Man

man

man, n. 1) ens Husfolk uden Forskjel, saaat under denne Benævnelse indbefattedesbaade Børn og Trælle som ogsaa andreTjenere; eigi skal hann með höggumráða hanum (nl. skuldarmanni) til verka,nema hann megi eigi fá af hanum skuldsína, en síðan er hann réttlauss viðhann ok hans konu ok man hans allt,ok svá hvert þeirra við annat, en efaðrir menn ljósta hann, þá á hannslíkan rétt á hanum sem á brytja sínumGul. 716; sungu ok slungu snúðgasteini svá, at Fróða man flest sofnaðiGrott. 4. 2) Træl, saavel mandlig somkvindelig, ogsaa i collectiv Betydning dvs. Trælle; ef manni verðr eigi frelsigefit dróttinsdag þann, þá skolo þeirmenn, er þann mann eigu at fá, bœtaaurum 12 biskope ok kaupa man okgeva frelsi, þó at síðarr sé Gul. 46;þær 'ro at Fróða - máttkar meyjarat mani hafðar Grott. 1; þat fé skalhalft vera í gulli ok í silfri, en halftí mani hérrœno eigi ellra en fertogoné yngra en 15 vetra Gul. 266 (8825);fé eru þeir gœddir ok fögrum mækum,malmi húnlenzkum ok mani austrœnuFsk. 615; mani (Cod. manni) mun ekþik hugga, mætum ágætum, silfri snæ-hvíto, sem þú sjalf vilir Am. 66 (70);ef hann vill í mani gjalda tvá aurafyrir einn, ok á hann lausn á maninuen næstu misseri, ef hann upp alitGrág. 2173 fg (Grg. II, 14318. 20); hannhélt til Eistlands ok var þar í kaup-stefnu ok sumarit, en meðan markn-aðrinn stóð, þá var þannig fluttr margskonar kaupskapr, þar kom man martfalt (= þar kvómu ok margir mans-menn falir Flat. I, 20710 fg) þar sáLoðinn konu nakkverja, er seld hafðiverit mansali Fris. 13222 (Fm. I, 18524);at ármanns rétti skal bœta, ef maðröfundar man konungs þat, er firi búihans vinnr Gul. 19811 (jvf Gul. 716under Nr. 1); ef etr man manns kjötá frjádögum eða á útíðum, þá skalberja húð af því eða bœta firi þataurum 3 biskupi; en ef biskup æðahans erendreki kenner þat manni, athann ete kjöt á frjádögum æða áútíðum, en hann kveðr við því nei,þá - Gul. 2014; pening veginn (nl. ílegkaup) firir man manna (&vl mansmenn) Borg. 1, 1210 (2, 206); næstkirkjugarði skal grafa manna man okambóttor Eids. 1, 504 (jvf uttaste (nl.skal grafa) þræla nest kirkjugarðe okambóttor Eids. 2, 392); mans leigu oklands leigu (dvs. Tilgodehavende for bort-leiede Trælle eller bortleiet Jord) skal atFrostoþingslögum (mods. at Bjarkeyjar-rétti Frost. 10, 32) sœkja Frost. 10, 31jvf &vl; bjóðum vér ok öllum mönnumþenna sama pening at elska, sem gangaskal (i Variant tilføies fyrir mold okman, firir mann ok moldt) fyrir landok man (se Frost. 10, 31 ovenfor) Rb.3012 (Réttarbót fra Aar 1311); ek héthenni (nl. Agathu) gulli ok silfri okgimsteinum ok gullofnum klæðum, hús-um ok bœjum ok mane, löndum oklausafé Heilag. I, 28 (= vér fœrðumhenni gull ok gimsteina ok gullofinklæði ok góðan húsbúning, ok þar meðhét ek henni löndum ok lausum aurumok manni (dvs. mani) með alls konarauðœfum Heilag. I, 725) skal gjengive denlat. Originals: ego quidem ei obtulimargaritas mundumque et vestem pre-tiosam, aurumque et argentum, domos-que et mancipia Surius Febr. 5042; héthenni löndum ok lausum aurum, maniok alls kyns heims auðœfum Heilag.I, 1517 skal gjengive den lat. Originals: coepit aures virginis appellare, divitias,domos, possessiones, familias atqueomnes mundi hujus divitias repromit-tere, si - Surius Januar s. 3395. 3) Kvinde særligen i hendes Kjønsforholdtil en Mand, forsaavidt som hun er Gjen-stand for hans Tilbøielighed, Kjærlighedeller vellystige Begjæring, vil eller skalfremkalde den; háðungar hverrar leitaðimér it horska man, ok hafða ek þessvetki vifs Hm. 101 (102) jvf 95 (96);heyri hve ek býð, hve ek fyrir bannamanna glaum mani, manna nyt maniSkírn. 34; segðu þat - -, hve ek atandspilli komumk ens unga mans fyrgreyjum Gymis Skírn. 11; í myrkriskal við man spjalla Hm. 81; vega vérþar knáttum ok val fella, margs atfreista, mans at kosta Hárb. 16; fagrtskal mæla ok fé bjóða sá, er vill fljóðsást fá, líki leyfa ens ljósa mans, sáfær, er fríar Hm. 91 (92); (Þórr kvað:)at ósátt mínni (dvs. mod min Vilje)skalattu þat iþ unga man hafa ok þatgjaforð geta; (Alvíss kvað:) sáttir þínarer ek vil snemma hafa ok þat gjaforðgeta; - eiga vilja heldr en án vera þatit mjallhvíta man Alv. 6 fg; mundo(dvs. munt þú) Grimhildar gjalda ráþa,mun bjóþa þér bjarthaddaþ man dóttursína, dregr hón vél at gram Sig. I, 33.- Med Hensyn til Forbindelsen af ogForholdet mellem de forskjellige Betyd-ninger af dette Ord (jvf got. gaman)kan henvises til hvad der finder Sted ved hjón, hjú og til Anvendelsen af gn. sveinn, lat. puer, gr. i den dobbelteBetydning af Træl og Drengebarn, jvflat. familia. I det lappiske Sprog haves manna i Betydningen af Barn eller kv. lapsi (Friis s. 419a7, Lindahl og Öhr-ling s. 240) og ved Siden deraf manasi Betydning af Tjenestepige (Friis s. 418a15).

Part of speech: n

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛘᛆᚿ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Danish - Otto Kalkar's Dictionary
• Old Norse - Cleasby & Vigfusson Dictionary
• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary
• Old Swedish - K.F Söderwall's Dictionary