Líða

líða

líða, v. (líð, leið, liðinn) 1) = fara; líþoþá yfir ungir úrig fjöll Hamd. 11; komþar af veiði - Völundr líðandi umlangan veg VöL. 8; seint kvað at teljalanghöfðuð skip und líðöndum Hund.1, 24; býðr - at líðöndum löð Fjölsv.3; öðlaðist hann at líða of hafit rauðaþurrum fótum HomiL. 637; villast hundarfarsins þegar, er þeir liðu at honumOH. 2482; þá leið hann til himins fráaugliti hennar Heilag. I, 933; líða orlíkama dvs. dø (jvf leiða e-n or líkama):lík þeirra manna, sem útan kirkju stóðufyrir vanhagi sína ok á þann tíma, semþeir liðu or líkama Bp. I, 68721; ogsaa om Ting: þoka mikil líðr niðr yfir hæstahlut fjallsins Heilag. I, 69620; örin flóí auga honum, leið síðan undir höndflagðkonunni Fld. II, 51920 (Örv. 492);þat fórst þó fyrir, at hann sagði til, okleið honum or hug (dvs. gik ham af Minde, i Forglemmelse) Fm. VI, 27215. 2) pas- sere noget, gaa hen over eller fare forbinoget; er þeir liðu (= vóru fyrir gengnirFlat. III, 1463) nesit Fm. IX, 50320;er þeir liðu Frekeyjarsund, þá hvesti(nL. veðr) svá, at - Flat. III, 8513(Konung. 31810); upers. en er líðr Eu-frates á (dvs. naar man kommer overFloden E.), þá heitir Sýrland allt tilGrikklands hafs Hb. 824; meðan at leiðboðanum, þá rak skipit ákafliga, oksvá síðan boðann leið, en meðan jafn-fram fór boðanum, þá rak með ölluekki Flat. III, 8513; upers. og fig. a) erlíðr e-t dvs. naar man er kommen forbinoget, naar noget er tilende: er líðr æfiþína dvs. naar du er død, Am. 89 (91);líf þetta er hundrað vetra hit lengsta,en es líðr enn efsta dag, þá sýnist þat,sem eigi hefi verit lengra en einnarnætr gisting HomiL. 15017; sem leiðjóladaginn Fm. IX, 2336; þar til erleið páska (&vL. fram um páska) Fm.VIII, 1285; hann stendr nú hvern dagok þjónar konungi ok líðr svá fjóramánaðr Didr. 786. b) þá, þegar ere-n líðr dvs. naar man forbigaar en, ikkeregner ham med eller tager noget Hensyntil ham: þá vóru eigi aðrir menn álandinu en brœðr hans, þá er Sæmundleið SturL. I, 24332; Ulfr jarl var ríkastrí Danmörku, þegar er konung leið (=líddi OH. 16715) Flat. II, 28321 (Fm.IV, 36613); þykkir hann nú annarr mestrmaðr í Danmörku ok ríkastr ok beztat viti búinn, þegar er konunginn líðrsjalfan (= búinn annarr en konungrinnJómsv. 6024) Fm. XI, 5123 (Jómsv.* 4310);jvf Laxd. 61 (17718); konungr virðihann ok meira en nökkurn mannannan í landinu, þegar leið son hansok dóttir (for dóttur) Trist. 1 (412); hónvar kvenna fegrst, þegar Isodd fagraleið Trist. 15 (804). 3) gaa hen, gaabort, gaa sin Vei saa man ikke ser meredertil, ikke har mere dermed at gjøre, = líða um 3; man nökkot annat lífvera, þegar er þetta líðr? BarL. 167;þetta merkir lífsdaga hvers manns, ereyðast ok líða um dag ok nótt, erhvárt gerir sínn tíma, ok þó at langtþykki, þá líðr þó skjótt mannsaldrinnBarL. 5711 fg; leið sumarit Pr. 4613(AnaL.1 17320); líðr nóttin, ok þegarljóst er um myrgininn Mag. 416; leiðsá tími, ok kom hann ekki Dn. III,30; líðr nú sú stund, er þeir höfðu ákveðit Laxd. 61 (17817); eigi munumargir vetr líða áðr, en þér munuðþessa iðrast Fm. IV, 8715; sem skamtlíðr dvs. kort Tid derefter Æf. 85 B140;sem ei líðr langt d. s. Post. 49727; erskamt leið, ráku þeir hann í brottMar. 119914; þegar leið dvs. strax efter, = þegar um leið, þegar er um leið(se under líða um 4): þá skipti hannþegar leið í tvá luti öllu ríkinu BarL.17536; men dette þegar leið (ligesom þegar um leið) gik senere over til atgjøre Tjeneste som et Adverbium, underOverseen af, at leið var Præt. af Verbet líða, saa at det anvendtes ogsaa derhvor et saadant ikke passede, f. Ex. skal ek þegar leið (for þegar líðr) viðrskiljast o. s. v. BarL. 15732; ef þú hlýðireigi þessu ok fylgir leið, ok gleðirþú eigi - í þesso hjarta föður þíns,þá vit þat sannliga, at - BarL. 17515;og det endogsaa i Forbindelse med enfølgende Relativpartikel i Betydningensaa snart som, = þegar er: hann hlóþegar leið sem hann var fœddr Stj.10114 jvf 9422; 26716; er svá var liðit dvs.efter Udløbet af den Tid: var kveðit ávikustef nökkut, ok er svá var liðit, bjóstE. til ferðar Eg. 61 (13828); at líðandadegi dvs. ved Dagens Ende, Æf. 9529;konungr heldr fram lestri sínum alltþar til, sem líðandi psalmabókinni (dvs.i Slutningen af Salmebogen) segir hannþenna versa Klm. 54413 (jvf &vl og Æf. 11116); er þessir 2 vetr eru liðnirFlat. II, 47536; at liðnum vetri Flóam.30 (15416); at liðnu jafndœgri Frump.CI7; at liðnum öllum vandræðum þessaheims Frump. CI2; trúa á sannan guðþann, er - ok alla luti veit, þá erliðnir eru, ok eigi síðr hina, er eigieru fram komnir Fm. IV, 2456; hannhræðist nýliðna písl Heilag. I, 21229;liðinn dvs. død, = fram farinn: at liðinnfylki Hjörv. 42; hjá oss liðnum Hund. 2,44 (46); at sælli væri liðnir en lifendrBp. I, 72423; lifandi ok liðnir Post.50031; hvárt hann er nú lífs eðr liðinnFlat. I, 44512; leiðr er hver r liðinnPartalop. 31 &vl 4; líðandi dvs. for-gjængelig (mods. úlíðandi BarL. 18325):dauðleikr, sæla þessa líðanda lífs Stj.2126; BarL. 19; líðanda ljós veraldar-innar Heilag. II, 12532; hann gerðistfátœkr ok lítill í líðandum lutum Bp.II, 1645; láta e-t líða dvs. lade nogetuænset, ubemærket (jvf láta e-t hjá sér líða): váru þar miklir bardagar, svá atmikillar frásagnar mundi vert þykkja,en því látum vér þat líða, at eigi verðrallt ritat Fm. VIII, 406 &vl 19 (Konung.1829); líða látum vér marga hluti úsagðaHeilag. II, 25636; liðit er nú þat dvs. deter en gammel Historie, det er nu ikke mereat tænke paa eller tale om, Flat. I, 49818(Frs. 10931). 4) upers. líðr e-u dvs. detlider, skrider fremad med noget mod En-den, = líðr á e-t, líðr fram e-u: þvímeirr er um sóttina, sem meirr líðrupp í heraðit ferðinni dvs. Sygdommentiltager efterhaanden som han kommerlængere op i Bygden, Band.* 1712; tókat líða aptninum Flat. III, 4085; þáer aldri Odds leið mjök Fld. II, 5572;hann segir, at tímanum liði, ok vildifá endalykt sínna erinda Bp. I, 91020;af þí, at deginum líðr en nóttin atlíðr (dvs. nærmer sig, se liða at 1);Thom. 7119; sem hans árum líðr þartil, at - Æf. 7811; líðr nú svá dögum,at H. bóndi gengr fram til frændasínna (dvs. dør) Fm. XI, 42217; jvf Post.49217; Æf. 115. 5) foregaa, hændes,ske, indtræffe; hvat mun líða, ef þútekr nú kerti þítt Nornag. 7815 (Flat.I, 35834); hvat líðr (dvs. hvorledes gaardet)? hversu margir eru vinir þínirÆf. 9110; som oftest med et tilføietPersonens Dativ: ek vil vita hvatþeim líðr (dvs. hvorledes det gaar dem)Stj. 46233; jvf Æf. 90198; hvat líðrþér nú? mínn kæri þjónn! Post. 50038;jvf Æf. 45 B187; Bp. II, 14324; sjámnú eptir þessa dvöl (dvs. Digression),siger Forfatteren, hvat líðr sendiboðum(se s. 31223) til Englands Thom. 31333;fór R. jarl - at vita, hvat þeim liði- um búnaðinn (dvs. for at undersøgehvorledes det gik dem med Forberedelserne til Reisen) Flat. II, 47538 (Orkn. 15517);ogsaa med Tingens Dativ: fréttir, hvatlíði bónorðsmálum (= hversu gengithafa bónorðsmálin L. 19) Laxd. 23 (5924);sér hvat leið drykkinum SE. I, 15612;ogsaa upers. med tilføiet Adv.: hannstendr nú ok þjónar konungi, ok líðrsvá fjóra mánaði (dvs. og saaledes gaardet i fire Maaneder) Didr. 786; hannspyrr, hversu þeim líðr; þeir segja sválíða, sem guð ambuni honum eilífligaBp. II, 14237. - Med Præp. og Adv. á: 1) líða á e-n dvs. komme over en, = faraá e-n: leið lítill svefnhöfgi á Magnúskonung Fm. VI, 22916. 2) upers. líðrá e-t dvs. det nærmer sig mod Enden mednoget: líðr nú á daginn Fld. III, 39111;er á leið várit, vetrinn, langaföstu Fm.VIII, 3346; OH. 3734. 3817 (Flat. II,419. 28); er á leið æfi Sigurðar Fm. VII,17112; er mjök leið á kveldit Nj. 139(19720); nú leið á stundina langt fráþessu, þá gerðist svá til, at - Heilag.I, 44328; leið at Oddi, sem upp leið ákvæðit Fld. II, 55825 (Örv. 1958); sem áleið písl dróttins Heilag. I, 5278; þeirmundu finnast á föstunni, er á liði (nL.hana) SturL. II, 17519; um vetrinn, þegará (nL. hann) leið (= at áliðnum vetriLaxd. 53 s. 15530) Laxd. R. 2931;skemtir sér of sumarit í landi ok býr60 skipa, er á líðr (nL. sumarit) Mork.8919 (Flat. III, 37317); um haustit, atáliðnu Fm. IV, 2868; at áliðnum degiFlat. III, 40332; dagrinn var mjökáliðinn Klm. 25020; SturL. II, 23118;vetrinn var mjök áliðinn (men mjökliðinn OH. 11029) Flat. II, 19229; og-saa personL. med Tiden som Subjekti nú líðr á þessi tolfmánaðr Didr.6811. - af: 1) líða af e-m dvs. forlade en (om det som tidligere er kommet overham, se líða á 1) = ganga af e-m (seunder ganga af 1 s. 547 b39 fgg): þegarþetta (nL. Indtryk) líðr af ÞorgilsiFlóam. 24 (14529). 2) líða af e-u dvs.gaa ud fra et Sted, en Stilling hvoriman har været: er B. var liðinn afhinni mestu bernsku Bp. I, 153; R.líðr af heimi (jvf fara af heimi Grett.8814; Alex. 1132) Æf. 2180. 3) forsvinde,tage Ende, ophøre (jvf líða 3), = líðafram: er vetr leið af Flat. I, 33934;nú líðr af náttin, ok um morguninnsat E. til járns ok fastaði Flat. II,19520; er ljósit leið af Flat. I, 49230;sem sú hin himneska birti leið af eptirliðna halfa dagstund Post. 49427; erþat (nL. herópit) líðr af, leika þeir semáðr Fld. II, 1927; nú var af liðinnannarr dagr síðan hann fór heimanHeilag. II, 18724; at afliðinni veizluSturL. II, 11720; at þessum hlutumafliðnum Ingv. 14 (168 a5); ogsaa upers. = líðr e-t (under líða 2): líðr af þennavetr dvs. denne Vinter gaar til Ende, Krók. 1026. - at: 1) líða at e-u dvs.komme hen til, nærme sig noget: villasthundar fars, þegar þeir liðu at honumOH. 2482 (Hom. 16018); upers. meðanat leið boðanum Flat. III, 8512 (se un-der líða 2); er leið at þeirri stundu,er á kveðit var Laxd. 71 (2077); er atleið jólunum, þá - Flat. I, 1577; leiðsumarit ok vetrinn, ok leið at várþingiPr. 4623 (AnaL.1 1731); jvf líða á móte-u; ogsaa líða at uden følgende Dativ: nóttin líðr at dvs. nærmer sig, stunder til, Thom. 7119. 2) líða at e-m dvs. trængehaardt ind paa en, plage ham: leið bæðiat (nL. honum) kuldi ok mœði Fm. IX,2427; ogsaa upers. líðr at e-m dvs. en liderondt, plages: var hann mjök lágtalaðr,því (at) mjök hafði liðit at honum ímyrkvastofunni Bp. I, 819; er at leiðmætti hans dvs. da hans Kræfter af-toge, Fm. VIII, 258; men især líðr ate-m dvs. det lakker mod Enden med en,hans Død nærmer sig: nú líðr opt atbarni á vegum úti svá, at hætt ervið dauða Borg. 1, 22 (3, 113 fg) jvfEids. I, 21; Ö. tók sótt, ok er at honumtók at líða, sat U. bróðir hans yfirhonum Eb. 32 (5621); jvf Heilag. I,38325; þat fundu menn, at þá leið atGesti Nornag. 791 (Flat. I, 3592); þáleið at Oddi, sem upp leið á kvæðit Fld.II, 55825 (Örv. 1958); hann lá í rekkju 5mánaði ok gerðist banvænn -, ok erþeim þótti mjök at honum líða, þá hétuþeir fyrir honum á Matheus postolatil heilsubótar honum Post. 7746; jvfSturL. II, 6532. - frá: líða frá dvs. gaahen, løbe afsted (om Tiden, = líða fram 1):gleymdi klerkrinn orðom - es langtvar frá liðit (dvs. da der var gaaet enTid siden han havde hørt dem) Heilag.I, 21232 (Leif. 14916); upers. er frá líðrdvs. naar Tiden gaar: at því verðr spurt,hverr kvað, þá er frá líðr, en eigi hversulengi var at verit (dvs. hvor længe manvar om at kvæde) SE. II, 813; hón varðsvá máttlítil við, at þeim sýndist nær,sem hón væri dauð, ok fóru heim meðhana hógliga, ok nœrðist hón við smámþeim, er frá líðr (= nœrðist hón þásmám ok smám só sem frá leið Flat.III, 35625 = nœrðist svá sem fram leiðFm. VI, 3531) Mork. 7134; er frá leið (dvs.efter en Tids Forløb) spurði konungr -OH. 8233 (Flat. II, 1162). - fram: 1) lída fram = líða frá: er várit leiðfram ok menn bjuggu skip sín þeir,er fara ætluðu landa í millum, þá fórÞ. suðr Lunduna Eg. 65 (15325); ferrv. heim ok líða nú svá fram stunðir þartil, er s. konungr ok hans föruneytibuást til þingsins Fm. XI, 8423 (Jómsv.*7211) = v. ferr nú heim, líða nú stundirtil þingsins Jómsv. 65 jvf Flat. I, 1709;ogsaa upers. líðr fram e-u (jvf líðr e-uunder líða 4) = e-t líðr fram: er framleið nóttinni ok dró at degi Fm. X,27114; hann fann, at hans lífdögumleið mjök fram dvs. at han blev gammel, Stj. 13426; saa og líðr fram uden til-føiet Dativ: líðr fram at þingi Vallalj.657. 2) líða fram dvs. skride fremad, ved-vare, fortsættes, om en Virksomhed ellerTilstand: létom biðja hann -, at hannsýndi oss - þau páfabréf, er hannsegir þar firir liggja, ok af því, at hannlét þat svá fram líða, at þau bréf urðuekki sýnd - þá - Dn. III, 10120; E. tókat hressast svá, sem fram leið at yrkjakvæðit Eg. 81 (20022); ogsaa upers. núleið svá fram um hríð dvs. saaledes gikdet nu en Tid fremdeles, Ridd. 18034;leið svá fram um nökkurar stundirPr. 483 (AnaL.1 17421); líðr fram e-u =e-t líðr fram: er fram tók at líðasmíðinni (jvf fór svá mikit fram verk-inu á þeim misserum L. 26), varð jarlikostnaðarsamt Flat. II, 46328 (Orkn. 13218); þann tíma, sem orðunum fram líðr: "illos tuos misericordes oculosad nos converte" -, sér hún - Mar.10495. 3) líða fram dvs. gaa bort: hann leið fram af þessu lífi (jvf líða afheimi under líða af 2) sétta dag vikuMar. 50429; fram líðandi dvs. forgjængelig (mods. úlíðandi BarL. 1835, = líðandi,se under líða 3): ef þú gerir nakkvatgótt, ger þú eigi fyr fram líðanda veg,heldr eilifom veg, ok leyn sem þúmátt því, er þú gerir Leif. 18013. 4) líða fram dvs. dø (jvf liðinn under líða 3s. 501 b12): með því, at einn af þeim láá nástrám (= lat. in extremis ageret),var honum vitrat af guði, at sjá mundifram líða (= lat. quod esset moriturus)Heilag. II, 41519 jvf 35. - framan: líðaframan = líða fram 1: leið framan tilleiðar dvs. Tinget, Pr. 4610 (AnaL.1 17231)jvf Vallalj. 657 under líða fram 1. -hjá: líða hjá e-m dvs. gaa en ubemærket,uænset forbi, i Udtrykket láta e-t hjásér líða: vilda ek, at þú létir vera okhjá þér líða þetta vandræði Laxd. 46(13632); þér látið fyrst hjá yðr líða þat,er talat er, ok gefit öngan gaum atþá í stað -, þá minnist þér á þatsíðan ok látið þá, sem nýmælt sé þá,er margir vetr líða Fld. III, 7510; þessitíðendi spyrjast víða, at úfriðr en mikillí landinu, en þó lætr konungr þettahjá sér líða, þó at umrœða verði fyrirhonum Fm. XI, 606 (Jómsv.* 5015). -í mót: upers. líðr í mót = líðr at 1:nú líðr í mót jólum Fm. IV, 821. -til: líða til e-s dvs. have noget til Følgeeller Resultat: til þess er gótt upphaf ,líðr til ömbuna með góðum lyktumHeilag. I, 45627; náttúra var áðr (nL.før Syndefaldet) frjöls, en syndin varðat líða til vils ok véla, til starfs okáhyggju Heilag. I, 4736. - um: 1) líðaum e-t dvs. gaa noget forbi uden at givesig af dermed eller ænse det, berøre det: engi písl skal líða um líkam þínn Heilag.II, 32218; þann, sem slagit veitti, mundihann ( guð) öll hús um láta líða þau,nL.sem - . 281 jvf (2 Stj1221Mos. 12, 23jvf 27); , = líða yfir e-t: sakirisær om at forbigaa noget udenat omtale detskundanar ok skammælis líðr Moysesskjótliga um kynkvíslir Adams, svá athann getr ekki margra hans suna okdœtra (= breviter generationeslat.Adæ transit - et plures subticet Adæfilios et filias) . 41 (. 28);Stj31Hist. schol31því munu vér fá luti tína, en líða umallan fjöldann, at vér veitim eigi leiðindiheyrandum . II, 224;Heilag14 hverfr m.svá aptr segjandi hér þat, sem áðrhafði hann um liðit . 192;Stj5 með -mörgum táknum, sem vér liðum umsakir leti ok fávizsku . I, 548;Heilag20jvf . I, 550;Heilag29 . II, 6;Bp8 ogsaa láta um líða = líða um: látum þar núfyrst líða um, en segjum nökkut fráHrolleifi . 24 (39);Vatsd13 mun ek látaum líða (dvs. ) at skrifajeg vil undladehann ( annan þriðjung bœnarinnar)nL.. III, 205 fg;Fld23 líða um e-t dvs.2), = líða yfir 2:overskride noget saaledes at man kommerpaa den anden Side derafþat endimark hafði dróttinn sett þessalífs, sem engi dauðligra manna - -mátti um líða . I, 674. Heilag34 líða3)um dvs. , = líða 3, líða af 3: þessir allirgaa hen, gaa bort, forsvinde, op-hørelutir fara á braut ok líða um semskuggi fogls . 58;Hom8 skjótt líða umallar tíðir várar, ok skyndum vér tilenda lífs . 121;Hom26 þú veizt meðröngu móti, hversu skjótliga tíminn munum líða . 144;Stj8 umliðinn dvs. forhen-: skalattu áminnast eptir teknarværendesættir umliðit sundrþykki . 6;Alex30þegar er um leið dvs. , =strax derefterþegar leið ( líða 3): þ. e. u. L.se underféll líkamr hans til jarðar . I,Heilag331;33 veit mér eina bœn, ok skal ekþegar um leið (= þegar um líðr) viðrskiljast mín föðurlig guð . 157;Barl32þegar um leið er dvs. , =saasnart somþegar leið er ( líða 3): þ. u.se underL. e. hún rétti sik upp, sá allir - .HeilagI, 550. 20 líða um e-n dvs. , = líða yfir 3, : hvat4)vederfaresnogeni Udtrykketlíðr um e-n e-t dvs. , = hvat líðr e-uhvorledes gaar det meden Person eller Ting( líða 5): hann vissi eigi, hvatse underleið um Adalvarð . 20;Mag12 jvf .Æf2;176 hvat líðr um mál Odds? .Band17;12 A. spurði, hvat líðr um kvæðit;Egill segir, at ekki var ort . 62Eg(146). - líða ur e-u dvs. : síðan hón leið or mestri15ur:gaa udaf nogetbarnœsku . 162 (jvf . 116;Hom25OHm26. II, 390);Flat14 líða e-m or hug .SturlII, 161;15 . VI, 272, 86 a;Fm15se s.líða, or líkam dvs. , . I, 546.døHeilag3- út: líða út af e-u, = líða ur e-u1)(jvf líða af 2): leið hin helga önd útaf líkamanum . II, 633. Heilag35 líða2)út dvs. : býðr sá góðiudløbe, tage Endebiskup, at lýðrinn skal halda þriggjadaga föstu, eptir þat útliðit birtist -. 543;Mar2 jvf . II, 384. - DN7yfir: líða yfir e-t dvs. , = líða um 1;1)forbigaa noget uden atomtale det langt er attelja, hversu mörgum blindum mönnumm. gaf sýn eða hversu marga hanngrœddi sjúka - - ; þá má ek líða yfirþat ok segja, hversu m. kom til píslarfyrir guðs nafni . 802;Post29 jvf 830;35eigi er ok með gleyming yfir líðanda þatdýrliga tákn, er veittist einum blindummanni (= eigi trúi ek um þat líðanda, ateinn blindr maðr ) .o. s. v. L. 29HeilagI, 550;24 jvf eigi er hyljanda með þögnþat dásamliga stórmerki . I, 550.Heilag36 líða yfir e-t dvs. , = líða um 2;2)komme udover ellerforbi noget, overskridefjándinn stundar á -, at eigi megimvér frjálsliga yfir líða hans snörur okumsátir ok til himinríkis fara .HeilagI, 96;28 jarl spurði: hve gamall maðrertu? hann segir: ef ek líð yfir þenna,þá em ek 18 vetra; E. jarl mælti: núskaltu yfir líða, tekr jarl hann þá tilsín . 76 fg. Jómsv25 líða yfir e-n dvs.3), = líða um 4;vederfares, hændes enmart mun yfir þík líða (= mart munlíða um hagi þína . I, 340) .Flat26Frs99;29 göngum nú heim, eitt skal yfiross alla líða . 124 (191);Nj3 Þ. bauðsttil þessarar ferðar, þí at hann hirðirekki um, hvat yfir hann leið (= hirðiþá lítt, hvat yfir hann gékk . 151),OH7ef hann fœri sjalfráða . IV, 332.Fm27

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛚᛁᚦᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.