Lopt

lopt

lopt eller loft, n. 1) Luftrummet ovenover Jorden; honum mátti hvártki tortímagalgi né virgull, ok eigi þat, pótt loptværi mikit til jarðar at falla ok ósléttundir Flat. II, 38916; Ginnungagapvar hlætt sem lopt vindlaust SE. II,4217; upp or veðrinu í skært loptStj. 5822 jvf 16. 20; India er harðla góttland ok heilsamligt af þí skiæra lopti,sem þar verðr af heilsamligum vestan-vindi Stj. 6928; bergrisar kenna þá, erhann (nL. hamarrinn) kemr á lopt SE. I, 905; skein sól ok var lítt á loptkomin Laxd. 13 (2213) jvf ei skyldi(nL. fuglarinn) lengr (nL. í bergi vera),en sól væri í góðu lopti kveld okmorgin Bp. II, 11127; greip hann tilhamarsins ok bregðr á lopt SE. I, 16422;hann brá Hallvarði á lopt ok slöngdihonum útbyrðis EG. 27 (5328); Skíð-blaðnir hafði byr þegar er segl kom álopt, hvert er fara skyldi SE. I, 34225;kom Þórr í höllina ok hafði uppi álopti hamarinn SE. I, 2723; er hannhafði skotit, sýndist honum gaflak álopti ok fló yfir folk Styrbjarnar Flat.II, 7232; hann vá svá skjótt með sverði,at þrjú þótti á lopti at sjá Nj. 19 (2922);hann - lék at þrimr handsaxum senn,svá at jafnan var eitt á lopti Fm. II,16020 (Flat. I, 36819); skutu þeir spjótuminn at þeim, en þeir tóku öll á loptiok sendu út aptr Nj. 130 (20124); jvfNj. 54 (8422); Flat. I, 45111 (Frs. 10811);OT. 3820; med fig. Betydning: bera e-tá lopt dvs. lade noget rygtes, blive be-kjendt, omtale det: þetta mál þarf atlítt sé á lopt borit, at menn biði þínFld. I, 3634; nafn íllvirkjanna vissi eigialþýða manna, af því at þat var lítt álopt borit Vatsd. 5 (94); jvf Fm. XI,28715; fœra e-t á lopt d. s.: hann vildiþetta mál lítt á lopt fœra Bp. I, 13311;ganga, komast í lopt dvs. komme i Folke-munde, blive bekjendt: svá gékk á loptmildi ok manndýrð sira Guðmundar,at - Bp. II, 2136; er hann (nL. þessiáburðr dvs. denne Beskyldning) svá álopt kominn, at mér verðr mikill van-metnaðr í, ef ek hrind hanum eigi afmér Grett. 2011; hefja e-t á lopt dvs.opphøie, berømme noget: bæði ríkir okúríkir hófu þetta verk á lopt Pr. 30818;halda e-u í lopt dvs. holde noget i Ære: ekki hélt hann nú dóttur sínni minnrá loft, an áðr þetta gjörðist (nL. athun uden at være gift fødte et Barn)Bp. I, 28427; Finnboga var vel tilhans, ok hélt honum mjök á lopt firirsakir konu sínnar Finb. 5412 fg; kon-ungsmóður málsemdum var mjök áloft haldit Flat. I, 7725; í lopt upp dvs.op i Høiden, i Veiret: hann þóttist sjástiga háfan ok ganga þar eptir í loptupp svá langt, at - OH. 2112; heyrðuklokkuhljóð í loptit upp Fm. VI, 6310;O. höggr með sverði til Gunnars okstefnir á fótinn fyrir neðan kné; G.hljóp í lopt upp, ok missir hans Nj.54 (8425); hann svaf ok horfði í loptupp SturL. II, 24619; Sæmundr leit íloptit upp Bp. I, 2292; í lopti, loptinudvs. i Luften: fogla himins, er vér sjámfljúga í lopti Leif. 2517; kom svámikill gnýr sem þá, er hvassviðri -hljóðar í loptinu -; heyrðu hljóminní loptinu Post. 2113. 19; ogsaa i Plur.:ferr hann sjalfr ofan af himnum umþver loftin allt ofan til jarðarinnarTrój. 22 (5833); himinn sá, er hverfðrer útan um loft öll Flat. II, 29716;Miðgarðsormr blæss svá eitrinu, athann dreifir lopt öll ok lög SE. I,18817; som her saa oftere lopt ok lögr:spyrr H. hvat manna sá er -, er ríðrlopt ok lög SE. I, 2705; Frey gaf hanngöltinn ok sagði, at hann mátti rennalopt ok lög, nótt ok dag SE. I, 3445;armar lýstu, en af þaðan lopt ok lögrSkírn. 6, jvf lýsti af höndum hennarbæði í lopt ok á lög SE. I, 12016. 2) Luften som Element; af fjórum höfuð-skepnom (var det legemlige Menneskeskabt), ok kallaðist hann af því ennminni heimr, því at hann hafði holdaf jörþu en blóð af vatne, blást af loftien hita af eldi Elucid. 6120; skipaðitvennar höfuðskepnur milli elds okjarðar: lopt ok vatn Algor. 3744 jvf 6 fg 9;hinir vóru aðrir, er trúðu á eld okvatn, jörð eða lopt BarL. 2516; sloknaðiþetta ljós um þá boru - af loptinuinnan leiddu Bret. 4 (1203). 3) Luft- aabning, hvorigjennem der gives Adgangat komme frem; hann (nL. Loki i enFlues Skikkelse) flökkti þá um alla lásaok með öllum fellum ok gat hvergiloft fundit svá, at hann mætti innkomast Flat. I, 2768. 4) Gulv som hviler paa Stuens Bjælker (þvertré) i det Til-fælde, at denne ikke er en Mønsaasstue(= Ljórestofa, Rotstofa Aasen 453 b10.615 a13) men en Loftstue (Aasen 456 b61),ogsaa det mellem nævnte Gulv og ráfritværende Rum; í annan enda hússinsvar loft uppi á þvertrjám, fóru þeirþangat á loftit ok lögðust þar tilsvefns - -; þeir höfðu vápn sín okklæði uppi á loptinu hjá sér; A. baðþá vera hljóðsama, hann lá fremstr áloptinu Flat. II, 27334 fgg (15329 fgg);hljóp hann þá innarr undir loftit okkallar til hjalpar sér, ef nökkurr væriá loptinu, er honum mætti hjalpa; A.seildist í móti honum ok kipti upp áloptit Flat. II, 27411 fgg (OH. 1545 fgg);húsfreyja lét kveikja ljós í hinum efstumloptum við gluggana, at hann hefðiþetta til leiðarvísis Grett. 4612. 5) Væ- relse (hús) som findes i eller udgjør detandet Stokværk af en Bygning, særligaf et Bur (gn. búr), saaledes som dette beskrives i H. J. Willes Beskrivelse overSillegjords Præstegjeld s. 22711 fgg og Reier Gjellebøls Beskrivelse over Sæters-dalen (Topografisk Journal for NorgeXXVII) s. 10824 fgg , hvortil man havdeAdkomst ved at stige op ad en Trappe (rið, loptrið), som førte op til de Væ-relset paa en eller flere Sider omgivende svalir (loptsvalir), = lopthús; stefndi(konungr) ofan í dalinn með liði sínook vóro á bœ þeim um nótt, er Nesheitir, ok tók konungr sér herbergi ílopti eino, ok þar svaf hann sjalfr, okþat stendr enn í dag, ok er ekki atþví gört síðan OH. 10536 (OHm. 7416;Flat. II, 18730); um kveldit var Fjölnifylgt í hit næsta loft -; um nóttinagékk hann út í svalir at leita sérstaðar -, en er hann snerist aftr tilherbergis, þá gékk hann fram eftirsvölunum ok til annarra loftdura (jvfL. 12) ok þar inn, misti þá fótum okféll í mjaðarkerit (som stod i undir-skemman paa det Sted, hvor golfþilitvar opit L. 12 fg) Fris. 915-19 (YngL. 14);um kveldit mælti hón (nL. Gunhild tilRut): þú skalt liggja í lofti hjá mér ínótt, ok við tvau saman; þér skulutslíku ráða, segir hann; síðan géngu þautil svefns, ok læsti hón þegar loftinuinnan - -, ok allan halfan mánað láguþau þar tvau ein í loftinu Nj. 3 (630 fgg);géngu þeir þá um allan skálann - okfundu eigi Egil; þá tók Bergr at rann-saka lítlu stofu ok lopt ok varð þessvarr, at Þorsteinn Arnason lá í loptinu;- - frétti Þorgils þá at Agli, ok erhann var fullnuminn í því, at E. vareigi heima, þá gékk hann upp í loptitSturL. II, 14923-33; Moddan svaf í loptieinu, hann hljóp út, ok í því er hannhljóp ofan firir loptsvalarnar, hjó -Flat. II, 40628 (Orkn. 332); Geirmundrvaknar ok þeir, er sváfu í herbergjumnæst honum, þeir hlaupa upp í lopt þat,er þeir þóttust lengst mega verjast -,hann hleypr ofan or loptinu á strætitJómsv. 7113. 15 (Flat. I, 1843. 6. 9); þeirSigurðr skutu mjök út or loptonom- -; þá gékk Sigurðr konungr á lopteitt ok vildi beiða sér hljóðs Mork.23419. 25 (Fm. VII, 2455. 13); Klængr varfœrðr í lopt, er var yfir kjallara þeim,er Snorri lézk í SturL. I, 39533 jvf 39323;Áki (som Egil havde draget op af endyb Grav, hvori Kurerne havde kastetham) segir -: hér er lopt mikit, erbóndi sefr í; - E. bað þá þangat faratil loptsins, en er þeir kómu upp áloptriðit, þá sá þeir, at loptit var opit;var þar ljós inni ok þjónustumenn, okbjuggu rekkjur manna; - - Áki gékkþar til, er hlemmr var í golfþilinu oklauk upp, mælti, at þeir skyldi þarofan ganga í undirskemmuna EG. 46(929 fgg); þar lét hann gera henni hitfegrsta ok fríðasta loft ok þar kapelluí hjá Str. 536, jvf Roquefort poesiesde Marie de France, lai de Gugemer I, 48-113 (L. 233-246); er tíðum varlokit, þá fór hirðin öll í konungsgarð,ok leiddi þá dróttning kvennaflokk sínní lopt með sér (= fr. en ses chambresencortinées) Mött. 516 jvf 393 fgg; íAuðbergi (eigu kirkjan ok prestrinnbæði saman) fjögur marka ból ok 2aura ból, svá at markarból er í hverristofunne í fjórum garðum, en 2 auraból í fimta stofvonnæ, er kalladz Gun-leiks stofa, sem loftit er á, gaf Liðvorðro. s. v. EJb. 483; váro hjá þerssaremínne viðrgongo í lopteno á Laufsásira Endriði o. s. v. Kalfsk. 81 b7; lautOlafuar Berdorson í framhúsunum ísínn lut nezstæ loptid ok búðina undir,2 kofuanæ ok sínn part í stofuone (áBoggom, Erisfjord i Romsdal) Dn. VIII,28215; géngum vér til ok skoðaðumsem invirðuligast sérliga hvert hús ígarðinum (nL. Brædersgarði í Björgvin)ok saman jamnaðum eftir því, sem hérsegir: in primis þær tvær sjófarbúðirnaren instu í Brædersgarðe ok þrjú loftenifir ok lemmren með sér í lut. En íannan lut sú ýzta sjófarbúðin ok tvauloften ifir ok lemmren með, ok garð-búðin sú, er næst er ölbúðinni ok loftetmeð firir setstofunni ok en lemrenen firir setstofunni. En brjóststofanþeim inra lutinum, item sú œfsta búðinnæst gilbúðinni ok sú œfsta í mið-placenu skal fylgja þeim ýtra lutanum.En þær tvær búðirnar, er þar eru ímillum, skulu fylgja þeim innra lut-anum í sjófarhúsunum, item þær tværbúðirnar, er næst er ofan at riðinu,ok sú œfsta búðin í miðplacenu skallfylgja þeim ýtra lutanum, en þær þrjár,er þar eru i millum, skulu fylgja þeiminra lutanum, sú œfre þýðeskra mannastofan skall fylgja þeim inra lutanum,en sú neðre þeim ýtra lutanum, itemœfra loftit undir setstofunni skal fylgjaþeim inra lutanum, item þat neðra þeimýtra, item 2 loft firir neðan setstoforiðitok eit þat neðsta i œfsta placeno skallfylgja þeim inra lutanum. En þatneðsta litla loftet ok þau tvau í œfstaplacenu skulu fylgja ýtra lutanum, itemloftet firir ofan setstofona ok stofansú œfsta skal fylgja þeim inra lutanum,item þau 2 loften, er þar eru í millumskulu fylgja þeim ýtra lutanum. Eruþá nitján hús í hvárn lutinn. Item eruþessi hús úskipt, fyrst setstofan okneðsta sjófarstofan, er Tidaman finlin hafðe ok eitt heimokono loft, ölbúðok gilbúð, erldhús ok olgögn ok alltþat, sem þeim fylgir Dn. II, 22323 fgg;Jón seldi áðr nefndum Herleiki 6 húsí - þar á Strönd (nL. i Björgvin) 3búðir ok 3 lopt, ok váro 2 lopt ok 2búðir nær sjónum Dn. IX, 14410; mitvárom þer í hjá í lopteno œfra firirofan portet í Simunargarðe í Staf-angre Dn. IV, 2954 (jvf Stj. 536 un-der lopthús); várom vér í Beinagarði(nL. i Osló) í lopteno því, er sira Ragn-valdr Erlingsson kórsbróðir at Maríukirkju lá sjúkr í Dn. III, 1466; skiftummér þá svá þeirra millum, at Amunderskal hafa þá vestro stofuona (nL. íGullændom í Osló) ok loftet þer undirok 2 búdir en þer undir ok inklefuanní skytningsstofuonne ok halfua set-stofuona kvennaveghen, en Alfuer skalhafa þá œystru stofuona ok loftet þerundir ok 2 búdir þer nider undir oksvalaklefuann hjá œystri stofuonne okhalfua setstofuona kallaveghen Dn. IV,28310; hús þau, sem nú hafa þau á nørðralutanom í Skankanum í Osló, þet eroþrjár búðir, stofa ifir með inkleua okþref ofuir forstofonne, item ein svala-kleue, item eit loft ok heimilikt herbyrgiút af því Dn. V, 34214; nokrom sex áromædr seawm firir stóra manndaudhannsat sire Brynjulfuar vidr glærgluggann íþý steinda lopteno í þæim húsum, sæmsira Astæ nú eighr ok sagde swá firirEline þænestokono sinne: ek - Dn.IV, 60116. Jvf. miðlopt. - Naar Geni-tivet af Ordet lopt sættes foran et Steds-navn, Navnet af en bœr, er Hensigten der-med at betegne den Del, Gaard i samme,paa hvilken der findes lopt eller lopthús:í Brúm sem kallast Loptsbrár 3 laupaland EJb. 1912; Loptsbœr dvs. den Delaf Jordeiendommen Bœr, paa hvilken dervar lopt, (sandsynligvis det nu saa kaldteHerrebø) i Loptsbear liði (en af Lidernei Iddar sókn) Dn. IV, 14830; Lopts-hornes liði (som nævnes ved Siden af Buthornes L. og Erlendshornes L.) i Skjabergs skipreiða Dn. IV, 27925, jvfLopshornes EJb. 50820; i Lops-Borgomsom ligger i Gerpinæ sókn á ÚthöfundDn. IX, 4579. Naar lopts eller loptforekommer som første Del af sammen-satte Stedsnavne, er dette vel som oftestGen. af lopt I. Loftruð (Sauda) á Vest-fold Dn. I, 554. II, 5927. III, 5387;Loftsruð i Njótarey EJb. 18515; Dn.III, 927; Loftsruð fyrir útan Ljón EJb.26119; Lofsruð EJb. 11629 (tilhørendeNordby Kirke i Follo); Lofstaðir i Undr-eimsdal eller Undreims sókn EJb. 18438.1945 (jvf Lofstaðir Dn. I, 82 fg) kundeder derimod synes nogen Grund til at idette Loft eller Lofts se Mandsnavnet Loptr, dersom dette Navn ikke havdeværet saa sjeldent i Norge, at der neppekan paavises noget sikkert Tilfælde, hvorien Normand har baaret det. I Dn.forekommer kun to Tilfælde, hvori dettekan tænkes muligt, nemlig Lopto ca-nonicus eccL. 12 apost. Bergis Dn. VII,86 og Loftur Ormsson i et Brev fraAaret 1475 udstedt á Gufunese (Ryfylke)Dn. IV, 979.

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛚᚮᛕᛏ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary
• Old Swedish - K.F Söderwall's Dictionary