Meðr

meðr

með eller meðr, præp. (gsv. mæþ, mæþerSchlyter 454, got. miþ, ags. og gsax. mid,gfris. mith, mit, ght. og mht. mit, miti,gr. ) 1) i Nærheden af, m. Dat. hannlét gera smiðju með sjónum mjök EG.30 (618); landit er víðast bygt meðsjónum Bp. II, 530; jvf SturL. I, 20318;varð Frakka ríki fyrir miklum hernaðimeð sjónum ok víða hvar annars staðarHeilaG. I, 54722 fg; ek heyri mannamáluppi með ánni Nj. 100 (15427); hannsagði ganga (nL. féit) með ánni Krók.413. 2) langs med, ved Siden af, i enRetning som følger med (noget), m.Dat. sverðit rendi með beininu ok skaraf allan vöðvann SturL. II, 3823; fóruþeir allir suðr með fjalli ok ætluðuaustr í Síðu SturL. I, 2751; jvf SturL.II, 21210; þeir fóru á hals hjá Dönu-stöðum ok svá ofan eptir halsinum meðÞverdal SturL. I, 28435; þeir a. fóruleið sína suðr með landi ok höfðu and-viðri OH. 12410 (Flat. II, 2385); jvfOH. 12514 (Flat. II, 2399); tók hannþá landskyldir með endilöngu landiFm. IX, 3310; riðu þeir nú upp meðánni Nj. 147 (2532); jvf Ljósv. 1438 fg;einn dag, þá er m. fór með árbakkanökkurum HeilaG. I, 62928; hvárki máá henni (nL. ánni) finna vað né skip,þótt farit sé hundrað mílna með henniKlm. 38915. 3) hos, m. Dat. Þórolfrvar með konungi ok hafði þar virðingarmiklar EG. 8 (1428); var hann meðNjáli lengi síðan Nj. 27; jvf Fbr. 74;ein kýr með Sigurði á Haugi Kalfsk.36a6; hann hélt þá með sér mikinnfjölda Str. 8928; svá hefir hann náttúrumikla með sér Nj. 30 (446); flesta lutihafði hann þá með sér, er prýða máttugóðan höfðingja Fm. IX, 53514; jvfFm. XI, 2178 fg; ogsaa om en Kommentil nogen for at blive hos ham: H. fór tilvistar með Otkeli Nj. 47 (735); Marriavar 14 vetra at aldri, þá er guð kommeð henni, hann var með henni 275daga, unz hann lét hingat berask Rímb.49b10 (58 fg). 4) i Følge med en somhans Ledsager, m. Dat. ek vil, at K.bróðir mínn fari með mér Nj. 28 (40);Unnr dóttir hans fór með honum Laxd.3 (37); nú skaltu ríða vestr með mérNj. 2 (410); kvaddi G. Kolskegg tilferðar með sér Nj. 77 (7316); kafaði(hann) niðr til grunna ok hafði upp meðsér stein einn mikinn EG. 8 (6118); bréfþat, er vér sendom yðr næst meðpresti Bjarna DN. VII, 1691; guð þakkiyðr allan góðvilja -, nafnliga fyrirfagrt bréf, er vér féngum næst af yðrmeð sveini yðrum DN. VIII, 1232. 5) iFølge med en som man tager med sigog har til sin Ledsager eller Følgesvend,m. Akk. og Dat. Þórr fór með hafrasína ok reið SE. I, 1425; skal skap-dróttinn fara eptir með vátta GuL. 672;gakk þú með hann á morgin þar til,sem m. konungr hefir tekit laugar Fm.VI, 19912; fóru þeir þá heim með hanasem hógligast Fm. VI, 35229; sagðikeisarinn, at hann mundi fara með her áhendr honum Flat. I, 10737; fór H. kon-ungr suðr með skipaher EG. 4 (617); sagðihann -, at þeir skyldi fara með sveitsína ok halda njósn um skip þat, semÞ. gjallandi fór með EG. 18 (3317 fg);Þ. fór heim til Borgar með tolfta mann(dvs. selv tolvte) EG. 38 (7425); jvf GunL.12 (2667 jvf 5); Ingv. 3 (146a5); SturL. I,34035; HeilaG. I, 2963; sigldi hann vestrmeð því liði, sem honum vildi fylgjaFlat. I, 5019; geitr með kiðum GrG.II, 19327; vera, verða með e-u dvs. have,faa noget tilfølge, være, blive Gjenstandfor eller Aarsag til noget: verk þat varmeð hinni mestu öfund Fm. IV, 38412 fg(jvf OH. 17628 = Flat. II, 30230); at eigiyrði sú rœða svá skjótt með tjónum,sem vér þögnuðum Kgs. 216 jvf &vl 6) med noget, som man har i Hænderne,bærer, er i Besiddelse af, m. Akk. og Dat. G. veðr fram með rótaklumbuna Alex.7720; Bergþóra gékk at borðinu meðhandlaugar Nj. 35 (524); kona fór meðvatn fyrir pallinn ok hafði dúk á öxlLjósv. 1358; kom Bárðr eptir þeim meðhorn fullt EG. 44 (864); engi maðr skyldifara með vápn í kaupstöðum Fm. VII,24020; hann fór suðr aptr til Róms meðmiklar vingjafir Fm. VII, 24027; ei varoflaðit yðart bréf með tíðinda fjölda dvs.der var just ikke mange Nyheder i edersBrev, DN. VIII, 12310; þeir fóru meðþann hug til fundar at veita þér áverkaNj. 64 (993); knörr með rá ok reiðaSturL. I, 901 fg; jvf Finb. 435; DN. III,160 (14916); EG. 9 (1623); skip með gylt-um höfðum Fm. X, 1011 fg; hross meðsöðlum dvs. sadlede Heste, Nj. 147 (2532);klæði með mörgum litum dvs. af mangeforskjellige Farver, EG. 70 (1689); verameð e-u dvs. have noget: vóru allir meðeinum hug til þess (dvs. alle vare enigei deres Sindelag mod den), er unnithafði verkit SE. I, 17413; Satan erstundum með 7 höfðum, en stundummeð 3 HeilaG. II, 217; vera með vextidvs. være i Tilvæxt, BarL. 16928; vera meðrisa vexti dvs. være af Størrelse som Risereller Kjæmper, Stj. 32611. 33319; svá ermál með vexti Kgs. 6122; Ljósv. 1414. 7) tilligemed, i Forening med, m. Dat. hvarf brott vatnit með öllum fiskumBarL. 656; þat er þér með öllum skepn-um játt: sólar embætti, jarðar ok sjófar,lof(t)s ok vatz, en með mönnum at hafatrú, ván ok ástsemd, er allt gótt ríss afHeilaG. I, 46024 fg; þeirra hverr á atskipa tveim mönnum til umráða meðsér GrG. I, 2121; förum at Njálssonumok drepum þá, því at þeir munu vitathafa með Þráni dvs. været Þráins Med-videre, Nj. 90 (1361); fara, vera meðbarni dvs. være frugtsommelig (jvf ganga,Folkesprogets: hon æ 'kje me seg sjöl og kom með henni Rímb. 49b3 (58) underNr. 3); fór hann aptr til einseto sínnarok bygði með sér einn HeilaG. I, 20328; fgjvf 2042-10; nótt með degi dvs. baadeDag og Nat, GísL. 1426; Krók. 312. Jvf.Nr. 15. 8) med, hvor der er Tale omMaaden, Middelet ved en Handling, deOmstændigheder hvorunder den foregaar,m. Dat. og Akk. tekr hón þetta meðmiklum ákafa OH. 318; hón gékk at meðöllu kappi at veita Ólafi OH. 519; drukkunú með gleði Fm. X, 22027; jvf 26032 fg;sögðu þeir þenna atburð með gráti Fm.X, 26110; meðr nökkurri skynsemd dvs.med nogen Grund, Stj. 1434; jvf 14325. 32;ekki gerir þú þat með þeirri ástundan,at þú hirðir ríkr at vera, útan heldrtil þess, at - Stj. 14328 fg; biðjum vér,at þér takir guð til styrks, ok sé hannyðart þolinmœði, ok vinnir só með þolok viti, en eigi með nökkors kyns bræðieðr öðru því, sem ei hœfir DN. VIII,1248 fg; geymi yðr guð - með sínnináð ok miskunn DN. VIII, 12417 fg;grátrinn kom upp svá, at engi máttiöðrum segja með orðunum frá sínumharmi SE. I, 17417; hann fœddi lengimarga smiði með lítlum mat HeilaG.I, 67311; jvf Stj. 3725; hjó hann bana-högg með lítilli öxi Fm. VI, 613; jvfMar. 10598 fg; Judas slær Ruben meðsteini á halsbeinit Post. 1544; Ö. -komst með hlaupi undan EG. 4 (62);kaupim þat ok verðskyldim með mild-leiks verkum Stj. 2326; skal ek meðguðs krapti yðra sætt saman dregaBarL. 6424; at þá mundi með guðs mis-kunn nökkut ráð til leggjast BarL. 6520;undirstóðum vér þar með (nL. af Brevet),at - DN. VIII, 1242; hin hæðiligstahýðing með þeim hvassasta þyrni, ertil fær Stj. 39611; maðrinn lifir eigimeðr brauð eitt saman, útan heldrfœðist viðr hvert þat orð, sem -Stj. 14615; með atburð se 1ste Bind s.85b41 fg; meðr þolinmœði Stj. 14315 jvf14340. 13. 15. 47. 23; með öngu móti dvs. paaingen Maade, o. desl. se under mót; meðöllu dvs. aldeles, se 1ste Bind s. 40a1 fg;með þesso, með því dvs. paa denne, denMaade, Fris. 20125. 2232. 9) med, af,hvor der er Tale om Materialet, somanvendes til noget, hvoraf noget be-staar, eller er gjort, m. Akk. og Dat.gerðu þeir þar herbergi með viðiPartalop. 273; einn kaðal gervan meðhár tók ek or kjallara Mar. 78519; varsíðan yfir þá sömu gröf reist kirkjameð stein Mar. 105929; stendr líkneskjaheilagrar Maríu á einum pilara skorinmeð stein Mar. 11896; allt (nL. skipit)var skarat með skjöldum; - - rauðanskjöld hafði hann fyrir sér, ok vardregit á leo með gulli Laxd. 21 (508. 15);limaðr vel með höndum ok fótum Laxd.8 (1210); kross með silfr dvs. af Sølv, DN. III, 43326; jvf Kalfsk. 84a8 fg;einn oflettubutkr með tré ok annarrmeð tönn Kalfsk. 84a20 fg; tölur (dvs.Perlebaand) með raf DN. III, 26013;stafr með gull Bev. 24438 fg; tvau ante-pendia með pell Kalfsk. 83a15, jvf DN.III, 34417 fgg; einn messuhökull meðdýrt heiðit stykki DN. III, 33415 jvf 21 fg;tvau hja(l)mklæði með lérept tent, item3 merki, eitt með silki Kalfsk. 83a27 fg;16 stikur klæðis með þribreiðu klæðiDN. I, 40113; alin meðr klæði DN. V,1029 fg; half áttanda œyris vet meðParisa silki o. s. v. DN. III, 34425 fgg;ogsaa om Indholdet: byssa með treakalDN. III, 34429. 10) i samme Retning som,i Overensstemmelse med (jvf Nr. 2; mods.móti), m. Dat. öll kvikendi eru mann-inum annat hvárt nytsamlig, ella skœðok skaðsamlig, ella í þriðja stað hvárkimeðr né móti Stj. 2320; hverjum semþat er móti, eða hverjum sem þat ermeðr Thom. 16413; seldi Þ. með lögum,en m. tók með lögum Nj. 143 (23413);guð elskar sína ástvini ok gerir meðþeirra bœn flest allt þat, er þeir biðjaBarL. 643; þetta er fáheyriligt at kjósaat vera viðvendill, er siðr er með náttúruan annarr viðr Pr. 43125; eigi taldi hannþá hluti, er mínn harmr aukaðist við,þat feldi hann allt niðr, er þó máttihann með sönnu rœtt hafa Fm. VII,15818; reyndist konungi þat allt meðsannindum, er Dagr sagði honum OH.17526. 11) samtidigen med noget, i Løbetaf noget (af en vis Tid), m. Dat. þegarer út hallaði á kveldum, skyldi hannhalda til stjörnu ok vera úti með sol-setrum Ljósv. 1431; sá hún koma tilsin einn ungan mann - hlæjanda sér ímót með því, at (dvs. til samme Tid som)hún var sýtandi ok - HeilaG. I, 12410;syngi saltara 2 með viku (dvs. om Ugen)Stat. 29324. 12) paa Grund eller til Følgeaf noget, m. Dat. með miskunn hansvartu (dvs. af Guds Naade blev du til,kom du til Verden) HeilaG. I, 46016; alltlætr þú þetta lítit, hvárt er dauði ermeð náttúru eða með vápnum dvs. omdu faar en naturlig Død eller du dræbesmed Vaaben, HeilaG. I, 44919 fg; meðþví, at - dvs. a) paa Grund af at, fordi:með því, at (= fyrir því at Flat. II,5518; OH. 50330) liðsmunr var mikill -,þá féll þar Guðleikr ok skipverjar hansallir Fm. IV, 12513; með því, at þeirvilja eigi or læginu leggja, þá skulumvér berjast Fm. VI, 21924; með því, athón vildi til Þrándheims landvegis faraDN. VIII, 12313; b) dersom: með því,at hann vill upp gefa skattinn E. kon-ungi, þá verðr svá at vera Didr. 25313;meðr því, at hann hafi önga dáligaframferð, þá er hann mikilliga virðandiStj. 15725; en með því, at (en ef Fm.VI, 2764) hann komi til Noregs meðher - -, þá skal ek í móti standameð öllum mínum afla Flat. III, 34734;með því, at ek falla, þá munu vinirmínir eigi ná at búa um lík mítt Fris.35815 (Hkr. 77126; Fm. VII, 27426). 13) mellem, ind eller inde imellem, i Om-givelsen af noget (jvf 3), m. Akk. ogDat. ósnótr maðr, er með aldir kemr,þat er bazt, at hann þegi Hm. 26 (27);hvaðan vetr um kom eða varmt sumarfyrst með fróð regin Vafþr. 26 (27);opt fær hlœgis, er með horskum kemr,manni heimskom magi Hm. 19 (20);þá hann þat finnr, er með frœknomkemr, at engi er einna hvatastr Hm.63 (64) jvf 61 (62); at augabragði verðrsá, er ekki kann ok með snotromsitr Hm. 5 jvf 23 (24); hón fór meðúkunnum þjóðum at leita Óðs SE. I,11422; þá mælti Frigg ok spurði, hverrsá være með Ásum, er eignast vildiástir hennar SE. I, 17421; hefir þatmest óhapp verit unnit með goðum okmönnum SE. I, 17411; var þá hroðitmeð stöfnum skipit Grett. 223; seg þúoss mark hans, at vér megim finnahann, því at vér megum eigi kennahann með mörgum þúsunðum mannaPost. 7453; sá maðr, er með húsum ferrGráG. 7716 (jvf miðil 2); er þat þar ennmeð líknum (det kan da endnu tjene tilen Trøst), at ef hinn góði vill vinna góttok má eigi, þá vinnr vili jamna ömbunsem efni, ef gefit væri HeilaG. I, 45820;þat naut, er bezt var með (dvs. i) hjörð-inni HeilaG. I, 70514; gerðust þrætormiklar ok sundrþykki með Rómaborgarlýð Post. 14620. 14) mellem, hvor der erTale om et indbyrdes Forhold eller enGjensidighed mellem flere, m. Dat.; hversuilmandi ástúð ríkt hefir með hjörtumvárrar dróttningar ok virðuligs JohannisPost. 49020; var fátt um með þeimNj. 1 (219) jvf 1ste Bind s. 378b28 fgg;var nú vel með þeim um sumarit, enþá er váraði, dró til vanda með þeimNj. 6 (122 fg); gerðist mart í með þeimbrœðrum Fm. VII, 2404; dró seintsaman með þeim Flat. II, 25924; fal sýnmeð þeim HeilaG. II, 18620; ef þettaráð skal staðfestast með oss OH. 6128 fg(Flat. II, 6528); tóku þeir þá at gráta-, ok mæltu þeir með sér: vér -HeilaG. I, 2872; þeir feðgar rœddu meðsér, hvar Þ. mundi á leita um kván-fang Nj. 9 (164); vel þikkir mér þat -,at nú skilr með okkr (= at við skilimOH. 14912) Fm. IV, 3299; þat skildimeð þeim feðgum: Þóroddr var for-spár ok kallaðr undirhyggjumaðr -,en Skapti lagði þat til með hverjummanni, sem hann ætlaði, at duga skyldiGrett. 7510; sendi hann húskarl sínntil fundar við Þránd ok bað segjahonum landamerki með þeim SteinariEG. 84 (2133); skipti hann fénu meðþeim HeilaG. I, 42336; þeir - áttueignar miklar allir saman ok skiptuengu með sér Grett. 166 fg; til fásskipaði hann áðr hann var oleaðr,nema skipti bókum með nökkurumklerkum sínum SturL. I, 34915; skiptistjörðin meðr þjóðunum Stj. 6621. 15) til-ligemed, uberegnet (e-u), uden dertil atregne dette eller hint (jvf Nr. 7); Ólafrkonungr hafði þá verit konungr í Noregi15 vetr með þeim vetri, er þeir Sveinnjarl vóro báðir í landi - -, en hitter alþýðu sögn, at Ólafr væri 15 vetrkonungr yfir Noregi áðr hann féll; enþeir, er svá segja, þá telja þeir Sveinijarli til ríkis þann vetr, er hann varsíðarst í landi, því at Ólafr konungrvar síðan 15 vetr konungr svá at hannlifði . 188 (jvf . II, 314;OH8-21Flat20-32. II, 161 fg);Heilag20 drepa ætla ekGunnar Lambason ok Kol Þorsteinson,ef fœri gefr á, höfu við þá drepit 15menn með þeim 5, er við drápum báðirsaman . 153 (266);Nj13 til þess, er þeirhöfðu hundrað manna með nábúumNjáls . 133 (208);Nj16 ok eru þá menn12 or fjórðungi hverjum með þeim. I, 77;Grg16 firir útskrift dagþinganarvárs herra konungs ok herra Jones O.með öðrum tíðendum, er þí fylgðu, -þökkum vér yðr mykiliga af hjarta. VIII, 125;DN2 skal yður ógn ok óttiyfir vera öllum himinsins fuglum okjarðar kvikindum meðr öllum þeimlutum, sem á jörðunni rœrast . 61;Stj11þar með dvs. : þar með er þér gefindesuden, foruden dette, iTillæg dertilkenning ok vizka . I, 460 fg;Heilag26eigi at eins af honum, nema þar meðraf kvikendum . 61. Stj33 (), = þar með;16)desuden,ogsaasom Konjunctionallan þann dag ok nóttina með .Barl207;15 enn sagði hann þetta meðr .Stj130;32 hann sagði þeim kveðju Gun-hildar ok þat með, at hón - . 3 (5);Nj28þá veit ek mesta orrostumenn ok þatmeð, at - . 30 (44);Nj1 konungrinn -hræddist, at þeir mundu svikja hannmeð sem föður hans . 121;Fsk6 þatfór ok með (dvs. ), at -det skede ogsaa. I, 46. Heilag33 = meðan er, þá17)er; setja þær (dvs. þar) stik sem lið-stikkin stóðu með fiskin var stikkat. V, 531. DN39 við;18)for, eller med sammeBetydning som Præp. eigi verðrhann skelfr með vápnaganginn, heldröruggr . 76 fg (jvf varð BörkrAlex25kátr við þetta . 72);Gísl berjast meðe-n = berjast við e-n (b): hver œrsl eggja þik - atse 1ste Binds. 13116berjast með þann mann, sem - .Alex77 ( berjast við e-m21medens omvendt. 91 = berjast með e-m b fg);OHmerse 1steBind s. 13119 hann fellr eigi meðskotit . 77 fg;Alex28 eiga með e-rri se eiga með 2, eiga við 3 eiga;underganga með e-u = ganga með 7, gangavið 2 ganga: gengr s. ok meðunderfyrir oss í þesso sínu bréfi, at hannhefir - . I, 150 (jvf viðrgönguDN14Sæbjarnar );L. 6 Petr Romenda(r)songekk meðr, at Petr á Finnini hafði -. I, 159 fg (jvf viðrganga );DN6L. 9gera vel með e-n = gera vel við e-n (se 1a): þökkum vér yðr -ste Bind s. 57710vaal gört með sira Gisbrigt . VIII,DN124;14 kannast með = kannast við 3:hvárgi þeirra kannast með annan .Post154;13 liggja með = liggja við 2: kallarhann til sín Judam ok biðr hann takasér aldin í garðinn ok segir, at líf hansliggr með (jvf liggr við ) .L. 8Post154;10 mæla með e-n dvs. tale med en (= mæla við e-n): hann hleypr til okmælti hart með Judam . 154;Post12taka með e-u dvs. , =antage, modtagetaka við e-u: takið nú með kristni (=takit nú við kristni . 109) .OH39OHm38 (28);4 kom G. með þeim, ok tókkonungr vel með honum, því at hannvar hinn friðasti maðr . 89;Str29 súsama kona tók meðr sveininum (= lat.suscepit puerum) . 252;Stj10 ef nökkurr- sendir oss brauð með almoso sínni,þá taku mér með . 80;Barl27 gætasín með e-u dvs. : vér skolum vár vel gætavogte sig, tage sig i Agtfor nogetmeð djöfuls svikum . 32;Hb5 jvf ernökkvot vant at gæta til með ykkr. 48;Mork15 meðrtœkiligr, með-se ogtekt, meðtökumaðr.

Part of speech: præp

Possible runic inscription in Medieval Futhork:ᛘᚽᚦᚱ
Medieval Runes were used in Norway from 11th to 15th centuries.
Futhork was a continuation of earlier Younger Futhark runes, which were used to write Old Norse.

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages related to Old Norwegian.

• Old Icelandic - Geir Zoëga's Dictionary