Ljósta

ljósta

ljósta, v. (lýst, laust, lostinn) 1) slaa en (e-n), tilføie ham et Slag (jvf berja,drepa, slá); ef maðr lýstr hross undirmanni GrG. I, 15519 (GráG. 36514); hófupp knattréit ok laust Grím EG. 40(7726); laust hann sveininn með sprotaNj. 8 (161); laust Kolbeinn goð þeirrasvá, at þat brotnaði Flat. II, 19127;ef maðr lýstr mann heiptugri hendi,með hverju er hann lýstr, þá er hannútlagr Frost. 4, 221; þat drep annat,er áverk heitir; ef maðr lýstr mannsvá, at blátt eða rautt verðr eptir, eðaþrutnar hörund, eða stökkr undan hold,eða hrýtr blóð or munni eða or nösumeða undan nöglum, þess dreps á maðrat hefna jafnlengi sem sára, -; slíkter, þótt hnefa sé lostit -, ef ásýntverðr GráG. 3029. 15 jvf drep GráG.3019 fgg 18 fgg (GrG. I, 14910 jvf 1471 fg);ef sá maðr kemr á þing, er annattveggja er blár eða blóðugr ok -, þáer sá útlagr, er laust hann Frost. 4, 292;ef maðr kallast lostinn vera ok er hvárkiblár né blóðugr Gul. 2111; ef þrælarmanna ljóstast (jvf berjast GráG. 3975)GráG. 39624 (GrG. I, 19114 jvf 19); medtilføiet Subst. i Akk., der betegner denLidelse eller Fornærmelse, som ved Slagettilføies den deraf rammede: ljósta e-nkinnhest Nj. 48 (757). 78 (1168); Fm.VII, 1571; ef maðr lýstr mann pustreða hnefahögg Landsl. 4, 211; fim högglustu þeir hann Fm. VII, 3567 (Mork.22724); þar er Jökull bróðir mínn laustþik högg, þat skaltu hafa bótalaustVatsd. 35 (5734); Þorgils vildi ljóstaannat (nl. högg, jvf slá hann hit þriðjahögg SE. I, 14819) Sturl. II, 10737;undertiden, tilføies ved Præp. et Sub-stantiv, der betegner den Del af Legemet,som rammes af Slaget: laust hana íandlitit Nj. 11 (1824); þó at maðr ljóstimann á meðal herða eða á nasir GráG.29818; hvor Legemsdelen saaledes an-gives, sættes dog almindeligvis det Ordi Dativ (ikke Akkusativ) som betegnerPersonen; laust milli herðanna Bergimeð hjöltunum Vatsd. 32 (5231); laustvið eyra Sámi, svá at blœddu Sturl. II,10515; lýstr í höfuð honum SE. I, 1484;lýstr ofan miðjan hvirfil honum SE.I, 14812; jvf laust vinstri hendi útaná hlýr öxinni Nj. 17 (2814); Virkningenaf Slaget eller den Tilstand, hvori deneller det slagne kommer, udtrykkes vedHjælp af et Adv. eller af en Præp. medeller uden følgende Substantiv: ef maðrer lostinn í öngvit, í svima GráG. 30218. 20(GrG. I, 14917 fg); laust hann selinn ísvima it fyrsta högg Bp. I, 34222; lausthón hann annat högg í svima Bp. I,33524; brá steini undan kuflinum ok lausteinn til bana Sturl. I, 35212; var Knútrlostinn öru til bana Flat. I, 10636; baðSturla hann þar með ljósta út augun(nl. Órækju) Sturl. I, 34527; væri þatnærri mínu skapi at ríða norðr tilHrana ok ljósta þann fjánda af Sturl.II, 1392; segja menn, at hann lysti afhonum höfuðit SE. I, 17018; Substan-tivet, som betegner den slagne Gjenstand,forbindes ofte med ljósta ved Præp. ái stedet for at sættes i Akk. som Verbets Ob-jekt: lýstr þunnvangann SE. I, 14823;hann brást aldri við, er þeir pínduhann, heldr en þeir lysti á stokk eðrstein Fm. VII, 22718; lostit var höggá dyrr (jvf berja á dyrr) Flóam. 