef vér skolum einir við eigast . 16Eg(29);6 kann opt einum manni ljóst fyrirliggja - þat, sem öðrum sýnist bæðivant ok vafit . II, 91;DN11 kallaðihann þá ljóst um málefni . VII,Fm141;9 ljóst dvs. , =som .Advtydeligenljósliga: mæli ek því þetta svá ljóst(&vl bert), at ek veit, at þú ert ennmesti úvin Gunnars . 67 (102);Nj11 oknú at segja þér ljósara, hefir hún birtmér -, at - . 619;Mar14 hit ljósastadvs. ;paa tydeligste, saa tydeligt sommuligtEgill í fám orðum itljósasta af um ferð sína . 59 (143);Eg15hann kvazt hafa spurt af hit ljósastaum hans erendi . 40 (116);Laxd11 b) : vil ek ljósan gera mik, at ekomPersonmun engum hlutum játa, sem í mótstanda hans vilja . I, 720;Bp12 þikkir -en mesta svívirða at verða ljóss atsínni fáfrœði, svá burðugr maðr semhann var . 1039.Mar22

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛚᚽᚵᚵᛁᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary