Lénsmaðr

lénsmaðr

lénsmaðr, m. Fuldmægtig, Ombudsmand,som har faaet sig overdraget et lén 5;um daga erkibiskups Einars var léns-maðr sá Einars erkibiskups í bœnum,er Loðinn s. hét DN. III, 2826 (jvf erki-biskups umboðsmaðr L. 13, erkibiskupsármenning L. 39, starf hans L. 33. 37);skolu ok eigi vera lénsmenn fleirisýslumanna, en 2 í hverju fylki, nemasýslumenn sé fleiri, þá má hverr þeirrahafa einn lénsmann Rb. I, 4 jvf NL.IV, 3545; sýslumenn eða þeirra léns-menn Rb. 274. 7. 9. 13; Halvarðr lénsmaðrÞorgylsar sýslumanns á Ringaríki DN.IV, 2972 (Aar 1346) jvf Arnæ lénsmanÞorgylsar Smys sunar DN. I, 30734(Aar 1347). Men ogsaa i de Tilfælde,hvori nogen betegnes som en anden Mands lénsmaðr, uden at denne kaldes sýslu-maðr, tør det vel i Almindelighed an-tages, at han har været det, især hvorhan nævnes med Titelen herra, og detsaa meget mere som hans lénsmaðr dasees at optræde som en offentlig Mandved Retssagers Behandling, (f. Ex. takapróf DN. II, 25435): lénsmaðr herra Ívars= umboðsmaðr herra Ívars DN. I,26913. 3; Loðinn Hallkelsson L. herraPetrs á Folló DN. I, 3506; Þorbjörn L.herra Andresar DN. II, 1632; ÞórðrJónsson L. herra Sigurðar Hafþóris-sunar DN. II, 3422; Þorbjörn L. herraHákonar á Ringaríki DN. IV, 2962.Det samme tør vel antages ogsaa athave været Tilfælde med de Lensmænd,som nævnes DN. II, 2182 (Ólafr Hal-varðsson L. Haraldar GuðmundarsonarAar 1336), DN. II, 2252 (Asle JónssonL. Haralds Guðmundarsonar Aar 1337),DN. II, 2302. 19. 16 (Bárðr L. GuðþormsEiríkssonar, ogsaa kaldet Bárðr léns-maðr), DN. IV, 2962 (Þorbjörn L. JónsDarra); DN. V, 10934 (Alfr Ingvarssonlénsmaðr Aslaks Ragnaldssonar í Æidessókn). Da det saaledes især og sæd-vanligen var Sysselmandens Fuldmæg-tig, som kaldtes lénsmaðr, betegnedeshan dernæst ved det blotte Ord lénsmaðrsom den, der havde vedkommende Syssel-mands Fuldmagt til at optræde paa hansVegne eller i hans Sted, og det saa megetmere, som han efterhaanden kom til atindtage en offentlig og mere selvstændigStilling, og da tillige omtales som Inde-haver deraf i kongelige Forordninger: Rb. 5, 21. 41. 4; þá skipan höfum vérok á gört um lénsmenn, at þar skuluvera teknir til skilríkir bœdr þeir,sem ero ættaðir ok rœyndir í bygðar-lagi at góðum meðferðum, ok lagumok rettyndi vilja svara viðr almúgannRb. 5, 71; iðuliga hefir verit kært fyriross af halfu almúgans um þau rangyndi,er lénsmenn gera ok gört hafa iðuligatil þessa tíma, fyrst at þeir - Rb.199. 15, i hvilket Brev dernæst lénsmennnævnes ved Siden af sýslumenn L. 17.19 fg. 23. 30 som disses Underordnede;se ogsaa Rb. 882 under lén 5; hafumvér ok gört yðr frjálsa ok liðuga aföllum skyldaveizlugerðum sýslumannaok lénsmanna ok öllum aðrum tilgjöfumok álögum þeim, sem þeir hafa á yðrlagt um ríðir o. s. v. - þar með fyrir-bjóðum vér ok, at sýslumenn eða léns-menn lofi þeim mönnum heima at sitja,sem til laga verða lögliga stemfnder,svá ok at þeir o. s. v. -; eigi viljumvér ok, at sýslumenn ok lénsmennstæmfni bóndom til lögmans um sakar-œyris útheimtingar, fyrr en þat, semá er kært, er prófat ok ransakat meðvitnum ok skilríki heima í bygðalagiþar, sem málet gerðist; skal ok hér(nL. í Eystridölum) einn lénsmaðr verainnfœddr ok fullveðja til rétt at gera,ef hann kann í nökkoro úlögliga framfara ok brottlegr verða við várn al-múga DN. VI, 23854 fgg 60 fgg 64 fgg. aa-danne lénsmenn nævnes oftere med An-givelse af det dem underlagte Distrikt: L. í Harðangri DN. IV, 466; L. á VossDN. V, 157; L. í Túnheims sókn (Viken)DN. V, 5183; L. í eystri, yfir vestriskipreiðunni á Folló DN. I, 2552. 2962;L. á Eikjum DN. V, 5174 jvf III, 87125;L. í Frølands skipreiðu (Borgesyssel)DN. III, 8288; L. á Túnum (Borge-syssel) DN. III, 8612; L. á syðra lutanumá Heiðmörkinni DN. II, 343; L. í nørðraluthen Gudbransdalæn DN. III, 10065;men ogsaa uden saadan Angivelse: Þor-steinn L. DN. II, 25435; Ólafr L. DN.IV, 2098; bréf Andresar lénsmanns DN.I, 30619. - Zacheus ranglátr höfðingilensmanna Romverja Mar. 10982 jvfLuc. 19, 2.

Part of speech: m

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛚᚽᚿᛋᛘᛆᚦᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.