13(13131). 2) ramme, trække; Þ. skautbroddi at þeim manni, er - -, oklaust undir kverkina Fm. VII; 21123;jvf 2737; urðu bræðr lostnir fjánda örPost. 46025; jvf Flat. I, 10636 underNr. 1; lét hann leysa líkit ok mælti:þú enn ungi drengr -, er fyrir þærsakar var lostinn af fjánda, at þúkunnir eigi skapara þínn Post. 46120;lustu þá veðr Fm. IX, 2130. 3) sættenoget (e-u) i en sværk Bevægelse henimodet Maal, eller i en vis Retning, sombetegnes ved en Præp. med eller udenderaf afhængigt Substantiv; lýstr e-u á(upers.) dvs. noget kommer pludseligen paa,over en: lýstr þá á svá miklu myrkri,II, 49022 under leggja 1; ef hann leggstmeð henni fyrir brúðlaup JKr. 416 jvfFrost. 3, 131; ek lögðumst með konu(= lat. cecidi in fornicationem) HeilaG.II, 50117. 23; jvf 64427-29. - millum:leggja e-t millum dvs. ved Bytte give nogeti Mellemlag eller som Erstatning for hvadden ene Gjenstand er mindre værd endden anden, Dn. IX, 15117. - móti, ámót, í móti: 1) leggja e-t á mót e-u dvs.anføre noget som en Invending imodnoget: hvat leggr þú á mót þessu HeilaG.I, 43833. 2) leggja móti e-m dvs. modsigeen, optræde i Ord mod en: lagði hannaldri móti Laurentio Bp. I, 81928. 3) leggja e-t móti, í móti e-u dvs. give nogettil Gjengjeld for noget: með ástum erþeim unnanda, er svá mikit máttigefa -, ok er allt í móti leggjanda,því at með ástum var gefit HeilaG.I, 4564; legg móti allt þat gótt, er þúmátt, þó er þat mörgum lutum minnahans tilgerðum HeilaG. I, 46821; hvatskal - móti því öllu leggja, er þú hefirveitt mér HeilaG. I, 46913; jvf Klm.2002; Grett. 1241. - niðr: 1) leggjae-t niðr dvs. lægge noget ned, fra sig: hann (nl. þjófrinn) tók allt þat, erdýrast var, ok lagði annat niðr entók annat upp, ok lét svá til þess,er dagaði, hafði hann þá eytt tímanumok fengit ekki féit Hauksb. 121 fg;leggja niðr net Eids. I, 133 &vl; 2) leggjast niðr dvs. lægge sig ned saaat man bliver liggende (jvf liggja 1):géngu þeir í svefnhús ok ætluðu niðrat leggjast Sturl. I, 33516; hann villleggjast niðr at sofna SE. I, 14622;sló þá í verkjum ok lagðist hann niðrSturl. I, 3009; þeir sögðu, at Þ.segði, at hann hafði lagzt niðr í runnanökkura Nj. 89 (13216); lagðist hannniðr Þorgeirr ok breiddi feld sínnyfir sik ok hvíldi þann dag allan oknóttina eptir Ísl. 7; Skarpheðinnlagðist ekki niðr um kveldit Nj. 111(1705); þat var Þorláksmessudag umvetrinn, er hún lagðist niðr (dvs. blevliggende paa Grund af sin Sygdom)Bp. I, 3878; er hann var lagztr niðrdvs. da han havde lagt sig (til at sove)Fld. II, 34520; jvf Flóam. 22 (14327). 3) leggjast niðr á kné dvs. falde paa Knæ: gengr í skóg burt ok leggst niðr ákné ok biðst fyrir Jómsv. 7327. 4) =leggja af 3: eigi nenni ek - at ganganú á hans miskunn ok leggja niðr mítttignarnafn Flat. II, 11920. 5) leggjae-t niðr = leggja e-t af 4: þá lagðihón niðr hræzlu Post. 74628; hét s. atleggja niðr hernað, ef guð gæfi honumþá sigr Ingv. 9 (161 a16); ef þú vilt mérfylgja, þá skaltu niðr leggja leika allaok gáleysi Mar. 93119; m. Inf.: hannkvazt niðr hafa lagt at rjá Grett. 