Lúta

lúta

lúta, v. (lýt, laut, lotinn) 1) bøie sig for-over, lude; konungr gengr þá at rekkjuSigvalda ok spurði, hvárt hann mættimæla; s. svarar lúttu at mér nú; ener konungr laut at honum, þá tók s.annarri hendi um þverar herðar honumen annarri undir hönd honum Jómsv.696 (jvf Flat. I, 1777 fg); konungrinn -lýtr mjök, er hann bakar bringspalirnar,ok fór upp þjóin mjök Flat. I, 16137;géngu brœðr hans þá nærr meirrhonum, hneigðu honum ok lutu alltniðr at jörðu Stj. 2396; Þórr - tekrat drekka ok svelgr allstórum ok hyggr,at eigi skal þurfa at lúta aptr at sinnií hornit (for at faa tømt det), en erhann þraut örendit (dvs. da han ikkelængere kunde holde Aandedrættet, und-lade af drage Veiret) ok hann laut orhorninu (dvs. løfte Hovedet op af Hornet)þá - SE. I, 15610; þá veik Hrolfr krakiaptr ok sá, er hann (nl. Aðils) laut niðr(idet han nemlig reið at hringinum, som Hrolfr havde tilkastet ham, tók til meðspjótsoddinum ok rendi upp á falinn);þá mælti hann: svínbeygt hefi ek núþann, er ríkastr er með Svíum SE. I,3989; tekr Skeggi á rás upp eptirmönnum ok grípr þar upp malinn;Grettir sá, at hann laut, ok spyrr,hvat hann tók upp Grett. 2925; féllniðr spónn fyrir henni, hón laut niðreptir (nl. spóninum for at gribe den)Eb. 13 (1525); Grettir kom at í því októk til klæðasekks, er Gísli hafði fyriraptan sik við söðul, ok mælti: þettaman ek hafa, ek lýt opt at lítlu Grett.13520; G. kvazt gefa skyldu Þorgilsigóðar gjafir ok blíðka hann svá; Þor-leikr kvað þat ekki tjá mundu, því atÞorgils er miklu skapstœrri maðr, enhann muni hér at smáhlutum lúta vilja(dvs. nøies med Smaating, eg. bøie sig nedfor at tage dem op, naar de henkastestil ham) Laxd. 65 (19115); hann lýtrfram yfir borðit ok tekr mat af disk-inum Didr. 32324. 2) bøie sig for en (e-m) for saaledes at vise ham sin Ær-bødighed eller Ærefrygt (jvf hníga): erþat (nl. mannlíkan) sá bœndr þeir, erá þinginu váru, þá ljópu þeir upp allirok lutu því skrimsli OH. 109 (OHm.376); Flat. II, 1918; þessum (nl. JesusKristus) lýt ek af öllum hug ok hjartaMar. 108831; þá reis upp s. ok lautpostolanum Post. 46125; Þórarinn svar-aði ok laut konunginum OH. 1186 (Flat.II, 2388) jvf 1197 (Flat. II, 23819); þessimaðr kvaddi konung ok laut honumOrkn. 546; egentlig og oprindeligen brug-tes vel Ordet om den Æresbevisningsom ydedes nogen ved at bøie Hovedetfor ham, men dernæst ogsaa om saadansom ydedes ham paa anden Maade, sær-ligen ved at bøie Knæ for ham, jvf fallaá kné Hirðskrá 2419, noget som kansees af Ordene: Skarpheðinn höggr tilSigmundar með öxinni - Sigmundrféll á kné bæði ok spratt upp þegar;lautstu þú mér nú, segir SkarpheðinnNj. 45 (7018); ligesom lúta e-m har Be-tydningen af at sýna lítillæti við e-n:Bergr kvazt því at eins sættast, atJökull gangi undir jarðarmen, svá semþar var siðr eptir stórar afgerðir, oksýna svá lítillæti við mik; Jökull kvaðfyrr mundu hann tröll taka, en hannlyti honum svá Vatsd. 33 (5314 fg); ogsaauden tilføiet Dativ med Betydningen afat forrette sin Andagt: einn varð eptirok gékk í kapellu, er (dvs. der hvor)brœðr vóru vanir at lúta, ok sem hannlaut þar ok blundskakaði með auganu,sá hann - Æf. 4012. 3) bøie sig, vige,give efter, falde til Fode (jvf vægja);inn lægri verðr at lúta Flat. III, 35213;jvf Grett. 20412; bóndi vill heldr lútaen láta kristiligt samneyti Æf. 1934. 4) falde, bide i Græsset (jvf steypa);Hýnir skulu enn láta marga menn, áðrNiflungar lúti allir Didr. 3282; má vera,at ek hafa til nökkurs undan rekit oklúti enn fyrri í gras nökkurir frændrÞorgríms en ek Fbr. 9026. 5) vendesig i en vis Retning; þat er upphaflaga várra, at vér skulum lúta austrok biðja til hans (nl. Krists) Gul. 11;jvf BorG. 1, 11. 3, 12; er messan varupp hafin, þá stóð Ó. konnngr upp, hélthöndunum fyrir höfuð sér ok laut tilaltarisins -, lagit kom í yfirhöfninavið herðar honum, er hann hafði lotitundan OH. 7334. 37 (Fm. IV, 17230. 1731),jvf Flat. II, 8834. 36; E. jarl hafði réttanþann bug, er á var orðinn flotanumfyrir Sveini bróður hans, er hann hafðilatit lúta undan Vagni Fm. I, 1742(jvf 1724); fig. spurði, hvárt hann kynninökkura skyn á, hvar hann vildi, atþetta ráð lyti dvs. hvilken Vending hanvilde det skulde tage med þetta ráð,OHm. 615. - Med Præp. og Adv. at:lúta at e-u dvs. bøie sig ned efter nogetfor at tage det op, = lúta eptir e-uGrett. 13520; Laxd. 65 (19115), se un- der lúta 1. 2) tilfalde, vederfares en: at honum lýtr svá mikil sœmd okvirðing, at - HeilaG. II, 912; þat varyfirbæriligt, hver sœmd ok eptirlætiheimsins at honum laut í öllum hlutumÆf. 486; jvf á þar dómum at vægjaum þess manns mál, er svá er at lot-inn Kgs. 14534. 3) henhøre til, tilhøre, vedkomme, = lúta til e-s: at elskuligfrændsemi s. Marie dróttningar skíni þvíframarr í dýrðarlof heilags Johannis,viljum vér setja 2 letr, er at lúta sváfeldu efni Post. 48912; þat sem at lýtrþess manns lofi Hb. 4525. - eptir:lúta eptil e-u = lúta at e-u 1. Eb. 13(1525). - niðr: lúta niðr dvs. bøie sig ned, forover SE. I, 3989 (se under lúta 1); lýtrhann niðr mjök við, er hann bakastvið eldinn Fm. XI, 648 (Jomsv. 5325)jvf Flat. I, 16137. - til: lúta til e-sdvs. slutte sig til en, træde i Afhængighedseller Hengivenheds Forhold til en: hannvar þar með mestri virðingu ok lutuallir til hans Flat. I, 4316; var þat þóréttara, at jarlar hefði veitt hlýðniok þjónostu konungum þeim, er rétt-komnir vóro hér til ríkis, heldr en atlúta til útlendra konunga OH. 4521(Flat. II, 501); hinu öðru skal ok játa,at ek gera þat lostigr at beygja hals-inn firi þér, Ólafr konungr, en hittmun mér örðgara þikkja at lúta tilSelþóris OH. 11212 (Flat. II, 19828); jvfþangat (nl. til Tíundalands) lýtr alltríkit OH. 653 (Flat. II, 6931). 2) hen- høre til, staa i Forbindelse med = lútaat 3: ek stefni honum - at svara mérþar um akrinn ok þær greinir fleiri,sem þar til lúta Æf. 1963; þat efnilýtr enn nökkut til lofs herra Guð-mundi Bp. II, 14627, jvf Hb. 4525 under lúta at 3. - undan: lúta undan dvs.undvige, trække sig tilbage eller tilside, OH. 7337; Fm. I, 17421, se under lúta 5.- undir: lúta undir e-n eller e-t dvs.være en eller noget undergiven, staa iAfhængighedsforhold dertil (jvf lúta til1); ætluðu engan guð vera þann, er þeiráttu undir at lúta Barl. 253; til þessaallra kirkna vígir hann lýðbiskupa skip-andi, at þessir biskupsstólar skuli lútaundir erkibiskupsdœmit í Effeso Post.5996; eru þeir af þeim tíu (nl. biskups-stólum), er undir lúta erkistólinn íNiðarósi Bp. II, 522; allt þat (er) hærramátti kalla, lýtr undir hans eignarjörðok tignarnafn og yfirboð Æf. 42 B6. -ur: lúta ur e-u dvs. opløfte sit nedbøiede Hoved af noget, SE. I, 15610, se underlúta 1.

Part of speech: v

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛚᚢᛏᛆ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary
• Old Swedish - K.F Söderwall's Dictionary