16413;nú skal þat eigi niðr leggja (dvs. skaldet ikke forsømmes, undlades), er honumer þó mest vegsemd í, at segja fráþví, er helgi hans var upp tekin Flat.II, 37432. 6) leggja e-t niðr dvs. gjøreen Ende paa noget, tilendebringe: raktihún út snöru ok gildru at firir komaok niðr leggja staðfestu hugar hansBarl. 1605; bjóðum vér sýslumönnumok lögmönnum at leggja svá hversmanns mál niðr, sem sýslubréf þeirraváttar Rb. 368; leggjast niðr dvs. ophøre,tage en Ende; þeir launuðu konungigjafir með lofsorðum þeim, er aldrimun(u) niðr leggjast meðan dönsktunga gengr Flat. I, 5686 (Fm. X, 1799);hinn (nl. siðrinn) mun leggjast niðrsem hin fornu eplin Jómsv. 5720 (jvfFm. XI, 1218); jvf Flat. I, 10332. 7) leggja niðr dvs. nedslagte, = leggja af 5:haf frjálst þat, sem þú hefir niðr lagtat fé váru Grett. 16221; ek á kýr allarvel hafðar, ok þar af vil ek slá einar3, - -; eru kýrnar niðr lagðar -Bp. II, 14412. 15. - nær: upers. leggre-t nær e-u dvs. det kommer dertil meden Ting, at man er udsat for noget, atnoget let kan indtræffe: nær lagði þatfœru einu sinni SE. I, 1002; á Króka-skógi lagði þeim nær úförum Fris.38118 (Fm. VII, 32017); hversu mundi,ef ek kœmi öðrum manni í málit? þámun nærr leggja, segir Gellir (= hversumun þá, ef ek fæ til annan? viltu þávið hjalpa málinu? þat vil ek, kvaðGellir Band. 3117) Band.* 1316; leggrnær at, leggr svá nær at -, leggstsvá nær at, - dvs. det er nær ved at -,det er saa nær ved at -: lagði nær,at hann mundi reka í svelginn Fm.X, 1457; lagði þá svá nær, at allrþingheimr mundi berjast, en þó varðþat eigi Nj. 105 (16328); leggst svánæri um síðir, at þá er B. kominn ískotfœri, er þau eru komin at landiGísl. 5118. - ofan: 1) leggja ofan dvs.lægge ned: lét hann leggja ofan (=leggja 2) seglit ok svá viðu OH. 17027;skal hann - hafa - ofan lagðar (=lagðar af, se leggja af 1) klyfjar þá, er sóler í vestri GráG. 3421. 2) leggja ofan dvs.nedrive, = taka ofan: hann lét þegar umhaustit leggja ofan skála, ok varð uppgerr at vetri Laxd. R. 6214 jvf Laxd. 69 (19911); hann lét leggja ofan kirkjuþá, er þar var Bp. I, 1632. - saman:leggja saman dvs. istandbringe, slutte:lögðu þeir saman vináttu sína Sturl. I,26310. - sundr: leggja sundr dvs. dele,skifte: í jörðum höfum vér svá sundrlagt millum fyrrnefndra barna Dn.IX, 15529. - til: 1) leggja e-t til (e-s)dvs. tilføie, tillægge noget (til hvad somfør er gjort eller sagt), = leggja við 1:Gregorius páfi orti þessi orð: Diesquenostros in tua pace disponas, en Leopáfi lagði þessi orð til: Sanctumsacrificium &c. Hom. 20430; þá vardrukkit brúðlaup þeirra at þessi veizlu,ok þat var til lagt þar með, at Palna-tóka var jarls nafn gefit Fm. XI, 511(Jómsv.* 4222). 2) leggja e-t til e-s dvs.tillægge, tildele en noget som han skalfaa og have som noget sig tilhørende: gefum vér ok leggjum til fyrr nefndrarMaríu kirkju alla þá skóga o. s. v. Dn.I, 24111; lagði til þeirrar kirkju mikilauðræði Bp. I, 1635; Freyr reisti atUppsölum hof mikit - -, lagði þartil allar skyldir sínar, lönd ok lausaaura Fris. 820 (Yngl. 12); lét ek þarsæluhús gera, ok lagða ek fé til Fm.VII, 1228; lagði þar mest lof til (=mest lof til þeirra), er honum þóttimakligir EG. 9 (1525). 3) leggja e-ttil e-s dvs. give, meddele, tilveiebringenoget i et vist Øiemed, til en vis Brug: kunni hann til alls góð ráð at leggjaEG. I (125); hvat leggr þú nú til ráðsmeð mér Nj. 83 (12828); hafði þarkonungr allan kostnað til lagt þann,sem föng var (for vóru Fm. IV, 37826)OH. 17329 (Hkr. 4326); guð gætti sváGuðmundar, at hann hafði til þessahvárki lagt orð né verk Sturl. I, 10133,men ofte uden nogen til Præp. til føietGenitiv, der skulde angive Øiemedet ellerBrugen, idet nemlig dette kan suppleresaf Sammenhængen: far þú ok finnNjál -, hann mun ráðin kunna til atleggja (nl. hversu upp skal taka málit)Nj. 21 (3117) jvf 23 (363); hann vildiþau ráð únýta, er G. lagði til Fm.VII, 25821; biðja viljum vér, at þú sérí liðsbóninni með oss; G. kvazt þatmundu til leggja Nj. 140 (22615); hvatviltu þá til leggja? langskip tvau Nj.29 (422); ek mun til leggja slíkt, ermér sýnist Nj. 3 (62); til man ekleggja orð mín, ef þér mætti lið atverða Grett. 11220; ogsaa med Tilføiendeaf den Person ved Præp. með eller við,hvem Gjerningen, Gaven kommer tilgode:hvern styrk hefir móðir mín til lagitmeð þér Nj. 4 (722); segist (nl. Skúli)ok til skulu leggja með honum slíkt,er hann þykkist þurfa Hítd. 424 fg;viltu nökkut ráð leggja til með mérFlat. II, 7710 jvf 12; skulu þér - berahonum þau mín orð, at hann leggiráð ok styrk til með yðr, at þér komitfram erindum Flat. II, 584; H. sagði,at Ölvir hafði lagit til skipin við þáNj. 29 (428); med Objektsakkusativet ude-ladt: legg þú til (dvs. læg Godviljen til,gjør dit bedste, nl. i at ro) meðan at ekbœti at hánum Grett. 1142; leggja tilsætta dvs. søge Forlig: Flat. II, 11921;kvazt mundu fram bera vörnina, nemaþeir legði til sætta Nj. 75 (1113). 4) leggja e-t til e-s dvs. anvende, bruge enTing til noget: þetta fé skal leggjasttil þeirra luta, sem - þikki mest nauð-syn til bera Hák. 221. 5) leggja e-ttil e-s dvs. sige, tale noget i en visAnledning eller et vist Øiemed: Njálllagði ekki til þess (nl. som Hrodny ogSkarphedinn havde sagt) Nj. 99 (15326);lögðu menn þar misjafnt til, mæltusumir með sveininum en sumir meðhirðmanninum Fm. VI, 65 ogsaa udennoget af Præp. til afhængigt Genitiv:lögðu menn þat til, at H. skyldi bœtaGrísi Frs. 10815; lagði til einn vitrmaðr -, at af skyldi taka blæjunalíkinu Flat. I, 58235; lagði ek þat til -,at Arnfinnr skyldi fara í Sogn - ok -Dn. I, 1177; Hallgerðr verðr feginGunnari, er hann kom heim, en móðirhans lagði fátt til Nj. 76 (11228); jvf56 (887); viljum vér enn gjarna til hlýðaok þat til leggja, er guð kennir ossFm. IX, 32711; eigo Norðlendingarstefnu milli sín ok rœða þetta mál,lagði þá hverr til slíkt, er sýndist (dvs.sagde da hver Mand sin Mening derom)OH. 12627; jvf Nj. 140 (22624); þess vilek beiða, at þeir menn allir, er hérvilja íllt til leggja, at gangi á brotteða þegi Sturl. II, 13128 jvf Sturl. II,27135; þetta þótti mönnum vel tillagit Sturl. II, 13128; eller uden Objekts-akkusativ: þakkaði (konungr) sjalfr söngá grafarbakka, lagði mjök til lofs honumFm. X, 989. 5) leggja e-t til e-s dvs.henskyde en Sag til en vis Behandling,dens Afgjørelse til en Person eller Dom-stol: látum eigi aðra eiga at því athlæja, at vér leggjum slíkt til deilu,þar er til móts eru vinir ok frændrLaxd. 46 (13530); leggit málin öll tiljafnaðardóms Nj. 64 (10119); lögðuþetta mál til lögþingis Dn. I, 9314; jvfXI, 10739 fg; ogsaa med Udeladelse afObjektet: Þ. bað þat segja Hrafni okSturlu, at þeir mætti koma útar þangat,ef þeir vildi til umtals leggja Sturl.II, 13115; eptir þat lagði Ormr við siraEndrið til lögmanns svá, at hann sékominn á óðinsdaginn næsta, er kemr,til stefnu Dn. IV, 24719; H. lagði tildóms viðr O. undir oss Dn. IV, 34311. 6) leggja e-t til e-s dvs. gjøre en Tingtil Gjenstand for noget, f. Ex. leggjae-t til orðs dvs. gjøre noget til Gjenstandfor Omtale: lögðu margir þat til orðsok þóttust eigi vita, hvat undir mundibúa Nj. 41 (62); men især leggja e-me-t til ámælis, orðs dvs. lægge en nogettil Last: eigi vil ek aptr hverfa, þvíat þat mun oss vera lagt til ámælisFm. IV, 29716; jvf Sturl. I, 9033; skalek svá til stilla, at hann sé eigi hértekinn á þínum varnaði, svá at þér séþat lagt til ámælis Vatsd. 25 (4026);vilda ek -, at við bæðim okkr liðs,þótt okkr sé þat til orðs lagit afnökkurum mönnum Nj. 146 (24625);jvf Nj. 54 (856); Laxd. 57 (1662). 7) leggja e-t til e-s dvs. gjøre en saadanOrdning, Bestemmelse med en Ting, atden tjener til noget, frembringer eller for-aarsager noget, vederfares noget: gékkek þá um síðir at njósna hvat títtvar, ok æ þó hræddr um skaplyndidýrsins, en allt lagðist þá til hjalparHeilaG. I, 44611; fyrir því, at Þorgeirrvar þeirra meirr lagðr til mannskaða,þá féll Þorgils fyrir honum Fbr. 2331;allar spár sögðu, at hann mundi veralagðr til skaða þeim SE. I, 10616;œddust fyr einni konu, hón var þeimtil lýta laginn Sól. 11; hvat mun tillíkna lagt Sigurði? SiG. I, 30; sé oksamkváma þeirra fyrir getnaðar sakiren eigi losta, þó at til mikilla líknasé lagt, þó at munugð skrefi stundumumfram getnaðar sök HeilaG. I, 46617. 8) leggja e-t til e-s dvs. fastsætte nogetsom den Pris, man vil give noget: leggja fé til höfuðs e-m EG. 60 (13415);jvf de under höfuð s. 167 b19 fgg an-førte Exempler. 9) leggja sik ellerleggjast til e-s dvs. lægge sig efter ellerlægge sig ud om noget, anstrænge sigfor noget, som man vil gjøre eller opnaa:hann (nl. ormrinn) sœkir stórliga mjökbú manna -, leggst hann mjök tilmjólkrinnar ok sýgr svá kýrnar, at -Stj. 903; áminnir hann þá, at þeir elskifrið ok farsæld heilagrar kirkju, leggisik alla þar til (dvs. gjøre sig al Umagederfor), at hennar uppreist verði semfyrst Thom. 16410; nú leggr hann sikallan til með öllu kostgæfi af nýju atbiðja Mar. 82830; jvf Hb. 438; ogsaaleggjast til um e-t dvs. : leggst æ því fastara til umgjøre sig Umagemed nogetleitina, sem hann finnr seinna .BpI, 198. - 18undir: leggja e-t undir1)e-n dvs. : lagðiunderkaste, undergive en noget,saa at han faar det i sin Besiddelse, tilsin Eiendom, under sit HerredømmeH. konungr undir sik Sunnmœri . 4Eg(5);24 Knútr konungr hafði lagt allt landundir sik í Noregi . 179;OH18 jvf .Gyð37;7 kom snjóhríð svá mikil - at ínökkurum stöðum lagði undir bœi svá,at hús brotnuðu niðr . 207;Ann29 hannhafði tekit 3 bœi frá Laurentius kirkjuok lagði undir sik . 102;Mar11 ogsaaleggja undir dvs. : n. - hefir svá undir lagt heiminnuden følgende Akk.over-vindeok sjalfan fjándann . II, 95 jvf .Heilag281 leggja e-n undir e-t dvs. :2)underkaste ennoget, som han maa bære eller lidehann var undir lagðr æfinliga pínu .Stj46. 23 leggja e-t undir e-n dvs. :3)under-give, underkaste noget ens Afgjørelsetaldi á þá mjök, er þeir höfðu lagitmál undir Njál . 71 (105);Nj23 jvf .Ölk17;31 lögðu þau þer (dvs. þar) þá undiross . IX, 155 jvf ;DN717 mjök undirhann lagit hverjum hópnum hann villhafa fylgt . 52;Hítd22 urðu þá mállögð undir görð Brands biskups .SturlI, 102 jvf I, 178. 47 leggjast undir4)e-n dvs. (jvf láta á fallast): nökkur kona varlade sig beligge af enom Kvinde, sú, sem elskaði eiginbónda annarrarkonu ok lagðist undir hann .Mar1027;4 þú hefir lagzt undir 2 prestaok saurgat svá þeirra þjónustu .BpI, 452;23 jvf .* 33. Mag4 leggja5)e-t undir e-t dvs. (jvfsætte en Ting saa-ledes paa Spil, i Vove ved noget, atdette faar en afgjørende Indflydelse paa,hvorledes det skal gaa med Tingenleggja við 4): bað ek eina þeirra afmér taka taflit (dvs. )nappe det fra mig ok leggja þar undir taflit (dvs. ), en ek byrði mína afvedsaadant Nappetag sætte det paa Spil,saa at hun, hvis det mislykkedes hende,skulde tabe detgulli ()men jeg i modsat Tilfælde skuldetabe saa meget Guld, som jeg selv veiede. III, 392;Fld11 löttu allir, at hannlegði svá mikit undir trúnað bœnda,at hann sæti í Osló dvs. , . IX, 397. at han skuldesætte saa megen Lid til Bøndernes Tro- skab, at han i Tillid dertil tog Ophold i OsloFm24 leggja e-t6)undir þegnskap sínn dvs. : í þessum dómi skolu vera allirsætte sin Ærei Pant paa noget, med sin Ære indestaaderforenir styrkustu eiðar ok fylgja tveirhverjum eiði, er þat skolu leggja undirþegnskap sínn, er hinir sverja . 98Nj150;16 ek legg þat undir þegnskapmínn, at - . I, 47 fg. Grg leggja undir7)dvs. () =sætte Gjær til, Gang paaØlleggja kveykvor undir mungátsefni .BpI, 339 (9);71 þar var mungát heittok undir lagt, þá kom ekki gerð ímungát . I, 340 (10). Bp1724 leggja8)undir at - dvs. (): undir leggrudtale sig for, tilskyndetil aten skal gjøre nogetok herra konungrinn við cardinalem,at hann styði svá erindit, at - .Thom312;38 sem þeir talast þetta með, leggrenn frúin undir hógliga, at þau skulifram ríða . 295. - Mar15upp: leggja1)e-t upp dvs. ( leggjalægge noget opmods.e-t niðr, ofan): nú ef maðr leggr klyfupp fyrir helgi, beri sektarlaust tilkvelds, er eigi fellr ofan, en ef ofanfellr ok þarf upp at leggja, bœti slíku,er dagríki er til . I, 14;Borg33 leggjaárar upp dvs. , . I, 168. lægge Aarer ind, naar manophører med at roSE22 leggja2)e-t upp við e-n dvs. ,afstaa noget til en = leggja e-t af við e-n: nú hafa bœndrmargir lagt upp við mik þat, er þeirhafa átt í eyjunni . 168;Grett19 hannskoraði á Einar bónda, at hann skyldileggja upp við hann dóttur sína eðaverja hana, ef hann þœttist maðr til. 95. Grett10 leggja e-t langt upp3)dvs. :gjøre stort Væsen af noget, anse ellerbehandle det som en Sag af Betydenhedhann mælti þá: hverr hefir sveina gletztvið mik ok kastat feldi mínum í híðit?B. svarar: sá einn man þat gjört hafa,er þora man við at ganga; Grettirsvarar: eigi legg ek slíkt langt upp. 51. - Grett17út: leggja e-t út1)með (við) e-n dvs. : þeir brœðr lögðugive en noget i Udlægsom hans Tilkommendeút með hana () tolf mamatta-Stifmoderenból í Hyllini í halft þingaveð hennar,en halft þeir aðrir peningar, er hónsagði sik eiga í garði Orms bónda síns,föður þeirra . II, 231;DN15 leggja2)e-n út dvs. : útlögðum mönnum þikkir sérgjøre en landflygtig ellerfredløsmikit veitt, at þeir nái bera bein sínat eins á föðurleifð sínni . 96;Alex20 þúátt tvá kostu fyrir höndum, sá annarrat fara útlagðr af eignum þínum, hinner annarr kostr - . 193;OH36 leggja3)e-n út e-u dvs. : skal sáilægge, paalægge en denStraf at udrede noget i Bøderút lagðr, er eigi verðr til þess búinn,3 mörkum hverr sá, er þingfararkaupiá at gegna . 24 (344);Heið24 leggja4)e-t út dvs. : því síðr legða ek ríki út, ef eksætte noget paa Spil eller iVovesæti í yðru rúmi, at mér pœtti betriglófi mínn en ván taflsins . 205;Klm31hafa lífit út lagt at fylla hlýðnina. II, 658. Heilag18 leggjast út dvs. (jvf5)tagesit Tilhold paa ubeboede Stedersitja úti, útilega, útiseta): Maacha móðirhans var hin versta kona ok forgangs-kona annarra um blótskap, svá at hónlagðist út ok bygði einn helli o. s. v.. 585 (jvf fg; . 383; sitja úti . 1, 16.Stj271 KonG. 15, 13 Hist.schologBorg32, 25. 3, 22);114 hvert haust er frostatók ok ísa lagði á vötn, þá lagðist hannút á merkr - - ok veiddi dýr .FlatI, 134 (. II, 103);26Fm6 hann ( Fáfnir)nl.gerðist svá íllr, at hann lagðist út okunni öngum at njóta fjárins nema sér. 114 (c. 14);Völs22 leggjast út semþjófr . II, 470 (jvf útilegumaðr).Flat20- við: leggja e-t við e-t dvs. , = leggja til 1 (jvf leggja yfir 2);1)læggenoget som en Tilvæxt, Forøgelse til enTingþenna glœp höfum vér nú við lagtvárar fornu syndir . 449;Stj10 má etkileggjast við fögnuð þeirra né af takast. 78;Elucid9 leggja aðra tölu við aðradvs. .lægge sammen Tal, addereAlgor358 fg fg;713 Gregorius lagði þar við"Oremus" &c. . 204;Hom34 nú hefirþú þér hér húsfrú, nauðsyn krefr núat leggja nökkut við um verkit (lat.necessarium est ergo, ut super con-svetudinem addas in opere manuumtuarum) . 507;Heilag9. 29 enda skyli þávið sumar leggja ( sumarauka) .nl.Rimb58 a jvf 58 b (19 jvf 20);30321 leggja2)e-t við e-n dvs. , = leggja e-t á 4: hón svarar:gjøre en til Gjenstand fornogetþykki mér þat þungt at leggja ást viðhann ok týna honum svá brátt .FmVI, 121 (. 34; . III, 324);11Mork18Flat22hann var biðill hennar Ingibjargar okhafði lagt við hana mikla ást .Þorskf57. 22 leggja e-t við dvs. : þú slótt orvæntan3)anvende nogeti saadant Øiemed som angives ved enfølgende Infinitivá hinn unga mann þar er (dvs. ) þú skyldir allani det Til-fælde da, istedetfor atlófa við hafa lagt at styrkja hann. II, 637;Heilag26 ek hefi allan mikvið lagt at skirra vandræðum þeirra. 86 (220);Eg19 jvf . 828;Mar30 .Thom164;10 . 43 leggja til 9. Hb8under 4)leggja e-t við e-t dvs. (jvf leggja undir 5):sætte noget paaSpil eller i Vove for derved at vindeeller frelse nogetþar skolu við veðja um, hvárt meiramá hann drekka eða við báðir brœðr,skolu við hringa tvá við leggja -, enþið skolut leggja við höfuð ykkur, skaldóttir konungs sitja hjá ok skýra,hvárir vinna . II, 546Fld22< /SUP>; þreyttuþeir þetta mál, at þeir veðjuðu um,lagði hirðmaðr við gullhring en Hallihöfuð sítt . VI, 369 (. 98 fg);Fm23Mork10gef upp taflit, því at þótt ek leggivið allt Púl, fengir þú þat ( taflit)nl.víst eigi unnit . 205 jvf .Klm29Eufem26;7 hverr þeirra skyldi leggja líf síttvið annars líf dvs. , . 136 (218)sætte sit Liv i Farefor at frelse den andensNj26jvf 76 (113);19 . 37;Gyð22 .Partalop40. 5 leggja e-t við e-t dvs. ;5)bestemme,forkynde, at noget i et vist Tilfælde vilindtræde kendi hann þeim rétta siðuok lagði svá mikit við ( þat), efnl.nökkurir væri þeir, er eigi vildi látaaf heiðninni, at suma rak hann brottaf landi, suma - . 60 (. II,OH1Flat64);6 nú dœmum vér á þessu þingi, atsjá skipan sé úbrigðiliga haldin, þáþínu viðr leggjandi, at - . 274;Stat12ok á ofan svara fjárpínum þeim öllum,sem áðr eru viðr lagðar í fyrr nefndumbréfum . II, 224;DN34 höfðu handtakat ok lögðu við sekt, ef nökkurr gengiur . 76 (113);Nj12 : hverjum, er þat gjörir, legg ekogsaa med den Persontilføiet i Dat., hvilken noget skal veder-faresvið ( þat) lögbrot ok goða gremi oknl.griðarof . 57 (126);Eg32 ef þeir erunökkrir, er á ganga, þá legg ek þeimviðr bann guðs ok heilagra manna,páfans ok -, en guðs miskunn öllumþeim, sem þetta halda vel . II, 4 fg;DN24leggjom vér við guðs bann ok reiðihins helga Svithuns hverjum, sem -. II, 13. - DN10yfir: leggja e-t1)yfir e-n dvs. ():iføre nogenen Yderklædninga. kvað sik dreymt hafa, at hann lagðiyfir hann skikkjuna . I, 255.Sturl16 leggja e-t yfir dvs. (jvf leggja við 1): alla þá sturlan2)tilføie, tillægge,gjøre noget, der bliver et Tillæg til detallerede forhaanden værende eller alleredenævnte- bar hann með heilagri þolinmœði,okþat lagði hann yfir (), at - . 541 (. 11).det gjorde han endydermereKlm20Æf11

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛚᛁᚮᛋᛏᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary